برای مشاهده و دریافت بسته مستندات این جلسه، اینجا کلیک نمایید.

به محضر شما و بینندگان عزیز عرض سلام و ادب و احترام دارم، ان شاء الله خدای متعال به برکت امام زمان ارواحنا فداه این سحر بیش از توقع‌شان به آن‌ها نظر کند.

مقدّمه

بسم الله الرحمن الرحیم

هر چه راجع به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فکر کنیم و مطالعه کنیم و سخنان دیگران را ببینیم هم به وجد می‌آییم و هم شرمنده می‌شویم.

یکی از کارکردهای این عرایض ناقابل ما این است که ما باید بدانیم که باید خودمان و جامعه و حکومت را با حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه تنظیم کنیم، باید حضرت را قلّه ببینیم و به سمت ایشان حرکت کنیم.

خیلی از اوقات خیلی از جملاتی که بنده می‌نویسم تا به محضر عزیزانمان تقدیم کنم، وقتی نگاه می‌کنم می‌بینم خودمان وضع درستی در این زمینه نداریم، با اینکه توقع می‌رود وقتی هزار سال گذشته است و اتفاقات زیادی افتاده است نباید اینطور باشد.

برای حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه حق مهم بود، نه حفظِ قدرت، نه خوش‌آمدِ دوستان، نه هم‌تیمی‌ها و هم‌حزبی‌ها و هم‌جبهه‌ای‌ها.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در دسترس مردم ضعیف جامعه بودند

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه بارها سخنرانی نمودند و فرمودند اینکه شما مهاجر یا انصار هستید ان شاء الله خدای متعال از شما قبول کند و ان شاء الله خدای متعال اجرِ این کار شما را به شما می‌دهد، اما در موضوع بیت المال برای من با مردم تفاوتی ندارید.

یعنی اینکه اینطور نیست که اگر یک روزی خدمات داده‌ای من بابتِ خدماتِ تو رانتِ ویژه‌ای به تو بدهم، حکومتِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه شبیه حکومتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است و عدل است که محور است، تازه اگر بنا بر این باشد که به نفعِ کسی بگردد حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه با فقرا و محرومان و کسانی که از نظر اجتماعی دون‌پایه هستند می‌نشینند، نه اینکه برای حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه دون‌پایه باشند بلکه از نظرِ اجتماعی عرض می‌کنم.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه صبح‌ها بعد از نماز با فقرا می‌نشستند و با آن‌ها گفتگو می‌کردند،[۱] دست مردم به ایشان می‌رسید و حضرت به آن‌ها فقه می‌فرمودند و درس می‌دادند و فقرا در کلاس حضرت شرکت می‌کردند و حضرت با آن‌ها دَم‌خور بودند و گفتگو می‌کردند و به بازار آن‌ها می‌رفتند. حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه دردسترس بودند.

ما می‌فهمیم که مسائل امنیتی مهم است و کرونا هست، ولی انصافاً شاید برخی از مسئولینِ ما ارتباط با مردم را فراموش کرده باشند و این موضوع برای آن‌ها خاطره شده باشد، و این موضوع دردِ خیلی بزرگی است، این دردِ بزرگی است که فقرا از ما و حکومت ما ناراضی و گله‌مند باشند، که خیلی هم هستند.

ان شاء الله خدای متعال به ما کمک کند که ما به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه تأسّی کنیم.

حیرت «عبدالمسیح الأنطاکی» مسیحی از رفتار حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه

من می‌دیدم «عبدالمسیح الأنطاکی» مسیحی با یک تأسّفی برای حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه شعر سروده است و همین فضا را دیده است، فضایی که…

اگر ما الآن نگاه کنیم هر اتفاقی که می‌افتد، خیلی طبیعی است که انسان اگر خدای متعال را فراموش کند به نزدیکانِ خود رانت بدهد، یکی از نکات این است که ناراضی بودنِ برخی از مردم برای این است که می‌گویند آن کسانی که در ابتدای انقلاب با هم همراه شدیم و کتک خوردیم و انقلاب کردیم، بعد آن‌ها مسئولیت گرفتند و ما «مردم» شدیم، آیا رویشان می‌شود که امروز خانه و زندگی خودشان را به مردم نشان بدهند؟ بعضی‌ها بله، ولی کسانی هم که «نه» می‌گویند هم کم نیستند. آیا رویشان می‌شود که فرزندانشان را به مردم نشان بدهند؟ بعضی‌ها بله، ولی کسانی هم که «نه» می‌گویند هم کم نیستند.

ان شاء الله خدای متعال به ما رحم کند، برای اینکه نام مبارک حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را به زبان جاری می‌کنیم، ان شاء الله یک عزمی برای اصلاح کنیم، این موضوع شوخی نیست که مسئولانِ کمی از مملکت ما با مردم همراهی و درددل می‌کنند.

اگر ثروتمندان از حکومت ناراضی بودند من خیلی غصّه نمی‌خوردم، دستِ آن‌ها به دهانشان می‌رسد و ارتباط دارند، البته نباید به آن‌ها بی‌احترامی کرد، ما نباید به هیچ کسی بی‌احترامی کنیم، باید حقوقِ همه حفظ شود، ولی ناراحتیِ آن‌هایی که کَس و کاری ندارند خیلی خطرناک است و اثر وضعی دارد.

لذا می‌آمدند و به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عرض می‌کردند… برای من عجیب است که از مالک اشتر گرفته تا نزدیکان حضرت می‌گفتند: یا امیرالمؤمنین! معاویه در سپاه روبرو پول خرج می‌کند، مسلّماً شما هم بایستی پول بدهید و این‌ها را بخرید وگرنه بعضی از این‌ها فتنه می‌کنند و دردسر ایجاد می‌کنند.[۲]

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه می‌فرمودند: حتّی اگر این پول برای خودم هم بود این کار را نمی‌کردم که به این جماعت بدهم، بجای این کار پولِ خودم را به فقرا می‌دادم و عدالت را حفظ می‌کردم، مگر می‌شود که من خودم را بفروشم.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه یک جمله‌ای دارند که این جمله عجیب است، حضرت فرمودند: من برای اصلاح جامعه و حکومت و مردم، فسادِ نفسِ خودم را وجه‌المصالحه قرار نمی‌دهم،[۳] من نمی‌خواهم ظلم کنم ولو اینکه هر اتفاقی رخ دهد.

مسلّماً حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه همه‌ی تلاشِ خودشان را برای حکومت و اداره‌ی جامعه می‌کنند، ولی به شرطی که نخواهند خلاف کنند و وسیله‌ی نامشروع استفاده نشود.

«عبدالمسیح الأنطاکی» مسیحی خیلی زیبا می‌گوید… این مطلب را برای این عرض می‌کنم که بگویم هر آزاد اندیشی در دنیا که سیره‌ی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را نگاه کند از اینکه حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه یک فردِ بی‌نظیر بودند به وجد می‌آید…

و تأسّی به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه سخت است، و انسان باید با خدای متعال معامله کند، و اگر کسی حوصله‌ی این کارها را ندارد نباید پا به این وادیِ سنگین بگذارد، وگرنه خونخواه و مدافع مردم و فریادرس مظلومان حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هستند که با ظالمین سخت برخورد می‌کند.

«عبدالمسیح الأنطاکی» مسیحی می‌گوید: علی سلام الله علیه باتقواتر و مقدّس‌تر از آن است که برای اینکه بخواهند دلِ بعضی از ثروتمندان و صاحبان قدرت را بدست بیاورند از حق بگذرند و امر و نهی خدای متعال را زیر پا بگذارند. بعد عبارتی می‌گوید که خیلی عجیب است…

ما هرچه این شب‌ها ، راجع به اینکه حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه چگونه برخورد می‌کردند گفته‌ایم و خواهیم گفت، شب گذشته عرض کردیم برای حضرت مهم نبود که مغیره ملعون حاکم بصره بوده است و الآن حاکم کوفه شده است، وقتی آن ملعون خلاف کرده است و صاحب منصب باشد، اتفاقاً اگر بتوانند پرونده‌ی او را اعاده‌ی دادرسی می‌کنند، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هر کجا که ظلم ببینند، در آنجا حضور دارند، در هر کجا که فقر ببینند وظیفه‌ی خودشان می‌دانند که به آنجا وارد شوند.

لذا «عبدالمسیح الأنطاکی» مسیحی می‌گوید: این علی سلام الله علیه بود که عدل و شرع الهی را آشکار کرد، اصلاً عقلِ ما اینقدر نمی‌رسید… یعنی فهمِ ما از عدالت یک فهمِ مختصری بود، چرا؟ چون ملوک و حاکمانی را دیده بودیم که حاکمان مانند الهه‌های روی زمین بودند و هر کاری که دوست داشتند انجام می‌دادند و به هیچ کجا هم پاسخگو نبودند، (البته الآن هم بعضی جاها همینطور است)… و مردم را بالاتر از چهارپایان نمی‌دیدند.

یعنی می‌گوید حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عدل و شرع را معلوم کرده است، اصلاً ما اینقدر از حکام توقع نداشتیم.

در ادامه می‌گوید: اولین کسی که حقوق مردم را به بیش از توقع آن‌ها داد علی بود، او اولین کسی بود که قید ثروتمندان را زد.

زمان قبل از حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه افرادی بودند که با پول مردم و بیت المال هزار برده و کنیز داشتند، فقط هزینه‌ی خورد و خوراک این برده و کنیزها چقدر می‌شد؟ پس مشخص است که این شخص نمی‌تواند با حقِ خودش زندگی کند و باید برود و حق دیگران را بخورد، و حکومت‌ها عادت کرده بودند که برای این‌ها یک حقِ خاص بگذارند.

معرفتِ جهاد در مکتبِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه

من در این شب‌ها چند مرتبه تأکید کرده‌ام که خودِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه معصوم بودند، ولی یک کاری کرده بودند که نیروهای ایشان هم در پناه عصمت حضرت خیلی کم خطا می‌کردند.

مردم فراموش نمی‌کردند که چند سال قبل حکومت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه سرداران برای فتوحات و برده و کنیز چه رقابتی می‌کردند، ولی می‌دیدند وقتی ذوالشهادتین و ابن تَیِّهان شهید شدند مالک گریه می‌کند، اولاً مهربانی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را ببینید، حضرت فرمودند: «ما یُبکیکَ لا أبکَى اللّه عَیناکَ؟»[۴] ان شاء الله خدای متعال چشم‌های تو را گریان نکند، برای چه گریه می‌کنی؟ عرض کرد: «أبکی یا أمیرَ المُؤمِنینَ لِأَنّی أرَى النّاسَ یُقتَلونَ بَینَ یَدَیکَ، وأنَا لا اُرزَقُ الشَّهادَهَ فَأَفوزَ بِها.» یا امیرالمؤمنین! برای این گریه می‌کنم که می‌بینم مردم در برابرِ شما کشته می‌شوم و شهادت روزیِ من نمی‌‌شود.

اگر امامِ بر حق، اگر مسئولِ درستکار، اگر صاحب منصبِ متّقی در یک جایی باشد، زیردستان به او نگاه می‌کنند و اولویت‌های آنان تغییر می‌کند و سبک زندگی آن‌ها عوض می‌شود.

لذا این مالک اشتر است که سردمدار است و سردار است و محاسن سپید دارد.

نقل شده است که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه می‌خواستند در جمل یک نفر را بفرستند که برود و قرآن بخواند، حضرت فرمودند: چه کسی این مصحف را می‌برد که برای این جملی‌ها بخواند و قرآن کریم را به آن‌ها عَرضه کند؟

یک جوان نورس و تازه‌دامادی بلند شد و اظهارِ آمادگی کرد، حضرت اعتناء نکردند، مرتبه‌ی دوم و مرتبه‌ی سوم، کسی بلند نشد، چون این کار سخت است، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرموده بودند که اگر بروید و قرآن بخوانید شما را تیرباران خواهند کرد، در آن جمع خیلی‌ها هم بودند که دوست داشتند در راه خدا جهاد کنند و در کنار حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه باشند و چند صباحی از اینکه در کنار حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هستند لذّت ببرند. این جوان مجدداً برای مرتبه‌ی سوم بلند شد، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به او فرمودند: اگر بروی کشته خواهی شد، آن جوان اینطور عرض کرد: «ما شیء أحبّ إلیّ من أن اُرزق الشهاده بین یدیک»[۵] برای من هیچ چیزی زیباتر و محبوب‌تر از این نیست که در مقابلِ چشمان شما شهادت روزی من بشود، «وأن اُقتل فی طاعتک» و من در راهِ اطاعت از شما کشته بشوم، این موضوع برای من لذّت دارد.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه مصحف را دادند و فرمودند: «انّ الفتى ممّن حشى الله قلبه نوراً وایماناً» خدای متعال قلبِ این جوان را از نور و ایمان مملو کرده است، بعد با یک آهی فرمودند: او کشته خواهد شد.

اگر حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه «حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه» باشند که اینطور که عرض کردم از جهاد تعریف می‌کنند، از پیرمرد سپاه و سردار سپاه مانند مالک اشتر تا جوان سپاه، همه شهادت‌طلب هستند نه غنیمت‌بگیر! نه اینکه این موضوع را طعمه بداند و به دنبال پست و مقام باشد.

بنده در جوانی چند کتاب نوشتم و بعداً محتاط شدم، زمانی یک ناشری به بنده گفت: من چند برابرِ حق تألیف را به تو می‌دهم، به شرطی که نام تو را روی کتاب ننویسیم، علّت را از او پرسیدم و او گفت: یک نفر نماینده‌ی مجلس است و می‌خواهد در انتخابات بعدی شرکت کند و می‌خواهیم این کتاب را به نام او چاپ کنیم.

اگر جهاد آن چیزی است که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه می‌فرمایند، در آن فرهنگ همه از جوان تا مسن در آرزوی شهادت هستند.

سلام خدا به شهید سلیمانی، یک فیلمی از اواخر عمر شریف ایشان هست که ایشان به اتاق کار خود وارد شدند، ایشان هر روز عکس شهدا را می‌دیدند… اگر ما ده مرتبه قاب عکس‌های خانه‌ی خودمان را ببینیم برای ما تکراری می‌شود… اما ایشان نسبت به هر شهیدی به یک نحوی عرض ادب می‌کنند، در مقابل عکس ضریح مطهّر حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه سلام می‌دهند. جهاد برای ایشان بعد از گذشت سی یا چهل سال تکراری نمی‌شود.

من نمی‌خواهم این حرف‌ها را بزنم که بگویم همه چیز خراب شده است و از بین رفته است، ولی متأسفانه از بین رفته‌ها کم نیست.

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: جهاد اجتنابِ محارم است، اول باید از گناه دوری کنید تا بتوانید با دشمن خدا بجنگید، وگرنه ممکن است یک شجاعت یا یک همیّتی باشد و قبیله‌گرایی رخ دهد.

اهمیّت نماز نزد حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه

لذا مسئله‌ی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه این بود که نباید این اصل فراموش بشود، نباید اولویت‌ها جابجا بشود، نباید چیزی حقایق را زیر پا بگذارد، «ابن عباس» با اینکه صحابی بزرگ است تعجّب کرد، می‌گفت: نه تنها نمازشب‌های حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در صفّین ترک نمی‌شد بلکه ایشان میان جنگ مدام به آسمان نگاه می‌کنند، علّت را جویا شدند و حضرت فرمودند: آفتاب را می‌بینم که هنگام زوال نماز ظهر را بخوانم، ابن عباس گفت: ما الآن درگیرِ جنگ هستیم، «هَلْ هَذَا وَقْتُ صَلَاهٍ؟!! إِنَّ عِنْدَنَا لَشُغُلًا بِالْقِتَالِ عَنِ الصَّلَاهِ»[۶] آیا الآن وقتِ نماز است؟ ما الآن مشغول جهاد هستیم. حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «إِنَّمَا نُقَاتِلُهُمْ عَلَى الصَّلَاهِ» اصلاً ما برای نماز جهاد می‌کنیم.

شب‌های قبل عرض کردیم که اصلاً نماز هم مهجور شد و شکل ظاهری نماز تغییراتی کرد، حضرت فرمودند: من در حالِ جهاد هستم که نماز حفظ بشود، اصلاً جنگِ ما جنگِ نماز است نه جنگ قدرت.

«حلم» یکی از ملاک‌های کارگزار نزد حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه

لذا حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به مالک اشتر فرمودند: فرمانده‌ای که می‌خواهی انتخاب کنی باید کسی باشد که حلم او زیاد باشد، وقتی می‌خواهد غضب کند این حلمِ او رفتارِ او را کند می‌کند که خدای نکرده تندی نکند. چون کسی که قدرت دارد احتمالِ ظلم دارد. با ضعفا مهربان باشد.

نه آنطور باشد که برود و مردم را بکشد و وقتی هم می‌خواهند او را عزل کنند بگویند ما خالد را بخاطر خیانت و خشونت عزل نکردیم، بلکه او پیر شده بود!

نه! اینطور نباشد، کسی باشد که بتواند با مردم تعامل کند.

حلمِ عجیب حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه

یک چیزی که در زندگی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عجیب است این است که حضرت خیلی قدرت داشتند، هم قدرتِ بدنی عجیبی داشتند و هم حاکم شده بودند و سلطانِ روزگار بودند، ولی از قدرتِ خودشان استفاده نمی‌کردند که از خودشان دفاع کنند، حضرت فرمودند: همه از حاکمان می‌ترسند، من مانده‌ام با ظلمی که رعیت با من می‌کند![۷]

حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه خواستند برای نماز صبح محیّا بشوند و الله اکبر بگویند، یکی از خوارج پشت سرِ حضرت شعاری دارد و خواست حضرت را نعوذبالله تکفیر کند، نوشته‌اند حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اصلاً روی خویش را برنگرداندند که ببینند این شخص چه کسی بود، حضرت ترش‌رویی نکردند، فقط فرمودند: «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ»[۸]، ای علی! صبر کن که وعده‌ی خدا صبر است، آن کسانی که یقین ندارند و قصد دارند تو را خار و خفیف کنند، تو در ذهنِ خودت خفیف نشو، تو برای خدا کار کرده‌ای.

ان شاء الله خدای متعال به ما روزی کند که وقتی سیره‌ی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را می‌خوانیم به وجد بیاییم و امید پیدا کنیم که به سمت ایشان حرکت می‌کنیم.

دعا

یکی از چیزهایی که از امام سجّاد صلوات الله علیه یاد گرفته‌ایم این است که اگر قرار است یک دعای ما مستجاب بشود، بجای اینکه یک چیزی بخواهیم بگوییم: خدایا! «هَبْ لَنا رَأفَتَهُ وَ رَحْمَتَهُ وَ دُعائَهُ وَ خَیْرَهُ» امام زمانِ ما را دعاگوی ما قرار بده.

[۱] شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، جلد ‏۴، صفحه ۱۰۹ (وَ رَوَى زُرَارَهُ بْنُ أَعْیَنَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ علیه السلام إِذَا صَلَّى الْفَجْرَ لَمْ یَزَلْ مُعَقِّباً إِلَى أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَإِذَا طَلَعَتْ‏ اجْتَمَعَ‏ إِلَیْهِ‏ الْفُقَرَاءُ وَ الْمَسَاکِینُ‏ وَ غَیْرُهُمْ مِنَ النَّاسِ فَیُعَلِّمُهُمُ الْفِقْهَ وَ الْقُرْآن‏.)

[۲] الغارات، جلد ۱، صفحات ۴۹ – ۴۷ (عنْ مَوْلَى الْأَشْتَرِ قَالَ: شَکَا عَلِیٌّ ع إِلَى الْأَشْتَرِ فِرَارَ النَّاسِ إِلَى مُعَاوِیَهَ؛ فَقَالَ الْأَشْتَرُ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّا قَاتَلْنَا أَهْلَ الْبَصْرَهِ بِأَهْلِ الْبَصْرَهِ وَ أَهْلِ الْکُوفَهِ وَ الرَّأْیُ وَاحِدٌ وَ قَدِ اخْتَلَفُوا بَعْدُ وَ تَعَادَوْا وَ ضَعُفَتِ النِّیَّهُ وَ قَلَّ الْعَدَدُ وَ أَنْتَ تَأْخُذُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ تَعْمَلُ فِیهِمْ بِالْحَقِّ وَ تُنْصِفُ الْوَضِیعَ مِنَ الشَّرِیفِ وَ لَیْسَ لِلشَّرِیفِ عِنْدَکَ فَضْلُ مَنْزِلَهٍ عَلَى الْوَضِیعِ فَضَجَّتْ طَائِفَهٌ مِمَّنْ مَعَکَ مِنَ الْحَقِّ إِذَا عُمُّوا بِهِ وَ اغْتَمُّوا مِنَ الْعَدْلِ إِذْ صَارُوا فِیهِ وَ صَارَتْ صَنَائِعُ مُعَاوِیَهَ عِنْدَ أَهْلِ الْغِنَى وَ الشَّرَفِ فَتَاقَتْ‌ أَنْفُسُ النَّاسِ إِلَى الدُّنْیَا وَ قَلَّ مِنَ النَّاسِ مَنْ لَیْسَ لِلدُّنْیَا بِصَاحِبٍ وَ أَکْثَرُهُمْ مَنْ یَجْتَوِی الْحَقَّ وَ یَسْتَمْرِئُ‌ الْبَاطِلَ وَ یُؤْثِرُ الدُّنْیَا فَإِنْ تَبْذُلِ الْمَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ تَمِلْ إِلَیْکَ أَعْنَاقُ النَّاسِ وَ تَصْفُ نَصِیحَتُهُمْ وَ تَسْتَخْلِصْ وُدَّهُمْ صَنَعَ اللَّهُ لَکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ کَبَتَ‌ عَدُوَّکَ وَ فَضَّ جَمْعَهُمْ وَ أَوْهَنَ کَیْدَهُمْ وَ شَتَّتَ أُمُورَهُمْ‌ إِنَّهُ بِما یَعْمَلُونَ خَبِیرٌ فَأَجَابَهُ عَلِیٌّ ع فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ وَ قَالَ: «أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ عَمَلِنَا وَ سِیرَتِنَا بِالْعَدْلِ فَإِنَّ اللَّهَ یَقُولُ: مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَیْها وَ ما رَبُّکَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ أَنَا مِنْ أَنْ أَکُونَ مُقَصِّراً فِیمَا ذَکَرْتَ أَخْوَفُ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَنَّ الْحَقَّ ثَقُلَ عَلَیْهِمْ فَفَارَقُونَا لِذَلِکَ فَقَدْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّهُمْ لَمْ یُفَارِقُونَا مِنْ جَوْرٍ وَ لَمْ یُدْعَوْا إِذْ فَارَقُونَا إِلَى عَدْلٍ وَ لَمْ یَلْتَمِسُوا إِلَّا دُنْیَا زَائِلَهً عَنْهُمْ کَأَنْ قَدْ فَارَقُوهَا وَ لَیُسْأَلُنَّ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَ لِلدُّنْیَا أَرَادُوا أَمْ لِلَّهِ عَمِلُوا وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ بَذْلِ الْأَمْوَالِ وَ اصْطِنَاعِ الرِّجَالِ فَإِنَّا لَا یَسَعُنَا أَنْ نُؤْتِیَ امْرَأً مِنَ الْفَیْ‌ءِ أَکْثَرَ مِنْ حَقِّهِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ وَ قَوْلُهُ الْحَقُ‌ کَمْ مِنْ فِئَهٍ قَلِیلَهٍ غَلَبَتْ فِئَهً کَثِیرَهً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ‌ وَ بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص‌ وَحْدَهُ فَکَثَّرَهُ بَعْدَ الْقِلَّهِ وَ أَعَزَّ فِئَتَهُ بَعْدَ الذِّلَّهِ وَ إِنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یُوَلِّیَنَا هَذَا الْأَمْرَ یُذَلِّلْ لَنَا صَعْبَهُ وَ یُسَهِّلْ لَنَا حَزْنَهُ وَ أَنَا قَابِلٌ مِنْ رَأْیِکَ مَا کَانَ لِلَّهِ رِضًى وَ أَنْتَ مِنْ آمَنِ أَصْحَابِی وَ أَوْثَقِهِمْ فِی نَفْسِی وَ أَنْصَحِهِمْ وَ أَرْآهُمْ‌ عِنْدِی».) و همچنین الکافی،جلد ۴، صفحه ۳۱ (عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْمَدَائِنِی عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ اَلْأَزْدِی قَالَ: أَتَی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیهِ رَهْطٌ مِنَ اَلشِّیعَهِ فَقَالُوا یا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَوْ أَخْرَجْتَ هَذِهِ اَلْأَمْوَالَ فَفَرَّقْتَهَا فِی هَؤُلاَءِ اَلرُّؤَسَاءِ وَ اَلْأَشْرَافِ وَ فَضَّلْتَهُمْ عَلَینَا حَتَّی إِذَا اِسْتَوْسَقَتِ اَلْأُمُورُ عُدْتَ إِلَی أَفْضَلِ مَا عَوَّدَک اَللَّهُ مِنَ اَلْقَسْمِ بِالسَّوِیهِ وَ اَلْعَدْلِ فِی اَلرَّعِیهِ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ: أَ تَأْمُرُونِّی وَیحَکمْ أَنْ أَطْلُبَ اَلنَّصْرَ بِالظُّلْمِ وَ اَلْجَوْرِ فِیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیهِ مِنْ أَهْلِ اَلْإِسْلاَمِ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ یکونُ ذَلِک مَا سَمَرَ اَلسَّمِیرُ وَ مَا رَأَیتُ فِی اَلسَّمَاءِ نَجْماً وَ اَللَّهِ لَوْ کانَتْ أَمْوَالُهُمْ مَالِی لَسَاوَیتُ بَینَهُمْ فَکیفَ وَ إِنَّمَا هِی أَمْوَالُهُمْ قَالَ ثُمَّ أَزَمَ سَاکتاً طَوِیلاً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ مَنْ کانَ فِیکمْ لَهُ مَالٌ فَإِیاهُ وَ اَلْفَسَادَ فَإِنَّ إِعْطَاءَهُ فِی غَیرِ حَقِّهِ تَبْذِیرٌ وَ إِسْرَافٌ وَ هُوَ یرْفَعُ ذِکرَ صَاحِبِهِ فِی اَلنَّاسِ وَ یضَعُهُ عِنْدَ اَللَّهِ وَ لَمْ یضَعِ اِمْرُؤٌ مَالَهُ فِی غَیرِ حَقِّهِ وَ عِنْدَ غَیرِ أَهْلِهِ إِلاَّ حَرَمَهُ اَللَّهُ شُکرَهُمْ وَ کانَ لِغَیرِهِ وُدُّهُمْ فَإِنْ بَقِی مَعَهُ مِنْهُمْ بَقِیهٌ مِمَّنْ یظْهِرُ اَلشُّکرَ لَهُ وَ یرِیهِ اَلنُّصْحَ فَإِنَّمَا ذَلِک مَلَقٌ مِنْهُ وَ کذِبٌ فَإِنْ زَلَّتْ بِصَاحِبِهِمُ اَلنَّعْلُ ثُمَّ اِحْتَاجَ إِلَی مَعُونَتِهِمْ وَ مُکافَأَتِهِمْ فَأَلْأَمُ خَلِیلٍ وَ شَرُّ خَدِینٍ وَ لَمْ یضَعِ اِمْرُؤٌ مَالَهُ فِی غَیرِ حَقِّهِ وَ عِنْدَ غَیرِ أَهْلِهِ إِلاَّ لَمْ یکنْ لَهُ مِنَ اَلْحَظِّ فِیمَا أُتِی إِلاَّ مَحْمَدَهُ اَللِّئَامِ وَ ثَنَاءُ اَلْأَشْرَارِ مَا دَامَ عَلَیهِ مُنْعِماً مُفْضِلاً وَ مَقَالَهُ اَلْجَاهِلِ مَا أَجْوَدَهُ وَ هُوَ عِنْدَ اَللَّهِ بَخِیلٌ فَأَی حَظٍّ أَبْوَرُ وَ أَخْسَرُ مِنْ هَذَا اَلْحَظِّ وَ أَی فَائِدَهِ مَعْرُوفٍ أَقَلُّ مِنْ هَذَا اَلْمَعْرُوفِ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ لَهُ مَالٌ فَلْیصِلْ بِهِ اَلْقَرَابَهَ وَ لْیحْسِنْ مِنْهُ اَلضِّیافَهَ وَ لْیفُک بِهِ اَلْعَانِی وَ اَلْأَسِیرَ وَ اِبْنَ اَلسَّبِیلِ فَإِنَّ اَلْفَوْزَ بِهَذِهِ اَلْخِصَالِ مَکارِمُ اَلدُّنْیا وَ شَرَفُ اَلْآخِرَه)

[۳] نهج البلاغه، خطبه ۶۹ (إنَّکُم وَاللّه لَکَثیرٌ فِی الباحاتِ ، قَلیلٌ تَحتَ الرّایاتِ ، وإنّی لَعالِمٌ بما یُصلِحُکُم ویُقیمُ أوَدَکُم، ولکِنّی لا أرى إصلاحَکُم بِإِفسادِ نَفسی) و همچنین الأمالی للمفید، صفحه ۲۰۷، حدیث ۴۰ (کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالبٍ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِ یَقولُ لِلنّاسِ بِالکوفَهِ: یا أهلَ الکوفَهِ، أ تَرَونی لا أعلَمُ ما یُصلِحُکُم؟! بَلى ،و لکِنّی أکرَهُ أن اُصلِحَکُم بِفَسادِ نَفسی)

[۴] الفتوح، جلد ۳، صفحه ۱۷۹ ( بَکَى الأَشتَرُ ، فَقالَ لَهُ عَلِیٌّ علیه السلام : ما یُبکیکَ لا أبکَى اللّه عَیناکَ؟ فَقالَ: أبکی یا أمیرَ المُؤمِنینَ لِأَنّی أرَى النّاسَ یُقتَلونَ بَینَ یَدَیکَ، وأنَا لا اُرزَقُ الشَّهادَهَ فَأَفوزَ بِها. فَقالَ لَهُ عَلِیٌّ علیه السلام : أبشِر بِالخَیرِ یا مالِکُ.)

[۵] تاریخ الطبری، جلد ۴، صفحات ۵۱۲ – ۵۱۱ (حَدَّثَنِی عُمَرُ بْنُ شَبَّهَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الحسن، قال: حدثنا بشیر ابن عَاصِمٍ، عَنِ الْحَجَّاجِ بْنِ أَرْطَاهَ، عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُعَاوِیَهَ الدُّهْنِیِّ- حَیٌّ مِنْ أَحْمُسِ بَجِیلَهَ- قَالَ: أَخَذَ عَلِیٌّ مُصْحَفًا یَوْمَ الْجَمَلِ، فَطَافَ بِهِ فِی أَصْحَابِهِ، وَقَالَ: مَنْ یَأْخُذْ هَذَا الْمُصْحَفَ، یَدْعُوهُمْ إِلَى مَا فِیهِ وَهُوَ مَقْتُولٌ؟ فَقَامَ إِلَیْهِ فَتًى مِنْ أَهْلِ الْکُوفَهِ عَلَیْهِ قِبَاءٌ أَبْیَضُ مَحْشُوٌّ، فَقَالَ: أَنَا، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ قَالَ: مَنْ یَأْخُذْ هَذَا الْمُصْحَفَ یَدْعُوهُمْ إِلَى مَا فِیهِ وَهُوَ مَقْتُولٌ؟ فَقَالَ الْفَتَى: أَنَا، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، ثُمَّ قَالَ: مَنْ یَأْخُذْ هَذَا الْمُصْحَفَ یَدْعُوهُمْ إِلَى مَا فِیهِ وَهُوَ مَقْتُولٌ؟ فَقَالَ الْفَتَى: أَنَا، فَدَفَعَهُ إِلَیْهِ، فَدَعَاهُمْ فَقَطَعُوا یَدَهُ الْیُمْنَى، فَأَخَذَهُ بِیَدِهِ الْیُسْرَى، فَدَعَاهُمْ فَقَطَعُوا یَدَهُ الْیُسْرَى، فَأَخَذَهُ بِصَدْرِهِ وَالدِّمَاءُ تَسِیلُ عَلَى قِبَائِهِ، فَقُتِلَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقَالَ عَلِیٌّ: الآنَ حَلَّ قِتَالُهُمْ، فَقَالَتْ أُمُّ الْفَتَى بَعْدَ ذَلِکَ فِیمَا تَرْثِی: لا هُمَّ إِنَّ مُسْلِمًا دَعَاهُمْ یَتْلُو کِتَابَ اللَّهِ لا یَخْشَاهُمْ وأمهم قائمه تراهم یأتمرون الغی لا تنهاهم قَدْ خُضِّبَتْ مِنْ عَلَقٍ لِحَاهُمْ) وهمچنین الجمل، صفحات ۳۴۰ – ۳۳۹ (فَرَجَعْتُ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَأَخْبَرْتُهُ الْخَبَرَ وَ قُلْتُ مَا تَنْتَظِرُ وَ اللَّهِ مَا یُعْطِیکَ الْقَوْمُ إِلَّا السَّیْفَ فَاحْمِلْ عَلَیْهِمْ قَبْلَ أَنْ یَحْمِلُوا عَلَیْکَ فَقَالَ «نَسْتَظْهِرُ بِاللَّهِ عَلَیْهِمْ» قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَوَ اللَّهِ مَا رُمْتُ مِنْ مَکَانِی حَتَّى طَلَعَ عَلَیَّ نُشَّابُهُمْ‌[۱] کَأَنَّهُ جَرَادٌ مُنْتَشِرٌ فَقُلْتُ أَ مَا تَرَى یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَى مَا یَصْنَعُ الْقَوْمُ مُرْنَا نَدْفَعُهُمْ فَقَالَ «حَتَّى أُعْذِرَ إِلَیْهِمْ ثَانِیَهً» ثُمَّ قَالَ: «مَنْ یَأْخُذُ هَذَا الْمُصْحَفَ فَیَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ وَ هُوَ مَقْتُولٌ وَ أَنَا ضَامِنٌ لَهُ عَلَى اللَّهِ الْجَنَّهَ» فَلَمْ یَقُمْ أَحَدٌ إِلَّا غُلَامٌ عَلَیْهِ قَبَاءٌ أَبْیَضُ حَدَثُ السِّنِّ مِنْ عَبْدِ الْقَیْسِ یُقَالُ لَهُ مُسْلِمٌ کَأَنِّی أَرَاهُ فَقَالَ أَنَا أَعْرِضُهُ علیهم‌ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمْ وَ قَدِ احْتَسَبْتُ نَفْسِی عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى فَأَعْرَضَ عَنْهُ إِشْفَاقاً عَلَیْهِ وَ نَادَى ثَانِیَهً «مَنْ یَأْخُذُ هَذَا الْمُصْحَفَ وَ یَعْرِضُهُ عَلَى الْقَوْمِ وَ لْیَعْلَمْ أَنَّهُ مَقْتُولٌ وَ لَهُ الْجَنَّهُ فَقَامَ مُسْلِمٌ بِعَیْنِهِ وَ قَالَ أَنَا أَعْرِضُهُ فَأَعْرَضَ‌ وَ نَادَى ثَالِثَهً فَلَمْ یَقُمْ غَیْرُ الْفَتَى فَدَفَعَ إِلَیْهِ الْمُصْحَفَ وَ قَالَ امْضِ إِلَیْهِمْ وَ أَعْرِضْهُ عَلَیْهِمْ وَ ادْعُهُمْ إِلَى مَا فِیهِ فَأَقْبَلَ الْغُلَامُ حَتَّى وَقَفَ بِإِزَاءِ الصُّفُوفِ وَ نَشَرَ الْمُصْحَفَ وَ قَالَ هَذَا کِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَدْعُوکُمْ إِلَى مَا فِیهِ فَقَالَتْ عَائِشَهُ اشْجَرُوهُ بِالرِّمَاحِ قَبَّحَهُ اللَّهُ فَتَبَادَرُوا إِلَیْهِ بِالرِّمَاحِ فَطَعَنُوهُ مِنْ کُلِّ جَانِبٍ وَ کَانَتْ أُمُّهُ حَاضِرَهً فَصَاحَتْ وَ طَرَحَتْ نَفْسَهَا عَلَیْهِ وَ جَرَّتْهُ مِنْ مَوْضِعِهِ وَ لَحِقَهَا جَمَاعَهٌ مِنْ‌ عَسْکَرِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَعَانُوهَا عَلَى حَمْلِهِ حَتَّى طَرَحُوهُ بَیْنَ یَدَیْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ أُمُّهُ تَبْکِی وَ تَنْدُبُهُ وَ تَقُولُ‌ یَا رَبِّ إِنَّ مُسْلِماً دَعَاهُمْ‌ یَتْلُو کِتَابَ اللَّهِ لَا یَخْشَاهُمْ‌ فَخَضَبُوا مِنْ دَمِهِ قَنَاهُمْ‌ وَ أُمُّهُمْ قَائِمَهٌ تَرَاهُمْ‌ تَأْمُرُهُمْ بِالْقَتْلِ لَا تَنْهَاهُمْ‌) و همچنین المناقب للخوارزمی، صفحه ۱۸۶ (جَعَلَ أهلُ البَصرَهِ یَرمونَ أصحابَ عَلِیٍّ بِالنَّبلِ حَتّى عَقَروا مِنهُم جَماعَهً ، فَقالَ النّاسُ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، إنَّهُ قَد عَقَرَنا نَبلُهُم، فَمَا انتِظارُکَ بِالقَومِ؟! فَقالَ عَلِیٌّ : اللَّهُمَّ إنّی اُشهِدُک أنّی قَد أعذَرتُ وأنذَرتُ ، فَکُن لی عَلَیهِم مِنَ الشّاهِدینَ . ثُمَّ دَعا عَلِیٌّ بِالدِّرعِ فَأَفرَغَها عَلَیهِ ، وَتَقلَّدَ بِسَیفِهِ وَاعتَجَرَ بِعِمامَتِهِ وَاستَوى عَلى بَغلَهِ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله ، ثُمَّ دَعا بِالمُصحَفِ فَأَخَذَهُ بِیَدِهِ ، وقالَ: یا أیُّهَا النّاسُ ، مَن یَأخُذُ هذَا المُصحَفَ فَیَدعو هؤُلاءِ القَومَ إلى ما فیهِ ؟ قالَ : فَوَثَبَ غُلامٌ مِن مُجاشِعٍ یُقالُ لَه : مُسلِمٌ، عَلَیهِ قَباءٌ أبیَضُ ، فَقالَ لَهُ : أنَا آخُذُهُ یا أمیرَ المُؤمِنینَ . فَقالَ لَهُ عَلِیٌّ : یا فَتى إنَّ یَدَکَ الیُمنى تُقطَعُ ، فَتَأخُذُهُ بِالیُسرى فَتُقطَعُ ، ثُمَّ تُضرَبُ عَلَیهِ بِالسَّیفِ حَتّى تُقتَلَ . فَقالَ الفَتى : لا صَبرَ لی عَلى ذلِکَ یا أمیرَ المُؤمِنینَ. قالَ : فَنادى عَلِیٌّ ثانِیَهً ، وَالمُصحَفُ فی یَدِهِ ، فَقامَ إلَیهِ ذلِکَ الفَتى وقالَ : أنَا آخُذُهُ یا أمیرَ المُؤمِنینَ. قالَ: فَأَعادَ عَلَیهِ عَلِیٌّ مَقالَتَهُ الاُولى، فَقالَ الفَتى : لا عَلَیکَ یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، فَهذا قَلیلٌ فی ذاتِ اللّه ِ ، ثُمَّ أخَذَ الفَتَى المُصحَفَ وَانطَلَقَ بِهِ إلَیهِم، فَقالَ: یا هؤُلاءِ، هذا کِتابُ اللّه ِ بَینَنا وبَینَکُم . قالَ : فَضَرَبَ رَجُلٌ مِن أصحابِ الجَمَلِ یَدَهُ الیُمنى فَقَطَعَها ، فَأَخَذَ المُصحَفَ بِشِمالِهِ فَقُطِعَت شِمالُهُ ، فَاحتَضَنَ المُصحَفَ بِصَدرِهِ فَضُرِبَ عَلَیهِ حَتّى قُتِلَ رَحمَهُ اللّه ِ عَلَیهِ) و همچنین ارشاد القلوب، جلد ۲، صفحه ۲۱۱ (فلمّا التقى أمیر المؤمنین علیه السلام مع أصحاب الجمل کان ذلک الفتى أوّل من قُتل من أصحاب أمیر المؤمنین علیه السلام، وذلک لمّا صاف القوم واجتمعوا على الحرب، أحب أمیر المؤمنین علیه السلام أن یستظهر علیهم بدعائهم إلى القرآن وحکمه، فدعا بمصحف وقال: من یأخذ هذا المصحف یعرضه علیهم ویدعوهم إلى ما فیه، فیحیى ما أحیاه ویمیت ما أماته؟ قال: وقد شرعت الرماح فی العسکرین حتّى لو أراد امرء أن یمشی علیها لمشى. قال: فقال الفتى: یا أمیر المؤمنین أنا آخذه وأعرضه علیهم وأدعوهم إلى ما فیه، قال: فأعرض عنه أمیر المؤمنین علیه السلام ثمّ نادى الثانیه: من یأخذ هذا المصحف فیعرضه علیهم ویدعوهم إلى ما فیه؟ فلم یقم إلیه أحد، فقام الفتى وقال: یا أمیر المؤمنین أنا آخذه وأعرضه علیهم وأدعوهم إلى ما فیه، قال: فأعرض عنه أمیر المؤمنین علیه السلام ثمّ نادى الثالثه فلم یقم أحد من الناس إلاّ الفتى، فقال: أنا آخذه وأعرضه علیهم وأدعوهم إلى ما فیه. فقال أمیر المؤمنین علیه السلام: إنّک إن فعلت ذلک فأنت مقتول، فقال: والله یا أمیر المؤمنین ما شیء أحبّ إلیّ من أن اُرزق الشهاده بین یدیک وأن اُقتل فی طاعتک، فأعطاه أمیر المؤمنین المصحف فتوجّه به نحو عسکرهم، فنظر إلیه أمیر المؤمنین علیه السلام وقال: انّ الفتى ممّن حشى الله قلبه نوراً وایماناً وهو مقتول، ولقد أشفقت علیه من ذلک، ولن یفلح القوم بعد قتلهم إیّاه)

[۶] کشف الیقین، صفحه ۱۲۲ (وَ کَانَ یَوْماً فِی حَرْبِ صِفِّینَ مُشْتَغِلًا بِالْحَرْبِ وَ الْقِتَالِ وَ کَانَ مَعَ ذَلِکَ بَیْنَ الصَّفَّیْنِ یُرَاقِبُ الشَّمْسَ فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا هَذَا الْفِعْلُ؟ فَقَالَ أَنْظُرُ إِلَى الزَّوَالِ حَتَّى نُصَلِّیَ فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ هَلْ هَذَا وَقْتُ صَلَاهٍ؟!! إِنَّ عِنْدَنَا لَشُغُلًا بِالْقِتَالِ عَنِ الصَّلَاهِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ ع: فَعَلَى مَا نُقَاتِلُهُمْ إِنَّمَا نُقَاتِلُهُمْ عَلَى الصَّلَاهِ)

[۷] نهج البلاغه، خطبه ۹۷ (أَصْبَحَتِ اَلْأُمَمُ تَخَافُ ظُلْمَ رُعَاتِهَا وَ أَصْبَحْتُ أَخَافُ ظُلْمَ رَعِیتِی) و همچنین نهج البلاغه، حکمت ۲۶۱ (ان کانتِ الرَّعایا قَبلی لَتَشکو حَیفَ رُعاتِها ، و إنَّنِی الیَومَ لَأَشکو حَیفَ رَعِیَّتی ، کَأَنَّنِی المَقودُ وهُمُ القادَهُ، أوِ المَوزوعُ وهُمُ الوَزَعَهُ)

[۸] تهذیب الأحکام، جلد ۳، صفحات ۳۶ – ۳۵ (الحسین بن سعید عن حماد بن عیسى عن معاویه بن وهب عن أبی عبد الله علیه‌السلام قال: …. …..إنَّ عَلِیّا علیه السلام کانَ فی صَلاهِ الصُّبحِ فَقَرَأَ ابنُ الکَوّاء وهُوَ خَلفَهُ : «وَ لَقَدْ أُوحِىَ إِلَیْکَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخَـسِرِینَ » . فَأَنصَتَ عَلِیٌّ علیه السلام ؛ تَعظیما لِلقُرآنِ حَتّى فَرَغَ مِنَ الآیَهِ ، ثُمَّ عادَ فی قِراءَتِهِ ، ثُمَّ أعادَ ابنُ الکَوَّاء الآیَهَ ، فَأَنصَتَ عَلِیٌّ علیه السلام أیضا ، ثُمَّ قَرَأَ ، فَأَعادَ ابنُ الکَوّاء فَأَنصَتَ عَلِیٌّ علیه السلام ، ثُمَّ قالَ : «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ» ، ثُمَّ أتَمَّ السّورهَ ، ثُمَّ رَکَعَ.) و همچنین مروج الذهب، جلد ۲، صفحه ۴۰۶ (لَمّا قَدِمَ عَلِیٌّ الکوفَهَ جَعَلَتِ الحَرَورِیَّهُ تُنادیهِ وهُوَ عَلَى المِنبَرِ : جَزِعتَ مِنَ البَلِیَّهِ ، ورَضیتَ بِالقَضِیَّهِ ، وقَبِلتَ الدَّنِیَّهَ لا حُکمَ إلّا للّه. فَیَقولُ : حُکمَ اللّه ِ أنتَظِرُ فیکُم . فَیَقولونَ : «وَ لَقَدْ أُوحِىَ إِلَیْکَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَط َنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخَـسِرِینَ ». فَیَقولُ عَلِیٌّ : «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ) و همچنین مستدرک علی الصحیحن، جلد ۳، صفحه ۱۵۸، حدیث ۴۷۰۴ (نادى رَجُلٌ مِن الغالینَ عَلِیّا علیه السلام وهُوَ فِی الصَّلاهِ ـ صَلاهِ الفَجرِ ـ فَقالَ : «وَ لَقَدْ أُوحِىَ إِلَیْکَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخَـسِرِینَ». فَأَجابَهُ عَلِیٌّ علیه السلام وهُوَ فِی الصَّلاهِ : «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ)