«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏»

الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین

نظامِ آفرینش یک نظامِ کاملاً ضابطه‌مند و قانونمند هست، ذات باری تعالی در سوره مبارکه فرقان آیه ۲ می‌فرماید: «وَخَلَقَ کُلَّ شَیْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیرًا»[۱] خداوند همه‌ی موجودات را آفریده است و کاملاً آن‌ها را تقدیر کرده است و آن‌ها را کاملاً با اندازه‌گیریِ دقیقی آفریده است.

در سوره مبارکه رعد آیه ۸ می‌فرماید: «وَکُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ»[۲] تمامیِ اشیاء در نزدِ ذاتِ باری تعالی کاملاً مشخص و معیّن و اندازه‌گیری شده هستند.

پس هیچ چیزی اتّفاقی نیست؛ امروز می‌خواهیم به یکی از این سنّت‌هایی که در بحثِ آفرینشِ انسان هست خدمتِ شما بپردازیم و آن سنّتِ «دعا» است.

«دعا» از دیدگاهِ معارفِ اسلامی هم وسیله است و هم هدف است، یعنی هم راهِ رسیدنِ به حاجات و رفعِ بلاها و گرفتاری‌ها است، و هم خودِ دعا فی نَفسِه اساسِ عبادت و اساسِ عبودیّتِ الهی است. خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ»[۳]، ذاتِ باری تعالی در این آیه شریفه ارزشِ انسان را به ارتباطِ او با خدای متعال و دعا کردن معرّفی می‌کند.

پس دعا صرفاً وسیله نیست، دعا یک هدفِ والای الهی در سیر و سلوک و تربیت نفس است.

«دعا» بسیار تأثیرگذار است، به این معنا که ما که بعضی از سرنوشت‌های حتمی را… بخاطرِ مشکلاتِ مختلفی که ممکن است داشته باشیم و بر ما عارض بشود… دعا تنها وسیله‌ای است که می‌تواند این سرنوشتِ حتمی را تغییر بدهد.

طبق نقل حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌فرمایند: «لَا یَرُدُّ الْقَضَاءَ إِلَّا الدُّعَاءُ»[۴]، تنها چیزی که می‌تواند قضاء و سرنوشتِ حتمی را از بین ببرد و رفع کند فقط «دعا» است، یعنی دعا می‌تواند سرنوشتِ حتمیِ انسان‌ها را هم تغییر بدهد.

در جای دیگری از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نقل شده است که ایشان فرمودند: «اِدْفَعُوا أَبْوَابَ اَلْبَلاَءِ بِالدُّعَاءِ»[۵]، شما می‌توانید بلاها را با دعا دفع کنید و از بین ببرید.

در روایتِ دیگری از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه الصّلاه و السلام نقل شده است که ایشان فرمودند: «اِدْفَعُوا أَمْوَاجَ اَلْبَلاَءِ عَنْکُمْ بِالدُّعَاءِ قَبْلَ وُرُودِ اَلْبَلاَءِ»[۶]؛ در روایتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اشاره شد که درب‌های بلا را با دعا به روی خودتان ببندید، در این روایت می‌فرماید «امواجِ بلا را با دعا دور کنید»، یعنی وقتی که بلاها مانندِ امواجِ دریا در حالِ حرکت به سمتِ شما هستند تنها چیزی که می‌تواند آن را دفع کند همین دعاست.

این بلاها می‌تواند هر بلایی باشد، همین بلایی که الآن تمامِ جهان را گرفتار کرده است و تمامِ قدرت‌های سرکشِ جهان را به زانو درآورده است، یعنی ویروس منحوس کرونا، می‌تواند با دعا و البته با رعایتِ تمامِ دستورالعمل‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت به راحتی… ما نباید در کنارِ این‌ها خدای متعال را فراموش کنیم، این امواجِ بلایی که مانندِ پاییز برگِ جانِ انسان‌ها را می‌ریزد، تنها راهِ درمانِ آن در کنارِ تدابیرِ بهداشتی «دعا» است.

در روایتِ دیگری از حضرت امام صادق علیه السلام داریم که نقل شده است فرمودند: «عَلَیکَ بِالدُّعَاء فَإنَّ فِیهِ شِفَاءٌ مِن کُلّ دَاء»[۷]، دعا را فراموش نکنید، چرا که دعا درمانِ هر دردی است، درمانِ هر بیماری است؛ هم بیماری‌های جسمانی مانندِ همین «کرونا»، و هم بیماری‌های نفسانی و درونی مانندِ «اخلاق زشت» که انسان می‌تواند با دعا این‌ها را برطرف کند.

در روایتی از حضرت سیّدالسّاجدین امام السّالکین حضرت زین العابدین نقل شده است که فرموده‌اند: «إِنَّ اَلدُّعَاءَ لَیَرُدُّ اَلْبَلاَءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً»[۸] اگر یک بلایی کاملاً حتمی و قطعی باشد، تنها چیزی که می‌تواند این بلای قطعی و حتمی را از بین ببرد و دفع کند «دعا» است، بعد فرمودند: «اَلدُّعَاءُ یَدْفَعُ اَلْبَلاَءَ اَلنَّازِلَ وَ مَا لَمْ یَنْزِلْ»، یعنی «دعا» هم می‌تواند بیماری‌ها و بلاهایی که الآن نازل شده است را دفع کند و از بین ببرد و هم بیماری‌ها و بلاهایی که هنوز نیامده است.

یعنی «دعا» جلوگیری از بلا هم می‌کند.

پس این یک سنّتِ الهی است، یعنی وقتی انسان بفهمد که در این جهانِ آفرینش همه‌کاره خدای متعال است و انسان دستِ گدایی را به سوی خدای متعال دراز کند و از او استمداد بطلبد، سنّتِ قطعیِ الهی این است که خدای متعال این انسانی که رو به او آورده است را کمک و یاری می‌رساند.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

[۱] الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَمْ یَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَخَلَقَ کُلَّ شَیْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیرًا

[۲] اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ کُلُّ أُنْثَىٰ وَمَا تَغِیضُ الْأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ ۖ وَکُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ

[۳] سوره مبارکه فرقان، آیه ۷۷ (قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ ۖ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا)

[۴] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، جلد ۹۰، صفحه ۲۹۴

[۵] تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه ، جلد ۷، صفحه ۴۲

[۶] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، جلد ۱۰، صفحه ۸۹

[۷] الوافی، جلد ۹، صفحه ۱۴۷۳

[۸] الکافی ، جلد ۲، صفحه ۴۶۹