برای مشاهده و دریافت بسته مستندات این جلسه، اینجا کلیک نمایید.

به محضر شما و بینندگان بزرگوار و روزه‌داران عزیز تبریک عرض می‌کنم و عرض سلام و ادب و احترام دارم، خیلی‌ها به بنده‌ی ناچیز التماس دعا گفته‌اند، خیلی‌ها بیمار در بیمارستان دارند و نگران هستند، ان شاء الله خدای متعال به برکت دعای روزه‌داران همه‌ی عزیزان ما را شفاء عنایت بفرماید.

مقدّمه

بسم الله الرحمن الرحیم

اولین چیزی که ذهن من را در مورد امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و در مورد نه سال و نیم ابتدای امامت حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه و سی و چهار سال امامت حضرت سجّاد صلوات الله علیه درگیر می‌کند این است که ما باید کلاه خودمان را قاضی کنیم و ببینیم که آیا این‌ها صحنه‌سازی و تبلیغات بوده است؟ ربطِ زندگی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین با این رفتارهای عجیب و غریب از کرامت و بخشش[۱] چه نسبتی با زندگی ما دارد؟ ما دین خودمان را از چه کسی می‌گیریم؟ چرا این کارها در فضای ما و شهر ما به این راحتی دیده نمی‌شود؟ عملاً امامِ ما چه کسی است؟ و چرا اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین اینقدر بخشش می‌کردند؟ نگاهِ آن بزرگواران چه بوده است؟

کرامت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه نسبت به همسایه‌ی یهودی

مثلاً نقل شده است که همسایه‌ی حضرت یک یهودی بوده است، آن زمان سرویس بهداشتی اینطور نبود و برای قضای حاجت به پشت بام می‌رفتند، دیوار خانه‌ی این یهودی ترک می‌خورد و نجاست به خانه‌ی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه سرازیر می‌شود. امام حسن مجتبی صلوات الله علیه حتّی یک مرتبه هم اعتراض نمی‌کنند، تا اینکه یک روزی همسرِ این یهودی به او می‌گوید آبروی ما رفت، مسلمان‌ها این‌ها را نجس می‌دانند و طهارت دارند، این نجاسات همینطور واردِ خانه‌ی حسن بن علی شده است. آن مرد یهودی برای عذرخواهی آمد، امام حسن مجتبی صلوات الله علیه فرمودند: «أمرنی جدی صلى الله علیه وسلم بإکرام الجار»[۲] جدّم حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دستور داده است که حالِ همسایه را به اکرام رعایت کنم، ولو اینکه همسایه هم‌کیش و هم‌دینِ ما نیست.

این یعنی احیای دین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، این یک دینِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، و آن رفتاری که از بعضی‌ها سر می‌زد هم یک دینِ پیغمبر است. ما در این میان عملاً کدام دین را گرفته‌ایم؟

ربطِ زندگیِ ما با اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در کجا معلوم می‌شود؟

من می‌خواهم بگویم که اصلاً من چه ربطی به این کرامت‌ها دارم؟ و این کرامت‌ها برای کجاست؟ چرا این کرامت‌ها فقط از یک امام نقل نشده است؟

اشتباه است که خیال کنیم این کارها استثنائی از سیره‌ی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه است. امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه در این کرامت‌ها آنقدر به یکدیگر شبیه هستند که گاهی منابع تاریخی نام این دو بزرگوار را در موارد مشابه جای یکدیگر نوشته‌اند.

اینکه حضرت به داخل خانه رفتند و فقط یک دست مبارک حضرت بیرون آمد و به فقیر کمک کردند و عذرخواهی کردند، این داستان را هم برای امام حسن مجتبی صلوات الله علیه نقل کرده‌اند و هم برای حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه، شبیه است، معلوم است که یک واقعه بوده است، چرا اشتباه می‌نوشتند؟ از بس که تکرار می‌شد شک می‌کردند برای کدام بزرگوار است، و از این موارد فراوان است.

چرا امروز زندگی ما شیعیان حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینطور است و مهربانی بینِ ما کم شده است؟ گاهی به من می‌گویند همسرِ من به حرف‌های شما علاقه دارد ولی با من کج‌خلق است و شما یک نصیحتی کنید. نسبتِ ما با اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین چیست؟ چطور می‌خواهیم به کریم اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین توسّل کنیم؟ آیا می‌شود من لعین باشم و به کریم اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین توسّل کنم؟ اینکه من مانند آن فرد فحّاش شامی با دیگران رفتار کنم و بعد به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه توسّل کنم… ان شاء الله خدای متعال به ما کمک کند که رنگ و بوی زندگی‌مان و فضای شهرمان به آن سو برود، مسلّماً ما نمی‌توانیم مانند آن بزرگواران بشویم ولی به اندازه‌ی یک ارزن از آن کرامت اخلاقی در زندگی ما باشد.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینطور فرموده‌اند که امامِ شما امام حسن مجتبی صلوات الله علیه است.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه خبر از مظلومیتِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه می‌دهند

امام حسن مجتبی صلوات الله علیه خیلی ولع داشتند که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را معرّفی کنند، و حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هم خیلی ولع داشتند که جامعه جایگاه امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را بشناسند. روزی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه دستِ مبارک امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را گرفته بودند و بیرون آمدند و حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: روزی همینطور با حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بیرون می‌آمدیم و دستِ من در دست حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بود، همینطور که امروز دستِ حسن در دستِ من است، فرمودند: «خَیْرُ الْخَلْقِ بَعْدِی وَ سَیِّدُهُمْ أَخِی هَذَا»[۳] برترینِ بندگان خدا و سرور و سیّدشان این برادرم علی بن ابیطالب صلوات الله علیه است، «إِمَامُ کُلِّ مُسْلِمٍ»، مسلمان باید از حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه پیروی کند، «وَ مَوْلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدَ وَفَاتِی»، مولای هر مؤمنی بعد از من. بعد حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «أَلَا وَ إِنِّی أَقُولُ خَیْرُ الْخَلْقِ بَعْدِی» من هم به شما می‌گویم که برترین بندگان بعد از من «وَ سَیِّدُهُمْ» و آقای عالَم و آقای بندگان «ابْنِی هَذَا» این پسرم است «وَ هُوَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مَوْلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ‌» امام و مولای هر مؤمنی است.

بعد حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عبارت عجیبی فرمودند، حضرت فرمودند: «أَلَا وَ إِنَّهُ سَیُظْلَمُ بَعْدِی کَمَا ظُلِمْتُ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ» همانقدر که من بعد از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم مظلوم شدم این پسرم مظلوم خواهد شد.

این است که اگر ما بخواهیم امروز بهتان‌های به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را جمع کنیم و در یک مجلسِ مفصّلی بیان کنیم، واقعاً حداقل یک ماه مبارک رمضان طول خواهد کشید، نه اینکه بخواهیم همه را تحلیل کنیم، اگر بخواهیم این‌ها را فقط فهرست کنیم اینقدر زمان می‌خواهد.

بنی امیّه خیلی به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه خیانت کرده است، اما آقایی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه حتّی به بنی امیّه هم رسیده است که به محضر عزیزان عرض خواهم کرد.

درواقع دعوا بر سرِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، بر سرِ حقیقتِ دین است. زمان حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نمی‌خواستند اصلِ دین را بپذیرند، اصلِ این مرام و مسلک و شیوه‌ی زیستن را نمی‌پذیرفتند.

دین برای چیست؟

دین اینطور نیست که ما بگوییم ما باید دیندار باشیم تا در آن دنیا عذاب نداشته باشیم، دین قبل از اینکه برای قیامتِ ما مهم باشد که هست، آمده است تا شیوه‌ی زیستنِ ما در این دنیا را مشخص کند، بخشِ مهمّی از دین، روابطِ ما با یکدیگر است.

نمی‌شود یک نفر مؤمن باشد و خلق خدا از دستِ او ناراحت باشند، دین آمده است تا شیوه‌ی زندگی ما را جابجا کند.

اینکه مرحوم امام خمینی رضوان الله تعالی علیه می‌فرمودند: اگر انبیاء علیهم السلام در یک شهر باشند آن شهر پلیس و قوه‌قضائیه نیاز ندارد، برای این است که نسبت به حالِ یکدیگر محتاط هستند و اجازه نمی‌دهند حقّی پایمال بشود.

مؤمن زورگو، این عبارت اصلاً یک عبارتِ پارادوکسیکال است، مؤمن بدقول، مؤمنی که چک او پاس نمی‌شود، مؤمن مالِ مردم‌خور، در این صورت دیگر عملاً مؤمن نیست، یعنی در تیتر و تعریف مؤمن است ولی در عمل مؤمن نیست.

این جماعت می‌خواستند بنده‌ی نفسِ خود باشند، می‌خواستند هر کجا که شد چپاول کنند، کما اینکه به مروان ملعون گفتند که چرا به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه ناسزا می‌گویی؟ گفت: «لَا یستقیم الأمر إلّا بذلک»[۴]، پس ما چطور حکومت کنیم؟ اگر قرار باشد مدام حقِ مردم را پرداخت کنیم که چیزی برای ما نمی‌ماند!

ارزشِ محبّتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین

لذا این است که «محبّت» موتور محرّک ماست. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «مَنْ أَحَبَّنِی وَأَحَبَّ هَذَیْنِ»[۵] هر کسی من را دوست بدارد، این دو نفر (یعنی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه) «وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا» پدر و مادرشان (حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها) را دوست بدارد، «کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ القِیَامَهِ» روز قیامت با ما و در درجه‌ی ماست.

وقتی «نصر بن علی جَهضَمی» این روایت را خواند متوکل به او هزار ضربه‌ی شلاق زده است.[۶]

ما هم اینجا نشسته‌ایم و اینجا با عزیزانمان این روایات را می‌خوانیم و خبر نداریم که پوست کنده شده است تا این روایات به دست ما رسیده است.

این «مَنْ أَحَبَّنِی» یعنی چه؟ آیا یعنی من را دوست بدارد و به شیوه‌ی معاویه بیت المال را بخورد و به شیوه‌ی خالد بن ولید آدم‌ها را سر ببرد؟ مسلّماً این نیست. کسی که قومی را دوست دارد با آن‌ها محسوب می‌شود، کسی که عملِ قومی را دوست داشته باشد شریکِ اعمالِ آن‌ها می‌شود.

این «محبّت» یعنی من بخواهم یک شباهتی کسب کنم.

لذا وقتی رفتارهای امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را می‌بینیم، غیر از اینکه واقعاً خودِ من از این همه آقایی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه به وجد می‌آیم، اما نگاه می‌کنم و می‌بینم که نسبتِ ما چیست؟

عادت کرده‌ایم وقتی یک نفر در حالِ خدمت کردن است قرار است این خدمت را در یک جایی خرج کند که بالا بیاید و اعتباری کسب کند، اما اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین به دنبالِ این موضوع نبودند و می‌خواستند یک مرامی را عادی کنند.

درواقع علّتِ جنگ با حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه در اینجاست که می‌خواستند یک روزی با حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بجنگند، اما نشد و شکست خوردند، و دیگر نمی‌توانستند بگویند که ما دینِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را قبول نداریم، باید به نام دینِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کارِ دیگری می‌کردند، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین آمده‌اند تا دین اصلی را به ما نشان بدهند.

معامله با اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین سود سرشاری دارد

این است که می‌گویند از توحید تا قیامت، از طهارت تا دیات در بحث احکام، باید بروید و ببینید اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین چه می‌کنند.

مسلّم است که کلمه‌ی «واکسن» واکسینه نمی‌کند، هر جنس قلابی و تاریخ مصرف گذشته که واکسینه نمی‌کند، بلکه باید اصل باشد، این دینِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اگر قاطی داشته باشد، اگر به نام دین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چیزِ دیگری گفته باشند مسلّماً آن یک چیزِ دیگری است و نجات‌بخش نیست و مهربانی بهمراه ندارد و جامعه سعادتمند و خوش نیست، حال ما باید ببینیم تکلیفِ ما با خودمان چیست و برگردیم… امیدوارم که این گفتگوها حداقل باعث بشود که، اولین قدم این است که باید خودمان را اصلاح کنیم، واقعیّت این است که وضع طلاق و ارتباط حسنه بینِ زن و شوهر در شأن جامعه‌ی شیعه‌ی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نیست، اینجا دیگر تماشاگرنما نداریم که بگوییم کارِ شخصِ دیگری است، و مسلّماً خودمان نتیجه‌ی این امر را می‌بینیم و دلِ خوش کم می‌شود، بچه‌های خوش‌بخت کم می‌شوند. دین آمده است که ما را نجات بدهد.

خیلی از اوقات فکر می‌کردند که امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را فریب می‌دهند!

اولاً اگر کسی در راه اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین قدمی بردارد، یعنی نیّت کند و مثلاً بگوید من به عشق امام حسن مجتبی صلوات الله علیه با همسرِ خود خوش‌رفتاری می‌کنم، ما اصلاً نمی‌دانیم که حضرت با ما چطور رفتار می‌کنند، چون اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین آمده‌اند تا حتّی یک نفر هدایت بشود و رشد کند و به کمال برسد، خیلی هم کمّی نگاه نمی‌کنند.

امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه و عبدالله جعفر به جایی در یک بیابانی رفته بودند و مشکلی پیدا شد و اموالشان نزدشان نبود، یک پیرزنی یک گوسفند داشت و آن گوسفند را قربانی کرد و به این سه بزرگوار غذا داد. از آن پیرزن پرسیدند که آیا شما به شهر می‌آیید؟ گفت: بله! فرمودند: اکنون نام ما را می‌دانی، به شهر بیا که ما به تو بدهکار هستیم.

این پیرزن رفت و فکر کرد که می‌خواهند یک گوسفند به او بدهند، نوشته‌اند که امام حسن مجتبی صلوات الله علیه هزار گوسفند و هزار دینار به او دادند.[۷]

یعنی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین قدرشناس هستند.

من اگر بخواهم به دوست خود هدیه بدهم، ابتدا نگاه می‌کنم که او چقدر به من داده است و نسبت به هدیه‌ی او هدیه‌ای به او خواهم داد. اما اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین اینطور حساب نمی‌کردند.

طمعِ مروان به استرِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه

گفت: چشم تنگ دنیادوست را یا قناعت پُر کند یا خاک گور.

مروان خمس غنائم آفریقا را گرفته بود و خیلی ثروت داشت،[۸] ولی امام حسن مجتبی صلوات الله علیه یک استری داشتند که مروان از آن استر خوشش آمده بود، از طرفی هم نمی‌توانست با آن همه ثروت غصبی برود و به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه بگوید که من استر شما را هم می‌خواهم!

خدای نکرده گاهی دناعت‌ها مروانی می‌شود… به یک نفر گفت: حسن بن علی اینطور است که اگر از استر او تعریف کنی آن را به تو می‌دهد، تو آن استر را بگیر و به من بده، یعنی فکر کردند که امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را معاذالله فریب داده‌اند.

آن شخص را فرستادند و از استر تعریف کرد و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه آن استر را به او دادند، بعد یک عبارتی هست که یا امام حسن مجتبی صلوات الله علیه فرموده‌اند یا شاعری به وجد آمده است و گفته است، گفته است: «إِنَّ الْکَرِیمَ إِذَا خَادَعْتَهُ انْخَدَعَا»[۹]، اگر کریم را بخواهند فریب بدهند زود فریب می‌خورد. یعنی اینطور نیست که بخواهند طرف را ضایع کنند.

حتّی دشمنان هم به اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین توسّل می‌کردند

اگر بدترین دشمنانشان، همانطور که مادر متوکل برای شفای پسر خود به امام هادی صلوات الله علیه[۱۰]، مأمون برای درگیر نشدن و کشته نشدن به دست مردم به امام رضا صلوات الله علیه پناه می‌برد،[۱۱] خدای متعال شاهد است اگر معاویه هم برای بیماری خود به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه پناه می‌برد او را راه می‌دادند.

شاید عزیزان ما این عبارت را صد مرتبه شنیده‌اند، ولی به نظر من واقعاً عجیب است، در کنارِ این مطلب نوشته‌ام: «ربطِ ما چیست؟».

رفتارِ ما به کدام سیره نزدیک است؟

شب قبل هم عرض کردیم، تبلیغات گسترده بود و بعضی‌ها مملو از بغض و کینه از شام به می‌آمدند و می‌پرسیدند: حسن بن علی کجاست؟

آن مردم را فریب داده بودند، دقیقاً مانند همین امروز که فضای مجازی برای ما حبّ و بغض دروغین درست می‌کند و بین شهروندان و افراد جامعه دعوا و درگیری درست می‌کند، درواقع جنگ روایت‌هاست.

همینکه آن شخص آمد و حضرت را دید «جَعَلَ یَلْعَنُهُ»[۱۲] شروع کرد به نعوذبالله لعن کردن، امام حسن مجتبی صلوات الله علیه هم جواب ندادند.

یکی از ویژگی‌های حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه این است، اگر ما آداب مناظره را ببینیم خواهیم یافت که اگر طرف حرف می‌زد، ولو اینکه لعن می‌کرد، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه سکوت می‌کردند. خوارج به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه دشنام می‌دادند و همینکه حضرت می‌خواستند توضیح بدهند خوارج قرآن می‌خواندند و حضرت ساکت می‌شدند، شاید به ذهن کسی متبادر می‌شد که باختند و توان نداشتند، اما در حقیقت اینطور نیست و در میدان اخلاق نباخته‌اند.

آن شخص شروع کرد به فحاشی و لعن کردن و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه سکوت کردند، تا اینکه آن شخص خسته شد، «فَلَمَّا فَرَغَ أَقْبَلَ الْحَسَنُ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ ضَحِکَ» همینکه تمام کرد امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و با روی خوش، نه با کنایه و طعنه سلام کردند.

واقعاً من نسبتِ خودم را با این مطالب نمی‌دانم، امامِ من کیست؟ امامِ چه کسی اینطور است؟ ما باید برویم و از چه کسی یاد بگیریم؟

بعد فرمودند: «أَیُّهَا الشَّیْخُ أَظُنُّکَ غَرِیباً» ظاهراً غریب هستی، «وَ لَعَلَّکَ شُبِّهْتَ» شاید اشتباه گرفته‌ای. حضرت سرِ شوخی را باز کردند و فرمودند اگر کاری داری ما در خدمت هستیم، آیا با کسی دعوا کرده‌ای که عصبانی هستی؟ آیا مشکلی داری؟ آیا جایی برای سکونت نداری؟

اینطور نبود که حضرت طعنه بزنند و از بالا به پایین بفرمایند، در نهایت فرمودند: «لَوْ حَرَّکْتَ رَحْلَکَ إِلَیْنَا» اگر بارهای خودت را نزد ما بیاوری «کُنْتَ ضَیْفَنَا إِلَى وَقْتِ ارْتِحَالِکَ» تا زمانی که بخواهی از این شهر بروی میهمانِ ما هستی، خانه‌ی ما خانه‌ی توست. آن شخص تعجّب کرد، جوابِ فحش که میهمانی دو ماهه نیست!

غیر از اینکه ما باید از این حرف‌ها لذّت ببریم که از این موارد فراوان است، باید نسبتِ خودمان را بسنجیم.

نوشته‌اند وقتی یک نفر حقِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را بر سرِ یک زمینی غصب کرده بود، انتهای عکس العملِ حضرت این بود که با ادبیات من فرمودند: باید کوتاه بیاید.[۱۳] یعنی حضرت اینقدر آرام و باحلم بودند.

شما در رفتارِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه نگاه کنید، دزدها و خائن‌ها از حکومتِ این دو بزرگوار به سمتِ معاویه می‌روند و آنجا پناهنده می‌شوند! چرا قاتلی که باید قصاص بشود به معاویه پناهنده می‌شود؟

ما در احزاب سیاسی و یارکشی‌های خودمان چگونه هستیم؟ اگر شعارِ کسی با ما یکی باشد و جنایتی کرده باشد ما می‌پذیریم یا نه؟

چرا معاویه این‌ها را می‌پذیرفت؟ چرا یک دزد از سپاه معاویه به لشگر حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نمی‌آید؟ چرا یک طرفه است؟ چرا دزدها به آنجا می‌روند؟

اگر من الآن بخواهم لیست افرادی که بخاطر دزدی و قتل و جنایت و قتل از دادگاه حکومت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به سپاه معاویه فرار کرده‌اند را نام ببرم افراد خیلی زیادی هستند، چرا این‌ها برعکس نمی‌آیند؟

حال شیوه‌ی رفتار سیاسی حزب و یارکشیِ تیمِ ما چگونه است؟ به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه شباهت دارد یا به معاویه؟ اگر آدم‌ها طرفدار ما باشند و اختلاس‌گر هم باشند هوای آن‌ها را داریم یا نه حق ملاک است و مردم مظلوم ملاک هستند؟

ان شاء الله خدای متعال به ما کمک کند که از پسِ این سخنان و لذّت بردن از این فضائل، که واقعاً گوشه‌ای از دریای آن را بیان می‌کنیم، ان شاء الله در نهایت یک تغییر عملی برای ما اتفاق بیفتد.

دعا

خدایا! تو را به حلم و محبّت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه که به همسر قاتل خودشان فرمودند: «تا زمانی که برادرم نیامده است برو»، خدایا! بین زن و شوهرهای کشور ما عشق و محبّت و مودّتی که خودت قرار داده‌ای زیادتر بگردان، و خانواده‌های ما رنگ و بوی محبّت و مودّت و کرامت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه را بچشند و خوش باشند.

[۱] المناقب لإبن¬شهرآشوب، جلد ۴، صفحه ۱۶ (جَاءَهُ بَعْضُ الْأَعْرَابِ فَقَالَ أَعْطُوهُ مَا فِی الْخِزَانَهِ فَوُجِدَ فِیهَا عِشْرُونَ أَلْفَ دِرْهَمٍ فَدَفَعَهَا إِلَى الْأَعْرَابِیِّ فَقَالَ الْأَعْرَابِیُّ یَا مَوْلَایَ أَ لَا تَرَکْتَنِی أَبُوحُ بِحَاجَتِی وَ أَنْشُرُ مِدْحَتِی فَأَنْشَأَ الْحَسَنُ علیه السلام: «نَحْنُ أُنَاسٌ نَوَالُنَا خُضْلٌ‌ — یَرْتَعُ فِیهِ الرَّجَاءُ وَ الْأَمَلُ» «تَجُودُ قَبْلَ السُّؤَالِ أَنْفُسُنَا — خَوْفاً عَلَى مَاءِ وَجْهِ مَنْ یَسَلُ» «لَوْ عَلِمَ الْبَحْرُ فَضْلَ نَائِلِنَا — لَغَاضَ مِنْ بَعْدِ فَیْضِهِ خَجِلٌ»

[۲] نزهه المجالس و منتخب النفائس، جلد ۲، صفحه ۹ (و رأیت عن الحسن بن علی رضی الله عنهما أن جاره الیهودی انخرق جداره إلى منزل الحسن فصارت النجاسه تنزل فی داره والیهودی لا یعلم بذلک فدخلت زوجته یوما فرأت النجاسه قد اجتمعت فی دار الحسن فأخبرت زوجها بذلک فجاء الیهودی إلیه معتذرا فقال أمرنی جدی صلى الله علیه وسلم بإکرام الجار فأسلم الیهودی وقال الحسن البصری لیس حسن الجوار کف الأذى عن الجار بل حسن الجوار الصبر على أذى الجار وقال صلى الله علیه وسلم من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلیحسن إلى جاره ومن آذى جاره حرم الله علیه الجنه….)

[۳] کمال الدین و تمام النعمه، جلد ۱، صفحات ۲۶۰ – ۲۵۹ ( حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْجَارُودِ الْعَبْدِیِّ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: خَرَجَ عَلَیْنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع ذَاتَ یَوْمٍ وَ یَدُهُ فِی یَدِ ابْنِهِ الْحَسَنِ ع وَ هُوَ یَقُولُ خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ یَوْمٍ وَ یَدِی فِی یَدِهِ هَکَذَا وَ هُوَ یَقُولُ خَیْرُ الْخَلْقِ بَعْدِی وَ سَیِّدُهُمْ أَخِی هَذَا وَ هُوَ إِمَامُ کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مَوْلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ‌ بَعْدَ وَفَاتِی أَلَا وَ إِنِّی أَقُولُ خَیْرُ الْخَلْقِ بَعْدِی وَ سَیِّدُهُمْ ابْنِی هَذَا وَ هُوَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مَوْلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ‌ بَعْدَ وَفَاتِی أَلَا وَ إِنَّهُ سَیُظْلَمُ بَعْدِی کَمَا ظُلِمْتُ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ خَیْرُ الْخَلْقِ وَ سَیِّدُهُمْ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنِی أَخُوهُ الْحُسَیْنُ الْمَظْلُومُ بَعْدَ أَخِیهِ الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ کَرْبَلَاءَ أَمَا إِنَّهُ‌ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ سَادَهِ الشُّهَدَاءِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مِنْ بَعْدِ الْحُسَیْنِ تِسْعَهٌ مِنْ‌ صُلْبِهِ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَجُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ عَلَى وَحْیِهِ وَ أَئِمَّهُ الْمُسْلِمِینَ وَ قَادَهُ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَادَهُ الْمُتَّقِینَ تَاسِعُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِی یَمْلَأُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الْأَرْضَ نُوراً بَعْدَ ظُلْمَتِهَا وَ عَدْلًا بَعْدَ جَوْرِهَا وَ عِلْماً بَعْدَ جَهْلِهَا وَ الَّذِی بَعَثَ أَخِی مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّهِ وَ اخْتَصَّنِی بِالْإِمَامَهِ لَقَدْ نَزَلَ بِذَلِکَ الْوَحْیُ مِنَ السَّمَاءِ عَلَى لِسَانِ الرُّوحِ الْأَمِینِ جَبْرَئِیلَ وَ لَقَدْ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ الْأَئِمَّهِ بَعْدَهُ فَقَالَ لِلسَّائِلِ‌ وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ‌ إِنَّ عَدَدَهُمْ بِعَدَدِ الْبُرُوجِ وَ رَبِّ اللَّیَالِی وَ الْأَیَّامِ وَ الشُّهُورِ إِنَّ عَدَدَهُمْ کَعَدَدِ الشُّهُورِ فَقَالَ السَّائِلُ فَمَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَوَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَدَهُ عَلَى رَأْسِی فَقَالَ أَوَّلُهُمْ هَذَا وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِیُّ مَنْ وَالاهُمْ فَقَدْ وَالانِی وَ مَنْ عَادَاهُمْ فَقَدْ عَادَانِی وَ مَنْ أَحَبَّهُمْ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ فَقَدْ أَبْغَضَنِی وَ مَنْ أَنْکَرَهُمْ فَقَدْ أَنْکَرَنِی وَ مَنْ عَرَفَهُمْ فَقَدْ عَرَفَنِی بِهِمْ یَحْفَظُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دِینَهُ وَ بِهِمْ یَعْمُرُ بِلَادَهُ وَ بِهِمْ یَرْزُقُ عِبَادَهُ وَ بِهِمْ نَزَلَ الْقَطْرُ مِنَ السَّمَاءِ وَ بِهِمْ یَخْرُجُ بَرَکَاتُ الْأَرْضِ هَؤُلَاءِ أَصْفِیَائِی وَ خُلَفَائِی وَ أَئِمَّهُ الْمُسْلِمِینَ وَ مَوَالِی الْمُؤْمِنِینَ.)

[۴] تاریخ مدینه دمشق، جلد ۴۲، صفحه ۴۳۸ (وروی عُمَر بْن عَلِی بْن الْحُسَینِ، عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ مروان مَا کان فی القوم أدفع عَنْ صاحبنا من صاحبکم  – یعنی علیا – عَنْ عثمان، قَالَ فَقُلْتُ مَا بالُکم تسُبُّونه علی المنابر! قَالَ لَا یستقیم الأمر إلّا بذلک، رواه ابن أبی خَیثَمَه بإسناد قوی، عَنْ عُمَر)

[۵] سنن الترمزی (ت شاکر)، جلد ۵، صفحه ۶۴۱ (حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِیٍّ الجَهْضَمِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: أَخْبَرَنِی أَخِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ الحُسَیْنِ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَخَذَ بِیَدِ حَسَنٍ وَحُسَیْنٍ فَقَالَ: «مَنْ أَحَبَّنِی وَأَحَبَّ هَذَیْنِ وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ القِیَامَهِ») و همچنین مسند احمد بن حنبل (ت شاکر)، جلد ۱، صفحه ۴۱۳ ( حَدَّثَنَا عَبْدُ اللهِ، حَدَّثَنِی نَصْرُ بْنُ عَلِیٍّ الْأَزْدِیُّ، أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ، حَدَّثَنِی أَخِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حُسَیْنٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَخَذَ بِیَدِ حَسَنٍ وَحُسَیْنٍ فَقَالَ: مَنْ أَحَبَّنِی وَأَحَبَّ هَذَیْنِ، وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ)

[۶] تاریخ البغداد (ت بشار)، جلد ۱۵، صفحه ۳۸۹  (أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْمَلِکِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاعِظُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الصَّوَّافُ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ، قَالَ: حَدَّثَنِی نَصْرُ بْنُ عَلِیٍّ، قَالَ: أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَخِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حُسَیْنٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ” أَخَذَ بِیَدِ حَسَنٍ وَحُسَیْنٍ، فَقَالَ: مَنْ أَحَبَّنِی وَأَحَبَّ هَذَیْنِ وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ ” قَالَ أَبُو عَبْد الرَّحْمَن عبد الله: لما حدث بهذا الحدیث نصر بن علی، أمر المتوکل بضربه ألف سوط، فکلمه جعفر بن عبد الواحد وجعل یقول له: هذا الرجل من أهل السنه، ولم یزل به حتى ترکه، وکان له أرزاق فوفرها علیه موسى، قلت: إنما أمر المتوکل بضربه لأنه ظنه رافضیا، فلما علم أنه من أهل السنه ترکه.) و همچنین تهذیب الکمال (ط الرساله)، جلد ۲۹، صفحه ۳۶۰ (…. قال: أَخبرنا أَبُو بَکْرٍ الْحَافِظُ، قال: أَخبرنا عَبد المَلِک بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبد اللَّهِ الْوَاعِظُ، قال: أَخبرنا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْن أَحْمَدَ بْن الْحَسَن الصواف، قال: حَدَّثَنَا عَبد اللَّهِ بْن أحمد بْن حنبل، قال: حدثنی نَصْرُ بْنُ عَلِیٍّ، قال: أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْن علی بْن الحسین بْن عَلِیٍّ، قال: حَدَّثَنِی أَخِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، عَن أَبِی جَعْفَرِ ابن مُحَمَّدٍ، عَن أَبِیهِ، عن عَلِیِّ بْن حسین، عَن أبیه، عَنْ جده ان النبی صَلَّى اللَّهُ علیه وسلم اخد بِیَدِ حَسَنٍ وحُسَیْنٍ، فَقَالَ: مَنْ أَحَبَّنِی وأَحَبَّ هَذَیْنِ وأَبَاهُمَا وأُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ”. قال عَبد اللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ: لَمَّا حَدَّثَ نَصْرُ بْنُ عَلِیٍّ بِهَذَا الْحَدِیثِ أَمَرَ الْمُتُوَکِّلُ بِضَرْبِهِ أَلْفَ سَوْطٍ، فَکَلَّمَهُ جَعْفَرُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ وجَعَلَ یَقُولُ لَهُ: هَذَا الرَّجُلُ مِنْ أَهْلِ السُّنَّهِ، ولَمْ یَزَلْ بِهِ حَتَّى تَرَکَهُ، وکَانَ لَهُ أَرْزَاقٌ فَوَفَّرَهَا عَلَیْهِ مُوسَى. قال الْحَافِظُ أَبُو بَکْرٍ: إِنَّمَا أَمَرَ الْمُتَوَکِّلُ بِضَرْبِهِ لأَنَّهُ ظَنَّهُ رَافِضِیًّا، فَلَمَّا عَلِمَ أَنَّهُ مِنْ أَهْلِ السُّنَّهِ تَرَکَهُ.) و همچنین سیر اعلام النبلاء (ط الحدیث)، جلد ۹، صفحه ۵۰۲ (ابن نَصْرِ بنِ عَلِیِّ بنِ صُهْبَانَ بنِ أُبَیٍّ, الحَافِظُ, العَلاَّمَهُ، الثِّقَهُ، أَبُو عَمْرٍو الأَزْدِیُّ، الجَهْضَمِیُّ البَصْرِیُّ, الصَّغِیْرُ، وَهُوَ حَفِیْدُ الجَهْضَمِیِّ الکَبِیْرِ……..  وَکَانَ مِنْ کِبَارِ الأَعْلاَمِ. عَبْدُ اللهِ بنُ أَحْمَدَ بنِ حَنْبَلٍ: حَدَّثَنِی نَصْرُ بنُ عَلِیٍّ, أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بنُ جَعْفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنِی أَخِی مُوْسَى، عَنْ أَبِیْهِ، عَنْ أَبِیْهِ، عَنْ عَلِیِّ بنِ حُسَیْنٍ، عَنْ أَبِیْهِ، عَنْ جَدِّهِ أَنَّ النَّبِیَّ -صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ- أَخَذَ بِیَدِ حَسَنٍ، وَحُسَیْنٍ، فَقَالَ: “مَنْ أَحَبَّنِی، وَأَحَبَّ هَذَیْنِ، وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ القِیَامَهِ”. قُلْتُ: هَذَا حَدِیْثٌ مُنْکَرٌ جِدّاً. ثُمَّ قَالَ عَبْدُ اللهِ بنُ أَحْمَدَ: لَمَّا حَدَّثَ نَصْرٌ بِهَذَا أَمَرَ المُتَوَکِّلُ بِضَرْبِهِ أَلْفَ سَوْطٍ، فَکَلَّمَهُ جَعْفَرُ بنُ عَبْدِ الوَاحِدِ، وَجَعَلَ یَقُوْلُ لَهُ: الرَّجُلُ مِنْ أَهْلِ السُّنَّهِ، وَلَمْ یَزَلْ بِهِ حَتَّى تَرَکَهُ، وَکَانَ لَهُ أَرزَاقٌ، فَوَفَّرَهَا عَلَیْهِ مُوْسَى. قَالَ أَبُو بَکْرٍ الخَطِیْبُ عَقِیْبَهُ: إِنَّمَا أَمَرَ المُتَوَکِّلُ بِضَرْبِهِ لأَنَّهُ ظَنَّهُ رَافِضِیّاً. قُلْتُ: وَالمُتَوَکِّلُ سُنِّیٌّ, لَکِنْ فِیْهِ نَصْبٌ. وَمَا فِی رُوَاهِ الخَبَرِ إِلاَّ ثِقَهٌ مَا خَلاَ عَلِیَّ بنَ جَعْفَرٍ، فَلَعَلَّهُ لَمْ یَضْبِطْ لَفْظَ الحَدِیْثِ، وَمَا کَانَ النَّبِیُّ -صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّمَ- مِنْ حُبِّهِ وَبَثِّ فَضِیْلَهِ الحَسَنَیْنِ لِیَجعَلَ کُلَّ مَنْ أَحَبَّهُمَا، فِی دَرَجَتِهِ، فِی الجَنَّهِ، فَلَعَلَّهُ قَالَ: فَهُوَ مَعِی فِی الجَنَّهِ. وَقَدْ تَوَاتَرَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ السلام: “المَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ”. وَنَصْر بن عَلِیٍّ، فمن أئمه السنه الأثبات…)

[۷] کشف الغمه (ط القدیمه)، جلد ۱، صفحات ۵۶۰ – ۵۵۹ (…. خَرَجَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ ع حُجَّاجاً فَفَاتَهُمْ أَثْقَالَهُمْ فَجَاعُوا وَ عَطِشُوا فَمَرُّوا بِعَجُوزٍ فِی خِبَاءٍ لَهَا فَقَالُوا هَلْ مِنْ شَرَابٍ فَقَالَتْ نَعَمْ فَأَنَاخُوا بِهَا وَ لَیْسَ لَهَا إِلَّا شُوَیْهَهٌ فِی کَسْرِ الْخَیْمَهِ فَقَالَتْ احْلُبُوهَا وَ امْتَذِقُوا لَبَنَهَا فَفَعَلُوا ذَلِکَ وَ قَالُوا لَهَا هَلْ مِنْ طَعَامٍ قَالَتْ لَا إِلَّا هَذِهِ الشَّاهُ فَلْیَذْبَحَنَّهَا أَحَدُکُمْ حَتَّى أُهَیِّئَ لَکُمْ شَیْئاً تَأْکُلُونَ فَقَامَ إِلَیْهَا أَحَدُهُمْ فَذَبَحَهَا وَ کَشَطَهَا ثُمَّ هَیَّأَتْ لَهُمْ طَعَاماً فَأَکَلُوا ثُمَّ أَقَامُوا حَتَّى أَبْرَدُوا فَلَمَّا ارْتَحَلُوا قَالُوا لَهَا نَحْنُ نَفَرٌ مِنْ قُرَیْشٍ نُرِیدُ هَذَا الْوَجْهَ فَإِذَا رَجَعْنَا سَالِمِینَ فَأَلِمِّی بِنَا فَإِنَّا صَانِعُونَ إِلَیْکَ خَیْراً. ثُمَّ ارْتَحَلُوا وَ أَقْبَلَ زَوْجُهَا وَ أَخْبَرَتْهُ عَنِ الْقَوْمِ وَ الشَّاهِ فَغَضِبَ الرَّجُلُ وَ قَالَ وَیْحَکِ أَ تَذْبَحِینَ شَاتِی لِأَقْوَامٍ لَا تَعْرِفِینَهُمْ ثُمَّ تَقُولِینَ نَفَرٌ مِنْ قُرَیْشٍ ثُمَّ بَعْدَ مُدَّهٍ أَلْجَأَتْهُمُ‌ الْحَاجَهُ إِلَى دُخُولِ الْمَدِینَهِ فَدَخَلَاهَا وَ جَعَلَا یَنْقُلَانِ الْبَعْرَ إِلَیْهَا وَ یَبِیعَانِهِ وَ یَعِیشَانِ مِنْهُ فَمَرَّتِ الْعَجُوزُ فِی بَعْضِ سِکَکِ الْمَدِینَهِ فَإِذَا الْحَسَنُ ع عَلَى بَابِ دَارِهِ جَالِسٌ فَعَرَفَ الْعَجُوزَ وَ هِیَ لَهُ مُنْکِرَهٌ فَبَعَثَ غُلَامَهُ فَرَدَّهَا فَقَالَ لَهَا یَا أَمَهَ اللَّهِ أَ تَعْرِفِینَنِی قَالَتْ لَا قَالَ أَنَا ضَیْفُکِ یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا فَقَالَتِ الْعَجُوزُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لَسْتُ أَعْرِفُکَ فَقَالَ فَإِنْ لَمْ تَعْرِفِینِی فَأَنَا أَعْرِفُکِ فَأَمَرَ الْحَسَنُ ع فَاشْتَرَى لَهَا مِنْ شَاءِ الصَّدَقَهِ أَلْفَ شَاهٍ وَ أَمَرَ لَهَا بِأَلْفِ دِینَارٍ وَ بَعَثَ بِهَا مَعَ غُلَامِهِ إِلَى أَخِیهِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ بِکَمْ وَصَلَکِ أَخِیَ الْحَسَنُ فَقَالَتْ بِأَلْفِ شَاهٍ وَ أَلْفِ دِینَارٍ فَأَمَرَ لَهَا بِمِثْلِ ذَلِکَ ثُمَّ بَعَثَ بِهَا مَعَ غُلَامٍ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ ع فَقَالَ بِکَمْ وَصَلَکِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ ع فَقَالَتْ بِأَلْفَیْ دِینَارٍ وَ أَلْفَیْ شَاهٍ فَأَمَرَ لَهَا عَبْدُ اللَّهِ بِأَلْفَیْ دِینَارٍ وَ أَلْفَیْ شَاهٍ وَ قَالَ لَوْ بَدَأْتِ بِی لَأَتْعَبْتُهُمَا فَرَجَعَتِ الْعَجُوزُ إِلَى زَوْجِهَا بِذَلِکَ.)

[۸] تاریخ الیعقوبی، جلد ۲، صفحات ۱۶۶ – ۱۶۵ (….و ولى (عثمانُ) سعیدَ بن العاص مکانه. فلما قدم الولید قال عثمان: من یضربه؟ فأحجم الناس لقرابته، و کان أخا عثمان لأمه، فقام علی فضربه، ثم بعث به عثمان على صدقات کلب و بلقین. و أغزى عثمان الناس إفریقیه سنه ۲۷، و علیهم عبد الله بن سعد بن أبی سرح، فلقی جرجیس و دعاه إلى الإسلام، أو أداء الجزیه، فامتنع، و کان جرجیس فی جمع عظیم، ففض الله ذلک الجمع، فطلب جرجیس الصلح، فأبى علیه، و هزموه حتى صار إلى مدینه سبیطله، و التحمت الحرب حتى قتل جرجیس، و کثرت الغنائم، و بلغت ألفی ألف دینار و خمسمائه ألف دینار و عشرین ألف دینار. و روى بعضهم أن عثمان زوج ابنته من مروان بن الحکم، و أمر له بخمس هذا المال.) و همچنین الکامل فی التاریخ، جلد ۳، صفحه ۹۱ (…وحمل خُمس إفریقیه إلى المدینه فاشتراه مَرْوان بن الحَکَم بخمسمائه ألف دینار فوضعها عنه عثمان ، وکان هذا مما أخذ علیه. وهذا أحسن ما قیل فی خمس إفریقیه فإنَ بعض الناس یقول : أعطن عثمان خمس إفریقیه عبد الله بن سعد ، وبعضهم یقول : أعطاه مروان بن الحکم ، وظهر بهذا أنّه أعطى عبد الله خمس الغزوه الأولى وأعطى مروان خمس الغزوه الثانیه التی افتتحت فیها جمیع إفریقیه والله أعلم.) منزلت و قرابت مروان نزد خلیفه سوم: البدایه و النهایه، جلد ۸، صفحه ۲۵۷ (وَقَدْ کَانَ عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ یُکْرِمُهُ وَیُعَظِّمُهُ، وَکَانَ کَاتِبَ الْحُکْمِ بَیْنَ یَدَیْهِ…..) میزان عناد مروان نسبت به امیرالمؤمنین سلام¬الله¬علیه: البدایه و النهایه، جلد ۸، صفحه ۲۵۹ (وَلَمَّا کَانَ مُتَوَلِّیًا عَلَى الْمَدِینَهِ لِمُعَاوِیَهَ کَانَ یَسُبُّ عَلِیًّا کُلَّ جُمُعَهٍ عَلَى الْمِنْبَرِ)

[۹] المناقب لإبن شهرآشوب، جلد ۴، صفحه ۱۹ (قَالَ مَرْوَانُ بْنُ الْحَکَمِ‌ إِنِّی مَشْغُوفٌ بِبَغْلَهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ع‌ فَقَالَ لَهُ ابْنُ أَبِی عَتِیقٍ إِنْ دَفَعْتُهَا إِلَیْکَ تَقْضِی لِی ثَلَاثِینَ حَاجَهً قَالَ نَعَمْ قَالَ إِذَا اجْتَمَعَ النَّاسُ فَإِنِّی آخُذُ فِی مَآثِرِ قُرَیْشٍ وَ أُمْسِکُ عَنْ مَآثِرِ الْحَسَنِ فَلُمْنِی عَلَى ذَلِکَ فَلَمَّا حَضَرَ الْقَوْمُ أَخَذَ فِی أَوَّلِیَّهِ قُرَیْشٍ فَقَالَ مَرْوَانُ أَ لَا تَذْکُرُ أَوَّلِیَّهَ أَبِی مُحَمَّدٍ وَ لَهُ فِی هَذَا مَا لَیْسَ لِأَحَدٍ قَالَ إِنَّمَا کُنَّا فِی ذِکْرِ الْأَشْرَافِ وَ لَوْ کُنَّا فِی ذِکْرِ الْأَوْلِیَاءِ لَقَدَّمْنَا ذِکْرَهُ فَلَمَّا خَرَجَ الْحَسَنُ لِیَرْکَبَ تَبِعَهُ ابْنُ أَبِی عَتِیقٍ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ وَ تَبَسَّمَ أَ لَکَ حَاجَهٌ قَالَ نَعَمْ رُکُوبُ الْبَغْلَهِ فَنَزَلَ الْحَسَنُ ع وَ دَفَعَهَا إِلَیْهِ إِنَّ الْکَرِیمَ إِذَا خَادَعْتَهُ انْخَدَعَا) و همچنین الکامل للمبرد، جلد ۲، صفحه ۱۷۶ (ومن أخباره أن مرون بن الحکم قال یوماً: إنی لمشغوف ببغله الحسن بن علی رحمهما الله، فقال له ابن أبی عتیق: إن دفعتها إلیک، أتقضی لی ثلاثین حاجهً? قال: نعم، قال: إذا اجتمع الناس عندک العشیه فإنی آخذ فی مآثر قریش، ثم أمسک عن الحسن، فلمنی على ذلک، فلما أخذالناس مجالسهم أخذ فی مآثر قریشن فقال له مروان: ألا تذکر أولیهَ أبی محمد، وله فی هذه ما لیس لأحدٍ؟ فقال: إنما کنا فی ذکر الأشراف، ولو کنا فی ذکر الأنبیاء لقدمنا ما لأبی محمد! فلما خرج الحسن لیرکب تبعه ابن أبی عتیق، فقال له الحسن و تَـبَـسَّـمَ : ألک حاجهٌ؟ فقال: ذکرتُ البغله، فنزل الحسنُ ودفعها إلیه.) و همچنین مقتل الحسین خوارزمی، جلد ۱، صفحه ۱۹۲ (و روی: أنّ مروان قال یوما لابن أبی عتیق و هو محمّد بن عبد الرّحمن بن أبی بکر إنی مشغوف ببغله الحسن بن علی، فقال له: إن دفعتها إلیک! أ تقضی لی ثلاثین حاجه؟ قال: نعم، قال: فإذا اجتمع النّاس عندک العشیه فإنی آخذ فی مناقب قریش، و أمسک عن الحسن ، فلمنی على ذلک. فلما أخذ القوم مجالسهم تلک العشیّه أخذ فی أولیّه قریش، فقال له مروان: أولا تذکر مناقب أبی محمّد، فله فی هذا ما لیس لأحد؟ فقال ابن أبی عتیق: إنّا کنا فی ذکر الأشراف، و لو کنّا فی ذکر الأنبیاء لقدّمنا أبا محمّد. فلما خرج-الحسن-لیرکب بغلته تبعه ابن أبی عتیق، فقال له الحسن و تبسم: «أ لک حاجه» ؟ قال: نعم، هذه البغله، فنزل عنها الحسن من ساعته، و قال: «هی لک فخذها»، فأخذها.)

[۱۰] الکافی (ط الإسلامیه)، جلد ۱، صفحات ۵۰۰ – ۴۹۹ (عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الطَّاهِرِیِّ قَالَ: مَرِضَ الْمُتَوَکِّلُ مِنْ خُرَاجٍ خَرَجَ بِهِ وَ أَشْرَفَ مِنْهُ عَلَى الْهَلَاکِ فَلَمْ یَجْسُرْ أَحَدٌ أَنْ یَمَسَّهُ بِحَدِیدَهٍ فَنَذَرَتْ أُمُّهُ إِنْ عُوفِیَ أَنْ تَحْمِلَ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ مَالًا جَلِیلًا مِنْ مَالِهَا وَ قَالَ لَهُ الْفَتْحُ بْنُ خَاقَانَ لَوْ بَعَثْتَ إِلَى هَذَا الرَّجُلِ فَسَأَلْتَهُ فَإِنَّهُ لَا یَخْلُو أَنْ یَکُونَ عِنْدَهُ صِفَهٌ یُفَرِّجُ بِهَا عَنْکَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ وَ وَصَفَ لَهُ عِلَّتَهُ فَرَدَّ إِلَیْهِ الرَّسُولُ بِأَنْ یُؤْخَذَ کُسْبُ الشَّاهِ فَیُدَافَ بِمَاءِ وَرْدٍ فَیُوضَعَ عَلَیْهِ فَلَمَّا رَجَعَ الرَّسُولُ وَ أَخْبَرَهُمْ أَقْبَلُوا یَهْزَءُونَ مِنْ قَوْلِهِ فَقَالَ لَهُ الْفَتْحُ هُوَ وَ اللَّهِ أَعْلَمُ بِمَا قَالَ وَ أَحْضَرَ الْکُسْبَ وَ عَمِلَ کَمَا قَالَ وَ وَضَعَ عَلَیْهِ فَغَلَبَهُ النَّوْمُ وَ سَکَنَ ثُمَّ انْفَتَحَ وَ خَرَجَ مِنْهُ مَا کَانَ فِیهِ وَ بُشِّرَتْ أُمُّهُ بِعَافِیَتِهِ فَحَمَلَتْ إِلَیْهِ عَشَرَهَ آلَافِ دِینَارٍ تَحْتَ خَاتَمِهَا ثُمَّ اسْتَقَلَّ مِنْ عِلَّتِهِ‌ فَسَعَى إِلَیْهِ الْبَطْحَائِیُّ الْعَلَوِیُّ بِأَنَّ أَمْوَالًا تُحْمَلُ إِلَیْهِ وَ سِلَاحاً فَقَالَ لِسَعِیدٍ الْحَاجِبِ اهْجُمْ عَلَیْهِ بِاللَّیْلِ وَ خُذْ مَا تَجِدُ عِنْدَهُ مِنَ الْأَمْوَالِ وَ السِّلَاحِ وَ احْمِلْهُ إِلَیَّ قَالَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ فَقَالَ لِی سَعِیدٌ الْحَاجِبُ صِرْتُ إِلَى دَارِهِ بِاللَّیْلِ وَ مَعِی سُلَّمٌ فَصَعِدْتُ السَّطْحَ فَلَمَّا نَزَلْتُ عَلَى بَعْضِ الدَّرَجِ فِی الظُّلْمَهِ لَمْ أَدْرِ کَیْفَ أَصِلُ إِلَى الدَّارِ فَنَادَانِی یَا سَعِیدُ مَکَانَکَ حَتَّى یَأْتُوکَ بِشَمْعَهٍ فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ أَتَوْنِی بِشَمْعَهٍ فَنَزَلْتُ فَوَجَدْتُهُ عَلَیْهِ جُبَّهُ صُوفٍ وَ قَلَنْسُوَهٌ مِنْهَا وَ سَجَّادَهٌ عَلَى حَصِیرٍ بَیْنَ یَدَیْهِ فَلَمْ أَشُکَّ أَنَّهُ کَانَ یُصَلِّی فَقَالَ لِی دُونَکَ الْبُیُوتَ فَدَخَلْتُهَا وَ فَتَّشْتُهَا فَلَمْ أَجِدْ فِیهَا شَیْئاً وَ وَجَدْتُ الْبَدْرَهَ فِی بَیْتِهِ مَخْتُومَهً بِخَاتَمِ‌ أُمِّ الْمُتَوَکِّلِ وَ کِیساً مَخْتُوماً وَ قَالَ لِی دُونَکَ الْمُصَلَّى فَرَفَعْتُهُ فَوَجَدْتُ سَیْفاً فِی جَفْنٍ غَیْرِ مُلَبَّسٍ فَأَخَذْتُ ذَلِکَ وَ صِرْتُ إِلَیْهِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَى خَاتَمِ أُمِّهِ عَلَى الْبَدْرَهِ بَعَثَ إِلَیْهَا فَخَرَجَتْ إِلَیْهِ فَأَخْبَرَنِی بَعْضُ خَدَمِ الْخَاصَّهِ أَنَّهَا قَالَتْ لَهُ کُنْتُ قَدْ نَذَرْتُ فِی عِلَّتِکَ لَمَّا أَیِسْتُ مِنْکَ إِنْ عُوفِیتَ حَمَلْتُ إِلَیْهِ مِنْ مَالِی عَشَرَهَ آلَافِ دِینَارٍ فَحَمَلْتُهَا إِلَیْهِ وَ هَذَا خَاتَمِی عَلَى الْکِیسِ وَ فَتَحَ الْکِیسَ الْآخَرَ فَإِذَا فِیهِ أَرْبَعُمِائَهِ دِینَارٍ فَضَمَّ إِلَى الْبَدْرَهِ بَدْرَهً أُخْرَى وَ أَمَرَنِی بِحَمْلِ ذَلِکَ إِلَیْهِ فَحَمَلْتُهُ وَ رَدَدْتُ السَّیْفَ وَ الْکِیسَیْنِ وَ قُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی عَزَّ عَلَیَّ فَقَالَ لِی‌ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ‌)

[۱۱] الکافی (ط الإسلامیه)، جلد ۱، صفحات ۴۹۰ – ۴۸۹ (عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یَاسِرٍ قَالَ: لَمَّا خَرَجَ الْمَأْمُونُ مِنْ خُرَاسَانَ یُرِیدُ بَغْدَادَ وَ خَرَجَ الْفَضْلُ ذُو الرِّئَاسَتَیْنِ وَ خَرَجْنَا مَعَ أَبِی الْحَسَنِ ع وَرَدَ عَلَى الْفَضْلِ بْنِ سَهْلٍ ذِی الرِّئَاسَتَیْنِ کِتَابٌ مِنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ بْنِ سَهْلٍ وَ نَحْنُ فِی بَعْضِ الْمَنَازِلِ إِنِّی نَظَرْتُ فِی تَحْوِیلِ السَّنَهِ فِی حِسَابِ النُّجُومِ فَوَجَدْتُ فِیهِ أَنَّکَ تَذُوقُ فِی شَهْرِ کَذَا وَ کَذَا- یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ حَرَّ الْحَدِیدِ وَ حَرَّ النَّارِ وَ أَرَى أَنْ تَدْخُلَ أَنْتَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الرِّضَا الْحَمَّامَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ تَحْتَجِمَ فِیهِ وَ تَصُبَّ عَلَى یَدَیْکَ‌ الدَّمَ لِیَزُولَ عَنْکَ نَحْسُهُ فَکَتَبَ ذُو الرِّئَاسَتَیْنِ إِلَى الْمَأْمُونِ بِذَلِکَ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَسْأَلَ أَبَا الْحَسَنِ ذَلِکَ فَکَتَبَ الْمَأْمُونُ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ یَسْأَلُهُ ذَلِکَ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ لَسْتُ بِدَاخِلٍ الْحَمَّامَ غَداً وَ لَا أَرَى لَکَ وَ لَا لِلْفَضْلِ أَنْ تَدْخُلَا الْحَمَّامَ غَداً فَأَعَادَ عَلَیْهِ الرُّقْعَهَ مَرَّتَیْنِ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لَسْتُ بِدَاخِلٍ غَداً الْحَمَّامَ فَإِنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ فِی النَّوْمِ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ لَا تَدْخُلِ الْحَمَّامَ غَداً وَ لَا أَرَى لَکَ وَ لَا لِلْفَضْلِ أَنْ تَدْخُلَا الْحَمَّامَ غَداً فَکَتَبَ إِلَیْهِ الْمَأْمُونُ صَدَقْتَ یَا سَیِّدِی وَ صَدَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَسْتُ بِدَاخِلٍ الْحَمَّامَ غَداً وَ الْفَضْلُ أَعْلَمُ قَالَ فَقَالَ یَاسِرٌ فَلَمَّا أَمْسَیْنَا وَ غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ لَنَا الرِّضَا ع قُولُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ مَا یَنْزِلُ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ فَلَمْ نَزَلْ نَقُولُ ذَلِکَ فَلَمَّا صَلَّى الرِّضَا ع الصُّبْحَ قَالَ لِیَ اصْعَدْ عَلَى السَّطْحِ فَاسْتَمِعْ هَلْ تَسْمَعُ شَیْئاً فَلَمَّا صَعِدْتُ سَمِعْتُ الضَّجَّهَ وَ الْتَحَمَتْ‌ وَ کَثُرَتْ فَإِذَا نَحْنُ بِالْمَأْمُونِ قَدْ دَخَلَ مِنَ الْبَابِ الَّذِی کَانَ إِلَى دَارِهِ مِنْ دَارِ أَبِی الْحَسَنِ وَ هُوَ یَقُولُ یَا سَیِّدِی یَا أَبَا الْحَسَنِ آجَرَکَ اللَّهُ فِی الْفَضْلِ فَإِنَّهُ قَدْ أَبَى وَ کَانَ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَدَخَلَ عَلَیْهِ قَوْمٌ بِالسُّیُوفِ فَقَتَلُوهُ وَ أُخِذَ مِمَّنْ دَخَلَ عَلَیْهِ ثَلَاثُ نَفَرٍ کَانَ أَحَدُهُمْ ابْنَ خَالِهِ الْفَضْلَ ابْنَ ذِی الْقَلَمَیْنِ قَالَ فَاجْتَمَعَ الْجُنْدُ وَ الْقُوَّادُ وَ مَنْ کَانَ مِنْ رِجَالِ الْفَضْلِ عَلَى بَابِ الْمَأْمُونِ فَقَالُوا هَذَا اغْتَالَهُ وَ قَتَلَهُ یَعْنُونَ الْمَأْمُونَ وَ لَنَطْلُبَنَّ بِدَمِهِ وَ جَاءُوا بِالنِّیرَانِ لِیُحْرِقُوا الْبَابَ فَقَالَ الْمَأْمُونُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع یَا سَیِّدِی تَرَى أَنْ تَخْرُجَ إِلَیْهِمْ وَ تُفَرِّقَهُمْ قَالَ فَقَالَ یَاسِرٌ فَرَکِبَ أَبُو الْحَسَنِ وَ قَالَ لِیَ ارْکَبْ فَرَکِبْتُ فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنْ بَابِ الدَّارِ نَظَرَ إِلَى النَّاسِ وَ قَدْ تَزَاحَمُوا فَقَالَ لَهُمْ بِیَدِهِ تَفَرَّقُوا تَفَرَّقُوا قَالَ یَاسِرٌ فَأَقْبَلَ النَّاسُ وَ اللَّهِ یَقَعُ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ مَا أَشَارَ إِلَى أَحَدٍ إِلَّا رَکَضَ وَ مَرَّ.) موردی دیگر از پناه بردن مأمون به امام رضا علیه¬آلاف¬التحیه¬و¬الثناء در سختی¬ها: الکافی (ط الإسلامیه)، جلد ۸، صفحه ۱۵۱ (عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع‌ قَالَ لِیَ الْمَأْمُونُ یَا أَبَا الْحَسَنِ لَوْ کَتَبْتَ إِلَى بَعْضِ مَنْ یُطِیعُکَ فِی هَذِهِ النَّوَاحِی الَّتِی قَدْ فَسَدَتْ عَلَیْنَا قَالَ قُلْتُ لَهُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنْ وَفَیْتَ لِی وَفَیْتُ لَکَ إِنَّمَا دَخَلْتُ فِی هَذَا الْأَمْرِ الَّذِی دَخَلْتُ فِیهِ‌ عَلَى أَنْ لَا آمُرَ وَ لَا أَنْهَى وَ لَا أُوَلِّیَ وَ لَا أَعْزِلَ وَ مَا زَادَنِی هَذَا الْأَمْرُ الَّذِی دَخَلْتُ فِیهِ فِی النِّعْمَهِ عِنْدِی شَیْئاً وَ لَقَدْ کُنْتُ بِالْمَدِینَهِ وَ کِتَابِی یَنْفُذُ فِی الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَقَدْ کُنْتُ أَرْکَبُ حِمَارِی وَ أَمُرُّ فِی سِکَکِ الْمَدِینَهِ وَ مَا بِهَا أَعَزُّ مِنِّی وَ مَا کَانَ بِهَا أَحَدٌ مِنْهُمْ یَسْأَلُنِی حَاجَهً یُمْکِنُنِی قَضَاؤُهَا لَهُ إِلَّا قَضَیْتُهَا لَهُ قَالَ فَقَالَ لِی أَفِی لَکَ.)

[۱۲] المناقب لإبن شهرآشوب، جلد ۴، صفحه ۲۰ (أَنَّ شَامِیّاً رَآهُ رَاکِباً فَجَعَلَ یَلْعَنُهُ وَ الْحَسَنُ لَا یُرَدُّ فَلَمَّا فَرَغَ أَقْبَلَ الْحَسَنُ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ ضَحِکَ وَ قَالَ أَیُّهَا الشَّیْخُ أَظُنُّکَ غَرِیباً وَ لَعَلَّکَ شُبِّهْتَ فَلَوِ اسْتَعْتَبْتَنَا أَعْتَبْنَاکَ وَ لَوْ سَأَلْتَنَا أَعْطَیْنَاکَ وَ لَوْ اسْتَرْشَدْتَنَا أَرْشَدْنَاکَ وَ لَوْ اسْتَحْمَلْتَنَا حَمَّلْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ جَائِعاً أَشْبَعْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ عُرْیَاناً کَسَوْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ مُحْتَاجاً أَغْنَیْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ طَرِیداً آوَیْنَاکَ وَ إِنْ کَانَ لَکَ حَاجَهٌ قَضَیْنَاهَا لَکَ فَلَوْ حَرَّکْتَ رَحْلَکَ إِلَیْنَا وَ کُنْتَ ضَیْفَنَا إِلَى وَقْتِ ارْتِحَالِکَ کَانَ أَعْوَدَ عَلَیْکَ لِأَنَّ لَنَا مَوْضِعاً رَحْباً وَ جَاهاً عَرِیضاً وَ مَالًا کَبِیراً فَلَمَّا سَمِعَ الرَّجُلُ کَلَامَهُ بَکَى ثُمَّ قَالَ أَشْهَدُ أَنَّکَ خَلِیفَهُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالاتِهِ وَ کُنْتَ أَنْتَ وَ أَبُوکَ أَبْغَضَ خَلْقِ اللَّهِ إِلَیَّ وَ الْآنَ أَنْتَ أَحَبُّ خَلْقِ اللَّهِ إِلَیَّ وَ حَوَّلَ رَحْلَهُ إِلَیْهِ وَ کَانَ ضَیْفَهُ إِلَى أَنِ ارْتَحَلَ وَ صَارَ مُعْتَقِداً لِمَحَبَّتِهِمْ‌) و همچنین الکامل للمبرد، جلد ۲، صفحه ۵ (وذکر ابن عائشه أن رجلا من أهل الشام قال: دخلت المدینه فرأیت رجلاً رکباً على بغله لم أر أحسن وجهاً ولا سمتاً ولاثوباً ولا دابه منه، فمال قلبی إلیه، فسألت عنه، فقیل: هذا الحسن بن علی بن أبی طالب علیهما السلام، فامتلأ قلبی له بغضاً، وحسدت علیاً أن یکون له أبن مثله، فصرت إلیه، فقلت له: أنت ابن أبی طالب? فقال: أنا ابن ابنه فقلت: فبک وبأبیک أسبهما. فما انقضى کلامی قال لی: أحسبک غریباً. فقلت: أجل، قال: فمل بنا، فإن احتجت إلى منزل أنزلناک، أو إلى مال آسیناک، أو إلى حاجه عاوناک، قال: فانصرفت عنه، ووالله ما على الأرض أحد احب إلی منه.)

[۱۳] المناقب لإبن شهرآشوب، جلد ۴، صفحات ۲۰ – ۱۹ (وَ رُوِیَ‌ أَنَّ الْحَسَنَ ع لَمْ یُسْمَعْ قَطُّ مِنْهُ کَلِمَهٌ فِیهَا مَکْرُوهٌ إِلَّا مَرَّهً وَاحِدَهً فَإِنَّهُ‌ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ خُصُومَهٌ فِی أَرْضٍ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ لَیْسَ لِعَمْرٍو عِنْدَنَا إِلَّا مَا یُرْغِمُ أَنْفَهُ‌)