«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏»

الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین

در مسیر تربیت نفس و تهذیب و سیر و سلوک معنوی، آسیب ها، آفات و رذائلی ممکن است بر ما عارض شود که انسان سالک و انسانی که می خواهد در مسیر اخلاق و عرفان قرار بگیرد، باید با این آسیب ها و رذائل آشنا شود.

سوالی که پیش می آید این است که به چه دلیلی باید با این مسائل و مشکلات آشنا شود؟

پاسخ این است که به دو دلیل باید این آشنایی را به دست بیاورد؛ دلیل اول برای جلوگیری و دلیل دوم برای درمان. منظور از جلوگیری چیست؟ منظور این است که انسان مراقب باشد دچار این آسیب ها و آفات نشود. منظور از درمان هم که واضح است؛ یعنی اگر دچار این آفات شد، چگونه خود را از این آسیب ها رها کند. انسان باید با آفت زُداها و مانع زُداها آشنا شود.

هنگامی که ما می خواهیم از یک مبدأ به مقصدی برسیم ـ که در اینجا منظور استعدادهای انسان است که می خواهیم به قلّه های کمال و شکوفایی برسانیم ـ در این مسیر فراز و نشیب وجود دارد. ممکن است درّه ی عمیقی وجود داشته باشد؛ ممکن است چاله ای در مسیر وجود داشته باشد؛ ممکن است در این مسیر مُردابی قرار گرفته باشد؛ باید این ها را بشناسیم تا گرفتارشان نشویم و اگر گرفتار شدیم، این توانایی را داشته باشیم که خودمان را از این مشکلات و آسیب ها رها کنیم.

اساساً جان انسان با گرایش به توحید آفریده شده است؛ «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا» [۱]یعنی جان ما به صورت فطری گرایش توحیدی دارد و این گونه خلق شده است و تمامی زذائل و آسیب ها عارضی هستند  و اگر در مسیر تربیت مراقب باشیم که دچار این رذائل نشویم، خیلی راحت می توانیم این فضائل را پرورش دهیم و آن ها را به قلّه کمال و انتهای شکوفایی خودشان برسانیم.

ذات باری تعالی در قرآن کریم می فرمایند: «وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا»[۲] یعنی شناخت خوبی ها از بدی ها و گرایش به خوبی ها در وجود ما قرار دارد. همانند بیماری ها و ویروس ها و میکروب ها، باید این ها را شناخت. ما هرچقدر با ویروس ها و آسیب ها و بیماری ها بیشتر آشنا بشویم، بهتر می توانیم از خودمان مراقبت کنیم که دچار آن ها نشویم و اگر دچار آن ها شدیم، درمان این بیماری ها را نیز فرا بگیریم.

در مسیر تربیت و سیر و سلوک معنوی موانعی وجود دارد که بعضی از آن ها نظری و بعضی دیگر عملی هستند. مهم ترین موانع نظری غفلت، پندار گرایی و عقل متعارف هستند و مهم ترین موانع عملی هوس مداری، گناه و دنیا گرایی می باشند که ان شاء الله در جلسات بعدی به این موارد اشاره خواهیم کرد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

[۱] سوره روم، آیه ۳۰

[۲] سوره شمس، آیه ۷ و ۸