آیا جریر سفیرِ امیرالمؤمنین علیه السلام بود؟ یا میانجی بود؟ مگر این‌ها با یکدیگر تفاوتی دارد؟ بله! سفیرِ شما باید طبقِ مرامِ شما رفتار کند، میانجی اینطور نیست، می‌خواهد بینِ دو نفر آشتی بدهد. بنظرِ ما جریر از چند جهت میانجی است، نه سفیر! این‌ها در تحلیل اثر دارد، چون شما می‌گویید چطور امیرالمؤمنین علیه السلام یک همدان را به دستِ جریر ندادند، بعد همان جریر وزیر امور خارجه شد و حضرت او را فرستادند تا با معاویه مذاکره کند؟ نخیر! او سفیر نیست.
اگر من می‌گفتم جریر سفیر است خیلی به دردِ نقدِ جریان‌های معاصر می‌خورد، تقوا پیشه کردم! ما باید تاریخ را همانطور که هست بگوییم، نه اینکه چون می‌خواهیم یک جریانی را بزنیم سوء استفاده کنیم. چون اگر من می‌گفتم که مسئولِ مذاکرات سفیر بود، وسیله‌ی خوبی برای این نقدِ خرابکاری‌های اخیر داشتم، ولی انصاف به خرج می‌دهم و می‌گویم سفیر نبود، بلکه میانجی بود! چرا؟ یک: در خاطر دارید امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: دورِ من مملو از اصحابِ برجسته‌ی پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم است، تو گفتی من با معاویه رفاقت دارم، گفتم یک مرتبه هم تو بروی و صحبت کنی.
نکته‌ی بعدی این است که جریر می‌گوید: من بروم به او بگویم که یک استان برای تو از علی می‌گیرم، که بشوی «أَمِیراً مِنْ أُمَرَائِکَ وَ عَامِلاً مِنْ عُمَّالِکَ»[۱] حضرت فرمودند: نه! من به او حکومت نمی‌دهم. یعنی حضرت برای او خطِّ قرمز هم مشخّص کردند. در مسیر هم حضرت چند مرتبه به او پیغام دادند و جریر درست عمل نکرد، اگر سفیر بود، اگر وزیر امور خارجه بود که نمی‌توانست به خطوط قرمز عمل نکند! حتماً عمل می‌کرد، بنابراین او میانجی بود.
[۱] شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، جلد ۳، صفحه ۷۴ (قَالَ نَصْرٌ فَلَمَّا أَرَادَ عَلِیٌّ ع أَنْ یَبْعَثَ إِلَی مُعَاوِیَهَ رَسُولاً قَالَ لَهُ جَرِیرٌ ابْعَثْنِی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَیْهِ فَإِنَّهُ لَمْ یَزَلْ لِی مُسْتَخِصّاً وَ وُدّاً آتِیهِ فَأَدْعُوهُ عَلَی أَنْ یُسَلِّمَ لَکَ هَذَا الْأَمْرَ وَ یُجَامِعَکَ عَلَی الْحَقِّ عَلَی أَنْ یَکُونَ أَمِیراً مِنْ أُمَرَائِکَ وَ عَامِلاً مِنْ عُمَّالِکَ مَا عَمِلَ بِطَاعَهِ اللَّهِ وَ اتَّبَعَ مَا فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ أَدْعُو أَهْلَ اَلشَّامِ إِلَی طَاعَتِکَ وَ وَلاَیَتِکَ فَجُلُّهُمْ قَوْمِی وَ أَهْلُ بِلاَدِی وَ قَدْ رَجَوْتُ أَلاَّ یَعْصُونِی)
پاسخ دهید