«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏»

«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]

«رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی‏».[۲]

«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]

مقدّمه

هدیه به پیشگاه باعظمت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها صلواتی هدیه بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

عرض ادب و تسلیت به پیشگاه مقدّس حضرت بقیّه الله الأعظم روحی و ارواح العالمین له الفداه و عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و رزقنا الله رؤیته و زیارته و الشّهاده بین الیَدَیه صلوات دیگری محبّت بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

تبیین بحث

شاید چند سال هست که بنده مباحث فاطمیّه را با این جمله شروع می‌کنم که در بین مناسبت‌های تقویمی و شهادت‌ها، تنها شهادتی که اثر اعتقادی در مبانی فکر ما دارد، شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

اگر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با مرگ طبیعی از دنیا می‌رفتند و به شهادت نمی‌رسیدند، اتفاقی برای عقاید ما نمی‌افتاد، گیری نداشتیم، امام ما بود و آن اوصاف را هم داشت، شهید نشده بود، البته الآن شهید شده‌اند.

اما در فاطمیّه رخداد‌هایی اتفاق افتاده است که از عهده‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و امام حسین علیه السلام برنمی‌آمد.

این مناسبت نسبت به بقیه‌ی مناسبت‌ها خیلی هم بیشتر به ما ربط دارد، اگر فرصتی شد دقایقی به این موضوع اشاره خواهم کرد.

اینکه چه پدیده‌ای در جهان اسلام رخ داد، ماهیّت این اتفاق چه بود که لازم شد دختر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به میدان بیایند دقّت لازم دارد، چون محل مناقشه‌ی گروه‌های مختلف فکری است، خیلی برای این موضوع تلاش شده است که مسئله مبهم شود.

سؤالات فراوانی هم هست که نزدیک به هزار و دویست سال است که در این مباحثات از یکدیگر می‌پرسند، اگر زمینه درست شناخته بشود خیلی از این سؤالات برطرف می‌شود و دیگر زمینه‌ی طرح این سؤالات نمی‌ماند.

یک مقدّمه‌ی دیگر این است که ممکن است در ذهن ما این باشد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم با این همه زحمتی که کشیدند، در نهایت هم پروژه‌ی اسلام شکست خورد. در حالی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌دانستند اوضاع از چه قرار است و برای این موضوع برنامه‌ریزی کرده بودند.

نه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که خاتم الأنبیاء و معلّم انبیاء هستند، اگر یک انسان بادرایت هم بود می‌دانست اوضاع از چه قرار است، زمینه‌های سال‌های پایانی کاملاً روشن بود، زمینه‌ی ناآرامی و کودتا خیلی روشن بود و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌دانستند، منتها برای اینکه حق گم نشود بعضی از عبارات را هم فرمودند.

اجازه بدهید مثالی عرض کنم.

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دیدند عدّه‌ای از مردم نماز مستحبّیِ تراویح را به جماعت می‌خوانند. جماعت خواندنِ نماز مستحبّی بدعت است. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌دانستند که اگر مخالفت کنند این مردم زیر بار نمی‌روند. یک راه این بود که نگویند که مشکلی پیش نیاید. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌دانستند چه اتفاقی خواهد افتاد، ولی می‌خواستند در تاریخ ثبت بشود که من این بدعت را قبول ندارم، آن هم بدعتی که مردم آن زمان هم با قدری اندیشه می‌فهمیدند بدعت است. این عبادتی نیست که زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بوده باشد، جدید است، بعداً درست شده است. اگر یک چیز عجیبی بود که مردم نمی‌توانستند بفهمند، شاید حضرت متعرّضِ آن نمی‌شدند.

مثلاً امیرالمؤمنین صلوات الله علیه متعرّضِ فدک نشدند، اینکه فدک را بگیرند و به فرزندان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگردانند. چون جنگ می‌شد و دیگر نمی‌توانستند خیلی از فرمایشات حضرت را بفهمند، خودِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمودند که این اشکال و یک سری اشکالات دیگر را برای بعداً گذاشته‌ام، الآن وقت این‌ها نیست.

اما امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در مورد نماز تراویح به این‌ها تذکّر دادند و آن‌ها هم قبول نکردند، ولی حداقل معلوم شد که موضع امیرالمؤمنین صلوات الله علیه چیست.

چون زمانی ما در یک عرصه در نبرد هستیم، یک زمانی است که ما در یک طیف عرصه‌هایی در نبرد هستیم.

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فقط در آن عرصه‌ی ظاهریِ دوران خودشان درگیری ندارند، اسلام دینِ آخرالزمانِ پیغمبرِ ختمی‌مرتبت است، بعد از این دیگر پیغمبر نیست، باید حق تا قیامت باقی بماند، لذا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه باید خیلی چیزها را رعایت کنند که حق باقی بماند، و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در خیلی از این‌ها خیلی عجیب موفق بودند.

این را برای چه عرض کردم؟ برای اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌دانستند اوضاع از چه قرار است، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم همه‌ی تلاش خود را کردند که اگر می‌شود صد در صد اسلام را موفق کنند، اگر نه، راه برای یک آب باریکه‌ی حقیقت باقی بماند.

لذا یکی از کارویژه‌های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این بود که بیست و سه سال برای سقیفه تلاش کردند.

یکی از کارهایی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کردند این بود که اگر در منابع اسلامی بررسی کنیم می‌بینیم که بنا نیست انسان‌های خوب معرّفی بشوند، این کار لزومی ندارد.

چرا قرآن کریم در مورد حضرت مریم سلام الله علیها ویژه بحث می‌کند؟

مثلاً قرآن کریم در مورد حضرت موسی علیه السلام از «أُمِّ مُوسَى»[۴] استفاده می‌کند، «أَوْحَیْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى»، «أُمِّ مُوسَى» دو کلمه است، اگر فقط نام ایشان را می‌برد که راحتتر بود. آن‌هایی که خیانت کردند، «امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ».[۵] «امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّهِ».[۶]

در مورد همسر فرعون «رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّهِ» مهم است، نام او مهم نیست، نام مادر حضرت موسی علیه السلام مهم نیست.

شما مادران ائمه علیهم السلام را نمی‌شناسید، اگر الآن بنده بپرسم که آیا کسی می‌تواند هشت دقیقه راجع به مادر امام رضا علیه السلام صحبت کند، آیا می‌توانید؟ نخواسته‌اند شما بدانید.

یک مادر نبی بصورت خاص، بخاطر دلایلی، خیلی تبلیغ شده است. او هم حضرت مریم سلام الله علیها است. خدای متعال بیش از بیست مرتبه در قرآن کریم «عیسی بن مریم» می‌فرماید، حتّی در جایی خطاب به خودِ حضرت عیسی بن مریم! ملائکه از طرف خدای متعال می‌آیند و می‌گویند: «یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنْهُ»،[۷] ای مریم! خدا می‌خواهد به تو بچه‌ای بدهد که نام او «اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ» عیسی بن مریم است.

خدایی که اصلاً کلاً جزئیات نمی‌گوید، اینجا مدام «عیسی بن مریم» و «مسیح بن مریم» می‌گوید. در صورتی که اگر یک مرتبه هم می‌فرمود مردم می‌فهمیدند. تکرارِ این موضوع، علامتِ اهمیّتِ این موضوع است. در جایی که قرآن کریم اصلاً در مورد هیچ چیزی تفصیل و جزئیات نمی‌گوید، معمولاً هیچ کجا هم اسم نمی‌برد، اصلاً بنای قرآن کریم بر اسم نبردن است. اما اینجا بیش از بیست مرتبه تکرار می‌کند، حتّی می‌گوید «یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنْهُ»، ای مریم! خدا به تو بشارت بچه‌ای می‌دهد که نام او «اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ» عیسی بن مریم است.

حضرت مریم سلام الله علیها در حجّیت حضرت عیسی علیه السلام نقش داشتند، در هدایت امّت نقش داشتند، آیت عظما بودند، «جَعَلْنَا ابْنَ مَرْیَمَ وَأُمَّهُ آیَهً»،[۸] لذا باید او را معرّفی می‌کرد. وقتی حضرت مریم سلام الله علیها را معرّفی کرده است راجع به طهارت او هم صحبت کرده است، «یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِینَ»،[۹] چون باید طهارت او را می‌شناختند، چون یک نقشی بعهده گرفته است که باید مقام اثبات داشته باشد.

چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در میان زنان امّت اسلام بطور ویژه معرّفی شده‌اند؟

 فرض کنید شخصی مجتهد است، اعلم علمای شیعه در قرن حاضر است، در یک ده زندگی می‌کند و هیچ کسی او را نمی‌شناسد. ثبوتاً او اعلم است، اثباتاً اصلاً کسی او را نمی‌شناسد. لذا اگر بیانیه‌ای بدهد کسی کاری به او ندارد. ولو اینکه اعلم باشد. باید مقام اثبات داشته باشد.

برای اینکه مقام اثبات حضرت مریم سلام الله علیها لازم بود، ایشان خیلی معرّفی شدند. برای بقیه لازم نبود و معرّفی نشدند. عمدتاً مادران ائمه علیهم السلام معرّفی نشده‌اند. آن کسی که حجّت علنی است باید معرّفی بشود.

اصلاً عصمت برای مقام اثبات است. یعنی اینکه یک نفر گناه نمی‌کند و ملکه‌ی علمی دارد و خطا نمی‌کند، چه زمانی اعلام می‌شود؟ آنجایی که حجّت است. شاید واقعاً صد نفر هرگز گناه نکرده باشند و ملکه‌ی این امر را هم داشته باشند یا به آن‌ها اعطاء شده باشد، اما آن کسی که قرار است بعنوان امام مسلمین شناخته بشود، باید دیگران هم باخبر بشوند، فقط لازم نیست که خودشان مقام را داشته باشند، باید دیگران هم بدانند که او چه جایگاهی دارد. مثلاً باید بدانند که این شخص امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است و دیگری نیست و با دیگری قابل قیاس نیست.

چقدر تفاوت است بین کسی که در تمام عمر خود مشغول عبادت بود، و آن کسی که از صبح تا شب در اطراف هُبَل بود.

باید مردم این شخص را بشناسند که اشتباه نروند، عصمتی که اعلامی است، برای مقام اثبات است.

فقط حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در میان زنان امّت اسلام اینقدر ویژه معرّفی شده‌اند. طهارت ایشان، اطاعت از ایشان، و موارد دیگر. این تدبیر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بوده است، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌دانستند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک نقشی دارند…

اینکه ما بدانیم یا ندانیم حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک ویژگی‌هایی داشته‌اند، ایشان می‌توانستند فرزندان خود را تربیت کنیم، اما باید حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک نقشی ایفاء کنند که دیگران باید ایشان را بشناسند، آن نقش همین فاطمیّه است. برای آن نقش ویژه مقام اثبات لازم داشتند.

لذا صدها روایت یا آیات متعدده راجع به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها داریم، این تمهیدات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است.

اگر فرصت بشود توضیح خواهیم داد که این امر از عهده‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه خارج است، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نمی‌توانستند این کار را انجام بدهند، سلمان و ابوذر هم نمی‌توانستند انجام بدهند.

با چه پدیده‌ای طرف هستیم که لازم است که همزمان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را معرّفی می‌کنند، که اوج آن غدیر و امامت و تنفیذ و بیعت است، همزمان بصورت موازی مدام یک بانویی را هم معرّفی می‌کند.

می‌دانیم که چرا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را معرّفی می‌کردند، بالاخره امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام هستند و پیامبر ما پیامبرِ آخرالزّمان هستند و خاتم و خاتِم انبیاء علیهم السلام هستند، بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که نمی‌شود امّت را رها کرد، برای امّت‌های پیشین بعد از هر پیامبر یک وصی یا یک نبی بود، نمی‌شود که ما رها باشیم. پس می‌فهمیم که چرا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه لازم هستند، باید یک کسی عِدل و نَفس و أخ النّبی بیاید که ما همینطور آواره و بیچاره و رها نشویم.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را لازم داشتند؟ برای چه نقشی؟ عرض خواهم کرد.

اینجا بحث را نگه می‌دارم تا برگردیم.

اول باید بدانیم علّت بوجود آمدن بحران چیست

یک زاویه‌ی بحث این است که ما بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم با چه پدیده‌ای مواجه هستیم؟ ما اگر ندانیم با چه پدیده‌ای مواجه هستیم، تحلیل‌های ما کج می‌شود، سؤال‌های ما به سمتی می‌رود که دور از موضوع است.

اگر ما با یک پدیده‌ای مواجه باشیم، مثلاً در جایی بحران پیش بیاید و مردم در آن موضوع دانش نداشته باشند، حلِ این بحران آسان است، اطلاع‌رسانی کفایت می‌کند.

من می‌خواستم امشب برای منبر به این جلسه بیایم، شما فرض کنید که اینجا را بلد نبودم، مثلاً در بزرگراه صدر از کسی می‌پرسم که خیابان دیباجی شمالی، مسجدالرضا علیه السلام کدام سمت است؟ او هم یا لوکیشن را از طریق نرم افزار به من نشان می‌دهد، یا آدرس می‌دهد. من هم متوجه می‌شوم و به این سمت می‌آیم و به سمت دیگری نمی‌روم.

یعنی اگر مسئله جهل باشد، آگاه‌سازی در آن امر آسان است. اگر مردم ندانند، وقتی بگویید می‌دانند.

خیلی از بحران‌هایی که ما امروز در جامعه داریم برای این است که به این موضوع توجّه نمی‌کنند که مسئله‌ی طرف صرفاً جهل نیست.

طرف می‌گوید: چرا وقتی رسانه‌های بیگانه حرف می‌زنند، این شخص باور می‌کند؟

معلوم است! چون از دست تو ناراحت است، در اینصورت هر چیزی بر علیه شما را باور می‌کند.

اگر من با کسی مشکل داشته باشم و کسی بگوید او دزد است، من هم می‌گویم از اول هم می‌دانستم و برای همین از این شخص خوشم نمی‌آمد!

وقتی شما کسی را خیلی دوست دارید، حرف‌های خوب راجع به او، حتّی با غلوّ را هم، ممکن است باور کنید. وقتی از کسی بدتان می‌آید، هرچه بر علیه او حرف بزنند، هر چقدر بزرگ هم باشد، باور می‌کنید. اینجا مسئله جهل نیست، چیزهای دیگری هم در کار است.

اگر موضوع فقط جهل باشد… مسئله‌ی بعضی از بحران‌ها در جهان اسلام «جهل» است، حل آن مسئله خیلی آسان است، همینکه علم بدهید تمام می‌شود.

اگر انسان کینه داشته باشد، حتّی پدر خود را هم به زحمت می‌اندازد که به طرف آسیب بزند. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمودند: عایشه می‌دانست در جمل بیش از اینکه به من ضربه بزند، آبروی خود را می‌برد، اگر از من کینه نداشت این کار را نمی‌کرد.

اگر کسی این را نداند می‌گوید پیامبر به تو فرموده بود که سگ‌های منطقه‌ی حوأب به تو پارس نکنند… اتفاقاً به آنجا رفت و پارس کردند. بعد زبیر پنجاه نفر را آورد و گفت: این‌ها سگ نبودند و گربه بودند، اینجا هم حوأب نیست و جای دیگری است. او هم قبول کرد.

چطور اینقدر زودباور شد؟ چون مسئله جهل نبود.

یک نفر خوف دارد، یک نفر طمع دارد، یک نفر کینه دارد، یک نفر حسادت دارد، یعنی عوامل بیرونی در دریافت اثرگذار است.

آن کسی که کینه دارد که نمی‌گوید چون کینه دارم به بصره می‌رویم تا بجنگیم، می‌گوید خلیفه مظلوم را به ناحق کشتند و از این‌ها با زور بیعت گرفتند و… یعنی قاعدتاً چند گزاره‌ی متناسب می‌سازد که بتواند آدم‌ها را جمع کند.

از کجا می‌فهمیم او کینه دارد؟ از آنجا که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌فرمایند. از اینکه وقتی به نزدیک بصره رسیدند شروع کردند به شعر خواندن و فحش دادن، اصلاً نمی‌شود فحش‌ها را گفت، زن‌ها مقابل او شروع کردند به رقصیدن و بی‌ادبی کردند.

تا زمانی که کینه نباشد، آدم‌ها برای کشتن کسی نمی‌رقصند. آدم عادی برای کشتنِ کسی نمی‌رقصد، باید از طرف کینه داشته باشد که خوشحال بشود.

پس زمانی مسئله‌ی بحران «جهل» است، اطلاع‌رسانی این جهل را تمام می‌کند.

اما معمولاً بحران‌ها اینطور ساده و یک‌بُعدی نیستند، بحران‌ها گاهی چندبُعدی هستند، اغراض مزاحمِ تصمیم‌گیریِ آدم‌هاست.

وقتی مسئله‌ای با علم حل نمی‌شود

معاویه عده‌ای از مردم را جمع کرده بود و در صفین مقابل امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آورده بود، بعضی از رؤسای قبایل هم… فکر نکنید فقط خریده بود، اینطور نبود، معاویه زرنگ بود، اینطور نبود که فقط خریده باشد. طرف را دعوت می‌کرد، تا اینکه او به کاخ بیاید، تمام تقاطع‌های از خانه‌ی او تا کاخ را با نائحه‌ها پُر می‌کرد، عده‌ای می‌نشستند و عزاداری می‌کردند و می‌گفتند علی خلیفه را ناحق کشته است، خلیفه را بخاطر دو روز حکومت دنیا تشنه کشتند. طرف وقتی از خانه‌ی خود راه می‌افتاد هیچ تصمیمی نداشت، وقتی به کاخ معاویه می‌رسید می‌گفت: اگر با علی نجنگی، اول با تو می‌جنگیم! یعنی تصمیم خود را گرفته بود.

این آدم یک آدم عادی هم نبود، این آدم از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کینه هم داشت، ولی الآن در یک فضایی افتاده بود که فکر می‌کرد خلیفه را مظلوم کشته‌اند.

حال معاویه می‌گفت: حال که شما می‌خواهید جهاد کنید، من در این جهاد به شما کمک می‌کنم. یعنی نمی‌گفت رشوه است، ظاهر امر را می‌ساخت. آن شخص هم به منطقه‌ی خود می‌رفت و برای جنگ با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه تبلیغ می‌کرد.

این شخص عده‌ای جوان را با خود به صفین آورد. دو حالت دارد، یا جهل داشت، یا این اغراض باعث شد که این کار را کند.

جوان‌ها را به صفین آورد. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در جنگ صفین از نظر نظامی موفق بودند، گفته‌اند تا چهل و پنج هزار نفر در سپاه معاویه کشته شده‌اند.

اگر مسئله علم بود، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه جنگ را صد روز عقب انداختند، یعنی این‌ها را از کوفه به جنوب سوریه در منطقه‌ی صفین آورده‌اند، آن‌ها هم که حدود نود تا صد و پنجاه هزار نفر در سپاه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بودند آمدند، سپاه معاویه هم تعداد بیشتری بود، این‌ها هزینه دارند. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه صد روز جنگ را نگه داشتند و گفتگو کردند، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه تلاش می‌کردند که جنگ شروع نشود.

اگر کسی جهل داشت، برای او علم حاصل می‌شد.

ما یک آدم مهمی داریم که نام او را نمی‌برم، همه‌ی شما او را بعنوان نماد ولایتمداری می‌شناسید، این شخص در جنگ جمل، در جنگ شرکت نکرد، ناگهان گیر کرد و این شبهه برای او پیش آمد که آیا مسلمان بکشیم؟ در سپاه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمد اما به نقلی در جنگ شرکت نکرد. البته نقل معارض هم دارد. یک نقل می‌گوید که در جنگ شرکت نکرد و تماشا کرد. وقتی جمل تمام شد، بعداً حقانیت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه برای او مسجّل شد. همین شخص در صفین شهید شد.

اگر جهل داشته باشی بالاخره دست تو را می‌گیرند. این شخص تلاش کرده است، گفت من می‌آیم و شرکت می‌کنم، هر کجا حق را فهمیدم ورود می‌کنم. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هم فرمودند: باید همین کار را کنی، هر کجا که فهمیدی حق چیست باید اقدام کنی.

اگر انسان جهل داشته باشد و تلاش خود را کند، اما به حق نرسد، بالاخره ان شاء الله معذور است و اهل نجات است.

اگر کسی جهل داشت، حضرت مشکل را حل می‌کردند.

چند صد نفر از کاروان این شخص که در سپاه معاویه بود کشته شدند، باید به خانواده‌های آن‌ها چه می‌گفت؟ آیا باید می‌گفت این‌ها جهاد فی سبیل الله کرده‌اند؟ آیا برای احقاق حق خلیفه این کار را کرده‌اند؟

وقتی عمار شهید شد، دیگر جهل برای کسی باقی نماند. چون همه می‌دانستند که گروه ظالم عمّار را می‌کشند. اصلاً روزهای اول جنگ می‌ترسیدند که به سمت عمّار حمله کنند. عمّار در هر سمتی بود سپاه معاویه به سمت دیگری حمله می‌کرد که عمّار کشته نشود. وقتی عمّار کشته شد همه بر سر خود می‌زدند.

این رئیس قبیله نزد معاویه آمد و گفت: خدا تو را لعنت کند. تابحال مرای تین و زیتون بهشت مردم را جمع کرده بودم، یعنی می‌گفتم برای جهاد فی سبیل الله بیایید. الآن نمی‌توانم به خانواده‌های این‌ها بگویم که من جوان‌های شما را به درک فرستادم. من جرأت نمی‌کنم بگویم که حق با علی بود.

در اینجا دیگر مسئله جهل نیست.

اینجا گفت: از اینجا به بعد برای تین و زیتون دنیا با تو هستم.

در توجیه کشته شدن عمّار سلام الله علیه هم گفتند که شب بود و تیر اشتباهی خورد و اصلاً کار خودشان بود!

چرا این کار را می‌کند و اینطور می‌گوید؟ چون از اینجا به بعد دیگر مسئله‌ی او جهل نیست، مسئله‌ی او این است که نمی‌تواند به خانواده‌های این کشته شدگان راست بگوید.

صریح گفت که دیگر خبری از تین و زیتون بهشت نیست، از اینجا به بعد برای تین و زیتون دنیا با تو هستم. مجبور هستم که بگویم حق با توست.

از اینجا به بعد دیگر استدلال برای این رئیس قبیله کارآیی ندارد، چون علم دارد ولی مجبور است که دروغ بگوید. می‌فهمد منطقی نیست ولی مجبور است، می‌فهمد دروغ است ولی مجبور است، حال شاید چون می‌ترسد یا طمع دارد یا کینه دارد یا حسادت دارد یا برای حفظ پست خود یا هر دلیل دیگری.

اگر یک بحرانی در جامعه اسلامی رخ بدهد که در آن بحران مسئله «علم» نباشد، مسئله «اغراض» باشد…

مثلاً من می‌خواهم امشب به این جلسه نیایم، می‌گویم آدرس را گُم کرده‌ام. اگر لوکیشن هم بفرستید می‌گویم آنتن ندارم!

در آن حالت قبلی اگر آدرس را می‌گرفتم می‌آمدم، اما الآن نمی‌خواهم بیایم. اینجا خواب نیستم، خودم را به خواب زده‌ام، ناشنوا نیستم، خودم را به ناشنوایی زده‌ام، لذا استدلال و علم دادن در اینجا اثری ندارد.

جایی که حبّ و بغض هست، گرایش هست، کشش به سمتی هست، مانند این نمونه‌هایی که عرض کردم، اینجا مسئله با صرف اطلاع‌رسانی حل نمی‌شود.

ماجرای حضرت هارون علی نبیّنا و آله و علیه السلام از جنس جهل نیست

سقیفه از چه جنسی است؟ آیا سقیفه از جنس جهل است؟ مگر مردم آلزایمر داشتند؟

ماجرای بحران حضرت هارون علیه السلام از چه جنسی است؟ از روزی که حضرت موسی سلام الله علیه دعوت خود را بین بنی اسرائیل و فرعونیان آغاز کرده‌اند، دو نفری با هم به دعوت رفته‌اند، دو نفری به تبلیغ رفتند، گاهی حضرت موسی سلام الله علیه بیان کرده‌اند و گاهی حضرت هارون سلام الله علیه. مدام با هم هستند. حضرت هارون علیه السلام شریک امر رسالت هستند، وزیر هستند، دائم با یکدیگر هستند، حضرت موسی علیه السلام هم صریح بین آن‌ها فرمودند: «هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی»،[۱۰] کسی شک نداشت که حضرت هارون علیه السلام خلیفه هستند.

آیا شک نداشتند و علم داشتند بحران پیش نیامد؟ چرا! چون دل این‌ها برای گاو غش می‌رفت! «أُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ»،[۱۱] وقتی از این گاو صدا در می‌آمد این‌ها ضعف می‌کردند. وقتی آن گاو را دوست داشتند یعنی یک غرضی غیر از علم در کار است.

حبّ است، تعصّب است، قبیله است، حزب است، تیم است، کینه است، حسد است، هر چیزی که هست. هر کشش و میلی که مانع اعتراف به حق است باشد، حالا مدام هارون سلام الله علیه بگوید که من خلیفه هستم…

«ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُوا یَقْتُلُونَنِی»،[۱۲] نزدیک بود حضرت هارون علیه السلام را بکشند!

آیا نمی‌دانستند حضرت هارون علیه السلام خلیفه بود؟ می‌دانستند!

آنجایی که مسئله جهل نیست، چه در بحران‌های اجتماعی و چه هر جای دیگری، آنجا باید راه دیگری رفت.

چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به حدیث غدیر استناد نکردند؟

حال سؤال، شاید هزار و دویست سال است که این سؤال را می‌پرسند، چون هنوز تصویر نکرده‌اند که جنس سقیفه چیست. اگر الآن شما بروید و کتب علم کلام و امامت شیعه را ببینید، مثلاً می‌گویند امامت عامه دارد، یعنی معنای امامت، خاصّه دارد، یعنی امام بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چه کسی است. معنای اول یعنی چه اوصافی دارد، معنای دوم یعنی چه شخصی است.

از نظر شما به چه دلیل امامت این اوصاف را دارد و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است؟ مثلاً می‌گویند این دلیل عقلی، قاعده لطف. دلیل نقلی هم فلان آیه و حدیث غدیر و حدیث منزلت و…

آن طرف سؤال می‌کند: برای چه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در خطبه فدکیه به حدیث غدیر و حدیث منزلت اشاره نکردند؟ چرا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به حدیث غدیر استناد نکردند؟

پاسخ این است که زمانی کسی از یک شهر دیگر می‌آید و اسلام می‌آورد. می‌پرسد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چه شدند؟ می‌گویند که از دنیا رفتند و در مدینه دفن شدند. می‌پرسد: بعد از آن چه شد؟ امّت را رها کردند؟

در اینجا طرف نمی‌داند، او را راهنمایی می‌کنید و مثلاً می‌گویید روز غدیر این کار را کردند و بیعت گرفتند و در موضوع منزلت فلان مطلب را فرمودند.

اما مردمی که سقیفه درست کردند که رسماً یک کودتای نظامی بود…

کودتای نظامی یعنی چه؟ یعنی گروهی از ارتشیان کشور پاکستان، ژنرال مشرّف کودتا کرد، نخست‌وزیر وقت را عزل کردند و طرف بجای او آمد. مسلّماً کسی نمی‌گوید بر طبق قانون شما باید با رأی می‌آمدید.

اگر کودتا بشود دیگر استناد به قانون قبلی اصلاً معنا ندارد.

جامعه اهل مدینه هم آلزایمر نداشتند، اینجا بایست چکار می‌کردند؟

اینجا باید آدمی ورود کند که مقام اثبات او و شأن و شخصیت او قابل انکار نیست.

از چه جنس اقدامی استفاده کند؟ باید کاری کند این‌ها به همان علمی که دارند عمل کنند. الآن به علمشان عمل نمی‌کنند. اینجا باید وجدان‌ها را درگیر کرد و خجالت داد که شاید اثر کند. همان کاری که با جمل‌آفرین کردند.

تا پایان حکومت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه عده‌ای پشت پنجره‌ی خانه‌ی او می‌رفتند و آیه «وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ»[۱۳] را می‌خواندند که می‌گوید در خانه بمانید. صدای گریه‌ی او بلند می‌شد، آنقدر گریه می‌کرد که مقنعه‌ی او خیس می‌شد. وقتی آرام می‌شد نفر بعدی می‌ رفت و دوباره و آیه «وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ» را می‌خواند. یعنی آیه برای تو بود. این آیه راجع به همسران پیامبر که نُه نفر بودند بود. این آیه می‌گوید شما نُه نفر در خانه بمانید، اما تو نماندی و بیست هزار کشته دادی.

این وجدان عمومی می‌فهمید که تو بی‌دلیل بر خلاف آیه عمل کردی.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرموده بودند «رَأسُ الفِتنَهِ هُنَا»، در یک نقلی فرموده بودند «رَأسُ الکُفرِ هُنَا»، و به خانه‌ی او اشاره کردند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند سگ‌های حوأب پارس نکنند، تو آن کسی نباشی که به او پارس می‌کنند.

تو علم داشتی، اتفاقاً سگ‌ها پارس کردند و تو شنیدی و ترسیدی، چرا این کار را کردی؟

حضرت امّ سلمه سلام الله علیها نامه نوشتند، فرمودند: به دنبال خون خلیفه هستی؟ او چهل روز محاصره بود، تو یک نامه ننوشتی که بگویی از او دفاع کنید. طلحه و زبیر در مدینه بودند…

حضرت امّ سلمه سلام الله علیها نامه نوشتند، فرمودند: «یَا عَائِشَهُ بِالْأَمْسِ أَنْتِ تَشْهَدِینَ عَلَیْهِ بِالْکُفْرِ»،[۱۴] وقتی او زنده بود می‌گفتی کافر است، حال عَلَمِ مظلوم بودنِ او را به دست خودت گرفته‌ای؟

این‌ها برای این است که وجدانِ خود آن فرد و وجدانِ طرفداران او را تکان بدهند، یعنی مسئله وجدانی است.

در کربلا هم از این مسئله داریم. بعضی از استدلال‌های حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را ببینید، فرمودند «بجز من دیگر پسر پیامبری روی زمین نیست». بعضی از نقل‌ها می‌گویند یک یا دو نفر با همین جمله از سپاه روبرو برگشتند. چون نزد خودشان می‌گفتند که روز قیامت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بفرمایند که پسر من را در سپاه شما فحش می‌دادند و شما ایستادید و نگاه کردید؟

قبل از آن موضوع خیلی روشن بود، امام حسین علیه السلام و یزید ملعون که قابل قیاس نبودند.

پس آنجایی که مسئله علمی نیست و در آن غرض وجود دارد، اینجا لازم نیست شما بروید و اطلاعات از صفر بدهید. اینجا باید کاری کنید که وجدان بیدار بشود که شاید اثر بگذارد. باید رقّت قلب ایجاد بشود.

در اینجا اگر یک زن به میدان برود با اینکه یک مرد به میدان برود تفاوت دارد، آن هم زنی که همه‌ی هویت و شخصیت و داشته‌های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است.

اوضاع مدینه در اواخر عمر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم

اصلاً لازم نبود که پیغمبر باشی که بدانی بزودی مدینه از هم متلاشی می‌شود. اگر اوضاع را با هم سریع بررسی کنیم، مانند بمب ساعتی که صدای آن را می‌شنوند اما نیروها نمی‌توانند جای آن را پیدا کنند تا آن را خنثی کنند بود، صدا می‌آید، اما نمی‌دانند چه زمانی منفجر می‌شود.

همه می‌فهمیدند که اتفاقات مهمی در حال رخ دادن است.

«دَواداری» برای قرن هفتم است، می‌گوید: من مدام نگران بودم که چه بلایی بر سر بنی‌هاشم می‌آید، تا اینکه روزی به مدینه سر زدم و دیدم این اتفاق افتاده است.

«دَواداری» برای قرن هفتم است که این نقل را از «ابن تیفور» قرن سه می‌گوید.

می‌گوید طرف می‌گفت که بزودی بنی‌هاشم را تکه تکه می‌کنند.

مانند بعضی از مقدّمات بعضی از جریان‌ها که در اینجا آدم‌ها از اوضاع خبر دارند، او هم اوضاع را می‌بیند. مثلاً در ماجرای بنزین همه می‌فهمیدند که اگر این امر ناگهانی رخ بدهد، اتفاقی خواهد افتاد. این پیش‌بینی هوش بالایی نمی‌خواهد.

اوضاع مدینه از این واضح‌تر و روشن‌تر بود. این‌ها مشکل ندانستن غدیر را نداشتند، برای این‌ها باید کار دیگری کرد که بلکه متوجّه بشوند. این یک زاویه‌ی بحث

جایگاه عظیم حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم

به آن زاویه‌ی بحث برگردم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دائماً در حال تمهید بودند. مردم باید حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را بشناسند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم برای این امر کارهای خیلی زیادی کردند.

هم حرمت خودِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، هم حرمتِ آن در، برای هر آدمِ باسواد و بی‌سواد، باشعور و بی‌شعوری روشن بود.

راوی می‌گوید شش ماه (تا هفده ماه) در مدینه بودم، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هر روز درِ این خانه می‌ایستادند و آن‌ها را به نماز دعوت می‌کردند…

چون آیه فرموده است: «وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا»[۱۵] خانواده‌ات را به نماز دعوت کن و بر این کار مداومت کن.

… پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به در این خانه می‌رفتند و می‌فرمودند وقت نماز است.

خدای متعال حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها داخل مسجد است و همه‌ی مردم می‌بینند، این تشریفات دارد.

مردم می‌دیدند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌آیند و پشت این در می‌روند و می‌فرمایند: «ألصَّلاه، ألصَّلاه، یَا أَهْلَ الْبَیْت! إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا»، در باز می‌شد و این حضرات برای نماز می‌آمدند.

اصلاً لازم نبود که کسی هوش بالایی داشته باشد، همه می‌فهمیدند که در اینجا یک خبری هست، چون این کار که یک مرتبه نبود، مستمر بود.

این خیلی عجیب است…

همه‌ی عالم فیوضات معنوی خودشان را… چه انبیاء قبل، چه ما، همه بر سر سفره‌ی معنویت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستیم. یکی از آن جاهایی که ورودی معنوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، عبادات سحرِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، این صریح آیه قرآن کریم است که می‌فرماید روز شلوغی داری، «سَبْحًا طَوِیلًا»،[۱۶] می‌خواهی عالم را اداره کنی، می‌خواهی تا قیامت کار کنی، پس ای پیامبر! تو با بقیه فرق داری، «قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلاً».[۱۷]

این یعنی اگر اوضاع جامعه بهم ریخت، اقتصاد بهم ریخت، امنیت بهم ریخت، به اندازه‌ی خودتان «قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلاً». این دستور برای ما هم هست. وقتی اوضاع بهم می‌ریزد جلسات مناجات سحر لازم است، هر جایی شهیدی هست عده‌ای نیم ساعت قبل از نماز صبح کنار آن‌ها عبادت کنند، هم برای حفظ خودشان، هم برای اینکه اثر وضعی دارد. «إِنَّ لَکَ فِی النَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا»، قبل از آن می‌فرماید: «قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلاً». ای پیامبر! شب تو باید شب باشد تا دریافت کنی و بتوانی جامعه را اداره کنی.

مکان این امر بایستی کجا باشد؟ پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

این از روایات عامّه است که می‌گوید پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نوافل شب خود را پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواندند. وقتی مردم برای نماز شب به مسجد می‌آمدند، می‌دیدند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در محراب نیستند و پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند.

یعنی آن ملعون آتش را به جایی برد که محل سجده‌ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بود.

همه علم داشتند، جهل نبود.

عموماً امام جواد علیه السلام نماز عصر را بجای اینکه در محراب پیامبر بخوانند، در خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها که داخل مسجد است می‌خواندند.

در کتاب کافی شریف هست که از امام صادق علیه السلام پرسیدند که آیا نماز در روضه‌ی نبوی افضل است یا در خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؟ فرمودند: در خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها.

مردم چه تصویری از این امرِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دارند که نماز شب خود را پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواندند؟

ایُضرمُ النّار ببابِ دارها     وَآیهٌ النور علی مَنارها

من باور نمی‌کنم که بر در آن خانه آتش بردند، در صورتی که همه دیده بودند…

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم داخل خانه هم نمی‌رفتند که همه ببینند کجا نماز می‌خوانند.

هوش بالایی لازم نبود، سطح علمی لازم نبود، اگر کسی کینه و حسد نداشت و عارضه‌ای باعث نمی‌شد که ندید بگیرد، می‌فهمید که آنجا چه خبر است.

اصلاً اینکه شما می‌بینید حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به مسجد آمدند و خطبه خواندند و جمع شروع کردند به گریه کردن، برای چه بود؟ آیا خیلی محب بودند؟ نه! می‌فهمیدند که در حال انجام غلط زیادی هستند.

آدمی که هنوز خودش را نابود نکرده است، اگر تصمیم بگیرد کسی را بکشد، خیلی دچار تردید می‌شود، می‌فهمد که این یک غلط خیلی بزرگ است. تشویش پیدا می‌کند، چند شب قبل نمی‌تواند بخوابد، چون می‌داند می‌خواهد کار غلطی کند.

خطبه‌ی عظیم فدکیه

من در اینجا سؤالی دارم، من نتوانستم این امر را تحلیل کنم. جواب خودم را هم می‌دهم.

کارِ خیلی احمقانه‌ای رخ داد، آن هم این بود که حدود ده روز بعد از شهادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، این‌ها فدک را غصب کردند.

نه حکومت به این پول نیاز جدّی داشت که بیاید این فدک را بگیرد، هم اینکه هزار و چهارصد سال است که به فلاکت افتاده‌اند و نمی‌دانند باید چه جوابی بدهند. چه لزومی داشت این کار را کنند؟

من هرچه جستجو کردم دیدم این امر فقط ضرر بود. راه جدّی و استدلال محکمی پیدا نکردم که بگویم می‌ارزید این کار را کنند. برداشت بنده این است که این‌ها کودتا کردند و فکر می‌کردند که اهل بیت هم بزودی کشته خواهند شد و این‌ها تمام می‌شوند و دیگر بعد وجود ندارد که کسی بگوید چه شد؟ که این‌ها بخواهند جواب پس بدهند.

مانند کسی که فکر می‌کند در یک کوچه‌ی خلوت جنایتی می‌کند و کسی نمی‌بیند، اگر می‌دانست دوربین مداربسته‌ای هست، آن رفتار را نمی‌کرد. ولو اینکه می‌خواست بکشد.

این‌ها فدک را غصب کردند، وقتی این کار را کردند، آن کسی که درِ خانه‌ی او ملتجاء پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، آن درگاه بوسه‌گاه ملائکه است، هر بدبخت و گرفتار و بیچاره‌ای می‌خواهد خدا به او رو کند، به آن در رو می‌زد…

فدک را غصب کردند.

تا قبل از این حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مشغول عزاداری بودند. البته عزاداری خود را علنی کرده بودند. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها همیشه اهل عبادت بودند ولی در این هنگام عبادت خود را علنی کرده بودند. من در یاد ندارم که قبل از شهادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم گفته باشند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دو مرتبه در هفته به مزار حمزه سیّدالشّهداء علیه السلام می‌رفتند، البته از خاک قبر حضرت حمزه سلام الله علیه گِل درست کردند و تسبیح درست کردند و دانه‌های تسبیح حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تربتِ حضرت حمزه سلام الله علیه بود، اما اینکه اینطور نبود که بگویند به آنجا بروند و گریه کنند، یعنی بخواهند نارضایتی خودشان را اعلام کنند، این‌ها برای بعد از شهادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است. چون اجازه نمی‌دادند زیاد هم بر سر مضجع شریف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم حاضر شوند. چون آنجا مرکز حکومت بود و همه چیز بهم می‌ریخت.

اینکه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها شب‌ها به درِ خانه‌ی مهاجر و انصار می‌رفتند هم برای این بود که در طی روز مانعِ حضرت می‌شدند. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها سرزده می‌رفتند که معلوم نباشد می‌خواهند به کجا بروند، اگر معلوم بود به کجا می‌روند که حکومت مانع می‌شد.

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با جریانی طرف بودند که با هر مخالفتی، مانند مقابله نظامی برخورد می‌کردند.

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در این ده روز هنوز اقدام خاصّی نکرده بودند، چند روزی گذشت تا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را دفن کردند، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه قرآن کریم را مرتب کردند.

وقتی این‌ها فدک را گرفتند حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به مسجد تشریف بردند و خطبه خواندند.

بعداً قدری به خطبه خواهیم پرداخت.

همینقدر به شما بگویم که خطبه آنقدر از نظر هنر فصاحت و بلاغت عجیب است که بعضی‌ها گفته‌اند که باورنکردنی است که یک زن خانه‌دارِ عزادار این حرف‌ها را زده باشد. لابُد یک مجمعی از علما مثلاً در قرن سوم نشسته‌اند و کلمات آن را مرتب کرده‌اند که چنین خطبه‌ای بشود. یعنی اینقدر این خطبه عجیب است. هم سوز عجیب دارد، که انگار کلمات آتش گرفته است، وقتی انسان خطبه را می‌خواند حرارت کلمات را احساس می‌کند. هم چینشِ کلمات، نوع لغات، ضرب‌آهنگ این‌ها. در این امر یک نکته هم هست که هدف را این قرار داده است که شما می‌دانستید.

فردا عرض خواهم کرد که مسئله‌ی محوری در تحلیل واقعه سقیفه این است که این یک رخداد طبیعی بود یا از پیش طراحی شده و دست‌ساز بود.

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها خطبه خواندند و عبارات عجیبی هم فرمودند.

سیّد مرتضی رضوان الله تعالی علیه در جایی می‌گویند که فلان شخص گفته است که عمر این خطبه از عمر من کمتر است، یعنی می‌خواست بگوید که تازه درست شده است. سیّد مرتضی رضوان الله تعالی علیه می‌فرماید: هنوز پدربزرگ تو به دنیا نیامده بود، اجداد ما این خطبه را حفظ می‌کردند و به فرزندان خود یاد می‌دادند که این خطبه را حفظ کنند!

علّت انکار این خطبه چیست؟ من هیچ کسی از اساتید ادبیات را ندیده‌ام که به هنر و ادبیات و فصاحت این خطبه گیر بدهند، اصلاً باور نمی‌کردند که یک زن خانه‌دارِ داغ‌دیده… اصلاً چه زمانی فکر کرده است که این جملات را پشت سر هم بگوید؟

زنان عرب را نگاه می‌کردند و می‌دیدند آیا این عبارات می‌تواند در بیان این‌ها باشد؟

آن کسانی که دیده بودند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پناه می‌برند که خدای متعال به ایشان نگاه کند، کلمات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را می‌شناختند. این‌هایی که آن وقایع را ندیده باشند شک می‌کنند و می‌گویند یعنی اینقدر هنرمندانه؟

شما این واقعه را دیگر در کجا دیده‌اید؟

از اینجا هم سخت‌تر بود! دستان ایشان را بسته بودند، لباس ایشان هم دون شأن بود، سرِ مبارک حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه هم داخل تشت بود، سربازها هم دور تا دور ایستاده بودند، همه نوع اهانت هم بود، وقتی با آن ملعون بگو مگو کردند، آن ملعون کم آورد و گفت: این بانو سجع می‌گوید!

حضرت زینب کبری سلام الله علیها فرمودند: اینجا که موضع سجع نیست که من بخواهم ادبی حرف بزنم. ای بدبخت! من دخترِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هستم، حرف زدن ما اینطور است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند من فصیح‌ترین عرب هستم، وقتی من حرف می‌زنم همه حیرت می‌کنند.

وقتی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه خطبه می‌خواندند، قبل از آن که کلمات را مرتب نمی‌کردند، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه همینطور صحبت می‌کردند.

وقتی خدا حرف بزند خوب حرف می‌زند.

آن کسی که علم و حکمت است، می‌جوشد.

وقتی آن ملعون کم آورد به قوّت حضرت زینب کبری سلام الله علیها اعتراف کرد و گفت: «هَذِهِ سَجّاعَه»!

روضه و توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

خطبه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها خیلی عجیب است. ان شاء الله عرض خواهیم کرد. رفت و برگشت شد و آن ملعون کم آورد و یک فحش خیلی زشت هم داد.

در بعضی از نقل‌ها می‌گویند که وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در حال برگشتن بودند، شاید برای اینکه دیگران بفهمند فرموده باشند که ای کاش اصلاً به این دنیا نیامده بودم. از بس که آن بی‌ادب، بی‌ادبی کرد. ولی نهایتاً آن ملعون نتوانست جواب بدهد.

قباله را نوشت و داد.

خلیفه اول می‌گفت: «إِنَّ لِی شَیْطَاناً یَعْتَرِینِی! فَإِنِ اِسْتَقَمْتُ فَأَعِینُونِی، وَ إِنْ زِغْتُ فَقَوِّمُونِی، وَ إِنْ غَضِبْتُ فَجَنِّبُونِی»[۱۸] ای مردم! حواس خودتان را جمع کنید، من یک شیطانی دارم که من را اداره می‌کند، لذا اگر غضب کردم از من اجتناب کنید!

یکی از شعرای شیعه به آن کسی که آمد و راه را بست می‌گوید: این شیطان او بود.

وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها خطبه را خواندند، او نمی‌دانست باید چه بگوید، همه‌ی مهاجرین و انصار هم ایستاده بودند.

استاد ما می‌فرمود که این‌ها «حَسبُنَا کِتَابُ الله»ی بودند، یک آیه نخوانده بودند که حق حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را غصب کردند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پشت سر هم آیه خواندند. چرا؟ چون آیه در وجود حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است، لازم نبود بگردند تا پیدا کنند. کلماتِ خودِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به قیمت قرآن کریم است.

آن طرف روبرو از جواب عاجز شد و قباله را داد.

من قدیم وقتی می‌خواستم این روضه را بخوانم می‌گفتم آقای حسن‌زاده رحمت الله علیه این روضه را خوانده‌اند که امام حسن مجتبی صلوات الله علیه بودند. بعد می‌گفتم که البته من این روضه را پیدا نکرده‌ام.

دو سال بعد یک استدراکی کردم و گفتم آن کسانی که خطبه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را نقل کرده‌اند، یعنی آن کسانی که در مسجد بودند… چند بانو خطبه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را نقل کرده‌اند، یکی از آن‌ها حضرت زینب کبری سلام الله علیها است. پس حضرت زینب کبری سلام الله علیها هم بوده‌اند.

بعد این عبارت سیّد مرتضی رضوان الله تعالی علیه را در «الشافی» پیدا کردم. وقتی گزارش‌های خطبه فدک را نقل می‌کنند می‌گویند: ما و عامه… یعنی شیعه و سنّی اینطور نقل کرده‌اند که وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواستند به مسجد بروند…

درست است که بنا به دلایلی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه همراهی نکردند، اما خاندان وحی اجازه نمی‌دادند حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تنها بروند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حرمت داشتند، وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواستند برای مباهله بروند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم جلوی ایشان، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه پشت سر ایشان، امام حسن مجتبی صلوات الله علیه یک طرف… درّ همه‌ی وجود هستند، از ایشان حفاظت می‌کردند. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به دلایلی محذور داشتند و نرفتند، اینجا باید بچه‌ها دور حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را می‌گرفتند…

عبارتی که سیّد مرتضی رضوان الله تعالی علیه نقل کرده است این است، می‌گوید: وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در حال رفتن به مسجد بودند، «فِی لُمَهٍ مِنْ حَفَدَتِهَا»، بچه‌ها دور حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بودند که رفتند.

یعنی بچه‌ها دیدند مادر سوخت و خطبه خواند، بچه‌ها دیدند آن بی‌ادب بی‌ادبی کرد…

بعد هم که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها خطبه را خواندند و قباله را گرفتند، دور حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بچه‌ها بودند که در حال برگشت به منزل بودند، در مقابل چشم بچه‌ها…

این واقعه در مقابل چشم بچه‌هاست، هجوم به خانه مقابل چشم بچه‌هاست، تابوت ساختنِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در حیاط خانه مقابل چشم بچه‌هاست، غسل دادن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مقابل چشم بچه‌هاست، دفن مادر مقابل چشم بچه‌هاست…

می‌گوید «فِی لُمَهٍ مِنْ حَفَدَتِهَا»، چند قدم راه است، شیطانِ او آمد، همان کسی که می‌گفت شیطانی به من مسلط است و «إِنْ غَضِبْتُ فَجَنِّبُونِی»، غضبناک هم آمد…

پرسید: این چیست؟ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها فرمودند: قباله‌ی فدک است!

دست دراز کرد که بگیرد، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها عقب گرفتند…

«ابن سنان خَفاجی» می‌گوید که بخدا اگر اینجا بی‌ادبی نمی‌شد، آنجا جلو نمی‌رفتند که زنجیر به دست ببندند، اینجا حرمت شکسته شد…

اگر ملائکه بخواهند بیایند اذن می‌گیرند…

آن ملعون جلو آمد و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها عقب عقب رفتند… آن ملعون جلوتر آمد…

من اصلاً همینکه بخواهم به شما بگویم که آن ملعون گفت این چیست؟ و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها فرمودند: این قباله‌ی فدک است، غیرتم اجازه نمی‌دهد که بگویم او گفت و صدای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را شنید…

آنقدر این صحنه عجیب است، از یک زاویه‌ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به این موضوع اشاره می‌کنم.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در لحظات آخر عمر شریفشان به بدترین اتفاقی که می‌خواست برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بیفتد، به اینجا اشاره کردند، نه به هجوم، نه به آتش زدنِ خانه، نمی‌دانم چرا…

لحظات آخر همینطور اشک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌آمد، دست حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را گرفتند و در دست امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گذاشتند، فرمودند: یا علی! «هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ»[۱۹] این امانتِ خدا و رسول است، از آن محافظت کن، آن کسی که خشم او را برانگیزد بدبخت است، وای بحال آن کسی که حق او را بخورد… بعد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم یک جمله فرمودند، با اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از همه‌ی موضوعات خبر داشتند، گزارش هست که جبرئیل آمده است و همه‌ی حوادث و هجوم و… را گفته است. سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم همینطور که اشک از دیدگانشان روان بود نگاهی به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها کردند و فرمودند: «کَأَنِّی بِفَاطِمَهَ»[۲۰] فاطمه‌ام را می‌بینم، آن لحظه‌ای که فریاد می‌زند و کسی به داد او نمی‌رسد… بعد فرمودند: می‌بینم آن لحظه‌ای را که آن دست بالا می‌رود و آن گوشواره‌ای که به هوا پرتاب می‌شود…

[۱]– سوره‌ مبارکه غافر، آیه ۴۴٫

[۲]– سوره‌ مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫

[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫

[۴] سوره مبارکه قصص، آیه ۷ (وَأَوْحَیْنَا إِلَىٰ أُمِّ مُوسَىٰ أَنْ أَرْضِعِیهِ ۖ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیَمِّ وَلَا تَخَافِی وَلَا تَحْزَنِی ۖ إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیْکِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ)

[۵] سوره مبارکه تحریم، آیه ۱۰ (ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ ۖ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَقِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ)

[۶] سوره مبارکه تحریم، آیه ۱۱ (وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّهِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ)

[۷] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۴۵ (إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ)

[۸] سوره مبارکه مؤمنون، آیه ۵۰ (وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْیَمَ وَأُمَّهُ آیَهً وَآوَیْنَاهُمَا إِلَىٰ رَبْوَهٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِینٍ)

[۹] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۴۲ (وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ)

[۱۰] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۴۲ (وَوَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِینَ لَیْلَهً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ)

[۱۱] سوره مبارکه بقره، آیه ۹۳ (وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُمْ بِقُوَّهٍ وَاسْمَعُوا ۖ قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا وَأُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِکُفْرِهِمْ ۚ قُلْ بِئْسَمَا یَأْمُرُکُمْ بِهِ إِیمَانُکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِین)

[۱۲] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۵۰ (وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَىٰ إِلَىٰ قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِی مِنْ بَعْدِی ۖ أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّکُمْ ۖ وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ ۚ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُوا یَقْتُلُونَنِی فَلَا تُشْمِتْ بِیَ الْأَعْدَاءَ وَلَا تَجْعَلْنِی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ)

[۱۳] سوره مبارکه احزاب، آیه ۳۳ (وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْأُولَىٰ ۖ وَأَقِمْنَ الصَّلَاهَ وَآتِینَ الزَّکَاهَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا)

[۱۴] الاحتجاج ، جلد ۱ ، صفحه ۱۶۵ (رَوَى اَلشَّعْبِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مَسْعُودٍ اَلْعَبْدِیِّ قَالَ: کُنْتُ بِمَکَّهَ مَعَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ وَ طَلْحَهَ وَ اَلزُّبَیْرِ فَأَرْسَلاَ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ اَلزُّبَیْرِ فَقَالاَ لَهُ إِنَّ عُثْمَانَ قُتِلَ مَظْلُوماً وَ إِنَّا نَخَافُ أَمْرَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَخْتَلَّ فَإِنْ رَأَتْ عَائِشَهُ أَنْ تَخْرُجَ مَعَنَا لَعَلَّ اَللَّهَ أَنْ یَرْتِقَ بِهَا فَتْقاً وَ یَشْعَبَ بِهَا صَدْعاً فَخَرَجْنَا نَمْشِی حَتَّى اِنْتَهَیْنَا إِلَیْهَا فَدَخَلَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلزُّبَیْرِ فِی سِتْرِهَا وَ جَلَسْتُ عَلَى اَلْبَابِ فَأَبْلَغَهَا مَا أَرْسَلاَ بِهِ إِلَیْهَا فَقَالَتْ سُبْحَانَ اَللَّهِ مَا أُمِرْتُ بِالْخُرُوجِ وَ مَا تَحْضُرُنِی مِنْ أُمَّهَاتِ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلاَّ أُمُّ سَلَمَهَ فَإِنْ خَرَجَتْ خَرَجْتُ مَعَهَا فَرَجَعَ إِلَیْهِمَا فَبَلَّغَهُمَا ذَلِکَ فَقَالاَ اِرْجِعْ إِلَیْهَا فَلْتَأْتِهَا فَهِیَ أَثْقَلُ عَلَیْهَا مِنَّا فَرَجَعَ إِلَیْهَا فَبَلَّغَهَا فَأَقْبَلَتْ حَتَّى دَخَلَتْ أُمَّ سَلَمَهَ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ مَرْحَباً بِعَائِشَهَ وَ اَللَّهِ مَا کُنْتِ لِی بِزَوَّارَهٍ فَمَا بَدَا لَکِ؟ قَالَتْ قَدِمَ طَلْحَهُ وَ اَلزُّبَیْرُ فَخَبَرَا أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عُثْمَانَ قُتِلَ مَظْلُوماً فَصَرَخَتْ أُمُّ سَلَمَهَ صَرْخَهً أَسْمَعَتْ مَنْ فِی اَلدَّارِ فَقَالَتْ یَا عَائِشَهُ بِالْأَمْسِ أَنْتِ تَشْهَدِینَ عَلَیْهِ بِالْکُفْرِ وَ هُوَ اَلْیَوْمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ قُتِلَ مَظْلُوماً؟ فَمَا تُرِیدِینَ؟ – قَالَتْ تَخْرُجِینَ مَعَنَا فَعَلَّ اَللَّهَ أَنْ یُصْلِحَ بِخُرُوجِنَا أَمْرَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَتْ یَا عَائِشَهُ تَخْرُجِینَ وَ قَدْ سَمِعْتِ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا سَمِعْنَا نَشَدْتُکِ بِاللَّهِ یَا عَائِشَهُ اَلَّذِی یَعْلَمُ صِدْقَکِ إِنْ صَدَقْتِ أَ تَذْکُرِینَ یَوْماً کَانَ نَوْبَتَکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَصَنَعْتُ حَرِیرَهً فِی بَیْتِی فَأَتَیْتُهُ بِهَا وَ هُوَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ وَ اَللَّهِ لاَ تَذْهَبُ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامُ حَتَّى تَتَنَابَحَ کِلاَبُ مَاءٍ بِالْعِرَاقِ یُقَالُ لَهُ اَلْحَوْأَبُ اِمْرَأَهً مِنْ نِسَائِی فِی فِئَهٍ بَاغِیَهٍ فَسَقَطَ اَلْإِنَاءُ مِنْ یَدِی فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیَّ وَ قَالَ مَا بَالُکِ یَا أُمَّ سَلَمَهَ ؟ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ لاَ یَسْقُطُ اَلْإِنَاءُ مِنْ یَدِی وَ أَنْتَ تَقُولُ مَا تَقُولُ مَا یُؤْمِنُنِی أَنْ أَکُونَ هِیَ أَنَا؟ فَضَحِکْتِ أَنْتِ فَالْتَفَتَ إِلَیْکِ فَقَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِمَّا تَضْحَکِینَ یَا حُمَیْرَاءَ اَلسَّاقَیْنِ ؟ إِنِّی أَحْسَبُکِ هِیَ – وَ نَشَدْتُکِ بِاللَّهِ یَا عَائِشَهُ أَ تَذْکُرِینَ لَیْلَهَ أُسْرِیَ بِنَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ مَکَانِ کَذَا وَ کَذَا وَ هُوَ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَدِّثُنَا فَأَدْخَلْتِ جَمَلَکِ فَحَالَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَلِیٍّ فَرَفَعَ مِقْرَعَهً کَانَتْ مَعَهُ یَضْرِبُ بِهَا وَجْهَ جَمَلِکِ وَ قَالَ أَمَا وَ اَللَّهِ مَا یَوْمُهُ مِنْکِ بِوَاحِدَهٍ أَمَا إِنَّهُ لاَ یُبْغِضُهُ إِلاَّ مُنَافِقٌ کَذَّابٌ وَ أَنْشُدُکِ بِاللَّهِ أَ تَذْکُرِینَ مَرَضَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلَّذِی قُبِضَ فِیهِ فَأَتَاهُ أَبُوکِ یَعُودُهُ وَ مَعَهُ عُمَرُ وَ قَدْ کَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَتَعَاهَدُ ثَوْبَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَعْلَهُ وَ خُفَّهُ وَ یُصْلِحُ مَا وَهَى مِنْهَا فَدَخَلَ قَبْلَ ذَلِکِ فَأَخَذَ نَعْلَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ هِیَ حَضْرَمِیَّهٌ فَهُوَ یَخْصِفُهَا خَلْفَ اَلْبَیْتِ فَاسْتَأْذَنَا عَلَیْهِ فَأَذِنَ لَهُمَا فَقَالاَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَ أَصْبَحْتَ؟ قَالَ أَصْبَحْتُ أَحْمَدُ اَللَّهَ قَالاَ لاَ بُدَّ مِنَ اَلْمَوْتِ قَالَ أَجَلْ لاَ بُدَّ مِنَ اَلْمَوْتِ – قَالاَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَهَلِ اِسْتَخْلَفْتَ أَحَداً؟ قَالَ مَا خَلِیفَتِی فِیکُمْ إِلاَّ خَاصِفُ اَلنَّعْلِ فَخَرَجَا فَمَرَّا عَلَى عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَخْصِفُ نَعْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلُّ ذَلِکِ تَعْرِفِینَهُ یَا عَائِشَهُ وَ تَشْهَدِینَ عَلَیْهِ – ثُمَّ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ یَا عَائِشَهُ أَنَا أَخْرُجُ عَلَى عَلِیٍّ بَعْدَ اَلَّذِی سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَجَعَتْ عَائِشَهُ إِلَى مَنْزِلِهَا فَقَالَتْ یَا اِبْنَ اَلزُّبَیْرِ أَبْلِغْهُمَا أَنِّی لَسْتُ بِخَارِجَهٍ مِنْ بَعْدِ اَلَّذِی سَمِعْتُ مِنْ أُمِّ سَلَمَهَ فَرَجَعَ فَبَلَّغَهُمَا قَالَ فَمَا اِنْتَصَفَ اَللَّیْلُ حَتَّى سَمِعْتُ رُغَاءَ إِبِلِهِمَا تَرْتَحِلُ فَارْتَحَلَتْ مَعَهُمَا .)

[۱۵] سوره مبارکه طه، آیه ۱۳۲ (وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا ۖ لَا نَسْأَلُکَ رِزْقًا ۖ نَحْنُ نَرْزُقُکَ ۗ وَالْعَاقِبَهُ لِلتَّقْوَىٰ)

[۱۶] سوره مبارکه مزمل، آیه ۷ (إِنَّ لَکَ فِی النَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا)

[۱۷] سوره مبارکه مزمل، آیه ۲

[۱۸] المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام ، جلد ۱ ، صفحه ۲۴۰ (فَإِنَّهُ قَامَ عَلَى مِنْبَرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَقَالَ: إِنَّ لِی شَیْطَاناً یَعْتَرِینِی! فَإِنِ اِسْتَقَمْتُ فَأَعِینُونِی، وَ إِنْ زِغْتُ فَقَوِّمُونِی، وَ إِنْ غَضِبْتُ فَجَنِّبُونِی .)

[۱۹] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۲۲ ، صفحه ۴۸۴ (وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عِیسَى اَلضَّرِیرِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی فَمَا کَانَ بَعْدَ خُرُوجِ اَلْمَلاَئِکَهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فَقَالَ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِمَنْ فِی بَیْتِهِ اُخْرُجُوا عَنِّی وَ قَالَ لِأُمِّ سَلَمَهَ کُونِی عَلَى اَلْبَابِ فَلاَ یَقْرَبْهُ أَحَدٌ فَفَلَعَتْ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ اُدْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ فَأَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ فَوَضَعَهَا عَلَى صَدْرِهِ طَوِیلاً وَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ بِیَدِهِ اَلْأُخْرَى فَلَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکَلاَمَ غَلَبَتْهُ عَبْرَتُهُ فَلَمْ یَقْدِرْ عَلَى اَلْکَلاَمِ فَبَکَتْ فَاطِمَهُ بُکَاءً شَدِیداً وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لِبُکَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ قَطَعْتَ قَلْبِی وَ أَحْرَقْتَ کَبِدِی لِبُکَائِکَ یَا سَیِّدَ اَلنَّبِیِّینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ یَا أَمِینَ رَبِّهِ وَ رَسُولَهُ وَ یَا حَبِیبَهُ وَ نَبِیَّهُ مَنْ لِوُلْدِی بَعْدَکَ وَ لِذُلٍّ یَنْزِلُ بِی بَعْدَکَ مَنْ لِعَلِیٍّ أَخِیکَ وَ نَاصِرِ اَلدِّینِ مَنْ لِوَحْیِ اَللَّهِ وَ أَمْرِهِ ثُمَّ بَکَتْ وَ أَکَبَّتْ عَلَى وَجْهِهِ فَقَبَّلَتْهُ وَ أَکَبَّ عَلَیْهِ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فَرَفَعَ رَأْسَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیْهِمْ وَ یَدُهَا فِی یَدِهِ فَوَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ وَ قَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ عِنْدَکَ فَاحْفَظِ اَللَّهَ وَ اِحْفَظْنِی فِیهَا وَ إِنَّکَ لِفَاعِلُهُ یَا عَلِیُّ هَذِهِ وَ اَللَّهِ سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ هَذِهِ وَ اَللَّهِ مَرْیَمُ اَلْکُبْرَى أَمَا وَ اَللَّهِ مَا بَلَغَتْ نَفْسِی هَذَا اَلْمَوْضِعَ حَتَّى سَأَلْتُ اَللَّهَ لَهَا وَ لَکُمْ فَأَعْطَانِی مَا سَأَلْتُهُ یَا عَلِیُّ اُنْفُذْ لِمَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ فَقَدْ أَمَرْتُهَا بِأَشْیَاءَ أَمَرَ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِعْلَمْ یَا عَلِیُّ أَنِّی رَاضٍ عَمَّنْ رَضِیَتْ عَنْهُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ وَ کَذَلِکَ رَبِّی وَ مَلاَئِکَتُهُ یَا عَلِیُّ وَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنِ اِبْتَزَّهَا حَقَّهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ هَتَکَ حُرْمَتَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ أَحْرَقَ بَابَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ آذَى خَلِیلَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ شَاقَّهَا وَ بَارَزَهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ هُمْ مِنِّی بُرَآءُ ثُمَّ سَمَّاهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ضَمَّ فَاطِمَهَ إِلَیْهِ وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی لَهُمْ وَ لِمَنْ شَایَعَهُمْ سِلْمٌ وَ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ وَ عَدُوٌّ وَ حَرْبٌ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ ظَلَمَهُمْ وَ تَقَدَّمَهُمْ أَوْ تَأَخَّرَ عَنْهُمْ وَ عَنْ شِیعَتِهِمْ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلنَّارَ ثُمَّ وَ اَللَّهِ یَا فَاطِمَهُ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى قَالَ عِیسَى فَسَأَلْتُ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ أَکْثَرُوا فِی أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَ أَبَا بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ بِالنَّاسِ ثُمَّ عُمَرَ فَأَطْرَقَ عَنِّی طَوِیلاً ثُمَّ قَالَ لَیْسَ کَمَا ذَکَرُوا وَ لَکِنَّکَ یَا عِیسَى کَثِیرُ اَلْبَحْثِ عَنِ اَلْأُمُورِ وَ لاَ تَرْضَى عَنْهَا إِلاَّ بِکَشْفِهَا فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنَّمَا أَسْأَلُ عَمَّا أَنْتَفِعُ بِهِ فِی دِینِی وَ أَتَفَقَّهُ مَخَافَهَ أَنْ أَضَلَّ وَ أَنَا لاَ أَدْرِی وَ لَکِنْ مَتَى أَجِدُ مِثْلَکَ یَکْشِفُهَا لِی فَقَالَ إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا ثَقُلَ فِی مَرَضِهِ دَعَا عَلِیّاً فَوَضَعَ رَأْسَهُ فِی حَجْرِهِ وَ أُغْمِیَ عَلَیْهِ وَ حَضَرَتِ اَلصَّلاَهُ فَأُؤْذِنَ بِهَا فَخَرَجَتْ عَائِشَهُ فَقَالَتْ یَا عُمَرُ اُخْرُجْ فَصَلِّ بِالنَّاسِ فَقَالَ أَبُوکِ أَوْلَى بِهَا فَقَالَتْ صَدَقْتَ وَ لَکِنَّهُ رَجُلٌ لَیِّنٌ وَ أَکْرَهُ أَنْ یُوَاثِبَهُ اَلْقَوْمُ فَصَلِّ أَنْتَ فَقَالَ لَهَا عُمَرُ بَلْ یُصَلِّی هُوَ وَ أَنَا أَکْفِیهِ إِنْ وَثَبَ وَاثِبٌ أَوْ تَحَرَّکَ مُتَحَرِّکٌ مَعَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُغْمًى عَلَیْهِ لاَ أَرَاهُ یُفِیقُ مِنْهَا وَ اَلرَّجُلُ مَشْغُولٌ بِهِ لاَ یَقْدِرُ أَنْ یُفَارِقَهُ یُرِیدُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَادِرْهُ بِالصَّلاَهِ قَبْلَ أَنْ یُفِیقَ فَإِنَّهُ إِنْ أَفَاقَ خِفْتُ أَنْ یَأْمُرَ عَلِیّاً بِالصَّلاَهِ فَقَدْ سَمِعْتُ مُنَاجَاتِهِ مُنْذُ اَللَّیْلَهِ وَ فِی آخِرِ کَلاَمِهِ اَلصَّلاَهَ اَلصَّلاَهَ قَالَ فَخَرَجَ أَبُو بَکْرٍ لِیُصَلِّیَ بِالنَّاسِ فَأَنْکَرَ اَلْقَوْمُ ذَلِکَ ثُمَّ ظَنُّوا أَنَّهُ بِأَمْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یُکَبِّرْ حَتَّى أَفَاقَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اُدْعُوا لِیَ اَلْعَبَّاسَ فَدُعِیَ فَحَمَلَهُ هُوَ وَ عَلِیٌّ فَأَخْرَجَاهُ حَتَّى صَلَّى بِالنَّاسِ وَ إِنَّهُ لَقَاعِدٌ ثُمَّ حُمِلَ فَوُضِعَ عَلَى مِنْبَرِهِ فَلَمْ یَجْلِسْ بَعْدَ ذَلِکَ عَلَى اَلْمِنْبَرِ وَ اِجْتَمَعَ لَهُ جَمِیعُ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ حَتَّى بَرَزَتِ اَلْعَوَاتِقُ مِنْ خُدُورِهِنَّ فَبَیْنَ بَاکٍ وَ صَائِحٍ وَ صَارِخٍ وَ مُسْتَرْجِعٍ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْطُبُ سَاعَهً وَ یَسْکُتُ سَاعَهً وَ کَانَ مِمَّا ذَکَرَ فِی خُطْبَتِهِ أَنْ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ حَضَرَنِی فِی یَوْمِی هَذَا وَ فِی سَاعَتِی هَذِهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمُ اَلْغَائِبَ أَلاَ قَدْ خَلَّفْتُ فِیکُمْ کِتَابَ اَللَّهِ فِیهِ اَلنُّورُ وَ اَلْهُدَى وَ اَلْبَیَانُ مَا فَرَّطَ اَللَّهُ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ حُجَّهُ اَللَّهِ لِی عَلَیْکُمْ وَ خَلَّفْتُ فِیکُمُ اَلْعَلَمَ اَلْأَکْبَرَ عَلَمَ اَلدِّینِ وَ نُورَ اَلْهُدَى وَصِیِّی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَلاَ هُوَ حَبْلُ اَللَّهِ فَاعْتَصِمُوا بِهِ جَمِیعاً وَ لاٰ تَفَرَّقُوا  عَنْهُ وَ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدٰاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوٰاناً  أَیُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ کَنْزُ اَللَّهِ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ مَنْ أَحَبَّهُ وَ تَوَلاَّهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ فَقَدْ أَوْفىٰ بِمٰا عٰاهَدَ عَلَیْهُ اَللّٰهَ  وَ أَدَّى مَا وَجَبَ عَلَیْهِ وَ مَنْ عَادَاهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَعْمَى وَ أَصَمَّ لاَ حُجَّهَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ لاَ تَأْتُونِی غَداً بِالدُّنْیَا تَزِفُّونَهَا زَفّاً وَ یَأْتِی أَهْلُ بَیْتِی شُعْثاً غُبْراً مَقْهُورِینَ مَظْلُومِینَ تَسِیلُ دِمَاؤُهُمْ أَمَامَکُمْ وَ بِیعَاتِ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلشُّورَى لِلْجَهَالَهِ أَلاَ وَ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ لَهُ أَصْحَابٌ وَ آیَاتٌ قَدْ سَمَّاهُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ عَرَّفْتُکُمْ وَ بَلَّغَتْکُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ لٰکِنِّی أَرٰاکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ  لاَ تَرْجِعُنَّ بَعْدِی کُفَّاراً مُرْتَدِّینَ مُتَأَوِّلِینَ لِلْکِتَابِ عَلَى غَیْرِ مَعْرِفَهٍ وَ تَبْتَدِعُونَ اَلسُّنَّهَ بِالْهَوَى لِأَنَّ کُلَّ سُنَّهٍ وَ حَدَثٍ وَ کَلاَمٍ خَالَفَ اَلْقُرْآنَ فَهُوَ رَدٌّ وَ بَاطِلٌ اَلْقُرْآنُ إِمَامٌ هُدًى وَ لَهُ قَائِدٌ یَهْدِی إِلَیْهِ وَ یَدْعُو إِلَیْهِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ  وَلِیُّ اَلْأَمْرِ بَعْدِی وَلِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِی وَ حِکْمَتِی وَ سِرِّی وَ عَلاَنِیَتِی وَ مَا وَرِثَهُ اَلنَّبِیُّونَ مِنْ قَبْلِی وَ أَنَا وَارِثٌ وَ مُوَرِّثٌ فَلاَ تَکْذِبَنَّکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّهُمْ أَرْکَانُ اَلدِّینِ وَ مَصَابِیحُ اَلظُّلَمِ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ عَلِیٌّ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ أَمِینِی وَ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِی وَ اَلْمُوفِی بِعَهْدِی عَلَى سُنَّتِی – أَوَّلُ اَلنَّاسِ بِی إِیمَاناً وَ آخِرُهُمْ عَهْداً عِنْدَ اَلْمَوْتِ وَ أَوْسَطُهُمْ لِی لِقَاءً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمْ غَائِبَکُمْ أَلاَ وَ مَنْ أَمَّ قَوْماً إِمَامَهً عَمْیَاءَ وَ فِی اَلْأُمَّهِ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ فَقَدْ کَفَرَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ قِبَلِی تَبِعَهٌ فَهَا أَنَا وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ عُدَّهٌ فَلْیَأْتِ فِیهَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ ضَامِنٌ لِذَلِکَ کُلِّهِ حَتَّى لاَ یَبْقَى لِأَحَدٍ عَلَیَّ تِبَاعَهٌ .)

[۲۰] الأمالی (للطوسی) ، جلد ۱ ، صفحه ۱۸۸ (أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ ، عَنْ عِکْرِمَهَ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ ، قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلْوَفَاهُ بَکَى حَتَّى بَلَّتْ دُمُوعُهُ لِحْیَتَهُ، فَقِیلَ لَهُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، مَا یُبْکِیکَ فَقَالَ: أَبْکِی لِذُرِّیَّتِی ، وَ مَا تَصْنَعُ بِهِمْ شِرَارُ أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی، کَأَنِّی بِفَاطِمَهَ اِبْنَتِی وَ قَدْ ظُلِمَتْ بَعْدِی وَ هِیَ تُنَادِی ‘یَا أَبَتَاهْ، یَا أَبَتَاهْ’ فَلاَ یُعِینُهَا أَحَدٌ مِنْ أُمَّتِی. فَسَمِعَتْ ذَلِکَ فَاطِمَهُ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ) فَبَکَتْ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لاَ تَبْکِیِنَّ. یَا بُنَیَّهِ. فَقَالَتْ: لَسْتُ أَبْکِی لِمَا یُصْنَعُ بِی مِنْ بَعْدِکَ وَ لَکِنْ أَبْکِی لِفِرَاقِکَ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ . فَقَالَ لَهَا: أَبْشِرِی یَا بِنْتَ مُحَمَّدٍ بِسُرْعَهِ اَللَّحَاقِ بِی، فَإِنَّکَ أَوَّلُ مَنْ یَلْحَقُ بِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی .)