تمام این اختلافات پان عربیسم و پان ایرانیسم و حزب دموکرات همه در همین است. اشکال ندارد که یک کرد به کردن بودن خود بنازد و یک لر به لر بودن خود؛ کجا اشکال دارد؟ آن‌جایی که مثلاً به خاطر قومیّت دشنام می‌دهد، حتّی در موضوعات کوچک‌تر از قومیّت مثلاً جوان‌ها به ورزشگاه می‌روند و فحش سماور و داور و از این چیزها می‌دهند. اشکالی ندارد شما طرفدار یک تیم باشید، امّا نمی‌توانید خلاف شرع بگویید. آن آدمی که در تیم مقابل است مهدور الدّم نیست، ارض او را هم حق ندارید ببرید، مسلمان است. حالا شما اگر او را دوست ندارید، نداشته باشید، امّا ابراز تنفّر در اسلام نداریم. مسلمان حق ندارد نسبت به مسلمان ابراز تنفّر کند، دشنام دهد. این‌ها خلاف است، وگرنه اشکالی ندارد که طرفدار یک تیم هم باشد.

 

این‌که رسول الله فرمودند: «مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا»[۱] همه‌ی ارکان امروز زندگی ما را شامل می‌شود. آداب و رسوم داریم، می‌خواهیم ازدواج کنیم، عروسی بگیریم، دین مخالفتی با آداب و رسوم اقوام و عشایر و شهرهای‌ مختلف مخالفت نمی‌کند، کجا مخالفت می‌کند؟ آن‌جایی که مثلاً یک قومی در غرب کشور هستند، اگر عروس مقابل برادر شوهر چادر سر کند می‌گویند یعنی منظور شما این است که برادر شوهر چشم چران است! آقا این حرف‌ها چیست؟ دین فرموده است که حجاب از نامحرم باید داشته باشید، برادر شوهر با همسایه فرق نمی‌کند. با آداب و رسوم قبیله و عشیره کاری ندارد، آن‌جایی کار دارد که می‌گوید از آن دستوراتی که ثقلین دادند دارید تخطی می‌کنید. کاری دیگری دارید می‌کنید.


[۱]– المسترشد فی إمامه علی بن أبی طالب (علیه السّلام)، ص ۵۵۹٫