از اخلاق فردی حضرت، در مقابلِ دریای عظمت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه فقط چند تیتر عرض کردیم، چند جمله‌ی دیگر عرض کنم و بعد ان شاء الله اگر فرصت شد از اخلاقِ حکومتی حضرت هم نکاتی تقدیم می‌کنیم.

خیلی از افراد دوست داشتند با آن عظمت، هیبت و جذابیتِ حضرت، پشت سر ایشان حرکت کنند، حضرت در این باب دو عبارت مهم دارند…

وای به حال مسئولی که این بلا بر سر او بیاید و او متوجه نباشد، امروزه به علت لزومی که در مسائل امنیتی وجود دارد، متأسفانه بیشتر مسئولین ما در خطر عظیم هستند که حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه ما را از آن‌ها نهی می‌کنند، افرادی پشت سر حضرت شروع به حرکت کردند، حضرت فرمودند: کاری دارید؟ (مثلاً می‌گویند: کمی پشت سر ایشان راه برویم تا باب آشنایی باز شود، بتوان چند درخواست داشت) حضرت فرمودند: «إِنَّ خَفْقَ اَلنِّعَالِ خَلْفَ أَعْقَابِ اَلرِّجَالِ مَفْسَدَهُ قُلُوبِ اَلنَّوْکی».[۱] صدای کفش‌ها پشت سر مردان، برای دل‌های نادان و احمق را مفسده برانگیز است. در اینجا حضرت قصد دارند که به دیگران این مهم را تعلیم بدهند؛ یعنی شما این کار را با من انجام می‌دهید، بعد پشت سر استاندار من هم راه می‌افتید، او گمان خواهد کرد که خبری هست و با خود می‌گوید: اوه! چقدر پشت سر من صدای کفش وجود دارد و چقدر همه به دنبال من راه افتادند.

شما (مسئولین) نوکر مردم هستید و باید بگویند «مردم» صاحب‌کاران من هستند. ممکن است قلبتان نادان باشد و گمان کنید که خبری است و بیچاره شوید، اینجا حضرت عبارت تعلیمی می‌فرمایند، در جای دیگری که حضرت سوار بر اسبی راکب بودند و در حال برگشت از «صفین» بود، حضرت آرام‌آرام حرکت می‌کردند، بزرگواری حضرت را دیدند و پیاده به دنبال حضرت حرکت کردند، چند قدم که حرکت کردند حضرت فرمودند: این کار، با توجه به جایگاه تو بعنوان «مؤمن» (فدای تواضع حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه بشوم) و جایگاه من؛ این هم برای والی «فتنه» است (من سواره باشم و تو پیاده باشی؛ دنبال والی راه بیافتند و بدوند) و هم «مَذَلَه» (پستی و حقارت) برای مؤمن است. مؤمن نباید خوار شود یا باید با اسب بهمراهِ من بیایی و یا اگر کاری نداری برو و به دنبال من نیا.

حال حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه عصمت دارند، این عبارات هم تعلیم است و هم نشان می‌دهد حضرت چقدر خود را بین خود و خدای متعال کوچک می‌بینند.

اگر کسی در آن روزگار کمی حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه را می‌شناخت، حتی توهّم این را هم نداشت که… معلوم است که فاصله بین من و حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه از فاصله زمین تا آسمان هم بیشتر است ولی خود حضرت اجازه نمی‌فرمودند، حضرت با همان مقام و عظمت، اگر فرصت داشتند کار خانه می‌کردند و جارو می‌زدند، واقعاً عجیب است! آب از چاه می‌کشیدند، هیزم جمع می‌کردند و… واقعاً انسان نمی‌داند راجع به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه چه بگوید!

[۱] – مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، جلد یک، صفحه ۲۰۸. (قَالَ: وَ خَرَجَ عَلَیهِمْ مَرَّهً أُخْرَی وَ مَشَوْا مَعَهُ فَقَالَ لَهُمْ إِنَّ خَفْقَ اَلنِّعَالِ خَلْفَ أَعْقَابِ اَلرِّجَالِ مَفْسَدَهُ قُلُوبِ اَلنَّوْکی)