حجت الاسلام کاشانی سحر روز یکشنبه مورخ ۱۳ فروردین ۱۴۰۲ در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی به ادامه ی سخنرانی با موضوع «سیر تکوّن عقاید شیعه» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
- مقدّمه
- مقدّمه‌ی اول؛ چرا سیرِ تکوّن؟
- مقدّمه‌ی دوم؛ اسلامِ خالص خواهی
- اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین تفکّرات مختلف مجتهدین را نابود نمی‌کردند
- هر پیامبری دشمن دارد
- آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟
- اهمیّتِ «نگاه تاریخی» به مسئله
- دو جریان فکری در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم
- ادامه‌ی بحث «آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟»
- فخر رازی از دشمنی با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌گوید!
- «صحیح مسلم» از نفاق خلیفه سوم می‌گوید!
- ادامه‌ی بحث «آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟»
- روضه و توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی».[۲]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت رسول مکرّم صلی الله علیه و آله و سلّم، همسر عظیم الشّأن ایشان حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها، اهل بیت بزرگوار ایشان، خاصّه امیرالمؤمنین علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
عرض ادب و ارادت و خاکساری و التجاء و استغاثه به محضر مبارک حضرت بقیه الله اعظم روحی و ارواح العالمین له الفداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
مقدّمه‌ی اول؛ چرا سیرِ تکوّن؟
سال گذشته بحثی را با عنوان «سیر تکوّن عقاید شیعه» شروع کردیم.
به محضر شما عرض کردیم که می‌توان عقاید را چند مدل مطرح کرد. زمانی به شیوه‌ی متکلّمان، به شیوه‌ی اساتیدِ عقاید؛ اگر آنجا بخواهند مطرح کنند، فارغ از فضای صدور و جوّ صادر شده‌ی مطلب، با ادلّه‌ی دینی که قرآن کریم است و روایات معتبر است و عقل و امثال این‌ها، مطالب و گزاره‌های دینی را اثبات می‌کنند.
مثلاً «آیا در اسلام امامتی وجود دارد یا نه؟»، «این امام باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟»، ذیل این عنوان که نام آن «امامت عامّه» است، بحث می‌کنند؛ بعضی عقلی، بعضی نقلی، بعضی هم هر دو.
حال این امامی که هست و مثلاً باید جانشین بلافصل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم باشد، معصوم باشد، علم الهی داشته باشد و… چه شخصی عهده‌دار این مقام است؟ نام این هم «امامت خاصّه» است. مثلاً امیرالمؤمنین صلوات الله علیه.
دلایل اینکه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امامت خاصّه دارند، مثلاً نصّ مستقیم، مثلاً افضلیّتِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، چون افضل است، او است که می‌تواند امام باشد. اینطور بحث می‌کنند، آن هم فارغ از اینکه آیا الآن قرن بیست و یکم است یا قرن پنجم است یا قرن هشتم است، این موضوع تفاوتی ندارد، دلیل می‌آورد، حال این دلیل یا عقلی است، یا آیه است، یا روایت است؛ سپس با یکدیگر مباحثه می‌کنند. کار خیلی خوبی هم هست، ما هم بعضی اوقات به این امر اشتغال داریم.
راه‌های دیگری هم برای بیان معارف هست، یکی از مهم‌ترین موارد آن که کمتر هم روی آن کار شده است، این است که ما ببینیم در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، همینطور قدم به قدم تا زمان ائمه هدی علیهم صلوات الله، عقاید قدم به قدم چگونه نُضج گرفته‌اند، چگونه در ذهن مردم کامل شده‌اند.
چرا می‌گویم «در ذهن مردم کامل شده‌اند»؟
چون عقاید که اینطور نیستند که کم کم تولید شده باشند، منتها وقتی شما می‌خواهید آموزش بدهید، همه‌ی معارف یک درسی مانند ریاضی را، از سال اول دبستان نمی‌گویند، بخشی از آن را در مقطع ابتدایی می‌گویند، بخشی را در متوسطه‌ی اول می‌گویند، بخشی را در متوسطه‌ی دوم می‌گویند، بخشی را در دانشگاه می‌گویند، اینطور نیست که همه چیز را روز اول بگویند.
ضمناً به آن کسی که همه‌ی مطالب را روز اول دبستان نمی‌گوید، نمی‌گویند که این‌ها را در آینده تولید کرده‌اید، چون پاسخ این است که این‌ها از قبل هم بوده است، ولی آموزش با آن حقایق متفاوت است.
چرا می‌خواهیم این کار را کنیم؟ چرا می‌خواهیم این شیوه را پی بگیریم؟ چون اولاً این شیوه کمک می‌کند که ما سیر آموزش و تبلیغ دوران اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را بفهمیم. ثانیاً همزمان جریان‌های معارض را هم متوجّه بشویم.
چون یکی از گرفتاری‌های جدّی ما در مباحث نقلی این است که اختلاف در نقل‌ها زیاد است، بنده بیش از بیست جلسه در مورد «جنگ روایت‌ها» مطالبی را عرض کرده‌ام، در آنجا توضیح دادیم که شما هر موضوعی را در نظر بگیرید، مثلاً اینکه «امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شجاع است»، طبعاً با آن مخالفت هم شده است، چون حضرت دشمن داشته‌اند، بلکه مخالفت‌ها شده است. «حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها زاهده است»، این به نفع آن جریانی که به دنبال غصب فدک بوده‌اند نیست، لذا آن‌ها باید مطالب دیگری می‌گفتند.
اینکه هم ما ببینیم ائمه چگونه عقاید را تبلیغ می‌کردند، اینکه مخالفین چگونه واکنش نشان می‌دادند، اینکه ما در این موضوع قدری با سیر و سیره‌ی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین آشنا می‌شویم، چهارمین مورد این است که قدری در ما اثر عملی می‌گذارد.
اگر شما عقاید را همینطور خشک بحث کنید، البته بنده قصد تخطئه کردن ندارم، منظور همان معارفی است که در کتب مدرسه یا دانشگاه خوانده‌اید، همانطور که می‌دانید انگیزه ایجاد نمی‌کند، باعثه ندارد که انسان را تکان بدهد.
از طرف دیگر، جریانی مکتب اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را نقد می‌کند، که بنده تابحال در هیچ منبری بصورت گسترده نتوانسته‌ام حرف‌های آن‌ها را نقد کنم، علّت هم این است که مقدّمات را نگفته بودم، و اتفاقاً از خطرناک‌ترین جاها آنجایی است که مثال می‌زنم، جریانی پیدا بشود و بگوید شما شیعیان که شب‌ها به هیئت بضعه الرسول سلام الله علیها می‌آیید، نمی‌دانید که این افکار شما در قرن پنجم تولید شده است.
دیگر شما هرچه استدلال کنید و برهان بیاورید، می‌گوید این استدلال‌ها قرن پنجم تولید شده است و قرن چهارم مطالبی بر خلاف این‌ها می‌گفتند.
دیگر در اینجا فایده‌ای ندارد که شما استدلالی برای طرف بیاورید، چون می‌گوید این استدلال هم قرن پنجم تولید شده است، مردم قرن چهارم طور دیگری فکر می‌کردند، مردم قرن سوم هم طور دیگری فکر می‌کردند، مردم قرن دوم هم طور دیگری فکر می‌کردند.
دین هم تنها چیزی است که، درست است که باید با زندگی امروز مردم همراه بشود، ولی اگر قرار باشد معارف و مبانی اصلی دین قدیمی نباشد و تولید آینده باشد، دیگر پیغمبر و نبوّت اعتباری ندارد، چون می‌گویند ما با عصمت پیامبر که مشکلی نداریم، ولی این حرف‌ها مثلاً قرن پنجم تولید شده است.
اینجا جواب از سنج استدلال کلامی نیست، چون سؤال طرف استدلال کلامی نیست، اینجا بایستی بگوییم: نخیر! این عقاید در قرن یکم و دوم اینطور تبیین شده است.
هم اثر ایجابی دارد و هم اثر سلبی.
مقدّمه‌ی دوم؛ اسلامِ خالص خواهی
الآن مقدّمه‌ی دوّمی هم عرض کنم، آن هم این است که وقتی ما به دنبال اسلام ناب و خالص هستیم، اگر به این موضوع توجّه دقیق نشود، چند آسیب جدّی دارد.
بیشتر جریان‌هایی که به دنبال اسلام ناب رفته‌اند، منحرف شده‌اند. ما باید حواس خودمان را جمع کنیم که مانند آن‌ها آسیب نخوریم.
مثلاً جریانی در دوره‌ی مشروطه و قبل و بعد از آن، در دوره‌ی قاجار بود، جریانی که بعد از ماجرای اصلاح دینِ «مارتین لوتر» و امثال این‌ها، مشابهت‌هایی در اسلام با مسیحیت پیدا کردند و شروع کردند به «اسلامِ خالص‌خواهی»، شریعت سنگلجی و این جریانات. این‌ها در کتب معاصر ما هم بوده‌اند، حیدرعلی قلمداران، علی شریعتی و… که البته بحث ما به این زودی به این‌ها نمی‌رسد.
سال گذشته هم عرض کردم که این بحث ما حداقل مثلاً سیصد جلسه است، جلسه هم هیئت است، بالاخره کتاب درس سه ساعته نیست، خاصیّت جلسه این نیست که ما اولاً بتوانیم طولانی حرف بزنیم، ثانیاً همه در جلسه که دانشجوی یک رشته‌ی خاص نیستند، لذا باید میانه‌ای را درنظر گرفت، یعنی نه درس است و نه منبر. همین موارد هم محدودیت ایجاد می‌کند.
آن جریان‌ها مانند علی شریعتی و حیدرعلی قلمداران و شریعت سنگلجی و آن کسی که اسرارِ هزارساله نوشت و پس و پیشِ این‌ها، که تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند، ادّعای این موضوع را داشتند که به دنبال اسلام خالص هستیم. ادّعای وهابیّت هم این است که ما به دنبال اسلام خالص هستیم، داعش رسماً می‌گوید که ما به دنبال اسلام خالص هستیم.
اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین تفکّرات مختلف مجتهدین را نابود نمی‌کردند
یکی از خطرات جدّیِ «اسلام خالص خواهی»، تکفیرِ دیگران و نفیِ مطلقِ دیگران است. این از آن مواردی است که باید به آن توجّه شود.
ما به دنبال اسلام خالص هستیم، اما انتهای شیوه‌ی ما این نیست که، در نهایت به هر کسی که اهل عرفان است فحش بدهیم، در نهایت به هر کسی که اهل فلسفه است فحش بدهیم، در نهایت به هر کسی که اهل اصول فقه است فحش بدهیم، یا این طرفی باشیم و به اخباری‌ها فحش بدهیم، به تفکیکی‌ها فحش بدهیم، به مخالفین تصوّف فحش بدهیم.
این میان مسئله‌ی اجتهاد است.
وقت مردم در خیلی از جلساتِ مجالس مذهبی گرفته می‌شود که در نهایت وقتی مردم را آنجا بلند شدند مخالف یک جریان بشوند، در صورتی که مباحثِ آن جریان‌ها تخصصی است.
مثلاً طرف پیغام می‌دهد که نظر شما در مورد «وحدت وجود» چیست؟
از او می‌پرسم: آیا فلسفه خوانده‌ای؟
می‌گوید: نه! فلسفه نخوانده‌ام، نظر شما چیست؟
شما به نظر من چکار دارید؟ اصلاً اگر من در این موضوع نظر داشته باشم، چه اهمیّتی دارد؟ که در نهایت قرار باشد ما بر علیه کسی و له کس دیگری باشیم.
ما بایستی در ابتدا ببینیم که گوهر آن معارف اولیّه کجاست، بعد اگر این جلسات به جایی رسید، آنجا خواهیم گفت که اگر یک جریانی طرفدار عرفان هستند، این‌ها چه ضعف‌هایی در معارف دیده‌اند که به آن سمت رفته‌اند؟ بسیاری از آن‌ها به دنبال حقایق بوده‌اند.
البته بحث ما در اینجا نه دفاع از عرفان است و نه بر علیه عرفان است.
خیلی از جلساتی که موضوع عقاید دارند، کنار دشمنان دین، عدّه‌ای از شیعیان را هم به نام اهل بدعت، لعن و نفرین می‌کنند، نام جلسات هم معارف است!
ان شاء الله جلسه‌ی ما به اینجا نمی‌رسد، یعنی بنا بر این نیست که با شیعیانی که به هر دلیلی ما تفکّراتشان را نپذیریم، با فحش و لعن و نفرین برخورد کنیم، چون اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین شیوه‌ی تعامل یاد داده‌اند؛ مگر کسی که احراز بشود عامداً منحرف است، در غیر از اینصورت ممکن است ما کسی را ترویج کنیم یا کسی را ترویج نکنیم.
این موضوع را صریح عرض می‌کنم، اینکه اطفالی راه بیفتند و علامه طباطبایی رضوان الله تعالی علیه را نقد کنند…
آیا عیب دارد که کسی علامه طباطبایی رضوان الله تعالی علیه را نقد کند؟ برای غیرمعصوم هیچ اشکالی ندارد. هیچ کسی بالاتر از نقد نیست، می‌شود همه را نقد کرد.
اما اینکه آدمی که هنوز به اندازه‌ی وزن خودش کتاب نخوانده است، بیاید و جریانی را تخریب کند، بر علیه کسی و له کسی حرف بزند، این بجز تشتت نیست. این بر خلاف مسیری است که اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین می‌رفتند. اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین تفکرات مختلف مجتهدین را اینطور نابود نمی‌کردند.
هر پیامبری دشمن دارد
یک جهت دیگری که این «سیر تکوّن عقاید شیعه» را بحث می‌کنیم این است که، قرآن کریم دارد «کَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا»[۴] ما برای هر پیغمبری دشمنانی قرار دادیم؛ یعنی اجازه دادیم که عدّه‌ای دشمنی کنند، و اصلاً هیچ مسیر حقّی بدون دشمنی نیست، هیچ کسی رشد نمی‌کند، الا اینکه باید سختی بکشد. «شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ»؛ «شَیَاطِینَ» یعنی اغواگر هستند، نافذ هستند، از انسان و جن قوی‌تر هستند.
اگر ما بیاییم و سیر تکوّن را بررسی کنیم، این مسیرِ دوگانه‌ی پیغمبر و یاران ویژه‌ی پیامبر، و دشمنان پیغمبر را می‌بینیم. بعداً این خط گُم نمی‌شود، آنوقت هم راحت‌تر می‌شود روی مباحث فکر کرد. در حالی که اگر استدلال صرف کنیم که مثلاً آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام هستند یا نه، اینجا دیگر گسست ایجاد می‌شود.
آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟
مثلاً «امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام است»، حال که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه امام است، برای چه در زمان حیات امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بسیاری از کارهای درست را انجام ندادند؟
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که حکومت ایشان در تاریخ بی‌نظیر است، فعلاً مثل و مانندی برای حکومت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نیامده است، و تا زمان حضرت حجّت ارواحنا فداه هم مثلی برای آن نخواهد آمد، از نظر خودِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، شاید بیست درصد هم نبود. ظرفیت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بالاتر بود، اما موانعی بود.
چون وقتی ما به کلمات اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین استناد می‌کنیم، بدون درنظر گرفتنِ شرایطِ آن، مطلق‌انگاری می‌کنیم.
مثلاً اینکه آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در روزگار خود با هر بدعتی برخورد کرده‌اند یا نه؟ قاعدتاً امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با هر بدعتی در روزگار خودش برخورد می‌کرد، اما اگر اقتضاء و شرایط بود! اما امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌ها برخورد نکردند.
تا کسی آن فضا را نشناسد نمی‌تواند این موضوع را درک کند.
مانند اینکه الآن بحث است که زمان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نسبت به حجاب چطور برخورد می‌شد؟
ما در جایی توضیح داده‌ایم که این سؤال کلاً از یک جهت غلط است، چون باید ببینید که آیا این موضوع در آن زمان ناهنجاری بوده است یا نه؟
مثلاً ممکن است جامعه‌ای بی‌دینِ بت‌پرست باشند ولی روی قومیت‌شان نسبت به مواد مخدّر، این موضوع برایشان یک چیز پلید و بی‌کلاس و شنیع و زشت و آبروریزی باشد.
لذا در آن فضا زمینه‌ی جرائمی مانند قاچاق مواد مخدّر را نمی‌بینید.
وقتی ما می‌خواهیم جامعه‌ای را با جامعه‌ی دیگری قیاس کنیم، باید موضوعی که در هر دو ناهنجاری باشد را ببینیم.
اهمیّتِ «نگاه تاریخی» به مسئله
مسئله یک وجه دیگری دارد که سال گذشته به آن پرداخته‌ایم و الآن هم بعنوان مقدّمه چند جمله راجع به آن عرض می‌کنم، آن هم این است که ما یک دوگانه‌ی بسیار پُررنگی در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم داریم.
بنده تقریباً بیست سال است که منبر می‌روم، هر کجا که راجع به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و ولایت حضرت حرف زدم، دو جلسه از ده جلسه را راجع به وحدت صحبت کرده‌ام، چون طرف برای اینکه نگاه تاریخی به مسئله ندارد، خیال می‌کند دفاع از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه یا باید آنقدر بی‌بخار باشد که نکند کسی نقد بشود، یا این بر خلاف تمدّن اسلامی است، یا این بر خلاف نظامِ فلان است؛ چون در بستر تاریخی توجّه نکرده است که این معارف چطور تبیین و تبلیغ شده است.
بعد شما نگاه می‌کنید که وقتی راجع به معارف حرف می‌زنید، می‌گوید فلان بزرگوار این جمله را دارد. خُب من باید این جمله را چکار کنم؟ اینجا ملاک استدلال چیست؟ من می‌گویم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه چگونه عمل کرده‌اند، امام سجّاد علیه السلام چگونه عمل کرده‌اند. شما در ابتدا تکلیف امام سجّاد علیه السلام را روشن کن که آیا این مسیر را معاذالله غلط رفته‌اند یا نه، تا نوبت به ما برسد.
اگر نگاه تاریخی نداشته باشد، هر جایی که هر چیزی مورد توجّه و اقبال و علاقه‌ی یک عدّه باشد، می‌خواهد همه‌ی دین را از آن کانال تبلیغ و تبیین کنند.
دو جریان فکری در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم
قبلاً عرض کرده‌ایم که زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دو جریان جدّی هستند که در یکی از این دو جریان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هستند، امام حسن مجتبی صلوات الله علیه هستند، امام حسین صلوات الله علیه هستند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند، سلمان و ابوذر و مقداد و امّ سلمه سلام الله علیهم أجمعین هستند، تا آدم‌هایی که طرفدار این بزرگواران هستند ولی «خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَیِّئًا»،[۵] گاهی گناه هم می‌کنند، ولی دل با این جریان دارند، این‌ها یک تفکّر داشتند.
یک جریان هم در مقابل بودند که بین آن‌ها منافقین هم بودند که این‌ها دائماً نسبت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اشکال می‌گرفتند، نقد می‌کردند.
اگر ما زمینه‌ی تاریخی این جریان را نبینیم، بعداً گُم می‌شویم.
از ویژگی‌های جریان دوم این است که بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، ناگهان دشمنان اصلیِ دین تمام شدند!
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم تا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه چند سال گذشته است؟ بیست و پنج سال.
بعد شما نگاه می‌کنید و می‌بینید که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به مالک می‌فرمایند: «إِنَّ هَذَا الدِّینَ قَدْ کَانَ أَسِیراً فِی أَیْدِی الاَْشْرَارِ»[۶] دین در دست اشرار اسیر شده بود.
همچنین مشکلاتی پیش آمد که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نتوانستند همه‌ی بدعت‌ها را اصلاح کنند، بعضی از این ناخالصی‌ها و انحرافات و بدعت‌ها ماند، ائمه‌ی بعدی تلاش می‌کردند که آن‌ها را اصلاح کنند، همه‌ی آن‌ها هم تمام نشد.
ادامه‌ی بحث «آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟»
عدّه‌ای نزد امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمدند، حضرت سخنرانی فرمودند، گفتند مشکلات خیلی زیاد است، حال که حکومت به دست شما رسیده است، بیایید و این‌ها را اصلاح کنید.
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اینطور فرمودند: «أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ وَ حَوْلَهُ نَاسٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ خَاصَّتِهِ وَ شِیعَتِهِ»،[۷] امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به دوستان و اهل بیت و خاصان و شیعیان خود فرمودند: «قَدْ عَمِلَتِ اَلْوُلاَهُ قَبْلِی أَعْمَالاً خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ» والیان قبل از ما عمداً با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم مخالفت کردند و اعمالی انجام دادند…
یعنی نه اینکه نمی‌دانست پیامبر چکار می‌کند…
اگر کسی پنج روز در بیابان گیر کرد و سؤال شرعی هم داشت، بالاخره باید نماز بخواند، او گیر کرده است، به این شخص «مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ» نمی‌گویند، اما کسی کنار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم یا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هست و سؤال نمی‌کند، اما کسی کنار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است و سؤال می‌کند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم جواب می‌دهد و بر خلاف فرمایش پیامبر عمل می‌کند. «مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ» این است، نه جهل داشتن و دسترسی نداشتن.
«مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ» یک جریان عمداً بر خلاف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عمل می‌کردند، «نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ» برای اینکه می‌خواستند عهد پیامبر را نقض کنند.
یعنی این‌ها جریانی هستند که دشمن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستند.
«مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ» سنّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را می‌دیدند و آن را عوض می‌کردند.
فخر رازی از دشمنی با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌گوید!
اینکه در روایات ما می‌گوید اگر تعارضی بین دو حکم از امام شنیدید و تشخیص ندادید کدامیک تقیّه است و کدامیک واقعی است و کدامیک را درست نقل کرده‌اند، می‌گویند یک راه این است که برو ببین دیگران به کدامیک عمل می‌کنند، تو بر خلاف آن‌ها عمل کن؛ به این جهت است که این جریان «مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ»، سنّت را عوض کرده است.
فخر رازی در اول تفسیر خود ذیل این بحث که «بسم الله الرحمن الرحیم» را جَهر بخوانیم یا اخفات، صریح می‌گوید: بنی امیّه چون علی بن ابیطالب صلوات الله علیه را مقیّد به جَهرِ «بسم الله الرحمن الرّحیم» می‌دیدند، برای مخالفت با او، عمداً اخفاتی می‌گفتند. این موضوع در فقه وارد شد و فقه غیرشیعه اینطور شد!
خیلی از آن‌هایی که از جریان‌های غیرشیعه هستند و اینطور عمل می‌کنند خبر ندارند، بنده قصد تخطئه کردن ندارم، اما حال ما فهمیدیم، باید چکار کنیم؟
فخر که حتّی شیعه نیست و خیلی هم به شیعیان حمله کرده است می‌گوید پیغمبر فرمود «اللّهُمَّ أدِرِ الحَقَّ»، خدایا! حق را دور سرِ علی بگردان، و من مطمئن هستم که در موضوع «بسم الله الرحمن الرّحیم» علی بن ابیطالب صلوات الله علیه «بسم الله الرحمن الرّحیم» را به جَهر می‌گفته است و بنی امیّه این موضوع را اخفاتی کرده‌اند، من از علی بن ابیطالب طرفداری می‌کنم.
ابن عباس که پیرمرد شده بود، در منا گفت که چرا این‌ها تَلبیه نمی‌کنند، یعنی چرا «لَبَّیکَ الّلهُمَّ لَبَّیکَ، لَبَّیکَ لاشَریکَ لَکَ لَبَّیکَ، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَهَ لَکَ وَالْمُلکَ، لاشَریکَ لَکَ لَبَّیکَ» نمی‌گویند. «سعید بن جُبیر» گفت: «یَخَافُونَ مِنْ مُعَاوِیَهَ»[۸] چون از معاویه می‌ترسند!
چرا شاه در این موضوع ورود کرده است؟ می‌گوید چون علی بن ابیطالب در منا «لَبَّیکَ الّلهُمَّ لَبَّیکَ، لَبَّیکَ لاشَریکَ لَکَ لَبَّیکَ، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَهَ لَکَ وَالْمُلکَ، لاشَریکَ لَکَ لَبَّیکَ» می‌گفته است، شما حق ندارید بگویید!
ابن عباس از خیمه بیرون آمد و داد زد و گفت: «لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ فَإِنَّهُمْ قَدْ تَرَکُوا السُّنَّهَ مِنْ بُغْضِ عَلِیٍّ»!
البته توجّه بفرمایید که من از معاویه مثال زدم، نه از خلفا!
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اینجا که برای معاویه نمی‌فرمایند. از نظر «حجم تخریب»، تخریب معاویه از لحاظ کمّی از قبلی‌ها بیشتر است، ولی معاویه یک میوه‌ی شجره‌ی ملعونه است.
معاویه ملعون از نظر گستردگی کاری کرده است که با کسی قابل قیاس نیست، ولی معاویه به تنهایی نمی‌توانست حرفی بزند.
شما فرض کنید ما بیست و یک سال با صدام ملعون بجنگیم، بعد از مرحوم امام خمینی رضوان الله تعالی علیه، صدام حسین ملعون ولی فقیه بشود! مسلّماً چنین چیزی نمی‌شود!
کسی که رهبرِ دشمنان اسلام بوده است، آمده است و جای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نشسته است!
ولی فقیه کجا و جانشین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کجا؟
«صحیح مسلم» از نفاق خلیفه سوم می‌گوید!
الآن هزار سال گذشته است، شأنی که برای ولی فقیه قائل هستند کجا و شأن جانشین پیامبر کجا؟ ولی فقیه نمی‌تواند بگوید من دوست دارم بر خلاف قرآن و سنّت حرف بزنم، اگر انسان نابابی هم جای ولی فقیه بنشانند، جرأت نمی‌کند این حرف را بزند، ولی خلیفه اینطور نیست.
آمدند و به عثمان گفتند: زمان پیامبر که به حج آمدیم، پیامبر نماز را در منا شکسته خواند، تو هم در آنجا حضور داشتی. حتّی خلفای قبل از خودت هم نماز را در سفر شکسته می‌خواندند، حتّی خودت شش سال قبل هم که در منا امام جماعت بودی نماز را شکسته خواندی، چرا امروز نماز را تمام خواندی؟ گفت: به نظرم اینطور بهتر است!
اگر شما ولی فقیه نابابِ قلابیِ نفوذی هم به جایی ببرید، جرأت نمی‌کند بر خلاف دین بگوید «دوست دارم!»، حداقل ظاهر را حفظ می‌کند.
در صحیح مسلم آمده است که به عثمان گفتند: مگر تو زمان پیامبر نبودی که اینطور عمل می‌کرد؟ گفت: «أَجَلْ، وَلَکِنَّا کُنَّا خَائِفِینَ»[۹] بودم! ولی می‌ترسیدیم بر خلاف او عمل کنیم.
این صریح است!
ادامه‌ی بحث «آیا امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با همه‌ی بدعت‌های زمان خودشان مقابله کردند؟»
«مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ وَ لَوْ حَمَلْتُ اَلنَّاسَ عَلَى تَرْکِهَا»، حال او بعنوان جانشین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اینطور عمل کرده است و این یک تفکّر شده است و مردم هم بعنوان اینکه مقام خلافت پیغمبر چنین دستوری را صادر کرده است، دین می‌پندارند.
اگر من الآن مخالفت کنم «لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی حَتَّى أَبْقَى وَحْدِی» لشگرم می‌پاشد و من تنها می‌مانم، دیگر نمی‌توانم هیچ کاری کنم.
بعد امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شروع کردند به شمردن مواردی. حضرت زین العابدین هم از این موارد شمرده‌اند. شمردنِ مواردی که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بدعت می‌داند، حقّ الله، حقّ الناس، مالی، ناموسی، ولی می‌فرمایند الآن نمی‌شود این را اصلاح کرد، باید اول مردم بفهمند.
خدایا! به همه‌ی ما معرفت دینی عطاء بفرما.
روضه و توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
توسّل امشب به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است، من برای پیدا کردن این دیوان خیلی جستجو کرده‌ام.
عالِمی سال ۱۳۴۲ هجری قمری از دنیا رفته است، یعنی به قمری ۱۰۲ سال قبل از دنیا رفته است، «شیخ محمد حسن آل سَمیسِم نجفی».
برای چه این‌ها را می‌گویم؟ برای اینکه اعمال ما کوچک است و بزودی خواهیم مُرد و دست ما در آخرت خالی است، فکری به حال خودمان کنیم، حداقل آرزو کنیم که خدایا! صد سال بعد هم که مردم سحر روضه می‌خواندند، ما هم نقشی در آن داشته باشیم، ما پانصد سال بعد هم باشیم، این حیف است که ما فقط به اندازه‌ی عمرمان در این جلسات شرکت کنیم.
هم این بزرگواران را شریک می‌کنم که آن‌ها هم ما را یاد کنند، هم بلکه در این جمع ما کسی باشد که فکر کنیم چکار می‌توانیم کنیم که قدم ماندگاری برای دین برداریم.
بعضی از ابیات این دیوان سنگین است و بنای بنده هم این نیست که بعضی از روضه‌ها را بخوانم، هر اندازه را که بتوانم خواهم خواند.
قسمتی از ابیاتِ سَمیسِم در اینجا این است که با «در» صحبت کرده است، می‌گوید:
یا بَابَ فَاطِمَ لا طُرِقتَ بِخِیفَهٍ وَیَدُ الهُدى سَدَلَت عَلَیکَ حِجَابا
ای درِ خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها! اگر آن‌ها ندانند، من که می‌دانم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم سحرها پشت این در می‌آمد و نماز می‌خواند، اگر این‌ها ندانند من که می‌دانم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم صدها مرتبه پشت این در ایستاده است و با احترام صدا زده است، اگر این‌ها ندانند، من حرمتِ تو را می‌دانم. این‌ها نبودند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را یاری کنند، چرا تو یاری نکردی؟ تو که حائل شده بودی و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پشت سرِ تو ایستاده بود، چرا تو کمک نکردی که حجابِ ناموسِ خدا…
أوَلستَ أنتَ بِکُلِّ آنٍ مَهبَطَ الـ أملاکِ فیکَ تُقّبلُ الأعتابا
مگر تو نبودی که اینجا همیشه مَهبَط و محل هبوطِ ملائکه بود، مگر ملائکه با افتخار درگاه ورودی این خانه را نمی‌بوسیدند؟
أوْهٍ عَلَیکَ فَمَا استَطَعتَ تَصُدُّهُم لما أتَوکَ بَنُو الضَّلالِ غِضَابا
وای بر تو! چرا وقتی فرزندانِ گمراهی حمله کردند مقاومت نکردی؟
نَفسِی فِداکَ أما عَلِمتَ بِفَاطِمٍ وَقَفَت وَرَاکَ تُوَبّخُ الأصحَابا
فدای تو دری بشوم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم تو را بوسیده است، آیا نمی‌دانستی که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پشت سر تو آمده است و این‌ها را توبیخ می‌کند؟
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم رو کرد و عرض کرد: «هَکَذَا کَانَ یُفْعَلُ بِحَبِیبَتِکَ وَ ابْنَتِکَ»،[۱۰] ببین با فرزندانت چکار می‌کنند…
أوَما رَقَقتَ لِضِلعِهَا لَمّا انحَنَى کسراً وعنه تزجُرُ الخطابا
آیا دل تو برای آن پهلوی مبارک نسوخت؟
أوَ ما دَرى المِسمارُ حِینَ أصَابَهَا مِن قَبْلِها قَلبَ النَّبِیِّ أصابا
این‌ها شعور نداشتند، آیا تو هم نفهمیدی که این مسمار، قبل از اینکه بخواهد به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برسد، اول در جگرِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم رفت؟
عَتبَی عَلَى الأعتابِ فِیهَا مُحسِنٌ مُلقى وَمَا انهَالَت عَلَیهِ تُرابا
وای بر ما که در درگاه این خانه حضرت محسن علیه السلام افتاد، آنجا کسی نبود که او را خاک کند…
حَتَّى تُوَارِیَهُ لأن لا تَسحَقً الـ أقدَامُ مِنهُ أضلُعاً وَإهَابَا
آیا می‌دانی چند نفر از اینجا عبور کردند؟
هُوَ أوّلُ الشُّهَداءِ بَعدَ مُحمّدٍ وَیَرَى المُصابَ عَلَى الصوابِ صَوابا
اولین شهیدِ این خانواده بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، حضرت محسن سلام الله علیه بود، دید اگر بخواهد باشد، تحمّل ندارد مصیبتِ مادر خود را ببیند.
مَا أسطَاعَ یَدفَعُ عَن أبِیهِ وَاُمّهِ فَمَضى لِأحمَدَ یَشتَکِی الأصحابا
دید نمی‌تواند از پدر و مادر خود دفاع کند، گفت می‌روم و به جدّم شکایت شما را می‌کنم.
لَمَّا عَدَوا لِلبَیتِ عَدوهَ آمِنٍ مِن لَیثَ غابٍ حِینَ دَاسُوا الغابا
وقتی این‌ها حمله کردند با امنیت حمله کردند، وقتی این‌ها به بیشه‌ی شیر حمله کردند، با امنیتِ کامل آمدند.
لَو یَنظُرُونَ ذُبابَ صارمِ حَیدرٍ لَرأیتَهُم یَتَطَایَرُونَ ذُبابا
اگر تیزیِ تیغ حیدر را می‌دیدند، مانند مگس پرواز می‌کردند.
لکِنَّهُم عَلِمُوا الوَصیَّهَ أنّها صَارَت لِصَارِمِهِ الصَّقیلِ قِرابا
ولی می‌دانستند، نفوذی‌هایشان در خانه‌ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به آن‌ها گفته بودند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم وصیّت کرده است که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نباید دست به شمشیر ببرند.
لکِنَّهُم عَلِمُوا الوَصیَّهَ أنّها صَارَت لِصَارِمِهِ الصَّقیلِ قِرابا
می‌دانستند که او کاری نمی‌کند، برای همین با امنیت حمله کردند.
در جای دیگری اینطور می‌گوید:
لا یُنقِصُ اللَّیثَ وطأُ الکَلبِ غابَتَه مَن یأمَنُ البطشَ أبدى سَوأهَ الأدَبِ
برای شیر این کوچکی و حقارت نیست که سگ به بیشه‌ی او حمله کند، اگر سگ بداند شیر با او کار ندارد، می‌آید و بی‌ادبی می‌کند.
لکِنَّهُم عَلِمُوا الوَصیَّهَ أنّها صَارَت لِصَارِمِهِ الصَّقیلِ قِرابا
این‌ها می‌دانستند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم وصیّت کرد و فرمودند: علی جان! هدایت این امّت، بقای این امّت به صبر تو وابسته است.
امام صادق علیه السلام هم به مؤمنان قرون بعدی اشاره کرده است…
لکِنَّهُم عَلِمُوا الوَصیَّهَ أنّها صَارَت لِصَارِمِهِ الصَّقیلِ قِرابا
می‌دانستند که او کاری نمی‌کند، برای همین با امنیت حمله کردند.
حال که اینطور شد…
فَهُنَاکَ قَد جَعَلُوا النّجَادَ بِعُنقِ مَن مَدُّوا لَهُ یَومَ «الغَدِیرِ» رِقابا
طناب بر گردن کسی انداختند که همه‌شان روز غدیر برای دیدن او گردن کشیده بودند.
آن کسی که همه‌ی گردن‌ها افراشته شده بود که آقایی او را در روز غدیر ببیند، امروز آمدند و به گردن مبارک او طناب بستند.
سَحَبُوهُ وَالزَّهرَاءُ تَعدُو خَلفَهُ وَالدُّمعُ أجرَتهُ عَلَیهِ سَحابا
او را می‌کشیدند و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پشت سر او می‌دوید و مانند ابر بهاری گریه می‌کرد.
فَدَعَتْهُمُ: خَلُّوا ابنَ عَمّی حَیدرٍ أو أکشِفَنَّ إلى الدُّعَاءِ نِقابا
صدا زد: پسر عموی من حیدر را رها کنید، وگرنه روی خود را باز می‌کنم و نفرین می‌کنم…
بعضی‌ها می‌پرسند که آیا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها این جمله را فرموده‌اند یا نه؟
وقتی شمشیر روی گردن امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دید و قتل را قطعی دید، خواست کاری کند که این‌ها کوتاه بیایند، بعد فرمود:
حارَبتُمُ البَارِی وَآلَ نَبِیّهِ وَعَصَیتُمُ الأَعوَادَ والمِحرَابَا
در حال جنگیدن با خدا و آل نبی هستند، ما منبر و محراب و اذکار نماز می‌جنگید.
وَنَکَثتُم کَثَمُودَ، هَذَا صَالِحٌ لِمَ تَسحَبُونَ الصّالِحَ الأوّابا
همانطور که ثمود با صالح بیعت کرد، ای اهل ثمود! با او بیعت کرده‌اید! برای چه با این صالح این کار را می‌کنید؟
می‌گوید وقتی این‌ها این جملات را شنیدند و دیدند هرچه می‌کِشَند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دست از بندِ کمرِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نمی‌کِشَد، برگشتند…
رَجَعُوا إلَیهَا بالسّیاطِ لِیُخمِدوا نُور النّبیِّ السّاطِعَ الثَّقّابا…
[۱]– سوره مبارکه غافر، آیه ۴۴٫
[۲]– سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫
[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫
[۴] سوره مبارکه انعام، آیه ۱۱۲ (وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا ۚ وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ ۖ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ)
[۵] سوره مبارکه توبه، آیه ۱۰۲ (وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَیِّئًا عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ)
[۶] نهج البلاغه، نامه ۵۳ (ثُمَّ اخْتَرْ لِلْحُکْمِ بَیْنَ النَّاسِ أَفْضَلَ رَعِیَّتِکَ فِی نَفْسِکَ، مِمَّنْ لاَ تَضِیقُ بِهِ الاُْمُورُ، وَلاَ تُمَحِّکُهُ الْخُصُومُ، وَلاَ یَتَمَادَى فِی الزَّلَّهِ، وَلاَ یَحْصَرُ مِنَ الْفَیْءِ إِلَى الْحَقِّ إِذَا عَرَفَهُ، وَلاَ تُشْرِفُ نَفْسُهُ عَلَى طَمَع، وَلاَ یَکْتَفِی بِأَدْنَى فَهْم دُونَ أَقْصَاهُ، وَأَوْقَفَهُمْ فِی الشُّبُهَاتِ، وَآخَذَهُمْ بِالْحُجَجِ، وَأَقَلَّهُمْ تَبَرُّماً بِمُرَاجَعَهِ الْخَصْمِ، وَأَصْبَرَهُمْ عَلَى تَکَشُّفِ الاُْمُورِ، وَأَصْرَمَهُمْ عِنْدَ اتِّضَاحِ الْحُکْمِ، مِمَّنْ لاَ یَزْدَهِیهِ إِطْرَاءٌ وَلاَ یَسْتَمِیلُهُ إِغْرَاءٌ وَأُولَئِکَ قَلِیلٌ؛ ثُمَّ أَکْثِرْ تَعَاهُدَ قَضَائِهِ، وَافْسَحْ لَهُ فِی الْبَذْلِ مَا یُزِیلُ عِلَّتَهُ، وَتَقِلُّ مَعَهُ حَاجَتُهُ إِلَى النَّاسِ، وَأَعْطِهِ مِنَ الْمَنْزِلَهِ لَدَیْکَ مَا لاَ یَطْمَعُ فِیهِ غَیْرُهُ مِنْ خَاصَّتِکَ، لِیَأْمَنَ بِذَلِکَ اغْتِیَالَ الرِّجَالِ لَهُ عِنْدَکَ. فَانْظُرْ فِی ذَلِکَ نَظَراً بَلِیغاً، فَإِنَّ هَذَا الدِّینَ قَدْ کَانَ أَسِیراً فِی أَیْدِی الاَْشْرَارِ، یُعْمَلُ فِیهِ بِالْهَوَى، وَتُطْلَبُ بِهِ الدُّنْیَا.)
[۷] الکافی ، جلد ۸ ، صفحه ۵۸ (عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ قَالَ: خَطَبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ صَلَّى عَلَى اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ أَلاَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمْ خَلَّتَانِ اِتِّبَاعُ اَلْهَوَى وَ طُولُ اَلْأَمَلِ أَمَّا اِتِّبَاعُ اَلْهَوَى فَیَصُدُّ عَنِ اَلْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ اَلْأَمَلِ فَیُنْسِی اَلْآخِرَهَ أَلاَ إِنَّ اَلدُّنْیَا قَدْ تَرَحَّلَتْ مُدْبِرَهً وَ إِنَّ اَلْآخِرَهَ قَدْ تَرَحَّلَتْ مُقْبِلَهً وَ لِکُلِّ وَاحِدَهٍ بَنُونَ فَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ لاَ تَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلدُّنْیَا فَإِنَّ اَلْیَوْمَ عَمَلٌوَ لاَ حِسَابَ وَ إِنَّ غَداً حِسَابٌ وَ لاَ عَمَلَ وَ إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ اَلْفِتَنِ مِنْ أَهْوَاءٍ تُتَّبَعُ وَ أَحْکَامٍ تُبْتَدَعُ یُخَالَفُ فِیهَا حُکْمُ اَللَّهِ یَتَوَلَّى فِیهَا رِجَالٌ رِجَالاً أَلاَ إِنَّ اَلْحَقَّ لَوْ خَلَصَ لَمْ یَکُنِ اِخْتِلاَفٌ وَ لَوْ أَنَّ اَلْبَاطِلَ خَلَصَ لَمْ یَخْفَ عَلَى ذِی حِجًى لَکِنَّهُ یُؤْخَذُ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ فَیُمْزَجَانِ فَیُجَلَّلاَنِ مَعاً فَهُنَالِکَ یَسْتَوْلِی اَلشَّیْطَانُ عَلَى أَوْلِیَائِهِ وَ نَجَا اَلَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَ اَللَّهِ اَلْحُسْنَى إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ کَیْفَ أَنْتُمْ إِذَا لَبَسَتْکُمْ فِتْنَهٌ یَرْبُو فِیهَا اَلصَّغِیرُ وَ یَهْرَمُ فِیهَا اَلْکَبِیرُ یَجْرِی اَلنَّاسُ عَلَیْهَا وَ یَتَّخِذُونَهَا سُنَّهً فَإِذَا غُیِّرَ مِنْهَا شَیْءٌ قِیلَ قَدْ غُیِّرَتِ اَلسُّنَّهُ وَ قَدْ أَتَى اَلنَّاسُ مُنْکَراً ثُمَّ تَشْتَدُّ اَلْبَلِیَّهُ وَ تُسْبَى اَلذُّرِّیَّهُ وَ تَدُقُّهُمُ اَلْفِتْنَهُ کَمَا تَدُقُّ اَلنَّارُ اَلْحَطَبَ وَ کَمَا تَدُقُّ اَلرَّحَى بِثِفَالِهَا وَ یَتَفَقَّهُونَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَ یَتَعَلَّمُونَ لِغَیْرِ اَلْعَمَلِ وَ یَطْلُبُونَ اَلدُّنْیَا بِأَعْمَالِ اَلْآخِرَهِ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ وَ حَوْلَهُ نَاسٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ خَاصَّتِهِ وَ شِیعَتِهِ فَقَالَ قَدْ عَمِلَتِ اَلْوُلاَهُ قَبْلِی أَعْمَالاً خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَعَمِّدِینَ لِخِلاَفِهِ نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ وَ لَوْ حَمَلْتُ اَلنَّاسَ عَلَى تَرْکِهَا وَ حَوَّلْتُهَا إِلَى مَوَاضِعِهَا وَ إِلَى مَا کَانَتْ فِی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی حَتَّى أَبْقَى وَحْدِی أَوْ قَلِیلٌ مِنْ شِیعَتِیَ اَلَّذِینَ عَرَفُوا فَضْلِی وَ فَرْضَ إِمَامَتِی مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُنَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ رَأَیْتُمْ لَوْ أَمَرْتُ بِمَقَامِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَدَدْتُهُ إِلَى اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی وَضَعَهُ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَدَدْتُ فَدَکاً إِلَى وَرَثَهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ رَدَدْتُ صَاعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا کَانَ وَ أَمْضَیْتُ قَطَائِعَ أَقْطَعَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَقْوَامٍ لَمْ تُمْضَ لَهُمْ وَ لَمْ تُنْفَذْ وَ رَدَدْتُ دَارَ جَعْفَرٍ إِلَى وَرَثَتِهِ وَ هَدَمْتُهَا مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ رَدَدْتُ قَضَایَا مِنَ اَلْجَوْرِ قُضِیَ بِهَا وَ نَزَعْتُ نِسَاءً تَحْتَ رِجَالٍ بِغَیْرِ حَقٍّ فَرَدَدْتُهُنَّ إِلَى أَزْوَاجِهِنَّ وَ اِسْتَقْبَلْتُ بِهِنَّ اَلْحُکْمَ فِی اَلْفُرُوجِ وَ اَلْأَحْکَامِ وَ سَبَیْتُ ذَرَارِیَّ بَنِی تَغْلِبَ وَ رَدَدْتُ مَا قُسِمَ مِنْ أَرْضِ خَیْبَرَ وَ مَحَوْتُ دَوَاوِینَ اَلْعَطَایَا وَ أَعْطَیْتُ کَمَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُعْطِی بِالسَّوِیَّهِ وَ لَمْ أَجْعَلْهَا دُولَهً بَیْنَ اَلْأَغْنِیَاءِ وَ أَلْقَیْتُ اَلْمِسَاحَهَ وَ سَوَّیْتُ بَیْنَ اَلْمَنَاکِحِ وَ أَنْفَذْتُ خُمُسَ اَلرَّسُولِ کَمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فَرَضَهُ وَ رَدَدْتُ مَسْجِدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَى مَا کَانَ عَلَیْهِ وَ سَدَدْتُ مَا فُتِحَ فِیهِ مِنَ اَلْأَبْوَابِ وَ فَتَحْتُ مَا سُدَّ مِنْهُ وَ حَرَّمْتُ اَلْمَسْحَ عَلَى اَلْخُفَّیْنِ وَ حَدَدْتُ عَلَى اَلنَّبِیذِ وَ أَمَرْتُ بِإِحْلاَلِ اَلْمُتْعَتَیْنِ وَ أَمَرْتُ بِالتَّکْبِیرِ عَلَى اَلْجَنَائِزِ خَمْسَ تَکْبِیرَاتٍ وَ أَلْزَمْتُ اَلنَّاسَ اَلْجَهْرَ بِ «بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ » وَ أَخْرَجْتُ مَنْ أُدْخِلَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسْجِدِهِ مِمَّنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْرَجَهُ وَ أَدْخَلْتُ مَنْ أُخْرِجَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِمَّنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَدْخَلَهُ وَ حَمَلْتُ اَلنَّاسَ عَلَى حُکْمِ اَلْقُرْآنِ وَ عَلَى اَلطَّلاَقِ عَلَى اَلسُّنَّهِ وَ أَخَذْتُ اَلصَّدَقَاتِ عَلَى أَصْنَافِهَا وَ حُدُودِهَا وَ رَدَدْتُ اَلْوُضُوءَ وَ اَلْغُسْلَ وَ اَلصَّلاَهَ إِلَى مَوَاقِیتِهَا وَ شَرَائِعِهَا وَ مَوَاضِعِهَا وَ رَدَدْتُ أَهْلَ نَجْرَانَ إِلَى مَوَاضِعِهِمْ وَ رَدَدْتُ سَبَایَا فَارِسَ وَ سَائِرِ اَلْأُمَمِ إِلَى کِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذاً لَتَفَرَّقُوا عَنِّی وَ اَللَّهِ لَقَدْ أَمَرْتُ اَلنَّاسَ أَنْ لاَ یَجْتَمِعُوا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلاَّ فِی فَرِیضَهٍ وَ أَعْلَمْتُهُمْ أَنَّ اِجْتِمَاعَهُمْ فِی اَلنَّوَافِلِ بِدْعَهٌ فَتَنَادَى بَعْضُ أَهْلِ عَسْکَرِی مِمَّنْ یُقَاتِلُ مَعِی یَا أَهْلَ اَلْإِسْلاَمِ غُیِّرَتْ سُنَّهُ عُمَرَ یَنْهَانَا عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً وَ لَقَدْ خِفْتُ أَنْ یَثُورُوا فِی نَاحِیَهِ جَانِبِ عَسْکَرِی مَا لَقِیتُ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مِنَ اَلْفُرْقَهِ وَ طَاعَهِ أَئِمَّهِ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلدُّعَاهِ إِلَى اَلنَّارِ وَ أَعْطَیْتُ مِنْ ذَلِکَ سَهْمَ ذِی اَلْقُرْبَى اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّٰهِ وَ مٰا أَنْزَلْنٰا عَلىٰ عَبْدِنٰا یَوْمَ اَلْفُرْقٰانِ یَوْمَ اِلْتَقَى اَلْجَمْعٰانِ » فَنَحْنُ وَ اَللَّهِ عَنَى بِذِی اَلْقُرْبَى اَلَّذِی قَرَنَنَا اَللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ بِرَسُولِهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ تَعَالَى «فَلِلّٰهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبىٰ وَ اَلْیَتٰامىٰ وَ اَلْمَسٰاکِینِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ» فِینَا خَاصَّهً: «کَیْ لاٰ یَکُونَ دُولَهً بَیْنَ اَلْأَغْنِیٰاءِ مِنْکُمْ وَ مٰا آتٰاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مٰا نَهٰاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ» فِی ظُلْمِ آلِ مُحَمَّدٍ : «إِنَّ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ » لِمَنْ ظَلَمَهُمْ رَحْمَهً مِنْهُ لَنَا وَ غِنًى أَغْنَانَا اَللَّهُ بِهِ وَ وَصَّى بِهِ نَبِیَّهُ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْ لَنَا فِی سَهْمِ اَلصَّدَقَهِ نَصِیباً أَکْرَمَ اَللَّهُ رَسُولَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ أَکْرَمَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ أَنْ یُطْعِمَنَا مِنْ أَوْسَاخِ اَلنَّاسِ فَکَذَّبُوا اَللَّهَ وَ کَذَّبُوا رَسُولَهُ وَ جَحَدُوا کِتَابَ اَللَّهِ اَلنَّاطِقَ بِحَقِّنَا وَ مَنَعُونَا فَرْضاً فَرَضَهُ اَللَّهُ لَنَا مَا لَقِیَ أَهْلُ بَیْتِ نَبِیٍّ مِنْ أُمَّتِهِ مَا لَقِینَا بَعْدَ نَبِیِّنَا صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «وَ اَللّٰهُ اَلْمُسْتَعٰانُ» عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ .)
[۸] سنن نسائی (ط مکتب المطبوعات الإسلامیه)، جلد ۵، صفحه ۲۵۲، حدیث ۳۰۰۶ (أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُثْمَانَ بْنِ حَکِیمٍ الْأَوْدِیُّ، قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ مَخْلَدٍ، قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ صَالِحٍ، عَنْ مَیْسَرَهَ بْنِ حَبِیبٍ، عَنْ الْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ، قَالَ کُنْتُ مَعَ ابْنِ عَبَّاسٍ، بِعَرَفَاتٍ، فَقَالَ «مَا لِی لَا أَسْمَعُ النَّاسَ یُلَبُّونَ؟» قُلْتُ یَخَافُونَ مِنْ مُعَاوِیَهَ، فَخَرَجَ ابْنُ عَبَّاسٍ، مِنْ فُسْطَاطِهِ، فَقَالَ: « لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ فَإِنَّهُمْ قَدْ تَرَکُوا السُّنَّهَ مِنْ بُغْضِ عَلِیٍّ»)
[۹] صحیح مسلم، جلد ۲، صفحه ۸۹۶ (حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، وَابْنُ بَشَّارٍ، قَالَ ابْنُ الْمُثَنَّى: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَهُ، عَنْ قَتَادَهَ، قَالَ: قَالَ عَبْدُ اللهِ بْنُ شَقِیقٍ: کَانَ عُثْمَانُ یَنْهَى عَنِ الْمُتْعَهِ، وَکَانَ عَلِیٌّ یَأْمُرُ بِهَا، فَقَالَ عُثْمَانُ لِعَلِیٍّ: کَلِمَهً، ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ: ” §لَقَدْ عَلِمْتَ أَنَّا قَدْ تَمَتَّعْنَا مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: أَجَلْ، وَلَکِنَّا کُنَّا خَائِفِینَ “)
[۱۰] عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال ، جلد ۱۱ ، صفحه ۵۹۹
پاسخ دهید