حجت الاسلام کاشانی روز سه شنبه مورخ ۶ دی ماه ۱۴۰۱ در بیت الزهرا سلام الله علیها به سخنرانی با موضوع “درنگی در معنای حجّت، با تکیه بر حجیّت حضرت زهرا سلام الله علیها بر امامان علیهم السلام” پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی».[۲]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]
مقدّمه
عرض ادب به ساحت مقدّس و حضرت بقیه الله اعظم روحی و ارواح العالمین له الفداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
تبیین بحث
می‌خواستم بحث منسجمی را شروع کنم، منتها نمی‌دانم چرا میل خودم کشید که امشب که شام شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است، بحثی را که قبلاً عرض کرده‌ام را بگویم، احساس کردم صاحب عزا حضرت زینب کبری سلام الله علیها، امام حسن مجتبی صلوات الله علیه، حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، شاید از ما بهتر بخرند که فضائل حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را بگویم. اگر زنده بودم بحث اصلی را از فردا ادامه خواهم داد.
معرّفی حجّت
حضرت صدّیقه طاهره سلام الله علیها بخش‌هایی از عقاید ما را دچار چالش کرده‌اند، طبق تعریف امامت، امام نیست، نبی هم نیست، اما اگر نبی یا امام بود هم شاید اینقدر درباره‌ی او روایت نقل نمی‌شد، آن هم عباراتی که حیرت‌انگیز است!
اگر انسان بخواهد حرف آخر را اول بزند، از مجموع آن روایات و ادلّه که الآن گوشه‌ای از آن را تقدیم می‌کنم، انسان برداشت می‌کند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پناهگاه اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین بوده‌اند، نه فقط پناهگاه شیعیان، و این هم بخاطر عظمتی است که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها داشته‌اند.
روایتی از امام حسن عسکری سلام الله علیه نقل می‌شود که این روایت سند معتبر ندارد. «سند معتبر ندارد» یعنی قابل تحقیق نیست که این جمله حتماً از زبان مبارک امام عسکری علیه السلام صادر شده است یا نه، اما مفهوم آن روایت درست است.
نقل شده است که امام حسن عسکری صلوات الله علیه فرموده‌اند: ما حجّت خدا بر بندگان هستیم و مادرمان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حجّت خدا بر ما.
اگر ما بودیم و فقط همین یک جمله، به ضعف سند حکم می‌کردیم، ضعف سند هم به معنای خطا و دروغ نیست، به این معناست که دلیلی برای اثبات اینکه این کلام، کلامِ امام است، بطور کافی نداریم.
مانند این است که شما خانه‌ای دارید، واقعاً برای شماست، مثلاً سند آن خانه گُم شده است یا در دسترس نیست، اگر به دادگاه بروید نمی‌توانید اثبات کنید که این خانه برای شماست، ولی این خانه برای شما هست. حال ممکن است کسی هم ادّعای دروغ کند.
آنجایی که سند قابل تحقیق نیست، می‌گویند سند ضعیف است. پس وقتی می‌گویند سند ضعیف است به معنای دروغ بودن نیست، بدین معناست که دسترسی به واقع نیست که آیا درست است یا نه. ممکن است باشد و ممکن است نباشد. اگر دروغ بود که اصلاً نقل آن روایت حرام بود. نسبت دادنِ دروغ به اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین حرام است.
نکته این است که این روایت مفهوم درستی دارد، چه از امام حسن عسکری سلام الله علیه باشد و چه نباشد. حال معنای این جمله چیست که «مادر ما حجّت خدا بر ما بود»؟ چه معنایی برای این جمله قابل تصوّر است؟
اولاً من به شما عرض می‌کنم که بنای دین بر این نیست که غیر از حجّت را معرّفیِ جدّی کند، در دین احساس هست، ولی دین احساساتی نیست. ممکن است بر سرِ مسائلی، مثلاً وفیات یا موالید تازه درست شده باشد، بعضی‌ها هم به این مورد تعصب بیخود بورزند، اینکه جزو اصل دین نیست، باید پای اصل دین محکم ایستاد.
دین احساساتی نیست که همینطوری بگوید چون بانویی بانوی خوبی بوده است، پانصد روایت در مورد او بگوید. دعب دین این نیست. شاهد این جمله هم این است که شما مادران انبیاء علیهم السلام را نمی‌شناسید.
چه کسی می‌تواند سه دقیقه راجع به مادر حضرت ابراهیم علیه السلام یا مادر حضرت یوسف علیه السلام یا مادر حضرت داوود علیه السلام صحبت کند؟ مادران ائمه علیهم السلام را هم عمدتاً نمی‌شناسیم. بعضی را اندکی می‌شناسیم.
بنای دین بر این نبوده است که این بزرگواران را معرّفی کند، چون کلاً این نقل و حفظ نقل کار بسیار مشکلی است، دین این موضوع را به آن جایی می‌برد که اصل کار است. باید امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را معرّفی کند، باید موسی بن عمران علیه السلام را معرّفی کند، باید حضرت ابراهیم علیه السلام را معرّفی کند، باید ختم المرسلین را معرّفی کند. بنای دین بر این نیست که غیر از حجّت، غیر از پیغمبر، یا غیر از امام را معرّفی کند. شاهد این جمله هم این است که شما مادران بزرگوار ائمه علیهم السلام زیاد نمی‌شناسید. بنای خودشان این بوده است که معرّفی نکرده‌اند. حتّی در مورد حضرت زینب کبری سلام الله علیها، تا بعد از کربلا، گزارش آنچنانی درباره‌ی او نداریم. البته در این مورد غرض هم بوده است که قصد ندارم به این موضوع ورود کنم. یعنی ما در منابع قدیمی روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در مورد عظمت حضرت زینب کبری سلام الله علیها نداریم، یا در منابع قدیمی روایتی در مدح حضرت زینب کبری سلام الله علیها از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نداریم. بنای دین بر معرّفی کردنِ انسان‌های خوب نیست، دین کسی را معرّفی می‌کند که حجّت است.
منطقِ نقلِ روایت در قرآن کریم
مادران انبیاء علیهم السلام را ببینید، قرآن کریم چند مرتبه راجع به حضرت موسی علیه السلام صحبت کرده است، چند مرتبه نام مادرِ او را آورده است؟ هیچ مرتبه! چون لازم نبوده است.
قرآن کریم حتّی آنجایی که می‌گوید به مادر تو وحی کردیم، «أَنِ اقْذِفِیهِ فِی التَّابُوتِ فَاقْذِفِیهِ فِی الْیَمِّ»،[۴] اما نمی‌گوید به چه کسی، چون لزومی ندارد.
بنای قرآن کریم بر اختصار است، اگر قرآن کریم می‌خواست جزئیات بگوید شما نقاط اصلی را گُم می‌کردید، و اگر نقاط اصلی را گُم نکنید قرآن کریم قصه‌گوی خوبی بنا بر عرف قصه‌گویان نیست.
قصه‌گویان می‌خواهند سرِ شما را گرم کنند، مدام جزئیات می‌گویند، اما قرآن کریم این کار را نمی‌کند، معمولاً از قرآن کریم بعید است که حتّی یک قصه را تا آخر تمام کند، چون نمی‌خواهد قصه تعریف کند، قرآن کریم قصه را می‌گوید که یک حقیقتی را بیان کند. وقتی حقیقت بیان شد قصه را رها می‌کند.
سوره مبارکه طه می‌گوید موسی علی نبیّنا و آله و علیه السلام با اهل خود در حال رفتن بود، ناگهان راه را گم کردند، نوری از دور دید، گفت من بروم یا بپرسم، «أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى»،[۵] آنجا کسی باشد که راه را بلد باشد، یا آتشی بگیرم که شما گرم شوید. رفت و آنجا به نبوّت رسید و خدای متعال به او فرمود: «إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلَاهَ لِذِکْرِی * إِنَّ السَّاعَهَ آتِیَهٌ أَکَادُ أُخْفِیهَا لِتُجْزَى کُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَى»،[۶] معاد هست، نماز داریم، توحید داریم، قیامت هست، عصا را بگیر و به زمین بزن، این عصا ویژگی‌هایی دارد، «قَالَ هِیَ عَصَایَ أَتَوَکَّأُ عَلَیْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِی وَلِیَ فِیهَا مَآرِبُ أُخْرَى»،[۷] دست خودت را به داخل یقه‌ات ببر و بیرون بیاور… این هم دو معجزه. «اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَی»،[۸] بعد هم عرض کرد که من نمی‌توانم تنها بروم…
قصه را نگاه کنید، زن و بچه چه شدند؟ قرآن کریم این قسمت را رها کرد!
در ادامه عرض کرد: برادر لازم دارم، «رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»، تا اینکه «وَاجْعَلْ لِی وَزِیرًا مِنْ أَهْلِی * هَارُونَ أَخِی»،[۹] وزیر می‌خواهم که برادرم باشد، «اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی»[۱۰] پشتم را به او محکم کن، «قَالَ قَدْ أُوتِیتَ سُؤْلَکَ یَا مُوسَی»،[۱۱] حاجات تو را دادم، «اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى».[۱۲]
دیگر به ماجرای فرعون می‌رود! دیگر نفرمود زن و بچه‌ی حضرت موسی علیه السلام چه شدند، چون قرآن کریم نمی‌خواهد قصه بگوید. قصه برای قرآن کریم معبرِ حقیقت است، اصلاً در بعضی از موارد عمد دارد که این را بگوید، در مورد اصحاب کهف می‌گوید هر کسی تعدادی را می‌گوید، بعد هم می‌فرماید «رَجْمًا بِالْغَیْبِ»[۱۳] یعنی همینطور حدسی می‌گویند!
اما خدای متعال تعداد اصحاب کهف را نمی‌فرماید و به سراغ بحث بعد می‌رود. چون تعداد آن‌ها مهم نیست، موضوع اصحاب کهف این بود که عدّه‌ای می‌خواستند موحدانه زندگی کنند، شاه آن شهر اجازه نمی‌داد. این‌ها هجرت کردند که موحد بمانند. دیگر تعدادشان مهم نیست. مسئله هجرت در راه عقیده است. عمده‌ی قصّه‌های قرآن کریم اینطور است.
«عَبْدًا مِنْ عِبَادِنَا»[۱۴] را با موسی فرستادیم و به فلان جا رفتند و در آنجا سر برید، در جای دیگر کشتی را سوراخ کرد. اما نمی‌گوید اسم او چه بود!
واضح است که این‌ها از نظر قصه‌گویی ایراد دارد، اگر کسی بخواهد قصه بنویسد می‌داند که قصه باید جزئیات داشته باشد و به هم متّصل باشد و فضا را توصیف کند. قصه‌گو باید کاری کند که انگار مخاطف فیلم می‌بیند، یعنی بتواند فضا را تصوّر کند. اما این برای کسی است که بخواهد قصه بگوید. قرآن کریم که قصد قصه گفتن ندارد.
اگر شما به طولانی‌ترین قصه‌ی قرآن کریم که مربوط به حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام است نگاه کنید هم پُر از پرش است، چون نمی‌خواهد قصه بگوید.
لذا این قرآن کریم نمی‌فرماید حضرت موسی علی نبیّنا و آله و علیه السلام پسرِ چه کسی بود، نام پدر حضرت ابراهیم علیه السلام چه بود، نام مادر حضرت ابراهیم علیه السلام چه بود. آن جایی هم که در مورد حضرت ابراهیم علیه السلام «أَبِیهِ آزَرَ»[۱۵] می‌گوید، عموی حضرت ابراهیم علیه السلام را می‌گوید. توضیح نمی‌دهد که حضرت ابراهیم علیه السلام بخاطرِ سرپرستی به او «بابا» گفته است! قرآن کریم اصلاً جزئیات نمی‌گوید.
اما وقتی قرآن کریم به حضرت مریم سلام الله علیها می‌رسد، بیش از بیست مرتبه از «عیسی بن مریم» استفاده می‌کند.
وقتی قرآن کریم چیزی را تکرار می‌کند، درواقع می‌خواهد مطلبی را بگوید، وگرنه قرآن کریم که قصه‌گو نیست، قرآن کریم کلاً ششصد صفحه است، یعنی به اندازه‌ی یک رمان مختصر است، قرار است چند هزار سال مردم را هدایت کند، وگرنه قرآن کریم که کتاب داستان نیست.
خیلی از کسانی که این موضوع را متوجّه نشده‌اند، طرف ذیل تفاسیر به کتب بنی اسرائیل رجوع کرده است و نام شوهر زلیخا را پیده کرده است!
یعنی به این موضوع توجّه نکرده است که اگر قرآن کریم لازم می‌دانست می‌گفت! قرآن کریم نمی‌خواست بگوید. اگر به جزئیات بروید توجّه شما از آن نقطه‌ای که قرآن کریم اصل می‌داند، برداشته می‌شود. قرآن کریم می‌خواهد شما چیزهایی را اصل بدانید، باید به آن‌ها دقّت کرد.
یک جایی از این موضوع خیلی عجیب است، قرآن کریم می‌فرماید ملائکه از طرف خدای متعال آمدند و به حضرت مریم سلام الله علیها گفتند: «یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنْهُ»[۱۶] ای مریم! خدا به تو بشارت داده است که می‌خواهد به تو «کلمه الله» بدهد، «اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ» اسم او مسیح بن مریم است!
خدای متعال عین این بشارت را به حضرت زکریا علی نبیّنا و آله و علیه السلام دارد که اوایل سوره مریم آمده است، آنجا نمی‌گوید «ای زکریا! خدا می‌خواهد به تو پسری بدهد که نام او یحیی بن زکریا است»، چون معلوم است.
ولی آنجا به حضرت مریم سلام الله علیها می‌فرماید: ای مریم! خدای متعال می‌خواهد به تو «کلمه الله» بدهد، نام او عیسی بن مریم است.
شما از این جمله متوجّه می‌شوید که اینجا یک اهمیتی وجود دارد. یعنی اگر به منطق قرآن کریم توجّه نشود، انسان خوب نمی‌فهمد. انسان باید با منطق آن کتاب آشنا بشود. او می‌خواهد چطور معرّفی کند؟
خدای متعال در قرآن کریم راجع به هیچیک از مادران انبیاء علیهم السلام، اینقدر که در مورد حضرت مریم سلام الله علیها توضیح داده است، توضیح نداده است. بگونه‌ای که بسیاری از اهل سنّت، حضرت مریم سلام الله علیها را نبی پنداشته‌اند.
این همه تعریف در قرآن کریم، «یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِینَ»،[۱۷] برای چه اینطور فرموده است؟
تفاوت سطح اولیای خدا با مردم
اگر فرصت شود به خدمت شما عرض خواهم کرد که اولاً خدای متعال در توصیف حضرت مریم سلام الله علیها درواقع حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را توصیف می‌کند، ثانیاً غرضی دارد که این کار را می‌کند. باید به این موضوع فکر کرد.
اجالتاً بنای خدا بر این نیست که از آدم‌های خوب تعریف کند.
در ذهن ما این است که هر کسی که خوب است، باید از او روایت بیاید. بنده می‌خواستم عرض کنم خیلی‌ها خوب هستند و هیچ روایتی راجع به آن‌ها نیست. اصلاً خدای متعال می‌خواهد این‌ها غریبِ خوش باشند. چرا مردم مزاحمشان شوند؟ این یک ابتلا است.
اگر شما را به جزیره‌ی آدم‌خورها ببرند، فهم این‌ها هم برای ده هزار سال قبل باشد، یعنی مثلاً هنوز چرخ اختراع نشده باشد. آیا بین آن‌ها اذیت نمی‌شوید؟
اگر اولیای خدا پیش کاشانی بنشینند همینطور اذیت می‌شوند. سطح اولیای خدا بالاست، وقتی پیش کاشانی بنشینند به زحمت می‌افتند.
ائمه علیهم السلام خیلی آقا بودند که وقتی مردم نزد آن‌ها می‌نشستند متوجّه نمی‌شدند که این بزرگواران اذیت می‌شوند. یک مورد روایت نداریم که مثلاً بگویند نزد امام نشستم و حضرت اذیت شد! در حالی که اذیت می‌شد. در دنیا غریبه بود.
فکر من از صبح تا شب چیست؟ آرزوهای من چیست؟ دعاهای من چیست؟ خواسته‌های من چیست؟ کمال من کجاست؟ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کجاست؟ اصلاً ما حرف مشترکی با یکدیگر نداریم، نسبت او به ما مانند این است که بچه‌ی دو ساله‌ای که تازه زبان باز کرده است و لطیفه‌ای یاد گرفته است و تابحال هزار مرتبه گفته است، باز هم می‌گوید: بابا! یک مرتبه‌ی دیگر هم بگویم؟ شما چنان می‌شنوید که انگار تابحال نشنیده‌اید، بعد هم می‌خندید. این کارِ شما مدارا با اوست، وگرنه تکراریِ دل‌زده است.
اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین ما را تحمّل می‌کنند، آنقدر هم خوب تحمّل می‌کنند که تابحال کسی نگفته است که نزد امام رفتم و امام اذیت شد.
من علمای ربّانیِ زیادی دیده‌ام که وقتی از کنار مردم رد می‌شدند اذیت می‌شدند… وقتی شما یک کت شلوار خیلی گران به تن کنید، در هوای آلوده‌ی تهران، تن خودتان را به هر دیواری نمی‌زنید. او جای دیگری است… من درکِ این موضوع را ندارم، چون آنقدر در ناپاکی‌ها هستم که اصلاً درکی ندارم. اگر کسی لجن بخورد اذیت می‌شوم، اما نسبت به گناه و بی‌اخلاقی اینطور نیستم. برای همین هم می‌گویند با یک ربّانی در ارتباط باشید، چون سبک زندگی انسان عوض می‌شود. حرف‌های انسان عوض می‌شود، آرزوهای انسان تغییر می‌کند. می‌بینید او برای مسئله‌ای ضجّه می‌زند که اصلاً برای من مسئله نیست!
چرا مرحوم میرزا جواد آقای ملکی تبریزی رضوان الله تعالی علیه از خواب بیدار می‌شدند و زار زار گریه می‌کردند؟ به کنار حوض می‌رفتند و زار زار گریه می‌کردند؟ مگر چه اتفاقی افتاده بود؟
اگر ما باشیم می‌پرسیم چه کسی کلاه شما را برداشته است؟
سطح کسی مانند من، در همین حد است.
او می‌گوید: خدایا! سحر امام زمان ارواحنا فداه را بیدار می‌کنی و او مقابل تو می‌ایستد، اجازه داده‌ای که من هم بیدار شوم و مقابل تو بایستم؟ خیلی آقایی کرده‌ای!… آنقدر گریه می‌کرد تا از حال می‌رفت!
اما وقتی من می‌خواهم نماز بخوانم اینطور نیستم و چنین حال و هوایی ندارم.
حال شما ببینید امام صادق علیه السلام و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و… چه کسانی هستند.
لذا خدای متعال می‌فرماید بگذار اولیای خدا راحت باشند و غریبِ خوش باشند و اینقدر اذیت نشوند. بزرگترین ابتلای خدا بر ولی خدا این است که او را به جامعه ببرند.
مرحوم شیخ انصاری رضوان الله تعالی علیه یکی از اولیای خدا را بعد از خودش بعنوان جانشین معرّفی کرد، او سیّد است، پیغام فرستاد و گفت: شکایت تو را به جدّم حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌کنم! چرا می‌خواهی آرامش من را بهم بزنی؟
بار امّت بر روی دوش معصومین
اگر ولی خدا، به خودیِ خودش باشد که اصلاً دوست دارد عبادت کند و در آن فضا باشد، افق او خیلی بالاتر است، اگر او به جامعه بیاید اذیت می‌شود. اگر خیلی پخته شود خدای متعال بارِ مردم را روی دوش او می‌گذارد، می‌گوید حال اصلِ ابتلا این است که بیایی و با مردم زندگی کنی، تعامل کنی، که مردم رشد کنند.
فرمود سوره مبارکه هود کمر مرا شکست، «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ»،[۱۸] هر کاری بخواهی خودم انجام می‌دهم، اما بار این‌ها را هم به دوش من انداختی…
بار مردم را روی دوش پیامبر انداخت و بعد فرمود: دیگر تو نباید شب بخوابی. شب برای تو خواب بسیار کم کافی است. این‌ها از عبادت فراری هستند، تو باید آنقدر پُر باشی که این‌ها را تغذیه کنی، «إِنَّ لَکَ فِی النَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا»،[۱۹] روز تو پُر است، شب نباید بخوابی.
خدای متعال می‌فرماید: وقتی این‌ها گناه می‌کنند و بیچاره می‌شوند، به کجا بروند؟ این‌ها که عرضه ندارند، «فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ»،[۲۰] نزد تو می‌آیند، «وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ»،[۲۱] تا زمانی که تو باشی این‌ها عذاب نمی‌شوند، تا وقتی که استغفار کنند عذاب نمی‌شوند.
ربط این‌ها به یکدیگر چیست؟ ای پیغمبر! تا زمانی که این‌ها تمرینِ استغفار نکرده‌اند، همه‌ی بار روی دوش تو است.
بزرگی می‌فرمود حضرت زین العابدین صلوات الله علیه بعد از شهادت حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه… هر عملی در این عالم عکس العمل دارد، اثر وضعی دارد. دیگر گناهی بالاتر از قتلِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه و اسارتِ ناموس خدا؟ اثرِ وضعی این عمل مانند این بود که گرد و غبار طوری تمام عالم را پُر کند که همه در حال خفه شدن باشند، دیگر چه کسی می‌تواند راه برود؟ چه کسی می‌تواند به قلّه برسد؟ راه بسته شد! حضرت زین العابدین صلوات الله علیه شروع کرد به عبادت کردن. طوری عبادت کرده است که دلِ معصومان به حال او می‌سوخت و می‌گفتند خودتان را می‌کشید. این عبادت اثر وضعی دارد، که این عبادت یک دالانی باز کند که عدّه‌ای بتوانند حرکت کنند.
لذا آن روایات را ببینید، می‌گوید «اِرْتَدَّ اَلنَّاسُ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلاَّ ثَلاَثَهً»[۲۲] همه بعد از حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه برگشتند، یعنی همه افت کردند، پست رفتند، «ثُمَّ إِنَّ اَلنَّاسَ لَحِقُوا وَ کَثُرُوا» بعد کم کم برگشتند و زیاد شدند.
این اثر وضعی زیارت امام زین العابدین صلوات الله علیه بود، راه را باز کرد که این‌ها هم بیایند.
وقتی حجّت خدا معرّفی می‌شود
بنای خدا بر این نیست که کسی را معرّفی کند، اصلاً ولی خدا باید غریب باشد که بتواند کار خود را کند، مگر اینکه قرار باشد باری را به دوش بکشند، یعنی مثلاً نبی بشوند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از وقتی نبی شد دیگر به غار حرا نرفت، دیگر وسط جامعه است، بار روی دوش اوست، به اندازه‌ی یکایک افراد امّت احساس مسئولیت می‌کند، معلّمی نیست که بگوید نمره‌ی دانش آموزان من برایم مهم نیست. چند مرتبه خدای متعال به او می‌فرماید که در حال کشتنِ خودت هستی!
خدای متعال به ما می‌فرماید: «وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ»[۲۳] کمی بجنبید، اما به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید: کافی است، چرا خودت را می‌کشی؟ «لَا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُ»،[۲۴] چرا اینقدر غصّه می‌خوری؟ تو وظیفه‌ی خودت را انجام داده‌ای و کافی است!
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در خطبه فدکیّه خواندند: «لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ»،[۲۵] پیامبری آمد که نمی‌توانست غم شما را ببیند، نسبت به هدایت شما حریص بود، نسبت به مؤمنین رئوف و رحیم بود.
امام سجّاد علیه السلام قصّه‌ای دارند که این «عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ» را نشان می‌دهد. امام سجّاد علیه السلام عجیب بخشنده بود، اما بعضی اوقات حکومت اموال را مصادره می‌کرد و هیچ چیزی نداشتند، یعنی گاهی به بی‌پولیِ مطلق می‌رسیدند. کسی آمد و از مشکلات مالی خود گفت، حضرت روی خاک نشستند و شروع کردند به گریه کردن. آن کسی که همراه حضرت بود گفت: اموال حضرت را مصادره کرده‌اند و الآن پول ندارند، اما تحمّلِ شنیدن هم ندارند، الآن نگویید…
یعنی ما با چنین شخصیتی طرف هستیم، امامِ ما اینطور است، تحمّلِ دردِ ما را ندارد. بخدا قسم اگر به ما بگویند الآن که داغی داری، غصّه‌ای داری، دل شکسته‌ای داری، دل مبارک امام زمان ارواحنا فداه صد برابرِ آن برای شما شکسته است، انسان می‌گوید:
بشکست اگر دل من به فدای چشم مستت
سر خمّ می سلامت شکند اگر سبویی
ان شاء الله خدای متعال مادرانتان را نگه دارد، وقتی نزد مادرتان می‌روید نباید غصّه‌هایتان را تعریف کنید، او نمی‌تواند تحمّل کند، امام ماورای مادر و پدر است.
لذا اولیای خدا مخفی هستند.
برای چه این حرف‌ها را زدم؟ برای اینکه اگر دیدید از یک مادرِ پیغمبری مانند حضرت مریم سلام الله علیها (که مادرِ مهم‌ترین یار امام زمان ارواحنا فداه است) اینقدر تعریف می‌کند، یعنی این یک نفر ویژه است.
اینجا شما باید از یک روایت هم تعجّب کنید، چون دعب حضرت حق این نیست که معرّفی کند، وقتی اینجا معرّفی کرد درواقع آدرس می‌دهد که بیایید؛ خدای متعال جزئیات نمی‌فرماید، وقتی اینجا جزئیات می‌فرماید یعنی اینجا خبری هست.
در بین زنان دوره‌ی اسلامی، یک یا دو زن استثنائاً خیلی ترویج شده‌اند و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در رأس آن‌هاست. از این موضوع چه چیزی می‌فهمیم؟ از این موضوع می‌فهمیم که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در هدایت امّت نقش دارند، بار برداشته‌اند، پناهگاه هستند.
خانه‌ای با ویژگی آیه نور
حال روایاتی عرض کنم تا کم کم به این موضوع برسیم که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حجّت الله علی الحجج هستند یعنی چه.
قصد من از این حرف‌ها این نیست که چیزی به شما منتقل کنم، دوست دارم صاحب عزا نگاه کند که ما در شام عزای مادرشان نشستیم و از فضائل مادرشان گفتیم.
اگر کسی نفهمد که این فرد پیغمبرِ ختم المرسلین است، جز حق از دهان او خارج نمی‌شود، حکیم علی الاطلاق است، کار بیهوده نمی‌کند، هر کاری کند یا هر چیزی بفرماید بهترین است، در ذهن او می‌آید که در حال افراط کرد است، چرا اینقدر از دختر خود تعریف می‌کند؟
هنوز هم می‌گویند نعوذبالله چون سن پیامبر زیاد بود و فاطمه هم دخترِ او بود…
شاید این روایت را خیلی شنیده باشید، ولی گفتن این روایت اثر وضعی دارد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این کارها را کرده‌اند و آن ملعون‌ها باز هم درِ آن خانه را آتش زدند، اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نمی‌فرمودند این‌ها می‌خواستند چکار کنند؟
چون پیامبر در مدینه بود… مدینه جای کوچکی بود، مسلمان‌ها از مکه و یمن و… می‌آمدند و سر می‌زدند، گاهی ساکن می‌شدند و گاهی اوقات هم برمی‌گشتند. یک نفر نوشته است من شش ماه در مدینه بودم، یک نفر گفته است من هفت ماه در مدینه بودم، یک نفر گفته است من ده ماه در مدینه بودم، یک نفر گفته است که من یازده ماه در مدینه بودم، یک نفر گفته است که من سیزده ماه در مدینه بودم، یک نفر گفته است که من هفده ماه در مدینه بودم، این‌ها انسان‌های مختلف هستند که به سفر رفته‌اند، این‌ها می‌گویند: حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هنگام اذان از خانه بیرون نمی‌آیند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به درِ آن خانه می‌آیند و صدا می‌زنند: «اَلصَّلاَهَ رَحِمَکُمُ اَللَّهُ اَلصَّلاَهَ- إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»،[۲۶] بعد در را باز می‌کنند و به مسجد تشریف می‌برند. در حالی که مسجد در حیاط خانه‌شان است.
شما از این موضوع چه چیزی می‌فهمید؟
من عرض کردم وقتی خدای متعال بیست مرتبه «عیسی بن مریم» فرموده است، یعنی اینجا خبری هست.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم حداقل ۱۸۰ مرتبه یک کار را تکرار کرده‌اند، انسان چیزی می‌فهمد.
اگر کسی بخواهد نفهمد می‌گوید چون دختر او بود چنین کاری می‌کرد، اگر کسی بخواهد نفهمد بالاخره اینطور خزعبل می‌گوید، اما پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم معصوم و حکیم هستند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم آنقدر این کار را تکرار می‌کنند که همه متوجّه بشوند. آیه نور نازل شد، «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُّبَارَکَهٍ زَیْتُونِهٍ لَّا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاء وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ»،[۲۷] «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ»،[۲۸] در خانه‌هایی که خدا اذن می‌دهد اسم او برده بشود.
این موضوع یعنی اینکه هر لحظه‌ای اجازه داد رو به قبله بایستی، اذن داده است که با او حرف بزنی. انصافاً اگر مسئولی ما را صدا کند، هنگام حرف زدن با او، همه‌ی حواس خودمان را به او می‌دهیم. ولی معلوم نیست این نمازی که من می‌خوانم، به من اذن داده باشد. چون اصلاً معلوم نیست من چه چیزی می‌خوانم و آیا بالا می‌رود یا نه. ان شاء الله خدای متعال به ما روزی کند نمازمان بالا برود و عاقبت بخیر بشویم.
«فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ»، خانه‌هایی که اسم خدا بالا برود، اجازه داده است.
پرسیدند: یا رسول الله! این‌ها خانه‌های چه کسانی است؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: بیوتِ انبیاء اینطور است.
مسلّم است که اینجا جا ندارد که کسی بپرسد «خانه‌ی کاشانی چطور؟»، ابوبکر بلند شد و پرسید: خانه‌ی فاطمه چطور؟
چرا این سؤال را کرده است؟ برای اینکه آنقدر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم راجع به آن خانه کار کرده است که آن کسی که موضوع را فهمیده است این خانه را کنار خانه‌های انبیاء می‌بیند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «نَعَمْ، مِنْ أَفَاضِلِهَا»[۲۹] از برترین آن خانه‌هاست.
اصلاً وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اینجا به نماز می‌ایستد، خدای متعال به ملائکه مباهات می‌کند، انبیاء امید دارند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آن‌ها را دعا کنند.
اینجا دارد که مرحوم غروی اصفهانی رضوان الله تعالی علیه می‌فرماید:
أ یُضْرِمُ النَّارُ بِبَابِ دَارِهَا وَ آیَهُ الْنُّورُ عَلَى مَنَارِهَا
وَ بَابُهَا بَابُ نَبِیّ الرَّحْمَهْ وَ بَابَ أبْوَاب نِجَاهَ الْأمَّهْ[۳۰]
این موضوع برای روز بود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم شب‌ها نماز شب می‌خواندند، ظاهراً نماز شب بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم واجب بوده است، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نماز شب را پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواندند.
آیا این امر هم بخاطر این است که دخترِ او بوده است؟ آیا کسی چنین خزعبلی را باور می‌کند؟ آیا اگر کسی دختر خود را خیلی دوست داشته باشد نماز شب را پشت درِ خانه‌ی او می‌خواند؟ مگر نماز شب شوخی است؟ این موضوع دیگر عرفی نیست.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کاری کرده‌اند که مردم بفهمند این امر عرفی نیست، من می‌توانم در محراب مسجد هم نماز بخوانم، ولی آنجا افضل است.
برای همین هم سؤال بوجود آمد.
شخصی از امام صادق علیه السلام سؤال کرد که نماز خواندن در محراب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم افضل است یا بیتِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؟ فرمودند: بیتِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها.
ما از این موضوع متوجّه می‌شویم با کسی طرف هستیم که ویژگی‌هایی دارد، بلکه ذهن خلجان می‌کند که کأنّه برترین امّت است، منتها ما در این امور دخالت نمی‌کنیم، چون چیزی نمی‌فهمیم. نخواسته‌اند ما در این امور حرف بزنیم، اگر می‌خواستند و مفید بود می‌فرمودند، ما می‌فهمیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها امید دارند، وگرنه چرا پشت درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نماز می‌خواند؟
امام جواد علیه السلام نماز عصر خود را در خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌خواندند نه در مسجد. چرا این کار را می‌کردند؟ آیا امام نعوذبالله کار بیهوده انجام می‌دهد؟ امام بهترین کار را انجام می‌دهد، آن هم برای امری مانند عبادت نماز.
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها استثنائی هستند
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کاری کرده‌اند که همه چیزِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها استثنائی باشد، من از مجموعه‌ی آیات و روایاتی که به اندازه‌ی خودم دیده‌ام می‌فهمم که یعنی موضوعِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مهم است، وگرنه اینطور به این موضوع نمی‌پرداختند.
شما چقدر مادرِ امام سجّاد علیه السلام را می‌شناسید؟ چند روایت برای ایشان دارید؟ آیا مهم نیست؟ قطعاً مهم است! مادرِ یک امام حتماً افضلِ زنانِ عصرِ خود است.
آیا شما مادرِ امام جواد علیه السلام را می‌شناسید؟ آیا می‌توانید ده دقیقه راجع به ایشان حرف بزنید؟ نه! نخواسته‌اند.
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نقل شده است که «یَا عَلِیُّ اُنْفُذْ لِمَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ»[۳۱] ای علی! دستورات فاطمه را اطاعت کن.
یا باید بگویید که این حدیث جعلی است، البته شیعه و سنّی این روایت را نقل کرده‌اند.
اگر کسی بگوید این حدیث جعلی است، من به او حق می‌دهم، چون می‌گوید امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام هستند و مولای عالم وجود؛ یا اگر کسی این حدیث را باور کند باید بگوید: باید جستجو کنم و ببینم اینجا چه خبر است؟! یعنی چه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اینطور فرموده‌اند؟ یعنی چه که حجّت است؟ یعنی چه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هر وقت او را می‌بیند دستش را می‌بوسد؟
«کُلَّمَا دَخَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلّی الله علیه آله و سلّم) قَامَ إِلَیْهَا وَ قَبَّلَ یَدَهَا وَ أَجْلَسَهَا فِی مَجْلِسِهِ»[۳۲] هر مرتبه که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها وارد می‌شدند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به احترام ایشان می‌ایستادند و به سمت ایشان می‌رفتند و خوش‌آمد می‌گفتند و دست ایشان را می‌بوسیدند و ایشان را جای خود می‌نشاندند.
این همه آدم در طول تاریخ انفاق کرده‌اند، وقتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها انفاق کنند آیه نازل می‌شود.
اتفاقاً اینجا پول زیادی نداده‌اند، ان شاء الله خدای متعال به ما روزی کند که طعم اخلاص را بچشیم، اخلاص در دست ما نیست، همینکه ما به دنبال اخلاص برویم شرک است، اخلاص در دست ما نیست، ندیدنِ غیر از او در دست ما نیست، باید ضجّه بزنیم که عطا کنند، باید ضجّه بزنیم که به دل ما نگاه کنند، دل ما هرجایی نباشد.
حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه در دعای عرفه که به حضرت منسوب است فرمودند: «أَنْتَ الَّذی أَزَلْتَ الاْغْیارَ عَنْ قُلُوبِ أَحِبّائِکَ»، من اصلاً غیر نمی‌بینم، همه چیز تو هستی.
بعضی‌ها ممکن است هزار میلیارد ببخشند، اما اگر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک لقمه نان ببخشند خدای متعال آیه نازل می‌کند. چون بخشیدن یک چیز است و «یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ»[۳۳] چیز دیگری است.
انصافاً آیا اگر بچه‌ی گرسنه داشته باشی به بچه‌ی همسایه غذا می‌دهی یا نه؟ ممکن است تقسیم کنی، اما آیا غذای بچه‌ات را به او می‌دهی یا نه؟ او این کار را می‌کند چون مادرِ عالمِ وجود است.
یک پسر گرسنه است، یک پسرِ بی‌تربیت هم گرسنه است، این پسر را خوب تربیت کرده است و این پسر تحمّل می‌کند، اما آن پسر کم‌تحمّل است، «وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا»، خدای متعال امضاء کرده است، «إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ».[۳۴] این کلامِ خدای متعال است! خدای متعال حدیث نفس کرده است، باطنِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را فاش کرده است.
همه چیزِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها متفاوت است، اگر فرصت شود در جلسات بعد عرض می‌کنم که حتّی ازدواج حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم متفاوت است، استثنائی است. این روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم رسیده است که ازدواجِ فاطمه استثناء است، قواعد فقهی او هم تفاوت دارد.
بسیاری از شیعه و سنّی به این نتیجه رسیده‌اند که حرام بوده است امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هنگام حیات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با کسی ازدواج کنند.
همینکه بعضی از فقهای شیعه و سنّی این حرف را زده‌اند، نشان می‌دهد که این امر استثنائی است، وگرنه چه کسی این حرف را زده است؟
عبدالله بن جعفر همزمان با حضرت زینب کبری سلام الله علیها دو همسرِ دیگر هم داشت، اما حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها استثناء است، نه اینکه بقیه خوب نیستند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک استثناءِ دست نیافتنی است.
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آنقدر در جامعه مورد عنایت و توجّه بودند، وقتی مسیحی‌های نجران هم هیبت او را دیدند جرأت نکردند مباهله کنند!
دو گروه اول از آن‌هایی که می‌خواستند بروند و خانه را آتش بزنند، جرأت نکردند.
در روایت هست که او عفّت مطلق داشت، «فَحَرَّمَ اَللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَى اَلنَّارِ»،[۳۵] بخاطرِ این مادر، خدای متعال آتش را بر فرزندان او حرام کرد.
مسلّم است که این امر طبق قاعده نیست.
برادر امام رضا علیه السلام گاهی اوقات خطاهایی می‌کرد، نام او «زیدالنّار» است. امام رضا علیه السلام او را صدا کردند و فرمودند: منظور از این حدیث، فرزندانِ بی‌واسطه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است، بیهوده فریب نخوری و مردم را اذیت کنی و بگویی مادرِ من حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است! منظور از این حدیث حسنین علیهما السلام هستند.
فرزند حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها عصمت دارد. «فَحَرَّمَ اَللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَى اَلنَّارِ» یعنی چه؟ این بزرگواران طوری هستند که گناه نمی‌کنند، عصمت دارند.
شما این ویژگی را برای کس دیگری پیدا نمی‌کنید.
فرزندان ائمه علیهم السلام که بد شدند کم نیستند، خوب‌ها بیشتر هستند ولی بد هم داریم. فرزندان انبیاء علیهم السلام هم همینطور هستند. شرط خوب بودن «پسرِ امام بودن» نیست. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه برای اینکه حضرت اباالفضل العباس علیه السلام به دنیا بیاید به عقیل فرمود: یک مادرِ ویژه می‌خواهم. یعنی اینکه فقط پدر او علی باشد کافی نیست. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرزندانی داشتند که به کربلا نرفتند، برای قمر بنی هاشم علیه السلام شدن یک مادری هم لازم است که ویژه باشد.
در مورد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هست که «فَحَرَّمَ اَللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَى اَلنَّارِ»، جالب است که اهل سنّت هم غیر از ما شیعیان نقل کرده‌اند.
وقتی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌خواست به خدا تقرّب بجوید، می‌خواست وصیّت کند، فرمود: فرزندانم همه در اموال و میراث یکسان هستند، اما تقربً الی الله نام فرزندان فاطمه را اول می‌نویسم.
انسان باید بنشیند و به این موضوع فکر کند.
در روایت صحیحه هست که شخصی نزد امام جواد علیه السلام آمد و عرض کرد: می‌خواهم به طواف بروم، همیشه به نیابت از پدران شما طواف می‌کنم، شما امام حیّ ما هستید، آیا می‌توانم از طرف شما هم طواف کنم؟ حضرت فرمودند: بله.
به حج رفت و برگشت، عرض کرد: سوال دیگری دارم، من از طرف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم طواف کردم، طواف دوم را از طرف امیرالمؤمنین صلوات الله علیه انجام دادم، طواف سوم را از طرف امام حسن مجتبی صلوات الله علیه انجام دادم، همینطور ادامه داد و عرض کرد: طواف دهم را از طرف شما انجام دادم. طواف یازدهم خواستم دوباره از اول برگردم، دچار شک شدم که از طرف چه کسی طواف کنم که بهتر باشد، بعضی اوقات از طرف حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها طواف کردم. این کار من خوب بود یا بد بود؟ حضرت فرمودند: بله! ان شاء الله از افضل اعمال تو است، این کار را بیشتر انجام بده.
نیّت طواف که اعلامی نیست، نیّت درونی است، برترِ به نیابت از او، برتریِ او را نشان می‌دهد. حداقل این است که آنجا یک خبری هست.
در اعمال ماه رمضان آمده است که بگویید «سُبْحَانَ مَنْ فَطَمَ بِفَاطِمَهَ عَلَیهَا اَلسَّلاَمُ مَنْ أَحَبَّهَا مِنَ اَلنَّارِ»،[۳۶] پاک و منزه است آن خدایی که به برکت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، محبّین او را نجات می‌دهد. این یعنی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پناهگاه است. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را کنار امامان و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم قرار داده‌اند.
این روایت هم از حضرت باقر علیه السلام نقل شده است و هم از حضرت صادق علیه السلام، راوی می‌گوید: دیدم حضرت مریض‌احوال هستند و پشت پرده نشسته‌اند، اینطور می‌گویند: «فاطِمَهُ بِنتَ مُحَمَّد»، یعنی می‌گوید «یا فاطمه»، یعنی منادای مضاف است.
در یک نقل می‌گوید که از حضرت پرسیدم که چرا این کار را می‌کردید؟ حضرت فرمودند: بیماری داشتم. آدمی که درد دارد باید درمان کند، ما با نام مادرمان درمان می‌کنیم.
در روایت دیگری فرمود: وقتی ما هم گرفتار شویم به مادرمان پناه می‌بریم.
وهابیِ گیج می‌گوید «یا حسین» چیست؟ بگو «یا الله»!
تو اگر امام حسین علیه السلام را می‌شناختی که… اگر می‌خواهی الله به تو نگاه کند باید «یا حسین» بگویی.
من هنوز اصل مطلب را نگفته‌ام، همین مطالبی که عرض کردم معلوم است که او یک زنِ استثنائی است. این همه اهتمام برای معرّفی کردن یک نفر که نبی یا امام نیست، اتفاقاً نشان می‌دهد که خیلی ویژه است. اگر امام یا پیغمبر بود که تعجّب نداشت، باید تعریف می‌کردند تا ما بفهمیم کیست، وقتی امام یا نبی نیست باید ببینیم با ما چکار دارد.
فرمود: وقتی اشک شما برای جدّ ما حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه جاری می‌شود «وَصَلَ فَاطِمَهَ»[۳۷] خبر این امر به مادرمان می‌رسد.
اگر کسی در بحث امامت و نبوّت کار کرده باشد، اینجا مدام ابهام و سؤال پیش می‌آید، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چکاره‌ی عالم وجود هستند؟
من هنوز وارد مسئله‌ی حجیّت نشده‌ام، خلاصه اینکه جا برای تعجّب زیاد است.
برای عصمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به آیه‌ای استدلال می‌کنیم که برای عصمتِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه استدلال می‌کنیم، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام هستند، چرا خدای متعال عصمت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را فرموده است؟ عصمت ائمه علیهم السلام را می‌فرمود! ما با امام کار داریم!!!
در این پنج تن، یک نفر پیغمبر است، سه نفر امام هستند، اینطور آیه هم خیلی واضح‌تر می‌شد، چرا اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را فرموده است؟ برای اینکه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم در اهل بیت هستند. چه لزومی دارد که سطح عصمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مانند عصمت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه باشد؟
خودِ مسئله‌ی عصمت برای مسئولیت است، فردا به این موضوع خواهم پرداخت که عصمت برای مقام اثبات است نه برای مقام ثبوت. وقتی عصمت کسی را اعلام می‌کنند معلوم می‌شود که بارِ مردم روی دوش اوست. وگرنه آن کسی که ولی خداست و گوشه‌ای زندگی می‌کند اصلاً کاری به این کارها ندارد، عصمت برای این است که دیگران بفهمند و به این فرد پناه ببرند و از آن‌ها دست‌گیری کند و مردم او را بشناسند. مانند پلیسی که لباس خاص دارد که مردم بفهمند باید به او مراجعه کنند و او محل مراجعه است، هر کسی آن لباس را به تن دارد یعنی وظایفی دارد، اگر کسی ترسید باید به سراغ او برود.
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمودند: «أَنَا مَلْجَأُ کُلِّ ضَعِیفٍ وَ مَأْمَنُ کُلِّ خَائِفٍ»[۳۸] هر کسی در این عالم بیچاره است به من پناه بیاورد، من کفیل او هستم.
چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باید عصمت داشته باشند؟
اگر مادران ائمه علیهم السلام عصمت داشتند و لازم بود بیان شود، چرا بیان نشده است؟
پس این امر بخاطرِ مادرِ امام بودن نیست، بخاطرِ دخترِ پیغمبر بودن هم نیست. در کدام روایت گفته است که دخترِ پیغمبری عصمت دارد؟
اگر روی این‌ها فکر کنیم، معلوم است که ما با یک شخصیت بی‌نظیر با یک اهداف و وظایفی طرف هستیم.
ما که او را نشناخته‌ایم، ولی در روایت هست که وقتی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به خانه می‌رفتند و او را می‌دیدند، غم‌های خود را فراموش می‌کردند.
به امام عسکری علیه السلام عرض کردند: چرا به حضرت فاطمه سلام الله علیها «زهرا» می‌گویند؟ حضرت فرمودند: چون هر مرتبه که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه او را نگاه می‌کرد، چشم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را پُر می‌کرد و برای او می‌درخشید.
شبی که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را دفن کرد، به آسمان نگاه کرد و فرمود: چقدر آسمان زشت شده است.
یعنی انگار همه‌ی نور عالم را یکجا از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گرفتند.
روضه و توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
امشب شب خیلی سختی است، امروز حوالی عصر که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از دنیا رفت، مردم جمع شدند.
اگر این‌ها اهل جمع شدن و عیادت کردن بودند که در این ایّام سری به فرزندان او می‌زدند، آمدند جمع شدند که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را تماشا کنند.
آن کسی که وقتی دربِ خیبر را از جای خود کَند، زانوانش نلرزید، الآن درهم شکسته است، آمدند که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را تماشا کنند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: علی جان! تو دو رکن داری، «فَعَنْ قَلِیلٍ یَنْهَدُّ رُکْنَاکَ»[۳۹] بزودی دو رکن تو را می‌شکنند.
وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم شهید شد فرمود: «هَذَا أَحَدُ اَلرُّکْنَیْنِ» این رکن اول بود، امروز عصر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: «هَذَا اَلرُّکْنُ اَلثَّانِی»…
خودِ همین از عجایب است، آن کسی که پناهگاهِ همه‌ی عالم است، ملجأ همه است، فرمود رکن من شکست.
مردم جمع شدند که تماشا کنند…
پیغام دادند که تشییع عقب افتاده است، همه رفتند. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به خانه آمد، دو پایه و تخته‌ای گذاشتند که به آن «مُغتَسَل» می‌گویند، که بدن مبارک را روی مغتسل بگذارند.
رسم است که اگر مادری از دنیا برود و بچّه‌ی خردسال داشته باشد، بچّه‌ها را به جای دیگری می‌برند. اما اینجا چون بنا بر مخفیانه عمل کردن بود، همه‌ی اتفاقات مقابل چشم بچّه‌ها رخ داد، تابوت را جلوی چشم بچّه‌ها ساخت، بدن را جلوی چشم بچّه‌ها روی مغتسل قرار داد…
آنقدر دلشان برای پدر سوخته بود که قدیمی‌ها می‌گویند آستین به دهان گرفته بودند، دلشان نمی‌آمد پدر را اذیت کنند، دلشان نمی‌آمد بی‌تابی کنند… امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هم مشغول بود…
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم کاری کرده بودند که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را کمک کنند…
نماز مخفیانه و دفن شبانه برای آن دو نفر بود، برای این بود که آن‌ها شرکت نکنند. اما اینکه امر کرد مرا از زیر لباس بشور، مراعات حالِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود…
بچّه‌ها ایستاده بودند، دیدند امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گاهی مشغول می‌شود، گاهی سر به دیوار می‌گذارد. دلشان هم نمی‌آمد که بی‌تابی کنند.
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه لحظه‌ای ملتفت شد و برگشت و دید که این بچّه‌ها وحشت کرده‌اند…
این شرایط شرایطِ عادی نیست، انسان همه چیز را فراموش می‌کند…
شما چنین امام و پناهگاهی دارید، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دید فرزندان هستند و فضّه هم ایستاده است، فرمودند: «یَا أُمَّ کُلْثُومٍ یَا زَیْنَبُ یَا سُکَینَهُ یَا فِضَّهُ یَا حَسَنُ یَا حُسَیْنُ هَلُمُّوا تَزَوَّدُوا مِنْ أُمِّکُمْ»،[۴۰] بیایید و با مادرتان وداع کنید… فدای لطافت شما یا امیرالمؤمنین… «فَهَذَا اَلْفِرَاقُ وَ اَللِّقَاءُ فِی اَلْجَنَّهِ»… دیگر بعد از این مادر را نمی‌بینید…
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با سختی فراوانی… سختی از این جهت که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها امانتِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بود… ما در زیارت امین الله می‌گوییم «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اللّهِ فِی أَرْضِهِ»، او کسی است که امین الله است، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم سفارش کرده بودند… البته امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کم‌کاری نکرده بودند، ولی امین الله است…
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم روز آخر دست حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را در دست امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گذاشت و فرمود: یا علی! «هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ».[۴۱]
سختی اینجاست که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌خواهد آن فاطمه‌ای را در قبر قرار بدهد که اوضاع اینطور است…
دیدند امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کارها را کرد، روی کفن را باز کرد، آداب را انجام داد، لحد را چید و خاک ریخت، روی قبر را طوری صاف کرد که معلوم نشود اینجا کَنده شده است، حضرت تا اینجا آرام بود، انگار که ارتباط فیزیکی بود، اما وقتی دست خود را از روی خاک برداشت… «فَلَمَّا نَفَضَ یَدَهُ مِنْ تُرَابِ اَلْقَبْرِ هَاجَ بِهِ اَلْحُزْنُ»[۴۲]… غم به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هجوم آورد…
یک شاعر عرب دو عبارت دارد، قسمت اول آن یا برای تابوت است یا برای قبر، گفت:
یَا نَعشُ رِفقاً بِالعَزِیزَهِ إنَّهَا مُجَرَّحَهً لا تَخدَشِ الجُرحَ ثَانِیا
مراعات حال او را کن، این بدن مجروح است، مواظب باشید، این بدن آسیب‌دیده است…
حضرت آرام آرام کار می‌کرد، وقتی دست خود را از خاک برداشت، «فَلَمَّا نَفَضَ یَدَهُ مِنْ تُرَابِ اَلْقَبْرِ هَاجَ بِهِ اَلْحُزْنُ» غم به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هجوم آورد…
صدا زد: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مِنِّی وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ مِنِ اِبْنَتِکَ وَ حَبِیبَتِکَ» از طرف خودم و از طرف این دختر شما به شما سلام می‌کنم…
حال ودیعه را آورده است، آن شاعر خیلی زیبا گفته است، می‌گوید:
وَدِیعَتُکَ الزَّهرَاءُ عَادَت کَمَا تَرَی وَلَکِنَّهَا عَادَت وَلَیسَت کَمَا هِیَا
یا رسول الله ودیعه‌ات را می‌بینی که پس آورده‌ام، ولی این فاطمه دیگر آن فاطمه نیست…
[۱]– سوره مبارکه غافر، آیه ۴۴٫
[۲]– سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫
[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫
[۴] سوره مبارکه طه، آیه ۳۹ (أَنِ اقْذِفِیهِ فِی التَّابُوتِ فَاقْذِفِیهِ فِی الْیَمِّ فَلْیُلْقِهِ الْیَمُّ بِالسَّاحِلِ یَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِی وَعَدُوٌّ لَهُ ۚ وَأَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِنِّی وَلِتُصْنَعَ عَلَىٰ عَیْنِی)
[۵] سوره مبارکه طه، آیه ۱۰ (إِذْ رَأَىٰ نَارًا فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نَارًا لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى)
[۶] سوره مبارکه طه، آیات ۱۴ و ۱۵
[۷] سوره مبارکه طه، آیه ۱۸
[۸] سوره مبارکه نازعات، آیه ۱۷
[۹] سوره مبارکه طه، آیات ۲۹ و ۳۰
[۱۰] سوره مبارکه طه، آیه ۳۱
[۱۱] سوره مبارکه طه، آیه ۳۶
[۱۲] سوره مبارکه طه، آیه ۴۳
[۱۳] سوره مبارکه کهف، آیه ۲۲ (سَیَقُولُونَ ثَلَاثَهٌ رَابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَیَقُولُونَ خَمْسَهٌ سَادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَیْبِ ۖ وَیَقُولُونَ سَبْعَهٌ وَثَامِنُهُمْ کَلْبُهُمْ ۚ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ مَا یَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِیلٌ ۗ فَلَا تُمَارِ فِیهِمْ إِلَّا مِرَاءً ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِیهِمْ مِنْهُمْ أَحَدًا)
[۱۴] سوره مبارکه کهف، آیه ۶۵ (فَوَجَدَا عَبْدًا مِنْ عِبَادِنَا آتَیْنَاهُ رَحْمَهً مِنْ عِنْدِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا)
[۱۵] سوره مبارکه انعام، آیه ۷۴ (وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لِأَبِیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَهً ۖ إِنِّی أَرَاکَ وَقَوْمَکَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ)
[۱۶] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۴۵ (إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ)
[۱۷] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۴۲ (وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ)
[۱۸] سوره مبارکه هود، آیه ۱۱۲ (فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا ۚ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ)
[۱۹] سوره مبارکه مزمل، آیه ۷
[۲۰] سوره مبارکه نساء، آیه ۶۴ (وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا)
[۲۱] سوره مبارکه انفال، آیه ۳۳ (وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ ۚ وَمَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ)
[۲۲] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۷۱ ، صفحه ۲۲۰ (وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اِرْتَدَّ اَلنَّاسُ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلاَّ ثَلاَثَهً – أَبُو خَالِدٍ اَلْکَابُلِیُّ وَ یَحْیَى بْنُ أُمِّ اَلطَّوِیلِ وَ جُبَیْرُ بْنُ مُطْعِمٍ ثُمَّ إِنَّ اَلنَّاسَ لَحِقُوا وَ کَثُرُوا.)
[۲۳] سوره مبارکه مطففین، آیه ۲۶ (خِتَامُهُ مِسْکٌ ۚ وَفِی ذَٰلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ)
[۲۴] سوره مبارکه یونس، آیه ۶۵ (وَلَا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ ۘ إِنَّ الْعِزَّهَ لِلَّهِ جَمِیعًا ۚ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ)
[۲۵] سوره مبارکه توبه، آیه ۱۲۸
[۲۶] الأمالی (للمفید) ، جلد ۱ ، صفحه ۳۱۸ (قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْجِعَابِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عِیسَى بْنِ أَبِی مُوسَى بِالْکُوفَهِ قَالَ حَدَّثَنَا عُبْدُوسُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْحَضْرَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُرَاتٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَارِثِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْتِینَا کُلَّ غَدَاهٍ فَیَقُولُ اَلصَّلاَهَ رَحِمَکُمُ اَللَّهُ اَلصَّلاَهَ- إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً)
[۲۷] سوره مبارکه نور، آیه ۳۵
[۲۸] سوره مبارکه نور، آیه ۳۶
[۲۹] البرهان فی تفسیر القرآن ، جلد ۴ ، صفحه ۷۷ (وَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: قَالَ اَلثَّعْلَبِیُّ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى: فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اَللّٰهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اِسْمُهُ اَلْآیَهَ، یَرْفَعُ اَلْإِسْنَادَ إِلَى أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ ، قَالَ: قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) هَذِهِ اَلْآیَهَ، فَقَامَ رَجُلٌ إِلَیْهِ، فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، أَیُّ بُیُوتٍ هَذِهِ؟ قَالَ: «بُیُوتُ اَلْأَنْبِیَاءِ، فَقَامَ إِلَیْهِ أَبُو بَکْرٍ ، فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، هَذَا اَلْبَیْتُ مِنْهَا؟ یَعْنِی بَیْتَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ ، قَالَ: «نَعَمْ، مِنْ أَفَاضِلِهَا».)
[۳۰] دیوان محقق الاصفهانی ، المعروف به «الأنوار القدسیه»
[۳۱] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۲۲ ، صفحه ۴۸۴ (وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عِیسَى اَلضَّرِیرِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی فَمَا کَانَ بَعْدَ خُرُوجِ اَلْمَلاَئِکَهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فَقَالَ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِمَنْ فِی بَیْتِهِ اُخْرُجُوا عَنِّی وَ قَالَ لِأُمِّ سَلَمَهَ کُونِی عَلَى اَلْبَابِ فَلاَ یَقْرَبْهُ أَحَدٌ فَفَلَعَتْ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ اُدْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ فَأَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ فَوَضَعَهَا عَلَى صَدْرِهِ طَوِیلاً وَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ بِیَدِهِ اَلْأُخْرَى فَلَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکَلاَمَ غَلَبَتْهُ عَبْرَتُهُ فَلَمْ یَقْدِرْ عَلَى اَلْکَلاَمِ فَبَکَتْ فَاطِمَهُ بُکَاءً شَدِیداً وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لِبُکَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ قَطَعْتَ قَلْبِی وَ أَحْرَقْتَ کَبِدِی لِبُکَائِکَ یَا سَیِّدَ اَلنَّبِیِّینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ یَا أَمِینَ رَبِّهِ وَ رَسُولَهُ وَ یَا حَبِیبَهُ وَ نَبِیَّهُ مَنْ لِوُلْدِی بَعْدَکَ وَ لِذُلٍّ یَنْزِلُ بِی بَعْدَکَ مَنْ لِعَلِیٍّ أَخِیکَ وَ نَاصِرِ اَلدِّینِ مَنْ لِوَحْیِ اَللَّهِ وَ أَمْرِهِ ثُمَّ بَکَتْ وَ أَکَبَّتْ عَلَى وَجْهِهِ فَقَبَّلَتْهُ وَ أَکَبَّ عَلَیْهِ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فَرَفَعَ رَأْسَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیْهِمْ وَ یَدُهَا فِی یَدِهِ فَوَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ وَ قَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ عِنْدَکَ فَاحْفَظِ اَللَّهَ وَ اِحْفَظْنِی فِیهَا وَ إِنَّکَ لِفَاعِلُهُ یَا عَلِیُّ هَذِهِ وَ اَللَّهِ سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ هَذِهِ وَ اَللَّهِ مَرْیَمُ اَلْکُبْرَى أَمَا وَ اَللَّهِ مَا بَلَغَتْ نَفْسِی هَذَا اَلْمَوْضِعَ حَتَّى سَأَلْتُ اَللَّهَ لَهَا وَ لَکُمْ فَأَعْطَانِی مَا سَأَلْتُهُ یَا عَلِیُّ اُنْفُذْ لِمَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ فَقَدْ أَمَرْتُهَا بِأَشْیَاءَ أَمَرَ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِعْلَمْ یَا عَلِیُّ أَنِّی رَاضٍ عَمَّنْ رَضِیَتْ عَنْهُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ وَ کَذَلِکَ رَبِّی وَ مَلاَئِکَتُهُ یَا عَلِیُّ وَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنِ اِبْتَزَّهَا حَقَّهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ هَتَکَ حُرْمَتَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ أَحْرَقَ بَابَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ آذَى خَلِیلَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ شَاقَّهَا وَ بَارَزَهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ هُمْ مِنِّی بُرَآءُ ثُمَّ سَمَّاهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ضَمَّ فَاطِمَهَ إِلَیْهِ وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی لَهُمْ وَ لِمَنْ شَایَعَهُمْ سِلْمٌ وَ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ وَ عَدُوٌّ وَ حَرْبٌ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ ظَلَمَهُمْ وَ تَقَدَّمَهُمْ أَوْ تَأَخَّرَ عَنْهُمْ وَ عَنْ شِیعَتِهِمْ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلنَّارَ ثُمَّ وَ اَللَّهِ یَا فَاطِمَهُ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى قَالَ عِیسَى فَسَأَلْتُ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ أَکْثَرُوا فِی أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَ أَبَا بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ بِالنَّاسِ ثُمَّ عُمَرَ فَأَطْرَقَ عَنِّی طَوِیلاً ثُمَّ قَالَ لَیْسَ کَمَا ذَکَرُوا وَ لَکِنَّکَ یَا عِیسَى کَثِیرُ اَلْبَحْثِ عَنِ اَلْأُمُورِ وَ لاَ تَرْضَى عَنْهَا إِلاَّ بِکَشْفِهَا فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنَّمَا أَسْأَلُ عَمَّا أَنْتَفِعُ بِهِ فِی دِینِی وَ أَتَفَقَّهُ مَخَافَهَ أَنْ أَضَلَّ وَ أَنَا لاَ أَدْرِی وَ لَکِنْ مَتَى أَجِدُ مِثْلَکَ یَکْشِفُهَا لِی فَقَالَ إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا ثَقُلَ فِی مَرَضِهِ دَعَا عَلِیّاً فَوَضَعَ رَأْسَهُ فِی حَجْرِهِ وَ أُغْمِیَ عَلَیْهِ وَ حَضَرَتِ اَلصَّلاَهُ فَأُؤْذِنَ بِهَا فَخَرَجَتْ عَائِشَهُ فَقَالَتْ یَا عُمَرُ اُخْرُجْ فَصَلِّ بِالنَّاسِ فَقَالَ أَبُوکِ أَوْلَى بِهَا فَقَالَتْ صَدَقْتَ وَ لَکِنَّهُ رَجُلٌ لَیِّنٌ وَ أَکْرَهُ أَنْ یُوَاثِبَهُ اَلْقَوْمُ فَصَلِّ أَنْتَ فَقَالَ لَهَا عُمَرُ بَلْ یُصَلِّی هُوَ وَ أَنَا أَکْفِیهِ إِنْ وَثَبَ وَاثِبٌ أَوْ تَحَرَّکَ مُتَحَرِّکٌ مَعَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُغْمًى عَلَیْهِ لاَ أَرَاهُ یُفِیقُ مِنْهَا وَ اَلرَّجُلُ مَشْغُولٌ بِهِ لاَ یَقْدِرُ أَنْ یُفَارِقَهُ یُرِیدُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَادِرْهُ بِالصَّلاَهِ قَبْلَ أَنْ یُفِیقَ فَإِنَّهُ إِنْ أَفَاقَ خِفْتُ أَنْ یَأْمُرَ عَلِیّاً بِالصَّلاَهِ فَقَدْ سَمِعْتُ مُنَاجَاتِهِ مُنْذُ اَللَّیْلَهِ وَ فِی آخِرِ کَلاَمِهِ اَلصَّلاَهَ اَلصَّلاَهَ قَالَ فَخَرَجَ أَبُو بَکْرٍ لِیُصَلِّیَ بِالنَّاسِ فَأَنْکَرَ اَلْقَوْمُ ذَلِکَ ثُمَّ ظَنُّوا أَنَّهُ بِأَمْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یُکَبِّرْ حَتَّى أَفَاقَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اُدْعُوا لِیَ اَلْعَبَّاسَ فَدُعِیَ فَحَمَلَهُ هُوَ وَ عَلِیٌّ فَأَخْرَجَاهُ حَتَّى صَلَّى بِالنَّاسِ وَ إِنَّهُ لَقَاعِدٌ ثُمَّ حُمِلَ فَوُضِعَ عَلَى مِنْبَرِهِ فَلَمْ یَجْلِسْ بَعْدَ ذَلِکَ عَلَى اَلْمِنْبَرِ وَ اِجْتَمَعَ لَهُ جَمِیعُ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ حَتَّى بَرَزَتِ اَلْعَوَاتِقُ مِنْ خُدُورِهِنَّ فَبَیْنَ بَاکٍ وَ صَائِحٍ وَ صَارِخٍ وَ مُسْتَرْجِعٍ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْطُبُ سَاعَهً وَ یَسْکُتُ سَاعَهً وَ کَانَ مِمَّا ذَکَرَ فِی خُطْبَتِهِ أَنْ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ حَضَرَنِی فِی یَوْمِی هَذَا وَ فِی سَاعَتِی هَذِهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمُ اَلْغَائِبَ أَلاَ قَدْ خَلَّفْتُ فِیکُمْ کِتَابَ اَللَّهِ فِیهِ اَلنُّورُ وَ اَلْهُدَى وَ اَلْبَیَانُ مَا فَرَّطَ اَللَّهُ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ حُجَّهُ اَللَّهِ لِی عَلَیْکُمْ وَ خَلَّفْتُ فِیکُمُ اَلْعَلَمَ اَلْأَکْبَرَ عَلَمَ اَلدِّینِ وَ نُورَ اَلْهُدَى وَصِیِّی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَلاَ هُوَ حَبْلُ اَللَّهِ فَاعْتَصِمُوا بِهِ جَمِیعاً وَ لاٰ تَفَرَّقُوا عَنْهُ وَ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدٰاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوٰاناً أَیُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ کَنْزُ اَللَّهِ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ مَنْ أَحَبَّهُ وَ تَوَلاَّهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ فَقَدْ أَوْفىٰ بِمٰا عٰاهَدَ عَلَیْهُ اَللّٰهَ وَ أَدَّى مَا وَجَبَ عَلَیْهِ وَ مَنْ عَادَاهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَعْمَى وَ أَصَمَّ لاَ حُجَّهَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ لاَ تَأْتُونِی غَداً بِالدُّنْیَا تَزِفُّونَهَا زَفّاً وَ یَأْتِی أَهْلُ بَیْتِی شُعْثاً غُبْراً مَقْهُورِینَ مَظْلُومِینَ تَسِیلُ دِمَاؤُهُمْ أَمَامَکُمْ وَ بِیعَاتِ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلشُّورَى لِلْجَهَالَهِ أَلاَ وَ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ لَهُ أَصْحَابٌ وَ آیَاتٌ قَدْ سَمَّاهُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ عَرَّفْتُکُمْ وَ بَلَّغَتْکُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ لٰکِنِّی أَرٰاکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ لاَ تَرْجِعُنَّ بَعْدِی کُفَّاراً مُرْتَدِّینَ مُتَأَوِّلِینَ لِلْکِتَابِ عَلَى غَیْرِ مَعْرِفَهٍ وَ تَبْتَدِعُونَ اَلسُّنَّهَ بِالْهَوَى لِأَنَّ کُلَّ سُنَّهٍ وَ حَدَثٍ وَ کَلاَمٍ خَالَفَ اَلْقُرْآنَ فَهُوَ رَدٌّ وَ بَاطِلٌ اَلْقُرْآنُ إِمَامٌ هُدًى وَ لَهُ قَائِدٌ یَهْدِی إِلَیْهِ وَ یَدْعُو إِلَیْهِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَلِیُّ اَلْأَمْرِ بَعْدِی وَلِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِی وَ حِکْمَتِی وَ سِرِّی وَ عَلاَنِیَتِی وَ مَا وَرِثَهُ اَلنَّبِیُّونَ مِنْ قَبْلِی وَ أَنَا وَارِثٌ وَ مُوَرِّثٌ فَلاَ تَکْذِبَنَّکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّهُمْ أَرْکَانُ اَلدِّینِ وَ مَصَابِیحُ اَلظُّلَمِ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ عَلِیٌّ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ أَمِینِی وَ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِی وَ اَلْمُوفِی بِعَهْدِی عَلَى سُنَّتِی – أَوَّلُ اَلنَّاسِ بِی إِیمَاناً وَ آخِرُهُمْ عَهْداً عِنْدَ اَلْمَوْتِ وَ أَوْسَطُهُمْ لِی لِقَاءً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمْ غَائِبَکُمْ أَلاَ وَ مَنْ أَمَّ قَوْماً إِمَامَهً عَمْیَاءَ وَ فِی اَلْأُمَّهِ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ فَقَدْ کَفَرَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ قِبَلِی تَبِعَهٌ فَهَا أَنَا وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ عُدَّهٌ فَلْیَأْتِ فِیهَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ ضَامِنٌ لِذَلِکَ کُلِّهِ حَتَّى لاَ یَبْقَى لِأَحَدٍ عَلَیَّ تِبَاعَهٌ .)
[۳۲] الأمالی (للطوسی) ، جلد ۱ ، صفحه ۴۰۰ (أَخْبَرَنَا حَمَّوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو خَلِیفَهَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْفَضْلِ اَلْعَبَّاسُ بْنُ اَلْفَرَجِ اَلرِّیَاشِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عُمَرَ ، عَنْ إِسْرَائِیلَ ، عَنْ مَیْسَرَهَ بْنِ حَبِیبٍ ، عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو ، عَنْ عَائِشَهَ بِنْتِ طَلْحَهَ ، عَنْ عَائِشَهَ ، قَالَتْ: مَا رَأَیْتُ مِنَ اَلنَّاسِ أَحَداً أَشْبَهَ کَلاَماً وَ حَدِیثاً بِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنْ فَاطِمَهَ . کَانَتْ إِذَا دَخَلَتْ عَلَیْهِ رَحَّبَ بِهَا، وَ قَبَّلَ یَدَیْهَا، وَ أَجْلَسَهَا فِی مَجْلِسِهِ، فَإِذَا دَخَلَ عَلَیْهَا قَامَتْ إِلَیْهِ فَرَحَّبَتْ بِهِ، وَ قَبَّلَتْ یَدَیْهِ، وَ دَخَلَتْ عَلَیْهِ فِی مَرَضِهِ فَسَارَّهَا فَبَکَتْ، ثُمَّ سَارَّهَا فَضَحِکَتْ، فَقُلْتُ: کُنْتُ أَرَى لِهَذِهِ فَضْلاً عَلَى اَلنِّسَاءِ، فَإِذَا هِیَ اِمْرَأَهٌ مِنَ اَلنِّسَاءِ، فَبَیْنَمَا هِیَ تَبْکِی إِذْ ضَحِکَتْ! فَسَأَلْتُهَا فَقَالَتْ: إِنِّی [إِذَنْ] لَبَذِرَهٌ ، فَلَمَّا تُوُفِّیَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، سَأَلْتُهَا فَقَالَتْ: إِنَّهُ أَخْبَرَنِی أَنَّهُ یَمُوتُ فَبَکَیْتُ، ثُمَّ أَخْبَرَنِی أَنِّی أَوَّلُ أَهْلِهِ لُحُوقاً بِهِ فَضَحِکْتُ .)
[۳۳] سوره مبارکه انسان، آیه ۸ (وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا)
[۳۴] سوره مبارکه انسان، آیه ۹ (إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا)
[۳۵] المناقب ، جلد ۳ ، صفحه ۳۲۵ (تَارِیخِ بَغْدَادَ وَ کِتَابِ اَلسَّمْعَانِیِّ وَ أَرْبَعِینِ اِبْنِ اَلْمُؤَذِّنِ وَ مَنَاقِبِ فَاطِمَهَ عَنِ اِبْنِ شَاهِینٍ بِأَسَانِیدِهِمْ عَنْ حُذَیْفَهَ وَ اِبْنِ مَسْعُودٍ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ فَاطِمَهَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اَللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَى اَلنَّارِ وَ قَالَ اِبْنُ مَنْدَهَ خَاصُّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ یُقَالُ أَیْ مَنْ وَلَدَتْهُ بِنَفْسِهَا وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ اَلْأَوْلَى کُلُّ مُؤْمِنٍ مِنْهُمْ)
[۳۶] تهدیب الأحکام، جلد ۳، صفحه ۹۶
[۳۷] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، جلد ۱۰ ، صفحه ۳۱۳ (وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ أَبِی یَعْقُوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا زُرَارَهُ إِنَّ اَلسَّمَاءَ بَکَتْ عَلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالدَّمِ وَ إِنَّ اَلْأَرْضَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالسَّوَادِ وَ إِنَّ اَلشَّمْسَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالْکُسُوفِ وَ اَلْحُمْرَهِ وَ إِنَّ اَلْجِبَالَ تَقَطَّعَتْ وَ اِنْتَثَرَتْ وَ إِنَّ اَلْبِحَارَ تَفَجَّرَتْ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً عَلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا اِخْتَضَبَتْ مِنَّا اِمْرَأَهٌ وَ لاَ اِدَّهَنَتْ وَ لاَ اِکْتَحَلَتْ وَ لاَ رَجَّلَتْ حَتَّى أَتَانَا رَأْسُ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ مَا زِلْنَا فِی عَبْرَهٍ مِنْ بَعْدِهِ وَ کَانَ جَدِّی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا ذَکَرَهُ بَکَى حَتَّى تَمْلَأَ عَیْنَاهُ لِحْیَتَهُ وَ حَتَّى یَبْکِیَ لِبُکَائِهِ رَحْمَهً لَهُ مَنْ رَآهُ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ اَلَّذِینَ عِنْدَ قَبْرِهِ لَیَبْکُونَ فَیَبْکِی لِبُکَائِهِمْ کُلُّ مَنْ فِی اَلْهَوَاءِ وَ اَلسَّمَاءِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلَى أَنْ ذَکَرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَیْظَ جَهَنَّمَ عَلَى قَاتِلِیهِ وَ قَالَ وَ إِنَّهَا لَتَبْکِیهِ وَ تَنْدُبُهُ وَ إِنَّهَا لَتَتَلَظَّى عَلَى قَاتِلِهِ وَ لَوْ لاَ مَنْ عَلَى اَلْأَرْضِ مِنْ حُجَجِ اَللَّهِ لَنَقَضَتِ اَلْأَرْضُ وَ أَکْفَأَتْ مَا عَلَیْهَا وَ مَا تَکْثُرُ اَلزَّلاَزِلُ إِلاَّ عِنْدَ اِقْتِرَابِ اَلسَّاعَهِ وَ مَا عَیْنٌ أَحَبَّ إِلَى اَللَّهِ وَ لاَ عَبْرَهٌ مِنْ عَیْنٍ بَکَتْ وَ دَمَعَتْ عَلَیْهِ وَ مَا مِنْ بَاکٍ یَبْکِیهِ إِلاَّ وَ قَدْ وَصَلَ فَاطِمَهَ وَ أَسْعَدَهَا عَلَیْهِ وَ وَصَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَدَّى حَقَّنَا وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُحْشَرُ إِلاَّ وَ عَیْنَاهُ بَاکِیَهٌ إِلاَّ اَلْبَاکِینَ عَلَى جَدِّیَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّهُ یُحْشَرُ وَ عَیْنُهُ قَرِیرَهٌ وَ اَلْبِشَارَهُ تِلْقَاهُ وَ اَلسُّرُورُ بَیِّنٌ عَلَى وَجْهِهِ وَ اَلْخَلْقُ فِی اَلْفَزَعِ وَ هُمْ آمِنُونَ وَ اَلْخَلْقُ یُعْرَضُونَ وَ هُمْ حُدَّاثُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَحْتَ اَلْعَرْشِ وَ فِی ظِلِّ اَلْعَرْشِ لاَ یَخَافُونَ سُوءَ یَوْمِ اَلْحِسَابِ یُقَالُ لَهُمُ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ فَیَأْبَوْنَ وَ یَخْتَارُونَ مَجْلِسَهُ وَ حَدِیثَهُ وَ إِنَّ اَلْحُورَ لَتُرْسِلُ إِلَیْهِمْ إِنَّا قَدِ اِشْتَقْنَاکُمْ مَعَ اَلْوِلْدَانِ اَلْمُخَلَّدِینَ فَمَا یَرْفَعُونَ رُءُوسَهُمْ إِلَیْهِمْ لِمَا یَرَوْنَ فِی مَجْلِسِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلسُّرُورِ وَ اَلْکَرَامَهِ اَلْخَبَرَ .)
[۳۸] الإختصاص ، جلد ۱ ، صفحه ۲۴۸ (وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَا اَلْهَادِی وَ اَلْمُهْتَدِی وَ أَبُو اَلْیَتَامَى وَ زَوْجُ اَلْأَرَامِلِ وَ اَلْمَسَاکِینِ وَ أَنَا مَلْجَأُ کُلِّ ضَعِیفٍ وَ مَأْمَنُ کُلِّ خَائِفٍ وَ أَنَا قَائِدُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَى اَلْجَنَّهِ وَ أَنَا حَبْلُ اَللَّهِ اَلْمَتِینُ وَ أَنَا عُرْوَهُ اَللَّهِ اَلْوُثْقَى وَ أَنَا عَیْنُ اَللَّهِ وَ لِسَانُهُ اَلصَّادِقُ وَ یَدُهُ وَ أَنَا جَنْبُ اَللَّهِ اَلَّذِی تَقُولُ نَفْسٌ یٰا حَسْرَتىٰ عَلىٰ مٰا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّٰهِ وَ أَنَا یَدُ اَللَّهِ اَلْمَبْسُوطَهُ عَلَى عِبَادِهِ بِالرَّحْمَهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ وَ أَنَا – بَابُ حِطَّهٍ مَنْ عَرَفَنِی وَ عَرَفَ حَقِّی فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ لِأَنِّی وَصِیُّ نَبِیِّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَى خَلْقِهِ لاَ یُنْکِرُ هَذَا إِلاَّ رَادٌّ عَلَى اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ .)
[۳۹] المناقب ، جلد ۳ ، صفحه ۳۶۱ (اَلسَّمْعَانِیُّ فِی اَلرِّسَالَهِ وَ أَبُو نُعَیْمٍ فِی اَلْحِلْیَهِ وَ أَحْمَدُ فِی فَضَائِلِ اَلصَّحَابَهِ وَ اَلنَّطَنْزِیُّ فِی اَلْخَصَائِصِ وَ اِبْنُ مَرْدَوَیْهِ فِی فَضَائِلِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلزَّمَخْشَرِیُّ فِی اَلْفَائِقِ عَنْ جَابِرٍ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ لِعَلِیٍّ قَبْلَ مَوْتِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَبَا اَلرَّیْحَانَتَیْنِ أُوصِیکَ بِرَیْحَانَتِی مِنَ اَلدُّنْیَا فَعَنْ قَلِیلٍ یَنْهَدُّ رُکْنَاکَ عَلَیْکَ قَالَ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ عَلِیٌّ هَذَا أَحَدُ اَلرُّکْنَیْنِ فَلَمَّا مَاتَتْ فَاطِمَهُ قَالَ عَلِیٌّ هَذَا اَلرُّکْنُ اَلثَّانِی)
[۴۰] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۴۳ ، صفحه ۱۷۴ (قَالَتْ فَقَالَ لَهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ أَیْنَ لَکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ هَذَا اَلْخَبَرُ وَ اَلْوَحْیُ قَدِ اِنْقَطَعَ عَنَّا فَقَالَتْ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ رَقَدْتُ اَلسَّاعَهَ فَرَأَیْتُ حَبِیبِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی قَصْرٍ مِنَ اَلدُّرِّ اَلْأَبْیَضِ فَلَمَّا رَآنِی قَالَ هَلُمِّی إِلَیَّ یَا بُنَیَّهِ فَإِنِّی إِلَیْکِ مُشْتَاقٌ فَقُلْتُ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَشَدُّ شَوْقاً مِنْکَ إِلَى لِقَائِکَ فَقَالَ أَنْتِ اَللَّیْلَهَ عِنْدِی وَ هُوَ اَلصَّادِقُ لِمَا وَعَدَ وَ اَلْمُوفِی لِمَا عَاهَدَ فَإِذَا أَنْتَ قَرَأْتَ یس فَاعْلَمْ أَنِّی قَدْ قَضَیْتُ نَحْبِی فَغَسِّلْنِی وَ لاَ تَکْشِفْ عَنِّی فَإِنِّی طَاهِرَهٌ مُطَهَّرَهٌ وَ لْیُصَلِّ عَلَیَّ مَعَکَ مِنْ أَهْلِیَ اَلْأَدْنَى فَالْأَدْنَى وَ مَنْ رُزِقَ أَجْرِی وَ اِدْفِنِّی لَیْلاً فِی قَبْرِی بِهَذَا أَخْبَرَنِی حَبِیبِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ عَلِیٌّ وَ اَللَّهِ لَقَدْ أَخَذْتُ فِی أَمْرِهَا وَ غَسَّلْتُهَا فِی قَمِیصِهَا وَ لَمْ أَکْشِفْهُ عَنْهَا فَوَ اَللَّهِ لَقَدْ کَانَتْ مَیْمُونَهً طَاهِرَهً مُطَهَّرَهً ثُمَّ حَنَّطْتُهَا مِنْ فَضْلَهِ حَنُوطِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَفَّنْتُهَا وَ أَدْرَجْتُهَا فِی أَکْفَانِهَا فَلَمَّا هَمَمْتُ أَنْ أَعْقِدَ اَلرِّدَاءَ نَادَیْتُ یَا أُمَّ کُلْثُومٍ یَا زَیْنَبُ یَا سُکَینَهُ یَا فِضَّهُ یَا حَسَنُ یَا حُسَیْنُ هَلُمُّوا تَزَوَّدُوا مِنْ أُمِّکُمْ فَهَذَا اَلْفِرَاقُ وَ اَللِّقَاءُ فِی اَلْجَنَّهِ فَأَقْبَلَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ هُمَا یُنَادِیَانِ وَا حَسْرَتَا لاَ تَنْطَفِئُ أَبَداً مِنْ فَقْدِ جَدِّنَا مُحَمَّدٍ اَلْمُصْطَفَى وَ أُمِّنَا فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ یَا أُمَّ اَلْحَسَنِ یَا أُمَّ اَلْحُسَیْنِ إِذَا لَقِیتِ جَدَّنَا مُحَمَّداً اَلْمُصْطَفَى فَأَقْرِئِیهِ مِنَّا اَلسَّلاَمَ وَ قُولِی لَهُ إِنَّا قَدْ بَقِینَا بَعْدَکَ یَتِیمَیْنِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی أُشْهِدُ اَللَّهَ أَنَّهَا قَدْ حَنَّتْ وَ أَنَّتْ وَ مَدَّتْ یَدَیْهَا وَ ضَمَّتْهُمَا إِلَى صَدْرِهَا مَلِیّاً وَ إِذَا بِهَاتِفٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ یُنَادِی یَا أَبَا اَلْحَسَنِ اِرْفَعْهُمَا عَنْهَا فَلَقَدْ أَبْکَیَا وَ اَللَّهِ مَلاَئِکَهَ اَلسَّمَاوَاتِ فَقَدِ اِشْتَاقَ اَلْحَبِیبُ إِلَى اَلْمَحْبُوبِ)
[۴۱] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۲۲ ، صفحه ۴۸۴ (وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عِیسَى اَلضَّرِیرِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی فَمَا کَانَ بَعْدَ خُرُوجِ اَلْمَلاَئِکَهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فَقَالَ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِمَنْ فِی بَیْتِهِ اُخْرُجُوا عَنِّی وَ قَالَ لِأُمِّ سَلَمَهَ کُونِی عَلَى اَلْبَابِ فَلاَ یَقْرَبْهُ أَحَدٌ فَفَلَعَتْ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ اُدْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ فَأَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ فَوَضَعَهَا عَلَى صَدْرِهِ طَوِیلاً وَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ بِیَدِهِ اَلْأُخْرَى فَلَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکَلاَمَ غَلَبَتْهُ عَبْرَتُهُ فَلَمْ یَقْدِرْ عَلَى اَلْکَلاَمِ فَبَکَتْ فَاطِمَهُ بُکَاءً شَدِیداً وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لِبُکَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ قَطَعْتَ قَلْبِی وَ أَحْرَقْتَ کَبِدِی لِبُکَائِکَ یَا سَیِّدَ اَلنَّبِیِّینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ یَا أَمِینَ رَبِّهِ وَ رَسُولَهُ وَ یَا حَبِیبَهُ وَ نَبِیَّهُ مَنْ لِوُلْدِی بَعْدَکَ وَ لِذُلٍّ یَنْزِلُ بِی بَعْدَکَ مَنْ لِعَلِیٍّ أَخِیکَ وَ نَاصِرِ اَلدِّینِ مَنْ لِوَحْیِ اَللَّهِ وَ أَمْرِهِ ثُمَّ بَکَتْ وَ أَکَبَّتْ عَلَى وَجْهِهِ فَقَبَّلَتْهُ وَ أَکَبَّ عَلَیْهِ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فَرَفَعَ رَأْسَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیْهِمْ وَ یَدُهَا فِی یَدِهِ فَوَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ وَ قَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ عِنْدَکَ فَاحْفَظِ اَللَّهَ وَ اِحْفَظْنِی فِیهَا وَ إِنَّکَ لِفَاعِلُهُ یَا عَلِیُّ هَذِهِ وَ اَللَّهِ سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ هَذِهِ وَ اَللَّهِ مَرْیَمُ اَلْکُبْرَى أَمَا وَ اَللَّهِ مَا بَلَغَتْ نَفْسِی هَذَا اَلْمَوْضِعَ حَتَّى سَأَلْتُ اَللَّهَ لَهَا وَ لَکُمْ فَأَعْطَانِی مَا سَأَلْتُهُ یَا عَلِیُّ اُنْفُذْ لِمَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ فَقَدْ أَمَرْتُهَا بِأَشْیَاءَ أَمَرَ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِعْلَمْ یَا عَلِیُّ أَنِّی رَاضٍ عَمَّنْ رَضِیَتْ عَنْهُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ وَ کَذَلِکَ رَبِّی وَ مَلاَئِکَتُهُ یَا عَلِیُّ وَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنِ اِبْتَزَّهَا حَقَّهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ هَتَکَ حُرْمَتَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ أَحْرَقَ بَابَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ آذَى خَلِیلَهَا وَ وَیْلٌ لِمَنْ شَاقَّهَا وَ بَارَزَهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ هُمْ مِنِّی بُرَآءُ ثُمَّ سَمَّاهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ضَمَّ فَاطِمَهَ إِلَیْهِ وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی لَهُمْ وَ لِمَنْ شَایَعَهُمْ سِلْمٌ وَ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ وَ عَدُوٌّ وَ حَرْبٌ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ ظَلَمَهُمْ وَ تَقَدَّمَهُمْ أَوْ تَأَخَّرَ عَنْهُمْ وَ عَنْ شِیعَتِهِمْ زَعِیمٌ بِأَنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلنَّارَ ثُمَّ وَ اَللَّهِ یَا فَاطِمَهُ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى ثُمَّ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَى قَالَ عِیسَى فَسَأَلْتُ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ أَکْثَرُوا فِی أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَ أَبَا بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ بِالنَّاسِ ثُمَّ عُمَرَ فَأَطْرَقَ عَنِّی طَوِیلاً ثُمَّ قَالَ لَیْسَ کَمَا ذَکَرُوا وَ لَکِنَّکَ یَا عِیسَى کَثِیرُ اَلْبَحْثِ عَنِ اَلْأُمُورِ وَ لاَ تَرْضَى عَنْهَا إِلاَّ بِکَشْفِهَا فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنَّمَا أَسْأَلُ عَمَّا أَنْتَفِعُ بِهِ فِی دِینِی وَ أَتَفَقَّهُ مَخَافَهَ أَنْ أَضَلَّ وَ أَنَا لاَ أَدْرِی وَ لَکِنْ مَتَى أَجِدُ مِثْلَکَ یَکْشِفُهَا لِی فَقَالَ إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا ثَقُلَ فِی مَرَضِهِ دَعَا عَلِیّاً فَوَضَعَ رَأْسَهُ فِی حَجْرِهِ وَ أُغْمِیَ عَلَیْهِ وَ حَضَرَتِ اَلصَّلاَهُ فَأُؤْذِنَ بِهَا فَخَرَجَتْ عَائِشَهُ فَقَالَتْ یَا عُمَرُ اُخْرُجْ فَصَلِّ بِالنَّاسِ فَقَالَ أَبُوکِ أَوْلَى بِهَا فَقَالَتْ صَدَقْتَ وَ لَکِنَّهُ رَجُلٌ لَیِّنٌ وَ أَکْرَهُ أَنْ یُوَاثِبَهُ اَلْقَوْمُ فَصَلِّ أَنْتَ فَقَالَ لَهَا عُمَرُ بَلْ یُصَلِّی هُوَ وَ أَنَا أَکْفِیهِ إِنْ وَثَبَ وَاثِبٌ أَوْ تَحَرَّکَ مُتَحَرِّکٌ مَعَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُغْمًى عَلَیْهِ لاَ أَرَاهُ یُفِیقُ مِنْهَا وَ اَلرَّجُلُ مَشْغُولٌ بِهِ لاَ یَقْدِرُ أَنْ یُفَارِقَهُ یُرِیدُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَادِرْهُ بِالصَّلاَهِ قَبْلَ أَنْ یُفِیقَ فَإِنَّهُ إِنْ أَفَاقَ خِفْتُ أَنْ یَأْمُرَ عَلِیّاً بِالصَّلاَهِ فَقَدْ سَمِعْتُ مُنَاجَاتِهِ مُنْذُ اَللَّیْلَهِ وَ فِی آخِرِ کَلاَمِهِ اَلصَّلاَهَ اَلصَّلاَهَ قَالَ فَخَرَجَ أَبُو بَکْرٍ لِیُصَلِّیَ بِالنَّاسِ فَأَنْکَرَ اَلْقَوْمُ ذَلِکَ ثُمَّ ظَنُّوا أَنَّهُ بِأَمْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یُکَبِّرْ حَتَّى أَفَاقَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اُدْعُوا لِیَ اَلْعَبَّاسَ فَدُعِیَ فَحَمَلَهُ هُوَ وَ عَلِیٌّ فَأَخْرَجَاهُ حَتَّى صَلَّى بِالنَّاسِ وَ إِنَّهُ لَقَاعِدٌ ثُمَّ حُمِلَ فَوُضِعَ عَلَى مِنْبَرِهِ فَلَمْ یَجْلِسْ بَعْدَ ذَلِکَ عَلَى اَلْمِنْبَرِ وَ اِجْتَمَعَ لَهُ جَمِیعُ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ حَتَّى بَرَزَتِ اَلْعَوَاتِقُ مِنْ خُدُورِهِنَّ فَبَیْنَ بَاکٍ وَ صَائِحٍ وَ صَارِخٍ وَ مُسْتَرْجِعٍ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْطُبُ سَاعَهً وَ یَسْکُتُ سَاعَهً وَ کَانَ مِمَّا ذَکَرَ فِی خُطْبَتِهِ أَنْ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ حَضَرَنِی فِی یَوْمِی هَذَا وَ فِی سَاعَتِی هَذِهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمُ اَلْغَائِبَ أَلاَ قَدْ خَلَّفْتُ فِیکُمْ کِتَابَ اَللَّهِ فِیهِ اَلنُّورُ وَ اَلْهُدَى وَ اَلْبَیَانُ مَا فَرَّطَ اَللَّهُ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ حُجَّهُ اَللَّهِ لِی عَلَیْکُمْ وَ خَلَّفْتُ فِیکُمُ اَلْعَلَمَ اَلْأَکْبَرَ عَلَمَ اَلدِّینِ وَ نُورَ اَلْهُدَى وَصِیِّی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَلاَ هُوَ حَبْلُ اَللَّهِ فَاعْتَصِمُوا بِهِ جَمِیعاً وَ لاٰ تَفَرَّقُوا عَنْهُ وَ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدٰاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوٰاناً أَیُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ کَنْزُ اَللَّهِ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ مَنْ أَحَبَّهُ وَ تَوَلاَّهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ فَقَدْ أَوْفىٰ بِمٰا عٰاهَدَ عَلَیْهُ اَللّٰهَ وَ أَدَّى مَا وَجَبَ عَلَیْهِ وَ مَنْ عَادَاهُ اَلْیَوْمَ وَ مَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَعْمَى وَ أَصَمَّ لاَ حُجَّهَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ لاَ تَأْتُونِی غَداً بِالدُّنْیَا تَزِفُّونَهَا زَفّاً وَ یَأْتِی أَهْلُ بَیْتِی شُعْثاً غُبْراً مَقْهُورِینَ مَظْلُومِینَ تَسِیلُ دِمَاؤُهُمْ أَمَامَکُمْ وَ بِیعَاتِ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلشُّورَى لِلْجَهَالَهِ أَلاَ وَ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ لَهُ أَصْحَابٌ وَ آیَاتٌ قَدْ سَمَّاهُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ عَرَّفْتُکُمْ وَ بَلَّغَتْکُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ لٰکِنِّی أَرٰاکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ لاَ تَرْجِعُنَّ بَعْدِی کُفَّاراً مُرْتَدِّینَ مُتَأَوِّلِینَ لِلْکِتَابِ عَلَى غَیْرِ مَعْرِفَهٍ وَ تَبْتَدِعُونَ اَلسُّنَّهَ بِالْهَوَى لِأَنَّ کُلَّ سُنَّهٍ وَ حَدَثٍ وَ کَلاَمٍ خَالَفَ اَلْقُرْآنَ فَهُوَ رَدٌّ وَ بَاطِلٌ اَلْقُرْآنُ إِمَامٌ هُدًى وَ لَهُ قَائِدٌ یَهْدِی إِلَیْهِ وَ یَدْعُو إِلَیْهِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَلِیُّ اَلْأَمْرِ بَعْدِی وَلِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِی وَ حِکْمَتِی وَ سِرِّی وَ عَلاَنِیَتِی وَ مَا وَرِثَهُ اَلنَّبِیُّونَ مِنْ قَبْلِی وَ أَنَا وَارِثٌ وَ مُوَرِّثٌ فَلاَ تَکْذِبَنَّکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّهُمْ أَرْکَانُ اَلدِّینِ وَ مَصَابِیحُ اَلظُّلَمِ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ عَلِیٌّ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ أَمِینِی وَ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِی وَ اَلْمُوفِی بِعَهْدِی عَلَى سُنَّتِی – أَوَّلُ اَلنَّاسِ بِی إِیمَاناً وَ آخِرُهُمْ عَهْداً عِنْدَ اَلْمَوْتِ وَ أَوْسَطُهُمْ لِی لِقَاءً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیُبَلِّغْ شَاهِدُکُمْ غَائِبَکُمْ أَلاَ وَ مَنْ أَمَّ قَوْماً إِمَامَهً عَمْیَاءَ وَ فِی اَلْأُمَّهِ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ فَقَدْ کَفَرَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ قِبَلِی تَبِعَهٌ فَهَا أَنَا وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ عُدَّهٌ فَلْیَأْتِ فِیهَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ ضَامِنٌ لِذَلِکَ کُلِّهِ حَتَّى لاَ یَبْقَى لِأَحَدٍ عَلَیَّ تِبَاعَهٌ .)
[۴۲] الأمالی (للمفید) ، جلد ۱ ، صفحه ۲۸۱ (قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْهُرْمُزَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا مَرِضَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ اَلنَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَصَّتْ إِلَى عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنْ یَکْتُمَ أَمْرَهَا وَ یُخْفِیَ خَبَرَهَا وَ لاَ یُؤْذِنَ أَحَداً بِمَرَضِهَا فَفَعَلَ ذَلِکَ وَ کَانَ یُمَرِّضُهَا بِنَفْسِهِ وَ تُعِینُهُ عَلَى ذَلِکَ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ رَحِمَهَا اَللَّهُ عَلَى اِسْتِسْرَارٍ بِذَلِکَ کَمَا وَصَّتْ بِهِ – فَلَمَّا حَضَرَتْهَا اَلْوَفَاهُ وَصَّتْ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ یَتَوَلَّى أَمْرَهَا وَ یَدْفِنَهَا لَیْلاً وَ یُعَفِّیَ قَبْرَهَا فَتَوَلَّى ذَلِکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ دَفَنَهَا وَ عَفَّى مَوْضِعَ قَبْرِهَا فَلَمَّا نَفَضَ یَدَهُ مِنْ تُرَابِ اَلْقَبْرِ هَاجَ بِهِ اَلْحُزْنُ فَأَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّیْهِ وَ حَوَّلَ وَجْهَهُ إِلَى قَبْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مِنِّی وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ مِنِ اِبْنَتِکَ وَ حَبِیبَتِکَ – وَ قُرَّهِ عَیْنِکَ وَ زَائِرَتِکَ وَ اَلْبَائِتَهِ فِی اَلثَّرَى بِبُقْعَتِکَ وَ اَلْمُخْتَارِ لَهَا اَللَّهُ سُرْعَهَ اَللَّحَاقِ بِکَ قَلَّ یَا رَسُولَ اَللَّهِ عَنْ صَفِیَّتِکَ صَبْرِی وَ ضَعُفَ عَنْ سَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ تَجَلُّدِی- إِلاَّ أَنَّ فِی اَلتَّأَسِّی لِی بِسُنَّتِکَ وَ اَلْحُزْنِ اَلَّذِی حَلَّ بِی بِفِرَاقِکَ مَوْضِعَ اَلتَّعَزِّی – فَلَقَدْ وَسَّدْتُکَ فِی مَلْحُودِ قَبْرِکَ بَعْدَ أَنْ فَاضَتْ نَفْسُکَ عَلَى صَدْرِی وَ غَمَّضْتُکَ بِیَدِی وَ تَوَلَّیْتُ أَمْرَکَ بِنَفْسِی نَعَمْ وَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ أَنْعَمُ اَلْقَبُولِ – إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ – لَقَدِ اُسْتُرْجِعَتِ اَلْوَدِیعَهُ وَ أُخِذَتِ اَلرَّهِینَهُ وَ اُخْتُلِسَتِ اَلزَّهْرَاءُ فَمَا أَقْبَحَ اَلْخَضْرَاءَ وَ اَلْغَبْرَاءَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَمَّا حُزْنِی فَسَرْمَدٌ وَ أَمَّا لَیْلِی فَمُسَهَّدٌ – لاَ یَبْرَحُ اَلْحُزْنُ مِنْ قَلْبِی أَوْ یَخْتَارَ اَللَّهُ لِی دَارَکَ اَلَّتِی أَنْتَ فِیهَا مُقِیمٌ کَمَدٌ مُقَیِّحٌ وَ هَمٌّ مُهَیِّجٌ سَرْعَانَ مَا فَرَّقَ بَیْنَنَا وَ إِلَى اَللَّهِ أَشْکُو – وَ سَتُنَبِّئُکَ اِبْنَتُکَ بِتَضَافُرِ أُمَّتِکَ عَلَیَّ وَ عَلَى هَضْمِهَا حَقَّهَا فَاسْتَخْبِرْهَا اَلْحَالَ فَکَمْ مِنْ غَلِیلٍ مُعْتَلِجٍ بِصَدْرِهَا لَمْ تَجِدْ إِلَى بَثِّهِ سَبِیلاً وَ سَتَقُولُ وَ یَحْکُمُ اَللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ اَلْحٰاکِمِینَ سَلاَمٌ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ سَلاَمَ مُوَدِّعٍ لاَ سَئِمٍ وَ لاَ قَالٍ فَإِنْ أَنْصَرِفْ فَلاَ عَنْ مَلاَلَهٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلاَ عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اَللَّهُ اَلصَّابِرِینَ وَ اَلصَّبْرُ أَیْمَنُ وَ أَجْمَلُ وَ لَوْ لاَ غَلَبَهُ اَلْمُسْتَوْلِینَ عَلَیْنَا لَجَعَلْتُ اَلْمُقَامَ عِنْدَ قَبْرِکَ لِزَاماً وَ لَلَبِثْتُ عِنْدَهُ مَعْکُوفاً وَ لَأَعْوَلْتُ إِعْوَالَ اَلثَّکْلَى عَلَى جَلِیلِ اَلرَّزِیَّهِ فَبِعَیْنِ اَللَّهِ تُدْفَنُ اِبْنَتُکَ سِرّاً وَ تُهْتَضَمُ حَقَّهَا قَهْراً وَ تُمْنَعُ إِرْثَهَا جَهْراً وَ لَمْ یَطُلِ اَلْعَهْدُ وَ لَمْ یَخْلُ مِنْکَ اَلذِّکْرُ فَإِلَى اَللَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْمُشْتَکَى وَ فِیکَ أَجْمَلُ اَلْعَزَاءِ – وَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَیْهَا وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .)
پاسخ دهید