«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏»

الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین

در معارفِ اسلامی آیات و روایات در بحثِ انفاق به ما می‌فرمایند که اگر انفاق کردید قطعاً جایگزین خواهد شد و خدای متعال هم این جایگزین را انجام می‌دهد، و شما ضرر نمی‌کنید و نقص و کاستی در اموالِ شما بوجود نمی‌آید، بلکه ان شاء الله برکت و فزونی و فراوانی در مالِ شما پدیدار خواهد شد.

یکی از آیاتی که به این مسئله اشاره دارد آیه ۳۹ سوره مبارکه سبأ هست که ذات باری تعالی می‌فرماید: «وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ ۖ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ»[۱]، اگر شما چیزی را در راه خدای متعال انفاق کردید قطعاً خدای متعال آن را جایگزین خواهد کرد و بهترین روزی‌رسان‌ها اوست، یعنی او جبران می‌کند و به شما یاری خواهد رساند.

از امام صادق علیه الصلاه و السلام نقل شده است: «أَنْفِقْ وَ أَیْقِنْ بِالْخَلَفِ»[۲] انفاق کن و یقین داشته باش که جایگزین خواهد شد.

ممکن است بفرمایید ما بعضی اوقات انفاق می‌کنیم و چیزی هم جایگزین نمی‌شود. پاسخِ آن در یک روایتی هست که یک شخصی به خدمتِ امام صادق علیه الصلاه و السلام رسید و گفت: «قُلتُ لِأبی عبدالله علیه الصلاه و السلام قَوْلُهُ تَعَالَى وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ فَأَرَانِی أُنْفِقُ وَ مَا أَرَى خَلَفاً»[۳] من انفاق می‌کنم اما جایگزینی نمی‌بینم، پس این آیه به چه چیزی اشاره دارد؟ حضرت پاسخ دادند: «أَ فَتَرَى اَللَّهَ أَخْلَفَ وَعْدَهُ» آیا فکر می‌کنی خدای متعال اینجا خُلفِ وعده کرده است که در زندگیِ تو جایگزین نشده است؟ «قُلْتُ لاَ» راوی می‌گوید که گفتم نه قطعاً خدای متعال خُلفِ وعده نمی‌کند، حضرت پرسیدند: «فَمِمَّ» پس چرا جایگزین نشده است؟ پاسخ دادم: «قُلْتُ لاَ أَدْرِی»، امام صادق علیه السلام پاسخ دادند: «قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمُ اِکْتَسَبَ اَلْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی حَقِّهِ لَمْ یُنْفِقْ دِرْهَماً إِلاَّ أَخْلَفَ اَللَّهُ عَلَیْهِ» اگر شما مالِ حلالی را کسب کردید، یعنی منشأ مالِ شما حلال بود، آنجایی که سزاوارِ آن بود انفاق کردید، یعنی به آن کسی که مستحق بود رساندید، قطعاً اگر یک درهم هم انفاق کنید جایگزین خواهد شد.

پس آن چیزی که بسیار مهم است این است که اگر انسان با مالِ حلال و در راهِ حق انفاق کند خدای متعال قطعاً جایگزین خواهد کرد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

[۱] قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ ۚ وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ ۖ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ

[۲] الکافی، جلد ۴، صفحه ۴۳ (أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَیْمَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: یَا حُسَیْنُ أَنْفِقْ وَ أَیْقِنْ بِالْخَلَفِ مِنَ اَللَّهِ فَإِنَّهُ لَمْ یَبْخَلْ عَبْدٌ وَ لاَ أَمَهٌ بِنَفَقَهٍ فِیمَا یُرْضِی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ أَنْفَقَ أَضْعَافَهَا فِیمَا یُسْخِطُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.)

[۳] مکارم الأخلاق، جلد ۱، صفحه ۲۷۶ (وَ قَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی لَأَجِدُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ آیَتَیْنِ أَطْلُبُهُمَا فَلاَ أَجِدُهُمَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا هُمَا قُلْتُ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ فَنَدْعُوهُ فَمَا نَرَى إِجَابَهً قَالَ أَ فَتَرَى اَللَّهَ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لاَ قَالَ فَمِمَّ قُلْتُ لاَ أَدْرِی قَالَ لَکِنِّی أُخْبِرُکَ عَنْ ذَلِکَ مَنْ أَطَاعَ اَللَّهَ فِیمَا أَمَرَ بِهِ ثُمَّ دَعَاهُ مِنْ جِهَهِ اَلدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَهُ اَلدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اَللَّهَ وَ تُمَجِّدُهُ بِذِکْرِ نِعَمِهِ عَلَیْکَ فَتَشْکُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّی عَلَى اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ تَذْکُرُ ذُنُوبَکَ فَتُقِرُّ بِهَا ثُمَّ تَسْتَغْفِرُ مِنْهَا فَهَذِهِ جِهَهُ اَلدُّعَاءِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا اَلْآیَهُ اَلْأُخْرَى قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى وَ مٰا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ فَأَرَانِی أُنْفِقُ وَ مَا أَرَى خَلَفاً قَالَ أَ فَتَرَى اَللَّهَ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لاَ قَالَ فَمِمَّ قُلْتُ لاَ أَدْرِی قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمُ اِکْتَسَبَ اَلْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی حَقِّهِ لَمْ یُنْفِقْ دِرْهَماً إِلاَّ أَخْلَفَ اَللَّهُ عَلَیْهِ .)