«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏»

«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]

«رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی‏».[۲]

«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]

مقدّمه

هدیه به پیشگاه با عظمت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و اهل بیت مکرّم ایشان، علی الخصوص سیّدالشّهدا علیه الصلاه والسلام صلواتی هدیه بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

عرض ادب، ارادت، خاکساری، التجاء و استغاثه و عرض تسلیت به محضر بابرکت حضرت بقیه‌ الله اعظم روحی و ارواحُ مَن سِواهُ فِداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

مرور جلسه‌ی گذشته

بر سرِ خانِ پُرنعمتِ زیارت جامعه کبیره هستیم و این جمله‌ی حضرت که «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا»، با پذیرش محبّت شما، با محبّت شما، با پذیرش ولایت شما، ما شاخص‌های اصلی دینمان را یاد گرفتیم.

اهمیتِ فهمیدنِ موضوعِ عصمتِ امام

این بحث چند جنبه دارد، یک بخش آن مقدّماتی است که با دوری از اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین دین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چقدر آسیب خورد، دین در دست اشرار اسیر شد، یک جنبه‌ی دوم این است که یک تفاوت اصلی که اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین با بقیه دارند این است که اگر این موضوع فهم شود که آن‌ها عصمت دارند، بسیاری از شبهات پیش نمی‌آید، و در غیر اینصورت خیلی از مشکلات پیش می‌آید. آنوقت بعضی از عبارات و حساسیت‌ها هم درک می‌شود. مثل اینکه عرض کردیم آن کسانی که به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه جسارت کردند که شما ما را ذلیل کردید، اگر نگاهی که آن‌ها داشتند که متأسفانه به نگاه ما نزدیک هم هست، ما هم داشتیم، ما هم نعوذبالله همان را می‌گفتیم، تفاوت ما با آن‌ها در فهمِ عصمتِ امام است، وگرنه آن‌ها واقعاً خطا می‌دیدند. مانند اینکه ما امروز حکومت را به اسرائیل تحویل دهیم، شما در اینصورت چه نگاهی پیدا می‌کنید؟ آیا تشکّر می‌کنید و تبریک می‌گویید و عزّت می‌دانید؟

منتها نکته‌ی اساسی اینجاست که ما در دوره‌ای هستیم که دستمان در دست معصوم نیست، یک فقیه عادلی، همه‌ی جهاد خود را انجام می‌دهد و تلاش خود را می‌کند که مسیر درست پیش برود، معصوم هم نیست، بار سنگینی هم روی دوش اوست، و قاعدتاً هم کاری نمی‌کنند که با فضای کل افکار عمومی ناسازگار باشد، چرا؟ چون ایشان اگر ببیند که فضای کلّی جامعه بشکل جدّی می‌خواهد مقابله کند، حتّی اگر آن کار درست باشد، پا پس خواهد کشید.

کمااینکه خودِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هم در اکثر موارد، اگر جامعه مخالفت می‌کرد، پا پس می‌کشید.

امام معصوم زمین جهاد را مشخص می‌کند

مورد آتش‌بسِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه با معاویه، یک مورد شبه‌استثناء است. چرا می‌گویم شبه‌استثناء؟ چون توقع شیعیان در طول دوره‌ی امامت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین این بود که ائمه علیهم السلام شمشیربدست به میان بیایند و با طواغیت زمانشان درگیر شوند. درحالی که امام زمین جهاد را مسیر و زمین دیگری می‌دانست.

هم به امام صادق، هم به امام باقر، هم به حضرت سجّاد، هم به موسی بن جعفر علیهم السلام فشار آوردند، گفتند شما در فلان جا صد هزار یار دارید، چرا قیام نمی‌کنید؟

یعنی اینکه این‌ها جهاد را تک بُعدی در این موضوع می‌‌دیدند که باید بر علیه این ظالم قیام کرد. دیگر اینکه امام می‌خواهد زیرساخت ایجاد کند، کار فرهنگی کند… مسئله‌ی «امامت» شوخی نیست، برای حداقل هزار و چهارصد سال تا حالا و بعد هست… و البته من هنوز به بعضی موارد وارد نشده‌ام.

موارد کمی بود که جامعه کلاً با امام مخالف باشد، یعنی در آن قیام‌های علیه بنی‌امیّه و بنی‌عبّاس، توقع اکثریت این بود که امام باید به وسط میدان بیاید، و می‌دیدند که امام ظاهراً زندگی عادی می‌کند.

بعضی شبهات هم می‌چسبید، بعضی‌ها هم ریزش می‌کردند.

اصلاً خود این موضوع یک محل بحث بود که نسبت ما با امام چیست؟

نسبت به آتش‌بسِ امام حسن علیه السلام که مسئله خیلی برایشان روشن بود، یعنی اگر شما هم امام مجتبی علیه الصلاه والسلام را آن سبط پیغمبرِ معصوم ندانید، ظاهر اولیه‌ی کار چیز خیلی عجیبی می‌شود.

البته ما در جلساتی بصورت مفصل توضیح داده‌ایم که آتش‌بس امام حسن علیه السلام چه برکاتی داشته است، ولی ظاهر کار حضرت برای خیلی‌ها قابل فهم نبود، دور از ذهن بود، دور از ارتکاز بود، فکر نمی‌کردند چنین اتفاقی رخ دهد. می‌گفتند زمانی به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌گفتند دو ماه به معاویه امتیاز بده و بعداً او را عزل کند تا او بیعت کند و حکومت را بگیریم، ولی می‌فرمود: من دو روز هم کوتاه نمی‌آیم… بعد ناگهان امام حسن مجتبی صلوات الله علیه آتش‌بس امضاء کرد؛ این‌ها ناگهان بهت‌زده شدند!

یکی از غلط‌هایی که ممکن است ما هم انجام بدهیم این است که ما با سیره‌ی یک امام بخواهیم یک امام دیگر را بازخواست کنیم.

دو امام، مثل هم «امام» هستند، شما نمی‌توانید با سیره‌ی امام کاظم صلوات الله علیه، امام رضا سلام الله علیه را مقیّد کنید، چون هر دو از یک افق نگاه می‌کنند. این مسلّم است که اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین عدل محض و ما جهل محض هستیم و این کار بی‌ادبی است.

آن کسانی که اعتراض نکردند، کسانی بودند که امامت حضرت را پذیرفته بودند.

این بحث ادامه دارد، اما یک بُعد دیگر را هم می‌گویم که بحث گیر نکند، بعد دوباره برمی‌گردم و این قسمت را تعریض می‌کنم.

اطاعت مطلق فقط از معصوم مطلق است

اینکه امام معصوم سلام الله علیه افق نگاهی دارد که گاهی مانند سوراخ کردن کشتی زمان حضرت خضر علیه السلام و حضرت موسی علیه السلام است، و وقتی ما ظاهر امر را می‌بینیم خطاست، اما چون او پیامبر است باید اعتماد کنیم، و این موضوع فقط برای معصوم است.

خیلی از جریان‌های انحرافی از همینجا شروع می‌شوند، یعنی می‌گویند نسبت به شیخ، به پیر طریقت، مطلق اطاعت کن.

اطاعت مطلقه از معصوم مطلقه است.

این موضوع در مورد من نیست! وقتی من حرف می‌زنم، شما حق دارید و بلکه اگر جایی شک کردید باید بپرسید که این حرف را از کجا زده است، مستند به چه چیزی بوده است؟ چه کسی این حرف را قبول دارد؟

دین ما اینطور نیست که هر کسی از راه رسید حرفی بزند و برود.

اما نسبت به معصوم اینطور نیست.

یعنی اگر شما مراجع را نگاه کنید، فتوا می‌دهند، اما اگر بروید می‌بینید یک درس خارج دارند و معمولاً تقریرات درسی هم دارند که مستند فتوای خود را می‌آورد، که چرا من اینطور حکم می‌دهم. اگر ببینید نوعاً در مباحث خود می‌گوید من با چه ادلّه و آیات و روایاتی، و چه استدلالی به این نتیجه رسیده‌ام. چون می‌شود مرجع را حداقل اهل علم بازرسی کنند، اما در مورد امام اینطور نیست، شما نمی‌توانید نسبت به امام این کار را کنید.

امام یا امام است و یا نیست، پیغمبر یا پیغمبر است یا نیست، شما نمی‌توانید بگویید یا رسول الله! دلیل بیاور که چرا باید آیه دوم سوره توحید این باشد.

اما می‌شود به علامه طباطبایی رضوان الله تعالی علیه بگویید چرا اینطور تفسیر کرده‌اید؟ می‌توانید إن‌قُلت و قُلت کنید، ولو علامه کوه است و من سنگ‌ریزه، ولی می‌توانم سؤال کنم.

اما نمی‌توانم از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و امام معصوم علیه السلام سؤال کنم.

خود امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در این مورد تذکّر داد و فرمود: اگر من بخواهم بعضی کارها را کنم، همه بجز عدّه‌ی قلیلی از شیعیانم که امامت مرا از قرآن و پیامبر قبول دارند می‌روند. نه اینکه بگویند علی بن ابیطالب یک فقیه بزرگ است، چون پاسخ این حرف این است که او فقیه است و من هم فقیه هستم.

لذا خوارج می‌آمدند و در مقابل امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آیه می‌خواندند. آیا می‌شود مقابل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم آیه خواند؟

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرموده بود که بعد از من همینطور خواهد شد، یک نفر می‌جنگد که معنای درست قرآن چیست، و آن شخص علی است.

یعنی اگر مردم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را می‌شناختند، نباید یک سبک‌سری مقابل امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آیه می‌خواند.

مسئله‌ی علم معصوم

کمااینکه صدیقه طاهره سلام الله علیها عبارتی دارند که این عبارت نشان می‌دهد زهرای مرضیه سلام الله علیها چگونه به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نگاه می‌کند.

علم پیغمبر به کتاب خدا در چه حدی است؟ اگر کسی بگوید علم پیغمبر و کاشانی به کتاب خدا… این جسارت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است. چون علم ما با هم قابل قیاس نیست، نه جنس علم و نه سطح علم.

اگر کسی بگوید علم پیامبر و آقای بهجت… این هم جسارت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، یعنی لازم نیست که چون من کوچک هستم جسارت باشد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خیلی بزرگ است. نمی‌شود علم هیچ کسی را کنار علم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم گذاشت.

ولی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها این کار را برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کرد و فرمود: «اَمْ اَنْتُمْ اَعْلَمُ بِخُصُوصِ الْقُرْانِ وَ عُمُومِهِ مِنْ اَبی وَابْنِ عَمّی؟»،[۴] آیا شما عام و خاص و متن قرآن را می‌فهمید یا پدر من و پسرعموی من.

اینجا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها علم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را با علم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم یکی کرد.

این‌ها برای این بود که اگر آن‌ها آن روز باور می‌کردند، دیگر بر سرِ آتش‌بسِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه دعوا نمی‌شد، بر سرِ کربلا رفتنِ امام حسین علیه السلام دعوا نمی‌شد.

یک سری روایات فراوانی که داریم، آنقدر شک و شبهه کرده‌اند که وقتی آمدند از ائمه‌ی بعدی سؤال کردند، اینطور پاسخ دادند که مثلاً «هر امامی به صحیفه‌اش عمل می‌کند»، یعنی هر امامی یک کارتابلی دارد و آن را می‌خواند و عمل می‌کند، یعنی بدانید ائمه به دلخواه خودشان عمل نمی‌کنند.

جلسه‌ی گذشته عرض کردیم «بأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ» هستند، فقط و فقط و فقط به امر خدا عمل می‌کنند.

چرا امام این سؤال را اینطور پاسخ داده است؟ چون در ذهن مخاطب این بوده است که چرا غلط رفته است؛ اینجا هم امام می‌خواهد بفرماید که غلط نرفته است، اشتباه نرفته است، به امر الهی عمل کرده است.

یا فرمود به علمی که از جانب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم رسیده بود عمل می‌کردند.

یعنی اینطور نبود که مثلاً امام حسین علیه السلام یک محاسباتی کرده باشد و بعد هم نعوذبالله اشتباه شده باشد؛ یعنی آنطور که شیخی نزدیک به شصت سال قبل تحلیل کرده بود، می‌گفت: امام حدس می‌زند، بعد اگر حدس امام طور دیگری شد که چیزی نمی‌شود!!!

این جواب‌هایی که «امام به صحیفه‌اش عمل می‌کند»، «امام به علم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که به او داده است عمل می‌کند»، «امام به امر خدا عمل می‌کند»، «تکلیف هر امامی از قبل مشخص است»، پاسخ به این بود که امام نعوذبالله غلط نرفته است.

تمام آن کسانی که امام حسین علیه السلام را معصوم نمی‌دانستند به حضرت اعتراض کردند که نتیجه‌ی این مسیری که می‌روی قتل است!

آن‌ها این قسمت را می‌دیدند که انتهای این مسیر قتل است، اما امروز را نمی‌دیدند که الآن در عالم یزید کجاست و امام حسین علیه السلام کجاست، مسلماً نمی‌تواند ببیند.

ظرفِ دنیا کوچک است

تازه ما هم در دنیا هستیم، اگر ما هم به برزخ برویم و امام حسین سلام الله علیه را ببینیم تعجّب می‌کنیم.

کمااینکه مرحوم آخوند خراسانی رضوان الله تعالی علیه را در خواب دیده بودند… شاگردان آخوند خراسانی رضوان الله تعالی علیه سیصد یا چهارصد یا پانصد مجتهد تراز یک هستند، الآن حوزه علمیه قم و نجف عمدتاً بر گرده‌ی شاگردان مرحوم نائینی و مرحوم اصفهانی و آقاضیاء عراقی و… است، که همه‌ی این‌ها شاگرد آخوند خراسانی رضوان الله تعالی علیه هستند، یعنی الآن همه‌ی حوزه نجف و قم بر سرِ سفره‌ی آخوند خراسانی نشسته است، ایشان آدم بزرگی است، منتها چون کار او بصورت تخصصی فقه و اصول است، مثلاً مانند علامه امینی رضوان الله تعالی علیه نیست که روی منبر از او نقل کنند… ایشان را در خواب دیده بودند و گفته بود: آن امام حسینی که ما در دنیا داده بودیم کجاست؟ نمی‌دانید آن امام حسینی که ما در اینجا دیدیم چه بود!

یکی از اساتید می‌فرمود: باید به آخوند سلام رساند و گفت آقا تو تازه برزخِ امام حسین علیه السلام را دیده‌ای، تو هم هنوز نمی‌دانی قیامتِ امام حسین علیه السلام چطور است.

یعنی خدا که نعوذبالله خسیس نیست که کم فیض برساند، خدا که دریغ نمی‌کند، این امر جسارت به حضرت حق است.

خدای متعال هرچه داشته است را در دنیا عرضه کرده است، منتها ظرف دنیا کوچک است، خدای متعال هرچه داشته در وجود امیرالمؤمنین صلوات الله علیه ریخته است، ظرف دنیا بیشتر از این جواب نمی‌دهد.

این تعبیر تعبیرِ امام خمینی رضوان الله تعالی علیه درباره‌ی صدیقه‌ی طاهره سلام الله علیها است که روز قبل از ولادت صدیقه طاهره سلام الله علیها فرمود که فردا روز ولادت کسی است که تجلّی تمام قدرت خدا روی زمین است.

روی زمین مقیّداتی هست، اگر شما دریا را در یک لیوان بریزید، به یک اندازه جا می‌شود، کمااینکه حقیقتِ خودِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و صدیقه طاهره سلام الله علیها هم در دنیا و برزخ و قیامت و روح مطهرشان و حقیقتشان تفاوت دارد.

خدای متعال که معاذالله خسیس نیست، آنچه بوده آورده است، آنچه در گنج حضرت حق بوده است، اگر بخواهد در دنیا ظاهر شود، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و صدیقه طاهره سلام الله علیها می‌شود.

مداهنه در استفاده از سیره معصومین علیهم السلام

حال یک وجه دیگر را هم عرض کنم که جنبه‌های دیگر این بحث را هم گفته باشم.

یک بخشی از «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا» این است که ما شما را می‌بینیم و از شما یاد می‌گیریم.

باید اینطور باشد که متأسفانه خیلی اوقات اینطور نیست.

ما باید آن‌ها را تماشا کنیم و از آن‌ها یاد بگیریم، باید سبک زندگی ما با سبک زندگی امام هماهنگ باشد، باید شیوه‌ی زندگی ما با شیوه‌ی زندگی امام هماهنگ باشد، حال به اندازه‌ای که می‌توانیم.

یک بخشی از «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا» یعنی ما شما را تماشا کنیم و به اندازه‌ی توان‌مان تأسّی و پیروی کنیم.

یکی از کارهای خطرناکی که ما در جنبه‌های دینی در روزگار خودمان می‌کنیم این است که یا مداهنه می‌کنیم و یا تحجّر.

یا ادای جذب درمی‌آوریم… می‌پرسیم این چه کارهایی است که در هیئت انجام می‌دهید؟ می‌گوید: می‌خواهم جذب کنم!

اگر اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین می‌خواستند بی‌قاعده جذب کنند که می‌توانستند، جذب که ملاک نیست!

این موضوع یک مرز خیلی باریکی دارد که «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا».

ما می‌توانیم سه نوع عمل کنیم که اولی و دومی خطرناک است. یکی مداهنه است و دیگری تحجّر. این موضوع خیلی هم زیاد رخ می‌دهد.

مداهنه یعنی چه؟ مداهنه یعنی اینکه ما نعوذبالله عاقل‌تر از خدا می‌شویم!

به طرف می‌گویند فلان گناه را نکن. می‌گوید: دزدی که نکرده‌ام، مال مردم را که نخورده‌ام.

انتهای این حرف، خیلی جسارت به حضرت حق است. یعنی او نمی‌فهمیده و من می‌فهمم که این گناه آنقدر هم مهم نیست.

حضرت حق جلّ و اعلی که نعوذبالله یک موجود لجبازِ کمبود توجّهیِ زورگو نیست، از سرِ شدّت محبّت و رحمت خودش، برای اینکه ما بهره ببریم و از دست ندهیم، احکامی صادر می‌کند.

بعد مثلاً به طرف می‌گویند چشم‌چرانی نکن، یا به حجابت توجّه کن، می‌گوید: مال مردم را که نخورده‌ام!

به دیگری می‌گویند این پول رباست، می‌گوید: به هشتاد میلیون نفر که ظلم نکرده‌ام.

اینکه حال دیگری یک خطایی کرده است… مثلاً چون یک صدامی وجود دارد، پس من هر غلطی خواستم انجام بدهم و بگویم هنوز صدام نشده‌ام!

مگر قرار بوده است که ما صدام بشویم؟ این چه ادبیاتی است؟

یا برای اینکه جوانی را جذب کنیم بگوییم این هم گناهی نیست، طوری نیست، جوان خیلی خوبی است و فقط نماز نمی‌خواند.

تو با این حرف خودت به او ظلم می‌کنی. آدمی که نماز نمی‌خواند خیلی بعید است که نجات پیدا کند، باید خیلی برای این شخص دعا کرد که این شخص از حالتِ نمک‌نشناسی بیرون بیاید. نماز ما که به دردِ خدا نمی‌خورد، این لطف خدا به ماست، این عنایتِ خدا به ماست.

طرف می‌گوید: طوری نیست، فقط نماز نمی‌خواند، وگرنه مال مردم را نمی‌خورد!!

چرا اینطور حرف می‌زنی؟ این کار مداهنه است و خیلی خطرناک است. ما چه‌کاره هستیم که یک حرامی را تضعیف کنیم؟

این امر در روزگار ما خیلی رخ می‌دهد.

یک نفر می‌گوید دو زلف… زمانی هست که می‌گوییم بایستی در جامعه چگونه عمل کرد، در اینصورت بنده هم نکاتی دارم که باید در جامعه چگونه عمل کرد، اما حرامِ خدا حرام است، اصلاً به اندازه‌ی یک زلف یا نیم زلف، یک نیم نگاه، یک درهم ربا، یک کلمه غیبت، یا هر حرام دیگری.

آن خدایی که امری را حرام تعیین کرده است، خواسته است ما قیامت از روح مطهّر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بی‌بهره نشویم، خواسته است ما کنار امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بنشینیم. نشستنِ کنارِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه طهارتی لازم دارد، خلاصه خدای متعال برای اینکه ما روز قیامت حسرت نخوریم لطف کرده است، بعد من بگویم این مورد اشکال ندارد!

متأسفانه این مورد خیلی رخ می‌دهد، این شیوه‌ی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین نیست.

ائمه‌ی ما علیهم السلام با گنهکاران نشست و برخواست می‌کردند اما نه در موضوع گناه! حتّی گناه طرف را به روی او نمی‌آوردند، اما طرف از عظمت و هیبت امام جرأت نمی‌کرد بگوید من مبتلا به این گناه هستم. با امام رفت و آمد می‌کرد، امام هم سعی می‌کرد که او را هدایت کند، پرده‌داری هم می‌کرد و پرده‌دری نمی‌کرد.

شما چه‌کاره هستید که همینطور برای خودتان حرف می‌زنید که این گناه اشکال ندارد؟ این جمله یعنی من از خدا و رسول بیشتر می‌فهمم.

ائمه علیهم السلام اهل جذب بودند، ولی اهل جذبِ شخص، نه نفیِ خطای بزرگ او.

می‌فرمودند نگاهتان را اصلاح کنید.

امام صادق سلام الله علیه یک شیعه‌ی مهمّی داشتند که شاعر بزرگی هم هست، رحمه الله تعالی علیه، او خیلی از اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین دفاع کرده است. چون هنر داشت می‌توانست خیلی از سلاطین پول بگیرد ولی نمی‌گرفت و برای اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین شعر می‌گفت. او نقاط قوّت زیادی داشت، اما مبتلا به گناهی هم بود.

شما می‌توانید دعا کنید که خدا این آقا را نسبت به این گناه هم هدایت کند…

شخصی دید امام صادق علیه السلام او را تحویل می‌گیرد، انگار امام صادق علیه السلام نعوذبالله نمی‌داند، نزد امام صادق علیه السلام آمد و گفت: فلانی فلان کار را هم می‌کند.

حضرت به تعبیر من می‌خواست بفرماید او این همه کار خوب می‌کند، حال لزومی نداشت تو این گناه او را بیان کنی، فکر کردی من نمی‌دانم؟ آمده‌ای مرا خبر کنی؟!

حضرت صادق سلام الله علیه فرمود: ان شاء الله حبّ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دست او را می‌گیرد و ان شاء الله توبه می‌کند.

یعنی دعا کن که توبه کند، ولی نگو این گناهی نیست. کوچکترین گناه هم بزرگ است.

زمانی ما در جامعه با یک موضوعی برخورد می‌کنیم که آن موضوع حرمت دارد، خطر اول مداهنه است، یعنی بگوییم این که چیزی نیست، می‌خواهیم جذب کنیم. اگر می‌خواهی جذب کنی اینطور نیست که بگویی همان گناه را در هیئت انجام بده.

نمی‌شود به کسی گفت استریل کردن اتاق عمل مهم نیست، تو را همینطور عمل می‌کنیم، چون در اینصورت او خواهد مُرد!

نمی‌شود این هیئتی که قرار است آدم تربیت کند را آلوده کنی، چون اگر آلوده کنی که دیگر تربیتی رخ نمی‌دهد. ما کاره‌ای نیستیم که گناهان را کوچک و بزرگ کنیم. «لاَ تَنْظُرُوا إِلَى صِغَرِ اَلذَّنْبِ وَ لَکِنِ اُنْظُرُوا إِلَى مَنِ اِجْتَرَأْتُمْ».[۵]

رفتار امام سجّاد علیه السلام را ببینیم، در شانزدهمین دعای صحیفه سجّادیّه به خدای متعال عرض می‌کند: خدایا! برای اولین خطا اگر من تا زنده هستم با مژه‌های خود زمین را شخم بزنم و با پنجه‌هایم زمین را بِکَنَم و دریا دریا گریه کنم، حقِ توبه ندارم. البته تو می‌بخشی…

زمانی می‌گوییم خدا می‌بخشد؟ بله! خدا می‌بخشد. اما زمانی می‌گوییم استحقاق دارم، می‌فرماید من استحقاق ندارم، اگر تا آخر عمر خود هم گریه کنم استحقاق بخشش ندارم.

بله او منّت می‌گذارد و لطف می‌کند و می‌بخشد، اما ما استحقاق نداریم. یعنی اول می‌خواهد آن نگاه را بزند.

ما مداهنه می‌کنیم، طرف می‌گوید: این جوان خوبی است، فقط کمی چشم او… این موضوع خیلی بزرگ است! کوچک کردنِ گناه باعث می‌شود آن طرف خودش هم خیال کند که مشکلی ندارد.

اگر بشکه‌ی دویست و بیست لیتری یک سوراخ هم داشته باشد، اگر طول بکشد از دست می‌رود. این ظلم به این شخص است که بگویی هیچ چیزی نیست.

این کار را به بهانه‌ی جذب انجام می‌دهند!

شما یک مورد پیدا کنید که ائمه علیهم السلام به یک نفر گفته باشند که فلان گناه اشکال ندارد. اصلاً طرف از خجالت نمی‌توانست مقابل امام از گناه خود حرف بزند. اما حضرت او را کمک می‌کرد تا دست و را بگیرد. حضرت با گنهکاران نشست و برخواست می‌کرد ولی نه بر سرِ سفره‌ی گناهشان، و وقتی با این‌ها نشست و برخواست می‌کرد، اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین آنقدر آقا بودند که یک مورد نداریم که کسی معذّب شده باشد. اصلاً طوری با گنهکار رفتار می‌کرد که گنهکار خیال می‌کرد امام متوجه نشده است که او چه خطایی می‌کند.

امام ندید می‌گرفت، چون این حرمتِ امام باعث می‌شد کمک کند که این شخص زودتر توبه کند، برای همین امام ندید می‌گرفت که این شخص چکار می‌کند. گاهی بیست مرتبه می‌آمد و می‌رفت و هر مرتبه دو ساعت نزد امام بود، امام هم اصلاً به روی خود نمی‌آورد! مگر اینکه شرایط این امر بود. این شخص هم خیال می‌کرد که امام هنوز متوجّه نشده است که من چه غلطی می‌کنم، در صورتیکه امام می‌دانست و برای هدایت او تلاش می‌کرد.

اما اینطور نبود که مثلاً امام بگوید تو که حبّ علی داری، نیازی به نماز نداری، یا فلان غلط ایراد ندارد…

اگر ما می‌خواهیم جذب هم کنیم باید به شیوه‌ی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین باشد. وقتی اسم مخالفت با دستور خدا می‌آمد اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین از شدّت عظمت الهی بدنشان می‌لرزید و آن‌ها حکم الهی را لطف خدا می‌دانستند.

کسی به یک الاغ نمی‌گوید که نماز بخوان، باید یک نفر را آدم حساب کند که او را دعوت کند، تکلیف برای کسانی است که آن‌ها را آدم حساب کرده است.

در ادبیات محبّت، آن‌هایی که از عشق سرشان می‌شود، می‌دانند که اگر محبوب و معشوق خواسته‌ای از عاشق داشته باشد، عاشق با سر می‌دود، به این موضوع افتخار هم می‌کند.

تکلیف اینطور است، وگرنه خدای متعال که نیاز ندارد. خدای متعال به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نیاز ندارد، من چه کسی هستم؟

صورت مبارک سیّدالشّهداء صلوات الله علیه روی خاک قتلگاه بود و نمی‌توانست صورت مبارک خود را از روی زمین بلند کند، لحظات آخر عمر شریف خود به خدای متعال عرض کرد: «غَنِیٌّ عَنِ اَلْخَلاَئِقِ»،[۶] تو به من هم نیاز نداشتی، منّت گذاشتی که این سفره را به نام من پهن کردی.

خدای متعال شب قدر خود را هم به نام امام حسین علیه السلام زده است، در شب قدر قفل دل‌ها با «صلی الله علیک یا اباعبدالله» باز می‌شود.

خدای متعال که به کسی نیاز ندارد.

یکی از اسرارِ شدّتِ عبادتِ ائمه‌ی ما علیهم السلام که از شب تا صبح عبادت می‌کردند و از حال می‌رفتند هم همین بود.

امام متوجّه می‌شود که… آیا من بیشتر از خدا فضیلت و فیض گرفته‌ام، یا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه؟ واضح است که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است و قابل قیاس نیست. لذا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه خودش را بدهکارتر از من می‌داند… برای همین بدون اینکه گناه کرده باشد ضجّه می‌زند، چون خودش را خیلی بدهکار خدا می‌داند، که خدایا! تو هرچه در این عالم داشتی به من دادی… امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اهل فتوّت است، نمک‌شناس است، اصلاً خودش نمکِ عالم است…

کسی که نسبت به گناه مداهنه می‌کند، بویی از دین نبرده است، مبلّغی که این کار را می‌کند بویی از دین نبرده است. کسی که گناه را کوچک می‌کند، مانند این است که جلوتر یک چاه است و شما به آن چاه می‌افتید، من می‌گویم مهم نیست. اگر این شخص داخل آن چاه بیفتد می‌میرد! این چه محبّتی است؟! می‌گوید: می‌خواهم جذب کنم. خُب به چه قیمتی؟ با از بین بردنِ او؟ با نابود کردِ او؟

به این بنده‌ی روسیاهِ بیچاره‌ای که وضع او خراب است نگاه نکنید، آن بزرگانی که ما در زندگی‌مان دیده‌ایم، وقتی باخبر می‌شدند کسی اهل نماز نیست، انگار پُتک بر سرشان خورده بود، احساس خطر می‌کردند.

خدایا! ما را جزو اقامه‌کنندگان نماز قرار بده.

خدایا! ذرّه‌ای از نماز امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را در نماز ما به ما بچشان.

خدایا! یک ذرّه از نگاه بندگی امیرالمؤمنین سلام الله علیه را در عبودیت به ما بچشان.

خدایا! ما را جزو محرومان از عبادت‌کنندگانت قرار نده.

تحجّر در استفاده از سیره معصومین علیهم السلام

آن طرفِ دومِ خطرناک، تحجّر است. یعنی یک گناه از یک نفر پیدا می‌کند، با این یک گناه او را پرچم می‌کند.

هم گناه بزرگ است، هم باید شخص گنهکار را دعا کرد. نه باید گناه را کوچک کرد، نه باید شخص گنهکار را خط زد.

حالت اول بی‌خیالی است که می‌گوید مهم نیست و پسر خوبی است و فقط روزه نمی‌گیرد!

کسی که در برابرِ آن عظمت الهی، هنوز اینقدر تقیّد ندارد که نمک‌شناس باشد، آیا حقِ محبّت رفیق را بجا می‌آورد؟ باید این شخص را بیدار کرد، باید این شخص را دعا کرد، نباید خطا را کوچک کرد. بقیه‌ی خطاها هم همینطور است. من مثال نماز را می‌زنم، چون نماز خیلی مهم است، بقیه هم همینطور است، مال حلال، خمس و زکات، حج و روزه، غیبت و تهمت و…

خدایی این احکام را بیان کرده است و این نشانه‌ها را فرموده است که دانا و توانا و مهربان است و لجباز نیست، اگر همه‌ی عالم نماز بخوانند یا نخوانند، هیچ تفاوتی برای خدا ندارد.

از آنطرف تحجّر است، که متأسفانه این موضوع هم خیلی بین ما رایج است، اگر یک خطا از کسی گیر بیاوریم، روی او خط می‌زنیم.

خطا بزرگ است، ولی انسان… ما از کجا می‌دانیم که فرصتِ هدایتِ یک نفر تمام شده است؟

طرف می‌بیند یک نفر شیعه نیست، اگر به دنبال هدایت هستی، برای هدایت او دعا کن، برای هدایت او تلاش کن.

می‌بینی این شخص سنّی است، او مسیحی است، او یهودی است، برای او دعا کن، تو که نمی‌دانی پایان کار او چه می‌شود. به نقلی اولین شهید صفین یک مسیحی بوده است که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه او را هدایت کرده است. ما نمی‌دانیم پایان کار چه کسی چه می‌شود.

خدا می‌داند، امام زمان ارواحنا فداه ظهور می‌کند، ناگهان می‌بینی کاشانیِ مدّعی می‌ایستد و یک مسیحی سرباز حضرت می‌شود. او این معارف را ندیده است و ناگهان می‌بینید با شنیدنِ یک جمله از امام زمان ارواحنا فداه برمی‌گردد، کمااینکه آن راهب یک جمله از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شنید و دربِ دیر را بست و با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه همراه شد، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: کجا؟ عرض کرد: وقتی تو را پیدا کردم که دیگر انتخاب نمی‌کنم، تو بگو به کجا بروم؟ در نهایت هم با حضرت به صفین آمد و شهید شد.

اینطور نگاه نکنید که ما در تئوری حق می‌گوییم، کسی نمی‌داند وقتی امام زمان ارواحنا فداه بیاید چه کسی آمادگی پذیرش دارد. مؤمن دائماً به خودش بدبین است که نکند ناگهان زمین بخورم.

ناگهان می‌بینی شخص زرتشتی یک کلام از حضرت می‌شنود و دگرگون می‌شود و به دنبال حضرت راه می‌افتد.

اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین می‌توانند از حرّ شهید کربلا درست کنند که شما به او بگویید «بِأبِی أنتَ وَ اُمِّی»!

با امام طرف هستیم نه کسانی مثل من!

گناه بزرگ است، اما آدمی که گناه می‌کند ممکن است توبه کند، از کجا معلوم است که پایان من چه می‌شود و پایان او چه می‌شود؟

متأسفانی برخی دینداران یک ادبیات خیلی خطرناکی دارند که تا از کسی خطایی می‌بینند، این خطا را آرشیو می‌کنند و روی او خط می‌زنند.

انگار که من معصوم هستم و معلوم است که من دیگر خطا نمی‌کنم.

او یک خطا کرده است و تو ده خطا کرده‌ای!

این یک ویژگی عجیب بین ماست، یکی از خطرات تحجّر این است که من یک خطا از کسی پیدا می‌کنم و فراموش می‌کنم که خودم از سر تا پا خطا هستم!

اولاً اگر گنهکار به هیئتِ امام حسین علیه السلام نیاید، چه کسی بیاید؟ مگر هیئت معصومین هم داریم؟ ثانیاً در این میان من چه کسی هستم که این حرف را می‌زنم؟

نشانه‌ی قبولی توبه، تغییر است

آدمِ نابابی بود و زورگیر بود و اشتباهات و غلط‌هایی هم می‌کرد… اسم او را نمی‌گویم… شب به تکیه‌ی محل آمد، بزرگترهای محل گفتند: اگر همسایه‌ها ببینند این شخص هم در جلسه است، آبروی ما می‌رود.

البته توجّه کنید که این شخص در جلسه گناه نمی‌کرد.

گفتند: بد است که این شخص در جلسه است. رفتند و به او گفتند: تو دیگر به این جلسه نیا.

ما خیلی این کار را می‌کنیم، در سیاست که فراوان این کار را می‌کنیم، همینکه از کسی یک اشتباه پیدا کنیم، تا ده سال آینده می‌گوییم تو همان کسی هستی که این اشتباه را کرده‌ای! به فرض اینکه اشتباه هم کرده باشد.

این کار برای کسی است که بگوید من خودم تابحال هیچ اشتباهی نکرده‌ام. در حالی که من کسی را نمی‌شناسم که راضی باشد پرونده‌ی اعمال او را روی دایره بریزند. همه‌ی ما از «یَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ»[۷] می‌ترسیم، و کسی که نمی‌ترسد خیلی گیج است، یعنی نمی‌داند اوضاع خودش چطور است.

رفتند و به این شخص گفتند: اگر می‌شود تو به این هیئت نیا.

این شخص از کسانی بود که اگر در جای دیگری چنین حرفی به او می‌زدند، آن مکان را روی سرشان خراب می‌کرد، اما اینجا به احترام امام حسین علیه السلام هیچ چیزی نگفت.

شب که این‌ها رفتند، به امام حسین علیه السلام عرض کرد: ما با یک امیدی به درِ خانه‌ی شما می‌آمدیم…

من از بعضی پیرمردها در تهران درباره‌ی دسته‌ی عزاداری این آدم شنیده‌ام که تعریف می‌کردند…

دو یا سه نفر از آن‌ها شب خواب می‌بینند که حضرت به آن‌ها می‌فرماید: شما چه‌کاره هستید که میهمان مرا بیرون کردید؟ عرض کردند: او فلان کار را می‌کرد. حضرت فرمود: در جلسه که این کار را نکرد، در این جلسه فقط حضور پیدا کرده بود.

عرض کردند: آقا! چکار کنیم؟ حضرت فرمود: بگویید به جلسه بیاید.

فردا به سراغ او رفتند…

اتفاقاً این مطلب را هم عرض کنم، گاهی آدمی می‌خواهد از حد بگذراند، امام لحظه‌ی آخر یک تشر به او می‌زند که اگر از این پله آنطرف‌تر بروی دیگر نمی‌شود دست تو را گرفت.

این شخص قدری اشتباه کرد، این‌ها هم ناگهان او را ناراحت کردند، این شخص جا خورد. وقتی انسان جا می‌خورد، دل نازک می‌شود، می‌گوید ظاهراً دیگر وقت من تمام شده است و نمی‌خواهی مرا در هیئت خودت هم جا بدهی.

خدا می‌داند، به عظمت امام حسین علیه السلام قسم یاد می‌کنم که من هنوز هم وقتی می‌خواهم به هر جلسه‌ای وارد شوم، ورودی جلسه به این موضوع توجّه دارم که حسین جان! اگر بنا بر این بود که گنهکار را راه ندهی، نباید مرا راه می‌دادی، اما یک مرتبه‌ی دیگر هم می‌آیم.

رفتند و به این شخص گفتند… وقتی تشری به این شخص خورد… آن‌ها اشتباه کردند ولی تشری به این شخص خورد… با گریه خوابید.

صبح به درِ خانه‌ی او آمدند و گفتند: آقا! ما را ببخش، حضرت به ما فرمود به شما چه ربطی دارد که میهمان مرا راه نمی‌دهید؟

علامتِ هدایت هم این است که طرف تغییر رفتار بدهد، نه اینکه بگوید پس من دیگر گناه خود را می‌کنم و بعد هم به جلسه می‌آیم!

اگر کسی می‌خواهد بداند که آیا جلسه بر او اثر گذاشته است یا نه، باید بداند که باید تغییر کند، ان شاء الله خدای متعال روزی کند که ما هم در دستگاه امام حسین علیه السلام تغییر کنیم.

این شخص زیر و رو شد، کارهای خود را کنار گذاشت، بزن بهادر بود و میاندار هیئت شد، از قدرت خود برای رهبری هیئت استفاده کرد. وقتی دسته‌ی عزای او به بازار می‌آمد، من از پیرمردها شنیده‌ام که می‌گفتند احساس می‌کردیم سنگ‌ها هم گریه می‌کردند، وقتی روضه کمی جدّی می‌شد او بر کف خیابان بازار می‌نشست و شروع می‌کرد به گریه کردن و نزدیک بود از حال برود. یعنی حال او تغییر کرد. بعد از این به او «حاج آقا» می‌گفتند، دیگر به او «التماس دعا» می‌گفتند.

اگر کسی به دستگاه امام حسین علیه السلام بیاید، هم نباید گناه را کوچک کنی، از اینطرف هم نباید بگویی دیگر راهی نیست، هدایت یعنی باید تغییر رفتار صورت بگیرد.

ان شاء الله خدای متعال روزی ما هم کند.

ادامه‌ی بحث «تحجّر در استفاده از سیره معصومین علیهم السلام»

ما با یک گناه طرف را حذف می‌کنیم، یا طرف را با یک خطا حذف می‌کنیم، یا با یک خطای ذهنی طرف را حذف می‌کنیم.

طرف می‌گوید: فلانی را دیدی؟ در فلان‌جا چشم‌چرانی کرده است، فیلم او را منتشر کن…

در صورتیکه مؤمن اگر بفهمد قرار است آبروی کسی برود، اول می‌گوید: خدایا! وضع من از همه خراب‌تر است، آبروی من نرود.

آدمی که نگران آبروی خودش هست، در بردنِ آبروی افراد ولع ندارد، می‌گوید او یک نگاه کرده است و من غلطِ زیادی کرده‌ام.

یا در این ادبیاتی که الآن در خانواده‌ها بعنوان خیانت باب است، خیانت هم انواع کوچک و بزرگ دارد. مثلاً می‌گوید با یک نفر یک جمله‌ی اضافه حرف زده است. اینجا جای آبروداری و چشم‌پوشی است، مگر اینکه کسی خودش را از خطا مصون بداند.

همان ابتدا عرض کردیم که خطا خطاست، هر خطایی خطاست، اگر گناه است که گناه است و کوچک و بزرگ هم ندارد و بزرگ است، اما اگر من در جایی دیدم یک نفر که در زندگی من هست خطایی کرد، اینجا باید برای حفظ او و حفظ خودم دعا کنم و آبروداری کنم.

کسی اینجا می‌تواند یقه پاره کند و بگوید هیچ راه گذشتی وجود ندارد، که عصمت داشته باشد. بعد باور کنید که معصومین هم این کار را نمی‌کنند.

گناه گناه است، اما در برخورد… من که همه جایم ایراد دارد، باید دو جا را ندید بگیرم، بلکه خدا مرا ندید بگیرد، من که بیچاره هستم و اگر خدا روز قیامت بخواهد پرونده‌ی مرا علنی بررسی کند، تن و بدنِ من می‌لرزد، باید خودم بترسم.

خیلی از اوقات برکات به این واسطه از زندگی‌ها می‌رود که یک نفر یک اشتباهی می‌کند، آن اشتباه که اشتباه است، اما این دیگری صد اشتباه می‌کند، پرده‌دری می‌کند، آبروی طرف را می‌برد. به این موضوع توجّه نمی‌کند وقتی آبروی او را می‌بری، او دیگر نمی‌تواند توبه کند.

اگر کسی فهمید یک شیعه‌ی امیرالمؤمنین خطا کرده است، اول باید به یاد خطاهای خودش بیفتد.

یعنی نه مداهنه درست است و نه تحجّر. نه باید خطا را کوچک کرد، نه باید برای یک خطا روی کسی خط کشید.

روضه و توسّل به حضرت حرّ سلام الله علیه

به محضر امام حسین علیه السلام آمد… اصلاً این از عجایب است، من امسال قدری بیشتر به این موضوع توجّه کردم.

وقتی شما با خانواده‌تان به سفر می‌روید، چقدر غذا در ماشین خود دارید؟ چقدر آب در ماشین خود دارید؟ مثلاً آیا با یک ماشین می‌روید و پانزده ماشین آب و غذا با خودتان می‌برید؟ چون منزل به منزل می‌شود تهیه کرد.

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه از کودکی بیاد دارد که مادرش برای عطش او گریه کرده است. یعنی سیّدالشّهداء صلوات الله علیه که امام هست، اگر امام هم نبود می‌داند که می‌خواهند او را با تشنگی تحت فشار قرار بدهند.

لذا در دوره‌ای که حضرت مسلم علیه السلام شهید شد و خبر شهادت او رسید و همه رفتند و همه‌ی یاران امام حتّی صد نفر هم نیستند. امام حسین علیه السلام آنقدر آب بهمراه خود داشت، یعنی شترهایی که بارشان آب و آذوقه بود، که وقتی سپاه حرّ به امام رسیدند، کاروان امام صد نفر بودند، تازه صد مرکب هم نداشتند. کاروان حرّ هزار نفر بودند، با هزار اسب. چون کاروان حرّ کاروان پیش‌قراول بود. امام حسین علیه السلام به همه‌ی این هزار نفر و هزار اسب آب داد، یعنی اینقدر آب همراه خود داشت، یعنی می‌داند می‌خواهند با آب مرا تحت فشار قرار بدهند.

اما اولاً «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا»، نه یک نفر از دختران و نه یک نفر از یاران نگفت که بعداً همین آب را روی ما می‌بندند… بعد از این هم چون حضرت محاصره شده است، اجازه ندادند زیاد ذخیره‌ی آب بردارد.

کاروانی که صد نفر نیست، به هزار انسان و هزار اسب آب داد! اسب که مانند انسان آب نمی‌خورد! اما حضرت بهمراه خود آب داشت که به آن‌ها بدهد و دریغ هم نکرد.

یکی از این‌ها که در سپاه حرّ بود می‌گوید: حدود پنجاه نفر پنجاه نفر می‌آمدیم، من نفر آخر در گروه خودمان بودم، وقتی به حضرت رسیدیم من نفر آخرِ گروه خودمان بودم، خسته و تشنه بودم، شتری که آب روی آن بود، قد خیلی بلندی داشت، وقتی خواستم آب را از روی آن بردارم، امام حسین سلام الله علیه فرمود: «یَا اِبْنَ أَخِ أَنِخِ اَلرَّاوِیَهَ»،[۸] حضرت حجازی صحبت فرمود، برادرزاده!…

این بزرگواران با دشمن خود اینطور حرف می‌زنند، ما گاهی نعوذبالله به هیئتی‌ها جسارت می‌کنیم…

حضرت فرمود: «یَا اِبْنَ أَخِ أَنِخِ اَلرَّاوِیَهَ»، آن شخص می‌گوید: من متوجّه نشدم…

مانند کسانی که آذری هستند و قسمتی از ترکی استانبولی را متوجه نمی‌شوند…

بلافاصله حضرت فرمایش خود را کوفی کرد و فرمود: «یَا اِبْنَ أَخِی أَنِخِ اَلْجَمَلَ»، یعنی بگذار شتر را بنشانم، قد شتر بلند است و برای تو سخت است.

در ادامه می‌گوید: امام شتر را نشاند، من خواستم مشک را بردارم، تشنه و هُل بودم، وقتی خواستم بخورم، لب مشک برگشته بود نمی‌توانستم درست بخورم، دوباره حضرت عبارتی فرمود، خواستم ببینم حضرت چه می‌فرمایند، حضرت مشک را گرفت و لب مشک را برگرداند و فرمود: حال بنوش.

شما ببینید آیا دختران یا اصحاب حضرت اعتراضی کردند؟ «بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دِینِنا»…

با امام نماز خواندند و امام را محاصره کردند و حضرت را بردند و بعد از چند روز در کربلا متوقف کردند.

ما با دو حرّ طرف هستیم، یک حرّ بعد از توبه، که دست فلک به او نمی‌رسد. یک حرّ قبل از توبه که قدری به من نزدیک است. ان شاء الله خدای متعال روزی کند که من هم توبه کنم.

آن حرّ بعد از توبه، در زیارات معصومین… دو جا منسوب است که ائمه علیهم السلام به اصحاب سلام کرده‌اند، اسم حرّ در کنار اسم حبیب آمده است، بالاخره این‌ها منسوب به امام است، «اَلسَّلَامُ عَلَی حَبِیبِ بْنِ مُظَاهِرٍ الْأَسَدِی، اَلسَّلَامُ عَلَی الْحُرِّ بْنِ یزِیدَ الرِّیاحِی». می‌توانست بفرماید «اَلسَّلَامُ عَلَی مُسْلِمِ بْنِ عَوْسَجَهَ الْأَسَدِی»، هم سن و سالشان به هم نزدیک است، شاگردان قدیمی امام هم هستند…

دست فلک به حرّ بعد از توبه نمی‌رسد، به او می‌گوییم «بِأبِی أنتَ وَ اُمِّی»…

ما امشب باامید از شما اسم می‌بریم، به هدایت خودم هم امید دارم، وگرنه جملات قبل از توبه‌ی حرّ را نمی‌گفتم، برای یادآوری به خودم و شما می‌گویم که ما چنین امامی داریم.

حضرت را محاصره کرده بود، هر جایی که حضرت می‌خواست بایستد و در آنجا آب و سبزه‌ای بود که بچه‌ها نفسی بگیرند، همینکه می‌خواستند صبر کنند، حرّ اجازه نمی‌داد و با یاران خود می‌آمد و شمشیر می‌کشیدند، می‌گفت: عبیدالله گفته است «جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ»،[۹] سخت بگیر.

می‌خواستند به امام سخت بگیرند که مثلاً حضرت کوتاه بیاید.

این بچه‌ها خسته بودند، جایی تشنه بودند و می‌خواستند بایستند، این‌ها جلو می‌آمدند و شمشیر می‌گرفتند و می‌گفتند عبیدالله گفته است «جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ»، سخت بگیر؛ بلکه امام حسین علیه السلام بیعت کند.

حضرت دید حد حرّ در حال گذشتن است، مانند همان داستانی که عرض کردم… اگر حدّ او بگذرد دیگر برنمی‌گردد…

امام حسین علیه السلام حتّی عمر سعد را هم دعوت کرد، اما در جایی دید که حدّ او در حال گذشتن است، فرمود: تو گندم ری را نمی‌خوری، اما عمر سعد گفت: از جو می‌خورم. یعنی تمسخر کرد و از حد گذشت و سقوط کرد.

اینجا سیّدالشّهداء صلوات الله علیه دید کاری که حرّ می‌کند لبِ مرزِ سقوط است، یک مرتبه که حرّ با یاران خود شمشیر کشیدند و به حضرت گفتند که از این طرف نروید… شما یک لحظه خودتان را جای یاران حضرت بگذارید، آن‌ها با آن غیرتشان به امام می‌بینند که پدرشان محاصره است و هر کاری که می‌خواهد کند، این هزار نفر مسلح اجازه نمی‌دهند؛ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه یک تشر به حرّ زد و فرمود: «ثَکَلَتْکَ اُمُّکَ»،[۱۰]…

دیده‌اید در دعای ندبه می‌گوییم: خدایا! ما یک شکوه و گله‌ای از امام زمان ارواحنا فداه نمی‌شنویم… یعنی یک مرتبه به من بفرماید «خجالت نکش»…

زمانی آدمی که قبلاً راه رفته بود، به محضر یک ربّانی رسیده بود، همینکه رسیده بود آن ربّانی به او گفته بود: با خودت چکار کرده‌ای؟

یا صاحب الزّمان! یک نهیب هم به ما بزن که ما هم برگردیم…

اینجا آقا دید وضع حرّ در حال خراب شدن است و دیگر از دست خواهد رفت، فرمود: «ثَکَلَتْکَ اُمُّکَ». ناگهان حرّ جا خورد.

اینجا دوراهی شد، قاعده این بود که دهان خود را باز کند، اما سر خود را پایین انداخت و گفت: اگر هر کس دیگری بود جواب می‌دادم، ولی مادر تو فاطمه زهرا سلام الله علیها است و من چیزی نمی‌گویم.

درواقع سیّدالشّهداء صلوات الله علیه حرّ را برگرداند، در پرونده‌ی «احترام به صدیقه طاهره سلام الله علیها» هم درج شد.

آنجا اوضاع بهم نخورد و حرّ کار خود را ادامه داد، ولی در ذهن حرّ این بود که امام حسین علیه السلام بالاخره کوتاه می‌آید، مگر می‌شود با زن و بچه بیاید و بعد هم بایستد؟

کسی به این اندازه‌ی مردانگی سیّدالشّهداء صلوات الله علیه فکر نمی‌کرد…

تا اینکه شب هفتم آب را بستند و حرّ بیچاره شد…

این «بیچاره شدن» یک مقام است، من که اینجا با شما حرف می‌زنم و حواس من به بیچارگی‌ها و پرونده‌ی سیاه خود نیست بیچاره هستم، بیچاره آن کسی است که در خواب غفلت است، نه آن کسی که متوجه است که خطا کرده است. اگر انسان متوجه خطای خود باشد، خدا غفار است…

حرّ مانده بود چکار کند، به نقلی رفت و اعتراضی هم به عمر سعد کرد که چرا آب را می‌بندی؟

برای حرّ سخت بود، چون سیّدالشّهداء صلوات الله علیه ذخیره‌ی آب خود را به سپاه حرّ داده بود…

اعتراض حرّ هم فایده‌ای نکرد و شام تاسوعا فرا رسید که «یَومٌ حوصِرَ فیهِ الحُسَینُ علیه السلام وَ اَصحابُهُ بِکربلاء»،[۱۱] دیگر طوری امام حسین علیه السلام را محاصره کردند که نیرویی به نیروهای حضرت اضافه نمی‌شد…

دیگر جناب حرّ سلام الله علیه مانند مارگزیده دور خود می‌پیچید…

خدا شاهد است اگر من مرام عبودیت پیدا کنم، باید این حال اضطرار را از پرونده‌ی اعمال خود پیدا کنم، من که به پرونده‌ی خود دلخوش هستم، در گیجی هستم و نمی‌فهمم او چه کرده است.

جناب حرّ علیه السلام یک مردانگی کرد، صبح عاشورا آسمان را نگاه می‌کرد، دوست او به او گفت: شیخ! آیا ترسیده‌ای؟ تو کارآزموده‌ی جنگ هستی!

جناب حرّ صلوات الله علیه فرمود: من از جنگ نمی‌ترسم، بلکه خودم را بین بهشت و جهنّم می‌بینم. این من بوده‌ام که این کارها را کرده‌ام…

جناب حرّ سلام الله علیه یک پرده هم از روی امام حسین علیه السلام برداشت…

اینجا ظاهراً جای جبران نبود، حرّ باید چکار می‌کرد؟ آیا الآن برود و بگوید غلط کرده‌ام؟ چه تفاوتی می‌کند؟ آب را بسته‌اند، فرزندان سیّدالشّهداء صلوات الله علیه هم مشرف به اسارت هستند، خونِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه در خطر است…

اما گفت: من می‌روم و یک «غلط کردم» می‌گویم، هر کاری که خواست با من کند…

خیلی از اوقات ما یک عذرخواهی نمی‌کنیم و برای ما هزاران هزار مشکل بعدی پیش می‌آید…

جناب حرّ سلام الله علیه به سمت خیمه‌های سیّدالشّهداء صلوات الله علیه راه افتاد، آسمان را نگاه می‌کرد و می‌گفت: «اللَّهُمَّ إِلَیْکَ أَنَبْتُ فَتُبْ عَلَیَّ فَقَدْ أَرْعَبْتُ قُلُوبَ أَوْلِیَائِکَ»،[۱۲] من دلِ فرزندانِ او را لرزانده‌ام… من دلِ زینبِ او را شکسته‌ام، الآن بروم و چه بگویم؟ بگویم چه چیزی را ببخشید؟

وقتی به محضر سیّدالشّهداء صلوات الله علیه رسید، نمی‌توانست سر خود را بلند کند، عرض کرد: «عَلَیکَ مِنِّی السَّلَام یَا أباعَبدالله، هَل لِیَ مِن تَوبَه؟»، آیا برای کسی مانند من هم توبه ممکن است؟ اینجا آقای دو عالم معارف یاد داد، فرمود: «نَعَمْ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْکَ» خدا تو را آن لحظه‌ای که راه افتادی بخشید… یعنی اگر در راه تو را تیر می‌زدند بخشیده شده بودی، تو حرکت کردی…

ان شاء الله خدای متعال روزی کند که ما هم توبه‌ی واقعی کنیم…

فرمود: «نَعَمْ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْکَ»، «إنْزِل»… خدا آقای فاطمی‌نیا را رحمت کند، می‌فرمود: این «إنزِل» خیلی لطیف است، یعنی خیلی وقت است که من منتظر تو هستم، چشم به راه تو بودم… «إرفَع رأسَکَ یَا شیخ» سر خودت را بلند کن…

شاید جناب حرّ علیه السلام تنها شهیدی بین انصار سیّدالشّهداء صلوات الله علیه است که حضرت او را بی‌دردسر به میدان فرستاد، آن هم جنگ تن به تن…

همیشه آبروی سپاه را به جنگ تن به تن می‌فرستند، این کار خیلی ظرافت دارد، اینکه سیّدالشّهداء صلوات الله علیه غلام سیاه خود را به میدان فرستاده است، اینکه سیّدالشّهداء صلوات الله علیه جناب حرّ علیه السلام را به میدان فرستاده است…

عمده‌ی جنگ، جنگِ مغلوبه بود، اکثر یاران امام هم در تیراندازی شهید شدند…

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه جناب حرّ علیه السلام را به میدان فرستاد، یعنی اگر شما توبه کنید، امام شما را پیشانی سپاه خود قرار می‌دهد…

جناب حرّ صلوات الله علیه رفت و جنگید و به زمین افتاد…

ان شاء الله خدای متعال روزی کند که روزی ما هم مقابل چشمان مبارک امام زمان ارواحنا فداه روی زمین بیفتیم…

عشقِ انصار این بود که به میدان می‌رویم و تکه تکه می‌شویم و لحظه‌ی آخر حضرت را صدا می‌کنیم و حضرت سر ما را به دامان می‌گیرد؛ اما وقتی جناب حرّ سلام الله علیه روی زمین افتاد، گفت: من که کاری نکرده‌ام چه بگویم؟…

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه خود را بالای سرِ جناب حرّ علیه السلام رساند و سرِ او را به دامان گرفت…

آقای دو عالم خیلی لطیف است، قربان لطافتِ تو یا اباعبدالله…

اول دید او در حال جان دادن است، شاید در دل او این باشد که سیّدالشّهداء صلوات الله علیه مقابل هزار نفر از نیروهای او به مادرش چیزی گفته است، حضرت فرمود: «أَنْتَ اَلْحُرُّ کَمَا سَمَّتْکَ أُمُّکَ»،[۱۳] مادرت نام تو را درست انتخاب کرد…

بعد یک بیتی فرمود که از این بالاتر است، فرمود: «لَنِعْمَ اَلْحُرُّ حُرُّ بَنِی رِیَاحٍ»،[۱۴] بهترین آزادمرد و بهترین حرّ عالم حرّ بنی ریاح است…

آقایی که تعداد زخم تن او از شماره افزون است، وقتی بدنِ جناب حرّ سلام الله علیه را نگاه کرد، نتوانست تحمّل کند، دید تیر به تنِ او نشسته است، فرمود: «وَ حُرٌّ عِنْدَ مُخْتَلَفَ اَلرِّمَاحِ» تیر و نیزه به بدنِ حرّ زدند…

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه برای او مدّاحی کرد و گریه کرد…

من هم به جناب حرّ سلام الله علیه عرض می‌کنم که تو هم اینجا با ما گریه کن، «بِأبِی أنتَ وَ اُمِّی یَا نَاصِرَ الحُسَین»، چه عاقبت به خیری عجیبی، خوشا به سعادت تو… من به جناب حرّ سلام الله علیه عرض می‌کنم که تو اگر خجالت کشیدی، ولی ارباب سرِ تو را به دامان گرفت، «لاَ یَوم کَیَومِکَ یَا أباعَبدالله»…

گفته شده است که آقا سه جا در حال صحبت کردن بود، دو جا کاری کردند که دیر صحبت را ادامه نداد، یک جا هم دیگر توانِ ادامه دادن نداشت، مرتبه‌ی اول، وقتی شیرخوار را بر سرِ دست گرفت، در حال صحبت کردن بود، اما اتفاقی افتاد که آقا دیگر سخن خود را ادامه نداد… مرتبه‌ی دوم وقتی عبدالله روی سینه‌ی حضرت افتاد، حضرت فرمود: عزیزم! برادرزاده‌ام، الآن پدرت به استقبالت می‌آید… حضرت در حال صحبت کردن بود که خون به صورت حضرت پاشید، حضرت جملات خود را ادامه نداد… از همه سخت‌تر برای خودِ حضرت است، می‌گوید: قبل از اینکه شمر داخل قتلگاه برود، سیّدالشّهداء صلوات الله علیه در حال ذکر گفتن بود، مشغولِ ذکر گفتن بود…

[۱]– سوره‌ مبارکه غافر، آیه ۴۴٫

[۲]– سوره‌ مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫

[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫

[۴] خطبه فدکیه

[۵] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، جلد ۷۴، صفحه ۱۶۸

[۶] مصباح المتهجد، جلد ۲، صفحه ۸۲۷ (بِدُعَاءِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ آخِرُ دُعَاءٍ دَعَا بِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْمَ کَوْثَرٍ – اَللَّهُمَّ مُتَعَالِیَ اَلْمَکَانِ عَظِیمَ اَلْجَبَرُوتِ شَدِیدَ اَلْمِحَالِ غَنِیٌّ عَنِ اَلْخَلاَئِقِ عَرِیضُ اَلْکِبْرِیَاءِ قَادِرٌ عَلَى مَا تَشَاءُ قَرِیبُ اَلرَّحْمَهِ صَادِقُ اَلْوَعْدِ سَابِغُ اَلنِّعْمَهِ حَسَنُ اَلْبَلاَءِ قَرِیبٌ إِذَا دُعِیتَ مُحِیطٌ بِمَا خَلَقْتَ قَابِلُ اَلتَّوْبَهِ لِمَنْ تَابَ إِلَیْکَ قَادِرٌ عَلَى مَا أَرَدْتَ وَ مُدْرِکٌ مَا طَلَبْتَ وَ شَکُورٌ إِذَا شَکَرْتَ وَ ذُکُورٌ إِذَا ذَکَرْتَ أَدْعُوکَ مُحْتَاجاً وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ فَقِیراً وَ أَفْزَعُ إِلَیْکَ خَائِفاً وَ أَبْکِی إِلَیْکَ مَکْرُوباً وَ أَسْتَعِینُ بِکَ ضَعِیفاً وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ کَافِیاً اُحْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ خَذَلُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَهُ نَبِیِّکَ وَ وُلْدُ حَبِیبِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ – اَلَّذِی اِصْطَفَیْتَهُ بِالرِّسَالَهِ وَ اِئْتَمَنْتَهُ عَلَى وَحْیِکَ فَاجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ قَالَ اِبْنُ عَیَّاشٍ سَمِعْتُ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ سُفْیَانَ اَلْبَزَوْفَرِیَّ یَقُولُ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدْعُو بِهِ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ وَ قَالَ هُوَ مِنْ أَدْعِیَهِ اَلْیَوْمِ اَلثَّالِثِ مِنْ شَعْبَانَ وَ هُوَ مَوْلِدُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .)

[۷] سوره مبارکه طارق، آیه ۹

[۸] الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد، جلد ۲، صفحه ۷۶ (ثُمَّ سَارَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ بَطْنِ اَلْعَقَبَهِ حَتَّى نَزَلَ شَرَافَ – [شَرَافاً] فَلَمَّا کَانَ فِی اَلسَّحَرِ أَمَرَ فِتْیَانَهُ فَاسْتَقَوْا مِنَ اَلْمَاءِ فَأَکْثَرُوا ثُمَّ سَارَ مِنْهَا حَتَّى اِنْتَصَفَ اَلنَّهَارُ فَبَیْنَا هُوَ یَسِیرُ إِذْ کَبَّرَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُ أَکْبَرُ لِمَ کَبَّرْتَ قَالَ رَأَیْتُ اَلنَّخْلَ فَقَالَ لَهُ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ اَللَّهِ إِنَّ هَذَا اَلْمَکَانَ مَا رَأَیْنَا بِهِ نَخْلَهً قَطُّ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا تَرَوْنَهُ قَالُوا نَرَاهُ وَ اَللَّهِ آذَانَ اَلْخَیْلِ قَالَ أَنَا وَ اَللَّهِ أَرَى ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا لَنَا مَلْجَأٌ نَلْجَأُ إِلَیْهِ فَنَجْعَلُهُ فِی ظُهُورِنَا وَ نَسْتَقْبِلُ اَلْقَوْمَ بِوَجْهٍ وَاحِدٍ فَقُلْنَا بَلَى هَذَا ذُو حِسْمَى إِلَى جَنْبِکَ تَمِیلُ إِلَیْهِ عَنْ یَسَارِکَ فَإِنْ سَبَقْتَ إِلَیْهِ فَهُوَ کَمَا تُرِیدُ. فَأَخَذَ إِلَیْهِ ذَاتَ اَلْیَسَارِ وَ مِلْنَا مَعَهُ فَمَا کَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ طَلَعَتْ عَلَیْنَا هَوَادِی اَلْخَیْلِ فَتَبَیَّنَّاهَا وَ عَدَلْنَا فَلَمَّا رَأَوْنَا عَدَلْنَا عَنِ اَلطَّرِیقِ عَدَلُوا إِلَیْنَا – کَأَنَّ أَسِنَّتَهُمُ اَلْیَعَاسِیبُ وَ کَأَنَّ رَایَاتِهِمْ أَجْنِحَهُ اَلطَّیْرِ فَاسْتَبَقْنَا إِلَى ذِی حِسْمَى فَسَبَقْنَاهُمْ إِلَیْهِ وَ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَبْنِیَتِهِ فَضُرِبَتْ. وَ جَاءَ اَلْقَوْمُ زُهَاءَ أَلْفِ فَارِس ٍ مَعَ اَلْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ اَلتَّمِیمِیِّ حَتَّى وَقَفَ هُوَ وَ خَیْلُهُ مُقَابِلَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَرِّ اَلظَّهِیرَهِ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ أَصْحَابُهُ مُعْتَمُّونَ مُتَقَلِّدُو أَسْیَافِهِمْ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِفِتْیَانِهِ اِسْقُوا اَلْقَوْمَ وَ أَرْوُوهُمْ مِنَ اَلْمَاءِ وَ رَشِّفُوا اَلْخَیْلَ تَرْشِیفاً فَفَعَلُوا وَ أَقْبَلُوا یَمْلَئُونَ اَلْقِصَاعَ وَ اَلطِّسَاسَ مِنَ اَلْمَاءِ ثُمَّ یُدْنُونَهَا مِنَ اَلْفَرَسِ فَإِذَا عَبَّ فِیهَا ثَلاَثاً أَوْ أَرْبَعاً أَوْ خَمْساً عُزِلَتْ عَنْهُ وَ سَقَوْا آخَرَ حَتَّى سَقَوْهَا کُلَّهَا. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلطَّعَّانِ اَلْمُحَارِبِیُّ کُنْتُ مَعَ اَلْحُرِّ یَوْمَئِذٍ فَجِئْتُ فِی آخِرِ مَنْ جَاءَ مِنْ أَصْحَابِهِ فَلَمَّا رَأَى اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا بِی وَ بِفَرَسِی مِنَ اَلْعَطَشِ قَالَ أَنِخِ اَلرَّاوِیَهَ وَ اَلرَّاوِیَهُ عِنْدِی اَلسِّقَاءُ ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ أَخِی أَنِخِ اَلْجَمَلَ فَأَنَخْتُهُ فَقَالَ اِشْرَبْ فَجَعَلْتُ کُلَّمَا شَرِبْتُ سَالَ اَلْمَاءُ مِنَ اَلسِّقَاءِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِخْنِثِ اَلسِّقَاءَ أَیِ اِعْطِفْهُ فَلَمْ أَدْرِ کَیْفَ أَفْعَلُ فَقَامَ فَخَنَثَهُ فَشَرِبْتُ وَ سَقَیْتُ فَرَسِی. وَ کَانَ مَجِیءُ اَلْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ مِنَ اَلْقَادِسِیَّهِ وَ کَانَ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ زِیَادٍ بَعَثَ اَلْحُصَیْنَ بْنَ نُمَیْرٍ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَنْزِلَ اَلْقَادِسِیَّهَ وَ تَقَدَّمَ اَلْحُرُّ بَیْنَ یَدَیْهِ فِی أَلْفِ فَارِسٍ یَسْتَقْبِلُ بِهِمْ حُسَیْناً فَلَمْ یَزَلِ اَلْحُرُّ مُوَافِقاً لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَتَّى حَضَرَتْ صَلاَهُ اَلظُّهْرِ وَ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَجَّاجَ بْنَ مَسْرُورٍ أَنْ یُؤَذِّنَ فَلَمَّا حَضَرَتِ اَلْإِقَامَهُ خَرَجَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی إِزَارٍ وَ رِدَاءٍ وَ نَعْلَیْنِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی لَمْ آتِکُمْ حَتَّى أَتَتْنِی کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ أَنِ اِقْدَمْ عَلَیْنَا فَإِنَّهُ لَیْسَ لَنَا إِمَامٌ لَعَلَّ اَللَّهَ أَنْ یَجْمَعَنَا بِکَ عَلَى اَلْهُدَى وَ اَلْحَقِّ فَإِنْ کُنْتُمْ عَلَى ذَلِکَ فَقَدْ جِئْتُکُمْ فَأَعْطُونِی مَا أَطْمَئِنُّ إِلَیْهِ مِنْ عُهُودِکُمْ وَ مَوَاثِیقِکُمْ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ کُنْتُمْ لِمَقْدَمِی کَارِهِینَ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ إِلَى اَلْمَکَانِ اَلَّذِی جِئْتُ مِنْهُ إِلَیْکُمْ فَسَکَتُوا عَنْهُ وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِکَلِمَهٍ. فَقَالَ لِلْمُؤَذِّنِ أَقِمْ فَأَقَامَ اَلصَّلاَهَ فَقَالَ لِلْحُرِّ أَ تُرِیدُ أَنْ تُصَلِّیَ بِأَصْحَابِکَ قَالَ لاَ بَلْ تُصَلِّی أَنْتَ وَ نُصَلِّی بِصَلاَتِکَ فَصَلَّى بِهِمُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ دَخَلَ فَاجْتَمَعَ إِلَیْهِ أَصْحَابُهُ وَ اِنْصَرَفَ اَلْحُرُّ إِلَى مَکَانِهِ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ فَدَخَلَ خَیْمَهً قَدْ ضُرِبَتْ لَهُ وَ اِجْتَمَعَ إِلَیْهِ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ عَادَ اَلْبَاقُونَ إِلَى صَفِّهِمُ اَلَّذِی کَانُوا فِیهِ فَأَعَادُوهُ ثُمَّ أَخَذَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ بِعِنَانِ دَابَّتِهِ وَ جَلَسَ فِی ظِلِّهَا. فَلَمَّا کَانَ وَقْتُ اَلْعَصْرِ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ یَتَهَیَّئُوا لِلرَّحِیلِ فَفَعَلُوا ثُمَّ أَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَى بِالْعَصْرِ وَ أَقَامَ فَاسْتَقَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَلَّى بِالْقَوْمِ ثُمَّ سَلَّمَ وَ اِنْصَرَفَ إِلَیْهِمْ بِوَجْهِهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ فَإِنَّکُمْ إِنْ تَتَّقُوا اَللَّهَ وَ تَعْرِفُوا اَلْحَقَّ لِأَهْلِهِ یَکُنْ أَرْضَى لِلَّهِ عَنْکُمْ وَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ أَوْلَى بِوَلاَیَهِ هَذَا اَلْأَمْرِ عَلَیْکُمْ مِنْ هَؤُلاَءِ اَلْمُدَّعِینَ مَا لَیْسَ لَهُمْ وَ اَلسَّائِرِینَ فِیکُمْ بِالْجَوْرِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِنْ أَبَیْتُمْ إِلاَّ کَرَاهِیَهً لَنَا وَ اَلْجَهْلَ بِحَقِّنَا وَ کَانَ رَأْیُکُمُ اَلْآنَ غَیْرَ مَا أَتَتْنِی بِهِ کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ بِهِ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ. فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ أَنَا وَ اَللَّهِ مَا أَدْرِی مَا هَذِهِ اَلْکُتُبُ وَ اَلرُّسُلُ اَلَّتِی تَذْکُرُ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ یَا عُقْبَهَ بْنَ سِمْعَانَ أَخْرِجِ اَلْخُرْجَیْنِ اَللَّذَیْنِ فِیهِمَا کُتُبُهُمْ إِلَیَّ فَأَخْرَجَ خُرْجَیْنِ مَمْلُوءَیْنِ صُحُفاً فَنُثِرَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ إِنَّا لَسْنَا مِنْ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ کَتَبُوا إِلَیْکَ وَ قَدْ أُمِرْنَا إِذَا نَحْنُ لَقِینَاکَ أَلاَّ نُفَارِقَکَ حَتَّى نُقْدِمَکَ اَلْکُوفَهَ عَلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْمَوْتُ أَدْنَى إِلَیْکَ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ لِأَصْحَابِهِ قُومُوا فَارْکَبُوا فَرَکِبُوا وَ اِنْتَظَرَ حَتَّى رَکِبَ نِسَاؤُهُمْ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ اِنْصَرِفُوا فَلَمَّا ذَهَبُوا لِیَنْصَرِفُوا حَالَ اَلْقَوْمُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَلاِنْصِرَافِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلْحُرِّ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ مَا تُرِیدُ فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ أَمَا لَوْ غَیْرُکَ مِنَ اَلْعَرَبِ یَقُولُهَا لِی وَ هُوَ عَلَى مِثْلِ اَلْحَالِ اَلَّتِی أَنْتَ عَلَیْهَا مَا تَرَکْتُ ذِکْرَ أُمِّهِ بِالثُّکْلِ کَائِناً مَنْ کَانَ وَ لَکِنْ وَ اَللَّهِ مَا لِی إِلَى ذِکْرِ أُمِّکَ مِنْ سَبِیلٍ إِلاَّ بِأَحْسَنِ مَا یُقْدَرُ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا تُرِیدُ قَالَ أُرِیدُ أَنْ أَنْطَلِقَ بِکَ إِلَى اَلْأَمِیرِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ إِذاً وَ اَللَّهِ لاَ أَتَّبِعُکَ قَالَ إِذاً وَ اَللَّهِ لاَ أَدَعُکَ فَتَرَادَّا اَلْقَوْلَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَلَمَّا کَثُرَ اَلْکَلاَمُ بَیْنَهُمَا قَالَ لَهُ اَلْحُرُّ إِنِّی لَمْ أُؤْمَرْ بِقِتَالِکَ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَلاَّ أُفَارِقَکَ حَتَّى أُقْدِمَکَ اَلْکُوفَهَ فَإِذَا أَبَیْتَ فَخُذْ طَرِیقاً لاَ یُدْخِلُکَ اَلْکُوفَهَ وَ لاَ یَرُدُّکَ إِلَى اَلْمَدِینَهِ تَکُونُ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ نَصَفاً حَتَّى أَکْتُبَ إِلَى اَلْأَمِیرِ وَ تَکْتُبَ إِلَى یَزِیدَ أَوْ إِلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ فَلَعَلَّ اَللَّهَ إِلَى ذَلِکَ أَنْ یَأْتِیَ بِأَمْرٍ یَرْزُقُنِی فِیهِ اَلْعَافِیَهَ مِنْ أَنْ أَبْتَلِیَ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْرِکَ فَخُذْ هَاهُنَا فَتَیَاسَرَ عَنْ طَرِیقِ اَلْعُذَیْبِ وَ اَلْقَادِسِیَّهِ فَسَارَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ سَارَ اَلْحُرُّ فِی أَصْحَابِهِ یُسَایِرُهُ وَ هُوَ یَقُولُ لَهُ یَا حُسَیْنُ إِنِّی أُذَکِّرُکَ اَللَّهَ فِی نَفْسِکَ فَإِنِّی أَشْهَدُ لَئِنْ قَاتَلْتَ لَتُقْتَلَنَّ. فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ فَبِالْمَوْتِ تُخَوِّفُنِی وَ هَلْ یَعْدُو بِکُمُ اَلْخَطْبُ أَنْ تَقْتُلُونِی وَ سَأَقُولُ کَمَا قَالَ أَخُو اَلْأَوْسِ لاِبْنِ عَمِّهِ وَ هُوَ یُرِیدُ نُصْرَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخَوَّفَهُ اِبْنُ عَمِّهِ وَ قَالَ أَیْنَ تَذْهَبُ فَإِنَّکَ مَقْتُولٌ فَقَالَ – سَأَمْضِی فَمَا بِالْمَوْتِ عَارٌ عَلَى اَلْفَتَى إِذَا مَا نَوَى حَقّاً وَ جَاهَدَ مُسْلِماً وَ آسَى اَلرِّجَالَ اَلصَّالِحِینَ بِنَفْسِهِ وَ فَارَقَ مَثْبُوراً وَ بَاعَدَ مُجْرِماً فَإِنْ عِشْتُ لَمْ أَنْدَمْ وَ إِنْ مِتُّ لَمْ أُلَمْ کَفَى بِکَ ذُلاًّ أَنْ تَعِیشَ وَ تُرْغَمَا. فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ اَلْحُرُّ تَنَحَّى عَنْهُ فَکَانَ یَسِیرُ بِأَصْحَابِهِ نَاحِیَهً وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی نَاحِیَهٍ أُخْرَى حَتَّى اِنْتَهَوْا إِلَى عُذَیْبِ اَلْهِجَانَاتِ . ثُمَّ مَضَى اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّى اِنْتَهَى إِلَى قَصْرِ بَنِی مُقَاتِلٍ فَنَزَلَ بِهِ فَإِذَا هُوَ بِفُسْطَاطٍ مَضْرُوبٍ فَقَالَ لِمَنْ هَذَا فَقِیلَ لِعُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُرِّ اَلْجُعْفِیِّ فَقَالَ اُدْعُوهُ إِلَیَّ فَلَمَّا أَتَاهُ اَلرَّسُولُ قَالَ لَهُ هَذَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ یَدْعُوکَ فَقَالَ عُبَیْدُ اَللَّهِ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ  وَ اَللَّهِ مَا خَرَجْتُ مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلاَّ کَرَاهِیَهَ أَنْ یَدْخُلَهَا اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا بِهَا وَ اَللَّهِ مَا أُرِیدُ أَنْ أَرَاهُ وَ لاَ یَرَانِی فَأَتَاهُ اَلرَّسُولُ فَأَخْبَرَهُ فَقَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَجَاءَ حَتَّى دَخَلَ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ ثُمَّ دَعَاهُ إِلَى اَلْخُرُوجِ مَعَهُ فَأَعَادَ عَلَیْهِ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْحُرِّ تِلْکَ اَلْمَقَالَهَ وَ اِسْتَقَالَهُ مِمَّا دَعَاهُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنْ لَمْ تَنْصُرْنَا فَاتَّقِ اَللَّهَ أَنْ تَکُونَ مِمَّنْ یُقَاتِلُنَا فَوَ اَللَّهِ لاَ یَسْمَعُ وَاعِیَتَنَا أَحَدٌ ثُمَّ لاَ یَنْصُرُنَا إِلاَّ هَلَکَفَقَالَ أَمَّا هَذَا فَلاَ یَکُونُ أَبَداً إِنْ شَاءَ اَللَّهُثُمَّ قَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ عِنْدِهِ حَتَّى دَخَلَ رَحْلَهُ. وَ لَمَّا کَانَ فِی آخِرِ اَللَّیْلِ أَمَرَ فِتْیَانَهُ بِالاِسْتِقَاءِ مِنَ اَلْمَاءِ ثُمَّ أَمَرَ بِالرَّحِیلِ فَارْتَحَلَ مِنْ قَصْرِ بَنِی مُقَاتِلٍ فَقَالَ عُقْبَهُ بْنُ سِمْعَانَ سِرْنَا مَعَهُ سَاعَهً فَخَفَقَ وَ هُوَ عَلَى ظَهْرِ فَرَسِهِ خَفْقَهً ثُمَّ اِنْتَبَهَ وَ هُوَ یَقُولُ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ  وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ  فَفَعَلَ ذَلِکَ مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلاَثاً فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ اِبْنُهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَلَى فَرَسٍ فَقَالَ مِمَّ حَمِدْتَ اَللَّهَ وَ اِسْتَرْجَعْتَفَقَالَ: یَا بُنَیَّ إِنِّی خَفَقْتُ خَفْقَهً فَعَنَّ لِی فَارِسٌ عَلَى فَرَسٍ وَ هُوَ یَقُولُ: اَلْقَوْمُ یَسِیرُونَ وَ اَلْمَنَایَا تَصِیرُ إِلَیْهِمْ فَعَلِمْتُ أَنَّهَا أَنْفُسُنَا نُعِیَتْ إِلَیْنَا فَقَالَ لَهُ یَا أَبَتِ لاَ أَرَاکَ اَللَّهُ سُوءاً أَ لَسْنَا عَلَى اَلْحَقِّ قَالَ بَلَى وَ اَلَّذِی إِلَیْهِ مَرْجِعُ اَلْعِبَادِ قَالَ فَإِنَّنَا إِذاً لاَ نُبَالِی أَنْ نَمُوتَ مُحِقِّینَ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَزَاکَ اَللَّهُ مِنْ وَلَدٍ خَیْرَ مَا جَزَى وَلَداً عَنْ وَالِدِهِ. فَلَمَّا أَصْبَحَ نَزَلَ فَصَلَّى اَلْغَدَاهَ ثُمَّ عَجَّلَ اَلرُّکُوبَ فَأَخَذَ یَتَیَاسَرُ بِأَصْحَابِهِ یُرِیدُ أَنْ یُفَرِّقَهُمْ فَیَأْتِیهِ اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ فَیَرُدُّهُ وَ أَصْحَابَهُ فَجَعَلَ إِذَا رَدَّهُمْ نَحْوَ اَلْکُوفَهِ رَدّاً شَدِیداً اِمْتَنَعُوا عَلَیْهِ فَارْتَفَعُوا فَلَمْ یَزَالُوا یَتَیَاسَرُونَ کَذَلِکَ حَتَّى اِنْتَهَوْا إِلَى نَیْنَوَى اَلْمَکَانِ اَلَّذِی نَزَلَ بِهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا رَاکِبٌ عَلَى نَجِیبٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسِّلاَحُ مُتَنَکِّبٌ قَوْساً مُقْبِلٌ مِنَ اَلْکُوفَهِ فَوَقَفُوا جَمِیعاً یَنْتَظِرُونَهُ فَلَمَّا اِنْتَهَى إِلَیْهِمْ سَلَّمَ عَلَى اَلْحُرِّ وَ أَصْحَابِهِ وَ لَمْ یُسَلِّمْ عَلَى اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ دَفَعَ إِلَى اَلْحُرِّ کِتَاباً مِنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ فَإِذَا فِیهِ: أَمَّا بَعْدُ: فَجَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ حِینَ یَبْلُغُکَ کِتَابِی وَ یَقْدَمُ عَلَیْکَ رَسُولِی وَ لاَ تُنْزِلْهُ إِلاَّ بِالْعَرَاءِ فِی غَیْرِ حِصْنٍ وَ عَلَى غَیْرِ مَاءٍ فَقَدْ أَمَرْتُ رَسُولِی أَنْ یَلْزَمَکَ وَ لاَ یُفَارِقَکَ حَتَّى یَأْتِیَنِی بِإِنْفَاذِکَ أَمْرِی وَ اَلسَّلاَمُ. فَلَمَّا قَرَأَ اَلْکِتَابَ قَالَ لَهُمُ اَلْحُرُّ هَذَا کِتَابُ اَلْأَمِیرِ عُبَیْدِ اَللَّهِ یَأْمُرُنِی أَنْ أُجَعْجِعَ بِکُمْ فِی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی یَأْتِی کِتَابُهُ وَ هَذَا رَسُولُهُ وَ قَدْ أَمَرَهُ أَلاَّ یُفَارِقَنِی حَتَّى أُنَفِّذَ أَمْرَهُ. فَنَظَرَ یَزِیدُ بْنُ اَلْمُهَاجِرِ اَلْکِنَانِیُّ وَ کَانَ مَعَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَى رَسُولِ اِبْنِ زِیَادٍ فَعَرَفَهُ فَقَالَ لَهُ یَزِیدُ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ مَا ذَا جِئْتَ فِیهِ قَالَ أَطَعْتُ إِمَامِی وَ وَفَیْتُ بِبَیْعَتِی فَقَالَ لَهُ اِبْنُ اَلْمُهَاجِرِ بَلْ عَصَیْتَ رَبَّکَ وَ أَطَعْتَ إِمَامَکَ فِی هَلاَکِ نَفْسِکَ وَ کَسَبْتَ اَلْعَارَ وَ اَلنَّارَ وَ بِئْسَ اَلْإِمَامُ إِمَامُکَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَى اَلنّٰارِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَهِ لاٰ یُنْصَرُونَ  فَإِمَامُکَ مِنْهُمْ. وَ أَخَذَهُمُ اَلْحُرُّ بِالنُّزُولِ فِی ذَلِکَ اَلْمَکَانِ عَلَى غَیْرِ مَاءٍ وَ لاَ قَرْیَهٍ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعْنَا وَیْحَکَ نَنْزِلْ فِی هَذِهِ اَلْقَرْیَهِ أَوْ هَذِهِ یَعْنِی نَیْنَوَى وَ اَلْغَاضِرِیَّهَ أَوْ هَذِهِ یَعْنِی شِفْنَهَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَسْتَطِیعُ ذَلِکَ هَذَا رَجُلٌ قَدْ بُعِثَ إِلَیَّ عَیْناً عَلَیَّ فَقَالَ زُهَیْرُ بْنُ اَلْقَیْنِ إِنِّی وَ اَللَّهِ مَا أَرَاهُ یَکُونُ بَعْدَ اَلَّذِی تَرَوْنَ إِلاَّ أَشَدَّ مِمَّا تَرَوْنَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ قِتَالَ هَؤُلاَءِ اَلسَّاعَهَ أَهْوَنُ عَلَیْنَا مِنْ قِتَالِ مَنْ یَأْتِینَا بَعْدَهُمْ فَلَعَمْرِی لَیَأْتِینَا بَعْدَهُمْ مَا لاَ قِبَلَ لَنَا بِهِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا کُنْتُ لِأَبْدَأَهُمْ بِالْقِتَالِ ثُمَّ نَزَلَ وَ ذَلِکَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلثَّانِی مِنَ اَلْمُحَرَّمِ سَنَهَ إِحْدَى وَ سِتِّینَ . فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ قَدِمَ عَلَیْهِمْ عُمَرُ بْنُ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ مِنَ اَلْکُوفَهِ فِی أَرْبَعَهِ آلاَفِ فَارِسٍ فَنَزَلَ بِنَیْنَوَى فَبَعَثَ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عُرْوَهَ بْنَ قَیْسٍ اَلْأَحْمَسِیَّ فَقَالَ لَهُ اِئْتِهِ فَسَلْهُ مَا اَلَّذِی جَاءَ بِکَ وَ مَا ذَا تُرِیدُ. وَ کَانَ عُرْوَهُ مِمَّنْ کَتَبَ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاسْتَحْیَا مِنْهُ أَنْ یَأْتِیَهُ فَعَرَضَ ذَلِکَ عَلَى اَلرُّؤَسَاءِ اَلَّذِینَ کَاتَبُوهُ فَکُلُّهُمْ أَبَى ذَلِکَ وَ کَرِهَهُ فَقَامَ إِلَیْهِ کَثِیرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلشَّعْبِیُّ وَ کَانَ فَارِساً شُجَاعاً لاَ یَرُدُّ وَجْهَهُ شَیْءٌ فَقَالَ أَنَا أَذْهَبُ إِلَیْهِ وَ وَ اَللَّهِ لَئِنْ شِئْتَ لَأَفْتِکَنَّ بِهِ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ مَا أُرِیدُ أَنْ تَفْتِکَ بِهِ وَ لَکِنِ اِئْتِهِ فَسَلْهُ مَا اَلَّذِی جَاءَ بِکَ. فَأَقْبَلَ کَثِیرٌ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَآهُ أَبُو ثُمَامَهَ اَلصَّائِدِیُّ قَالَ لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ قَدْ جَاءَکَ شَرُّ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ أَجْرَؤُهُمْ عَلَى دَمٍ وَ أَفْتَکُهُمْ وَ قَامَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ ضَعْ سَیْفَکَ قَالَ لاَ وَ لاَ کَرَامَهَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولٌ فَإِنْ سَمِعْتُمْ مِنِّی بَلَّغْتُکُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ إِنْ أَبَیْتُمْ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ قَالَ فَإِنِّی آخِذٌ بِقَائِمِ سَیْفِکَ ثُمَّ تَکَلَّمْ بِحَاجَتِکَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ تَمَسُّهُ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ أَنَا أُبَلِّغُهُ عَنْکَ وَ لاَ أَدَعُکَ تَدْنُو مِنْهُ فَإِنَّکَ فَاجِرٌ فَاسْتَبَّا وَ اِنْصَرَفَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ. فَدَعَا عُمَرُ قُرَّهَ بْنَ قَیْسٍ اَلْحَنْظَلِیَّ فَقَالَ لَهُ وَیْحَکَ یَا قُرَّهُ اِلْقَ حُسَیْناً فَسَلْهُ مَا جَاءَ بِهِ وَ مَا ذَا یُرِیدُ فَأَتَاهُ قُرَّهُ فَلَمَّا رَآهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُقْبِلاً قَالَ أَ تَعْرِفُونَ هَذَا فَقَالَ لَهُ حَبِیبُ بْنُ مُظَاهِرٍ نَعَمْ هَذَا رَجُلٌ مِنْ حَنْظَلَهِ تَمِیمٍ وَ هُوَ اِبْنُ أُخْتِنَا وَ قَدْ کُنْتُ أَعْرِفُهُ بِحُسْنِ اَلرَّأْیِ وَ مَا کُنْتُ أَرَاهُ یَشْهَدُ هَذَا اَلْمَشْهَدَ فَجَاءَ حَتَّى سَلَّمَ عَلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبْلَغَهُ رِسَالَهَ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ کَتَبَ إِلَیَّ أَهْلُ مِصْرِکُمْ هَذَا أَنِ اِقْدَمْ فَأَمَّا إِذْ کَرِهْتُمُونِی فَأَنَا أَنْصَرِفُ عَنْکُمْ ثُمَّ قَالَ حَبِیبُ بْنُ مُظَاهِرٍ وَیْحَکَ یَا قُرَّهُ أَیْنَ تَرْجِعُ إِلَى اَلْقَوْمِ اَلظَّالِمِینَ اُنْصُرْ هَذَا اَلرَّجُلَ اَلَّذِی بِآبَائِهِ أَیَّدَکَ اَللَّهُ بِالْکَرَامَهِ فَقَالَ لَهُ قُرَّهُ أَرْجِعُ إِلَى صَاحِبِی بِجَوَابِ رِسَالَتِهِ وَ أَرَى رَأْیِی قَالَ فَانْصَرَفَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ عُمَرُ أَرْجُو أَنْ یُعَافِیَنِی اَللَّهُ مِنْ حَرْبِهِ وَ قِتَالِهِ وَ کَتَبَ إِلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ  أَمَّا بَعْدُ: فَإِنِّی حِینَ نَزَلْتُ بِالْحُسَیْنِ بَعَثْتُ إِلَیْهِ رُسُلِی فَسَأَلْتُهُ عَمَّا أَقْدَمَهُ وَ مَا ذَا یَطْلُبُ فَقَالَ کَتَبَ إِلَیَّ أَهْلُ هَذِهِ اَلْبِلاَدِ وَ أَتَتْنِی رُسُلُهُمْ یَسْأَلُونَنِی اَلْقُدُومَ فَفَعَلْتُ فَأَمَّا إِذْ کَرِهُونِی وَ بَدَا لَهُمْ غَیْرُ مَا أَتَتْنِی بِهِ رُسُلُهُمْ فَأَنَا مُنْصَرِفٌ عَنْهُمْ. قَالَ حَسَّانُ بْنُ قَائِدٍ اَلْعَبْسِیُّ وَ کُنْتُ عِنْدَ عُبَیْدِ اَللَّهِ حِینَ أَتَاهُ هَذَا اَلْکِتَابُ فَلَمَّا قَرَأَهُ قَالَ: اَلْآنَ إِذْ عَلِقَتْ مَخَالِبُنَا بِهِ یَرْجُو اَلنَّجَاهَ وَ لاٰتَ حِینَ مَنٰاصٍ  . وَ کَتَبَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِی کِتَابُکَ وَ فَهِمْتُ مَا ذَکَرْتَ فَاعْرِضْ عَلَى اَلْحُسَیْنِ أَنْ یُبَایِعَ لِیَزِیدَ هُوَ وَ جَمِیعُ أَصْحَابِهِ فَإِذَا فَعَلَ هُوَ ذَلِکَ رَأَیْنَا رَأْیَنَا وَ اَلسَّلاَمُ. فَلَمَّا وَرَدَ اَلْجَوَابُ عَلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ قَالَ قَدْ خَشِیتُ أَنْ لاَ یَقْبَلَ اِبْنُ زِیَادٍ اَلْعَافِیَهَ. وَ وَرَدَ کِتَابُ اِبْنِ زِیَادٍ فِی اَلْأَثَرِ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ أَنْ حُلْ بَیْنَ اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ بَیْنَ اَلْمَاءِ فَلاَ یَذُوقُوا مِنْهُ قَطْرَهً کَمَا صُنِعَ بِالتَّقِیِّ اَلزَّکِیِّ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ فَبَعَثَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ فِی اَلْوَقْتِ عَمْرَو بْنَ اَلْحَجَّاجِ فِی خَمْسِمِائَهِ فَارِسٍ فَنَزَلُوا عَلَى اَلشَّرِیعَهِ وَ حَالُوا بَیْنَ اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ بَیْنَ اَلْمَاءِ أَنْ یَسْتَقُوا مِنْهُ قَطْرَهً وَ ذَلِکَ قَبْلَ قَتْلِ اَلْحُسَیْنِ بِثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ نَادَى عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حُصَیْنٍ اَلْأَزْدِیُّ وَ کَانَ عِدَادَهُ فِی بَجِیلَهَ بِأَعْلَى صَوْتِهِ یَا حُسَیْنُ أَ لاَ تَنْظُرُ إِلَى اَلْمَاءِ کَأَنَّهُ کَبِدُ اَلسَّمَاءِ وَ اَللَّهِ لاَ تَذُوقُونَ مِنْهُ قَطْرَهً وَاحِدَهً حَتَّى تَمُوتُوا عَطَشاً فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ اُقْتُلْهُ عَطَشاً وَ لاَ تَغْفِرْ لَهُ أَبَداً. قَالَ حُمَیْدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ اَللَّهِ لَعُدْتُهُ بَعْدَ ذَلِکَ فِی مَرَضِهِ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ غَیْرُهُ لَقَدْ رَأَیْتُهُ یَشْرَبُ اَلْمَاءَ حَتَّى یَبْغَرَ ثُمَّ یَقِیئُهُ وَ یَصِیحُ اَلْعَطَشَ اَلْعَطَشَ ثُمَّ یَعُودُ فَیَشْرَبُ اَلْمَاءَ حَتَّى یَبْغَرَ ثُمَّ یَقِیئُهُ وَ یَتَلَظَّى عَطَشاً فَمَا زَالَ ذَلِکَ دَأْبُهُ حَتَّى لَفَظَ نَفْسَهُ .)

[۹] مثیر الأحزان ، جلد ۱ ، صفحه ۴۸ (قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِمْعَانَ : وَ مَضَیْنَا حَتَّى إِذَا قَرُبْنَا مِنْ نَیْنَوَى وَ إِذَا رَجُلٌ مِنْ کِنْدَهَ اِسْمُهُ مَالِکُ بْنُ بَشِیرٍ مَعَهُ کِتَابٌ مِنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ إِلَى اَلْحُرِّ أَنْ جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ وَ لاَ تُنْزِلْهُ إِلاَّ بِالْعَرَاءِ فِی غَیْرِ خَصْبٍ وَ لاَ نَهَرٍ. فَقَرَأَ اَلْکِتَابَ .)

[۱۰] عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال ، جلد ۱۷ ، صفحه ۲۲۹ (و قال المفید «ره»: فلمّا سمع الحرّ ذلک تنحّى عنه، و کان یسیر بأصحابه ناحیه، و الحسین علیه السّلام فی ناحیه [اخرى] حتّى انتهوا إلى عذیب الهجانات، ثمّ مضى الحسین علیه السّلام حتّى انتهى إلى قصر بنی مقاتل فنزل به فاذا هو بفسطاط مضروب، فقال: لمن هذا؟ فقیل لعبید اللّه بن الحرّ الجعفیّ، قال: ادعوه [إلیّ]، فلمّا أتاه الرسول، قال له: هذا الحسین بن علیّ بن أبی طالب علیهما السّلام یدعوک، فقال عبید اللّه: إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون، و اللّه ما خرجت من الکوفه إلاّ کراهیّه أن یدخلها الحسین علیه السّلام و أنا بها ،و اللّه ما ارید أن أراه و لا یرانی. فأتاه الرسول فأخبره، فقام [إلیه] الحسین علیه السّلام فجاء حتّى دخل علیه و سلّم و جلس، ثمّ دعاه إلى الخروج معه، فأعاد علیه عبید اللّه بن الحرّ تلک المقاله و استقاله ممّا دعاه إلیه، فقال له الحسین علیه السّلام: فإن لم تکن تنصرنا فاتّق اللّه أن لا تکون ممّن یقاتلنا، فو اللّه لا یسمع واعیتنا أحد ثمّ لم ینصرنا إلاّ هلک، فقال له: أمّا هذا فلا یکون أبدا إن شاء اللّه تعالى، ثمّ قام الحسین علیه السّلام من عنده حتّى دخل رحله. و لمّا کان فی آخر اللیل أمر فتیانه بالاستقاء من الماء، ثمّ أمر بالرحیل، فارتحل من قصر بنی مقاتل، فقال عاقبه بن سمعان: فسرنا معه ساعه فخفق علیه السّلام و هو على ظهر فرسه خفقه ثمّ انتبه و هو یقول:«إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون»[و] الحمد للّه ربّ العالمین، ففعل ذلک مرّتین أو ثلاثا، فأقبل إلیه ابنه علیّ بن الحسین فقال: ممّ حمدت اللّه و استرجعت؟(ف) قال: یا بنیّ إنّی خفقت خفقه فعنّ لی فارس على فرس و هو یقول: القوم یسیرون و المنایا تسیر إلیهم، فعلمت أنّها أنفسنا نعیت إلینا، فقال له: یا أبت لا أراک اللّه سوءا، أ لسنا على الحقّ؟ قال: بلى و اللّه الذی إلیه مرجع العباد، فقال: فإننا إذا ما نبالی أن نموت محقّین، فقال له الحسین علیه السّلام: جزاک اللّه من ولد خیر ما جزى ولدا عن والده. فلمّا أصبح نزل و صلّى بهم الغداه، ثمّ عجّل الرکوب و أخذ یتیاسر بأصحابه یرید أن یفرّقهم فیأتیه الحرّ بن یزید فیردّه و أصحابه، فجعل إذا ردّهم نحو الکوفه ردّا شدیدا امتنعوا علیه فارتفعوا، فلم یزالوا یتسایرون کذلک حتّى انتهوا إلى نینوى بالمکان الذی نزل به الحسین علیه السّلام، فإذا راکب على نجیب له علیه سلاح متنکّبا قوسا مقبلا من الکوفه فوقفوا جمیعا ینتظرونه، فلمّا انتهى إلیهم سلّم على الحرّ و أصحابه و لم یسلّم على الحسین علیه السّلام و أصحابه، و دفع إلى الحرّ کتابا من عبید اللّه بن زیاد لعنه اللّه فإذا فیه: أمّا بعد فجعجع بالحسین حین [ی] بلغک کتابی [هذا] و یقدم علیک رسولی و لا تنزله إلاّ بالعراء فی غیر خضر و على غیر ماء، و قد أمرت رسولی أن یلزمک و لا یفارقک حتى یأتینی بإنفاذک أمری و السلام. فلما قرأ الکتاب قال لهم الحرّ: هذا کتاب الأمیر عبید اللّه یأمرنی أن اجعجع بکم فی المکان الذی یأتینی کتابه، و هذا رسوله و قد أمره أن لا یفارقنی حتى أنفذ أمره فیکم، فنظر یزید بن مهاجر الکندیّ – و کان مع الحسین علیه السّلام – إلى رسول ابن زیاد فعرفه، فقال له: ثکلتک امّک ما ذا جئت فیه قال: أطعت إمامی و وفیت ببیعتی، فقال له ابن المهاجر: بل عصیت ربّک و أطعت إمامک فی هلاک نفسک و کسبت العار و النار و بئس الإمام إمامک، قال اللّه تعالى «وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَى اَلنّٰارِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَهِ لاٰ یُنْصَرُونَ»  فإمامک منهم، و أخذهم الحرّ بالنزول فی ذلک المکان على غیر ماء و لا فی قریه، فقال له الحسین علیه السّلام: دعنا ویحک ننزل [فی] هذه القریه أو هذه – یعنی نینوى و الغاضریه – أو هذه یعنی شفیّه ،قال: لا و اللّه ما أستطیع ذلک، هذا رجل قد بعث إلیّ عینا علیّ، فقال له زهیر بن القین: إنّی و اللّه لا أرى أن یکون بعد الّذی ترون إلاّ أشدّ ممّا ترون، یا ابن رسول اللّه إنّ قتال هؤلاء القوم الساعه أهون علینا من قتال من یأتینا من بعدهم، فلعمری لیأتینا من بعدهم مالا قبل لنا به، فقال الحسین علیه السّلام: ما کنت لأبدأهم بالقتال، ثم نزل و ذلک الیوم یوم الخمیس و هو الیوم الثانی من المحرّم سنه إحدى و ستّین .)

[۱۱] الکافی ، جلد ۴ ، صفحه ۱۴۷ (وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ صَوْمِ تَاسُوعَاءَ وَ عَاشُورَاءَ مِنْ شَهْرِ اَلْمُحَرَّمِ فَقَالَ تَاسُوعَاءُ یَوْمٌ حُوصِرَ فِیهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَصْحَابُهُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ بِکَرْبَلاَءَ وَ اِجْتَمَعَ عَلَیْهِ خَیْلُ أَهْلِ اَلشَّامِ وَ أَنَاخُوا عَلَیْهِ وَ فَرِحَ اِبْنُ مَرْجَانَهَ وَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ بِتَوَافُرِ اَلْخَیْلِ وَ کَثْرَتِهَا وَ اِسْتَضْعَفُوا فِیهِ اَلْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ أَصْحَابَهُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ وَ أَیْقَنُوا أَنْ لاَ یَأْتِیَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَاصِرٌ وَ لاَ یُمِدَّهُ أَهْلُ اَلْعِرَاقِ بِأَبِی اَلْمُسْتَضْعَفُ اَلْغَرِیبُ ثُمَّ قَالَ وَ أَمَّا یَوْمُ عَاشُورَاءَ فَیَوْمٌ أُصِیبَ فِیهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَرِیعاً بَیْنَ أَصْحَابِهِ وَ أَصْحَابُهُ صَرْعَى حَوْلَهُ عُرَاهً أَ فَصَوْمٌ یَکُونُ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ کَلاَّ وَ رَبِّ اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ مَا هُوَ یَوْمَ صَوْمٍ وَ مَا هُوَ إِلاَّ یَوْمُ حُزْنٍ وَ مُصِیبَهٍ دَخَلَتْ عَلَى أَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ جَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ یَوْمُ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ لاِبْنِ مَرْجَانَهَ وَ آلِ زِیَادٍ وَ أَهْلِ اَلشَّامِ غَضِبَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ عَلَى ذُرِّیَّاتِهِمْ وَ ذَلِکَ یَوْمٌ بَکَتْ عَلَیْهِ جَمِیعُ بِقَاعِ اَلْأَرْضِ خَلاَ بُقْعَهِ اَلشَّامِ فَمَنْ صَامَهُ أَوْ تَبَرَّکَ بِهِ حَشَرَهُ اَللَّهُ مَعَ آلِ زِیَادٍ مَمْسُوخُ اَلْقَلْبِ مَسْخُوطٌ عَلَیْهِ وَ مَنِ اِدَّخَرَ إِلَى مَنْزِلِهِ ذَخِیرَهً أَعْقَبَهُ اَللَّهُ تَعَالَى نِفَاقاً فِی قَلْبِهِ إِلَى یَوْمِ یَلْقَاهُ وَ اِنْتَزَعَ اَلْبَرَکَهَ عَنْهُ وَ عَنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ وُلْدِهِ وَ شَارَکَهُ اَلشَّیْطَانُ فِی جَمِیعِ ذَلِکَ .)

[۱۲] اللهوف علی قتلی الطفوف ، صفحه ۹۵

[۱۳] وقعه الطف ، جلد ۱ ، صفحه ۲۱۳ (لَمَّا زَحَفَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ قَالَ لَهُ اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ! مُقَاتِلٌ أَنْتَ هَذَا اَلرَّجُلَ؟ قَالَ: إِی وَ اَللَّهِ قِتَالاً أَیْسَرُهُ أَنْ تَسْقُطَ اَلرُّءُوسُ وَ تَطِیحَ اَلْأَیْدِی! قَالَ: أَ فَمَا لَکُمْ فِی وَاحِدَهٍ مِنَ اَلْخِصَالِ اَلَّتِی عُرِضَ عَلَیْکُمْ رِضًا؟ قَالَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ: أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ کَانَ اَلْأَمْرُ إِلَیَّ لَفَعَلْتُ، وَ لَکِنْ أَمِیرُکَ قَدْ أَبَى ذَلِکَ! فَأَقْبَلَ [اَلْحُرُّ] حَتَّى وَقَفَ مِنَ اَلنَّاسِ مَوْقِفاً، وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ قَوْمِهِ یُقَالُ لَهُ: قُرَّهُ بْنُ قَیْسٍ فَقَالَ: یَا قُرَّهُ! هَلْ سَقَیْتَ فَرَسَکَ اَلْیَوْمَ؟ قَالَ: لاَ، قَالَ: إِنَّمَا تُرِیدُ أَنْ تَسْقِیَهُ؟ قَالَ (قُرَّهُ): فَظَنَنْتُ – وَ اَللَّهِ – أَنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتَنَحَّى فَلاَ یَشْهَدَ اَلْقِتَالَ، وَ کَرِهَ أَنْ أَرَاهُ حِینَ یَصْنَعُ ذَلِکَ فَیَخَافُ أَنْ أَرْفَعَهُ عَلَیْهِ، فَقُلْتُ لَهُ: لَمْ أَسْقِهِ وَ أَنَا مُنْطَلِقٌ فَسَاقِیهِ. فَاعْتَزَلْتُ ذَلِکَ اَلْمَکَانَ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ، فَوَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّهُ أَطْلَعَنِی عَلَى اَلَّذِی یُرِیدُ لَخَرَجْتُ مَعَهُ إِلَى اَلْحُسَیْنِ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]. [وَ أَمَّا اَلْحُرُّ فَإِنَّهُ] أَخَذَ یَدْنُو مِنَ حُسَیْنٍ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ] قَلِیلاً قَلِیلاً، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ قَوْمِهِ یُقَالُ لَهُ: اَلْمُهَاجِرُ بْنُ أَوْسٍ : مَا تُرِیدُ یَا اِبْنَ یَزِیدَ؟ أَ تُرِیدُ أَنْ تَحْمِلَ؟ فَسَکَتَ وَ أَخَذَهُ مِثْلُ اَلْعُرَوَاءِ فَقَالَ لَهُ: یَا اِبْنَ یَزِیدَ؟ وَ اَللَّهِ إِنَّ أَمْرَکَ لَمُرِیبٌ، وَ اَللَّهِ مَا رَأَیْتُ مِنْکَ فِی مَوْقِفٍ قَطُّ مِثْلَ شَیْءٍ أَرَاهُ اَلْآنَ، وَ لَوْ قِیلَ لِی: مَنْ أَشْجَعُ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ رَجُلاً مَا عَدَوْتُکَ، فَمَا هَذَا اَلَّذِی أَرَى مِنْکَ!؟ قَالَ: إِنِّی – وَ اَللَّهِ – أُخَیِّرُ نَفْسِی بَیْنَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ، وَ وَ اَللَّهِ لاَ أَخْتَارُ عَلَى اَلْجَنَّهِ شَیْئاً وَ لَوْ قُطِّعْتُ وَ حُرِّقْتُ! ثُمَّ ضَرَبَ فَرَسَهُ فَلَحِقَ بِحُسَیْنٍ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ] فَقَالَ لَهُ: جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ! أَنَا صَاحِبُکَ اَلَّذِی حَبَسْتُکَ عَنِ اَلرُّجُوعِ وَ سَایَرْتُکَ فِی اَلطَّرِیقِ، وَ جَعْجَعْتُ بِکَ فِی هَذَا اَلْمَکَانِ، وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا ظَنَنْتُ أَنَّ اَلْقَوْمَ یَرُدُّونَ عَلَیْکَ مَا عَرَضْتَ عَلَیْهِمْ أَبَداً، وَ لاَ یَبْلُغُونَ مِنْکَ هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی: لاَ أُبَالِی أَنْ أُطِیعَ اَلْقَوْمَ فِی بَعْضِ أَمْرِهِمْ، وَ لاَ یَرَوْنَ أَنِّی خَرَجْتُ مِنْ طَاعَتِهِمْ، وَ أَمَّا هُمْ فَسَیَقْبَلُونَ مِنْ حُسَیْنٍ هَذِهِ اَلْخِصَالَ اَلَّتِی یَعْرِضُ عَلَیْهِمْ، وَ وَ اَللَّهِ لَوْ ظَنَنْتُ أَنَّهُمْ لاَ یَقْبَلُونَهَا مِنْکَ مَا رَکِبْتُهَا مِنْکَ، وَ إِنِّی قَدْ جِئْتُکَ تَائِباً مِمَّا کَانَ مِنِّی إِلَى رَبِّی وَ مُوَاسِیاً لَکَ بِنَفْسِی حَتَّى أَمُوتَ بَیْنَ یَدَیْکَ، أَ فَتَرَى ذَلِکَ لِی تَوْبَهً؟! قَالَ [اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]: نَعَمْ، یَتُوبُ اَللَّهُ عَلَیْکَ، وَ یَغْفِرُ لَکَ، مَا اِسْمُکَ؟ قَالَ: أَنَا اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ قَالَ: أَنْتَ اَلْحُرُّ کَمَا سَمَّتْکَ أُمُّکَ، أَنْتَ اَلْحُرُّ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ. اِنْزِلْ. قَالَ: أَنَا لَکَ فَارِساً خَیْرٌ مِنِّی لَکَ رَاجِلاً، أُقَاتِلُهُمْ عَلَى فَرَسِی سَاعَهً وَ إِلَى اَلنُّزُولِ مَا یَصِیرُ آخِرُ أَمْرِی! قَالَ اَلْحُسَیْنُ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]: فَاصْنَعْ مَا بَدَا لَکَ.)

[۱۴] الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد ، جلد ۲ ، صفحه ۹۵ (فَأَقْبَلَ اَلْحُرُّ حَتَّى وَقَفَ مِنَ اَلنَّاسِ مَوْقِفاً وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ قَوْمِهِ یُقَالُ لَهُ قُرَّهُ بْنُ قَیْسٍ فَقَالَ لَهُ یَا قُرَّهُ هَلْ سَقَیْتَ فَرَسَکَ اَلْیَوْمَ قَالَ لاَ قَالَ فَمَا تُرِیدُ أَنْ تَسْقِیَهُ قَالَ قُرَّهُ فَظَنَنْتُ وَ اَللَّهِ أَنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتَنَحَّى فَلاَ یَشْهَدَ اَلْقِتَالَ وَ یَکْرَهُ أَنْ أَرَاهُ حِینَ یَصْنَعُ ذَلِکَ فَقُلْتُ لَهُ لَمْ أَسْقِهِ وَ أَنَا مُنْطَلِقٌ فَأَسْقِیهِ فَاعْتَزَلَ ذَلِکَ اَلْمَکَانَ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ فَوَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّهُ أَطْلَعَنِی عَلَى اَلَّذِی یُرِیدُ لَخَرَجْتُ مَعَهُ إِلَى اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخَذَ یَدْنُو مِنَ اَلْحُسَیْنِ قَلِیلاً قَلِیلاً فَقَالَ لَهُ اَلْمُهَاجِرُ بْنُ أَوْسٍ مَا تُرِیدُ یَا اِبْنَ یَزِیدَ أَ تُرِیدُ أَنْ تَحْمِلَ فَلَمْ یُجِبْهُ وَ أَخَذَهُ مِثْلُ اَلْأَفْکَلِ وَ هِیَ اَلرِّعْدَهُ فَقَالَ لَهُ اَلْمُهَاجِرُ إِنَّ أَمْرَکَ لَمُرِیبٌ وَ اَللَّهِ مَا رَأَیْتُ مِنْکَ فِی مَوْقِفٍ قَطُّ مِثْلَ هَذَا وَ لَوْ قِیلَ لِی مَنْ أَشْجَعُ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ مَا عَدَوْتُکَ فَمَا هَذَا اَلَّذِی أَرَى مِنْکَ فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ إِنِّی وَ اَللَّهِ أُخَیِّرُ نَفْسِی بَیْنَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ فَوَ اَللَّهِ لاَ أَخْتَارُ عَلَى اَلْجَنَّهِ شَیْئاً وَ لَوْ قُطِّعْتُ وَ حُرِّقْتُ. ثُمَّ ضَرَبَ فَرَسَهُ فَلَحِقَ بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَنَا صَاحِبُکَ اَلَّذِی حَبَسْتُکَ عَنِ اَلرُّجُوعِ وَ سَایَرْتُکَ فِی اَلطَّرِیقِ وَ جَعْجَعْتُ بِکَ فِی هَذَا اَلْمَکَانِ وَ مَا ظَنَنْتُ أَنَّ اَلْقَوْمَ یَرُدُّونَ عَلَیْکَ مَا عَرَضْتَهُ عَلَیْهِمْ وَ لاَ یَبْلُغُونَ مِنْکَ هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ وَ اَللَّهِ لَوْ عَلِمْتُ أَنَّهُمْ یَنْتَهُونَ بِکَ إِلَى مَا أَرَى مَا رَکِبْتُ مِنْکَ اَلَّذِی رَکِبْتُ وَ إِنِّی تَائِبٌ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِمَّا صَنَعْتُ فَتَرَى لِی مِنْ ذَلِکَ تَوْبَهً فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ یَتُوبُ اَللَّهُ عَلَیْکَ فَانْزِلْ قَالَ فَأَنَا لَکَ فَارِساً خَیْرٌ مِنِّی رَاجِلاً أُقَاتِلُهُمْ عَلَى فَرَسِی سَاعَهً وَ إِلَى اَلنُّزُولِ مَا یَصِیرُ آخِرُ أَمْرِی فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاصْنَعْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ مَا بَدَا لَکَ. فَاسْتَقْدَمَ أَمَامَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أَنْشَأَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ – لَنِعْمَ اَلْحُرُّ حُرُّ بَنِی رِیَاحٍ وَ حُرٌّ عِنْدَ مُخْتَلَفَ اَلرِّمَاحِ وَ نِعْمَ اَلْحُرُّ إِذْ نَادَى حُسَیْنٌ وَ جَادَ بِنَفْسِهِ عِنْدَ اَلصَّبَاحِ. ثُمَّ قَالَ یَا أَهْلَ اَلْکُوفَهِ لِأُمِّکُمُ اَلْهَبَلُ وَ اَلْعَبَرُ أَ دَعَوْتُمْ هَذَا اَلْعَبْدَ اَلصَّالِحَ حَتَّى إِذَا أَتَاکُمْ أَسْلَمْتُمُوهُ وَ زَعَمْتُمْ أَنَّکُمْ قَاتِلُو أَنْفُسِکُمْ دُونَهُ ثُمَّ عَدَوْتُمْ عَلَیْهِ لَتَقْتُلُوهُ أَمْسَکْتُمْ بِنَفْسِهِ وَ أَخَذْتُمْ بِکَظْمِهِ وَ أَحَطْتُمْ بِهِ مِنْ کُلِّ جَانِبٍ لِتَمْنَعُوهُ اَلتَّوَجُّهَ فِی بِلاَدِ اَللَّهِ اَلْعَرِیضَهِ فَصَارَ کَالْأَسِیرِ فِی أَیْدِیکُمْ لاَ یَمْلِکُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَ لاَ یَدْفَعُ عَنْهَا ضَرّاً وَ حَلَأْتُمُوهُ وَ نِسَاءَهُ وَ صِبْیَتَهُ وَ أَهْلَهُ – عَنْ مَاءِ اَلْفُرَاتِ اَلْجَارِی یَشْرَبُهُ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصَارَى وَ اَلْمَجُوسُ وَ تَمَرَّغُ فِیهِ خَنَازِیرُ اَلسَّوَادِ وَ کِلاَبُهُ فَهَا هُمْ قَدْ صَرَعَهُمُ اَلْعَطَشُ بِئْسَ مَا خَلَّفْتُمْ مُحَمَّداً فِی ذُرِّیَّتِهِ لاَ سَقَاکُمُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلظَّمَإِ اَلْأَکْبَرِ فَحَمَلَ عَلَیْهِ رِجَالٌ یَرْمُونَ بِالنَّبْلِ فَأَقْبَلَ حَتَّى وَقَفَ أَمَامَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .)