آیا حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه عدالتی که در ذهنِ خویش داشتند پیاده کردند؟

عدالتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه یعنی همین چیزی که در تاریخ نقل شده است با هیچ کسی قابل قیاس نیست، ما هیچ حکومتی را با حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه قابل قیاس نمی‌دانیم، اما آیا حضرت توانستند آن عدالتِ مدّنظرِ خودشان را پیاده کنند؟

این پاسخِ امام باقر صلوات الله علیه روایتِ معتبری است و طرقِ متعددی دارد و نزدِ ما شیعیان خیلی معتبر است. از حضرت امام باقر صلوات الله علیه پرسیدند که چرا حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه همه‌ی کارهایی که مدّنظرشان بود انجام ندادند؟ حضرت فرمودند: برای اینکه می‌دیدند مردم همراهی نمی‌کنند و نظام از هم می‌پاشد، لذا «لَوْ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثَبَتَتْ لَهُ قَدَمَاهُ»[۱] اگر حکومتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه مستقر می‌شد و جا می‌افتاد «أَقَامَ کِتَابَ اَللَّهِ وَ اَلْحَقَّ کُلَّهُ» کتابِ خدا و حقِ صد در صدی را پیاده می‌کردند، ولی مقاومت صورت گرفت.

لذا حضرت دو کارِ مهم کردند، یعنی اگر حضرت بخواهند ناگهان به تمامِ هیکلِ این جامعه‌ی اسلامی که ده‌ها جراحیِ مختلف نیاز دارد برسند قطعاً این بیمار طاقت نخواهد آورد و خواهد مُرد؛ لذا حضرت اولویّت بندی کردند.

قبل از اینکه بخواهم بحثِ «اولویّت بندی» را بگویم عرض می‌کنم که حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه یک ساختار درست کردند، ابتدا ساختار درست کردند و بعد اولویّت بندی نمودند تا بتوانند هرچه بیشتر عدالت را پیاده کنند، عرض می‌کنیم که عدالتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه با کسی قابل قیاس نیست اما حضرت می‌خواستند به آن چیزی که ایده‌آلِ خودشان است برسند.

[۱] الکافی، جلد ۵، صفحه ۵۵۶ (مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَى قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَمَّا یَرْوِی اَلنَّاسُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی أَشْیَاءَ مِنَ اَلْفُرُوجِ لَمْ یَکُنْ یَأْمُرُ بِهَا وَ لاَ یَنْهَى عَنْهَا إِلاَّ أَنَّهُ یَنْهَى عَنْهَا نَفْسَهُ وَ وُلْدَهُ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ قَدْ أَحَلَّتْهَا آیَهٌ وَ حَرَّمَتْهَا آیَهٌ أُخْرَى قُلْتُ فَهَلْ یَصِیرُ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ إِحْدَاهُمَا قَدْ نَسَخَتِ اَلْأُخْرَى أَوْ هُمَا مُحْکَمَتَانِ جَمِیعاً أَوْ یَنْبَغِی أَنْ یُعْمَلَ بِهِمَا فَقَالَ قَدْ بَیَّنَ لَکُمْ إِذْ نَهَى نَفْسَهُ وَ وُلْدَهُ قُلْتُ مَا مَنَعَهُ أَنْ یُبَیِّنَ ذَلِکَ لِلنَّاسِ فَقَالَ خَشِیَ أَنْ لاَ یُطَاعَ وَ لَوْ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثَبَتَتْ لَهُ قَدَمَاهُ أَقَامَ کِتَابَ اَللَّهِ وَ اَلْحَقَّ کُلَّهُ .)