حجت الاسلام کاشانی روز جمعه مورخ ۱۷ فروردین ۱۴۰۳ در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی به ادامه ی سخنرانی با موضوع «سیر تکوّن عقاید شیعه» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
- مقدّمه
- مرور جلسات گذشته
- تخریب خدا و رسول بخاطر دفاع از توهین منافق، توسط «نووی»
- «ابن بَطّال» در دفاع از توهین به رسول خدا صلی الله علیه و آله
- بیان «ابن حزم» در کفر خلیفه!
- «خطّابی» در دفاع از توهین به رسول خدا صلی الله علیه و آله
- سردرگمی در دفاع از ناحق
- «امامت» در منطق علمای شیعه
- آداب زیارت
- روضه و توسّل به مخدّرات کربلا
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی».[۲]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت مکرّم ایشان، علی الخصوص امیرالمؤمنین علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
عرض ادب و ارادت و خاکساری و التجاء و استغاثه به محضر پُرخیر و برکتِ حضرت بقیه الله الأعظم روحی و ارواحُ مَن سِواهُ فِداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
مرور جلسات گذشته
موضوع بحث «سیر تکوّن عقاید شیعه» است، بحث طهارت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین بود. در مقدّمه‌ی بحث حدیث ثقلین و اینکه مورخان فرقه‌نگاری مثلاً در قرن دوم نوشته بودند شیعیان نسبت به بعضی از افراد صدر اسلام حساسیت‌های شدیدی دارند، ورود به حدیث ثقلین دچار عسرت‌ها و درگیری‌هایی شد. وارد بحثی شدیم که آن هم جزو اصیل‌ترین ریشه‌های عقاید شیعه است.
در روزهای پایان عمر شریف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستیم.
از نمونه‌های بارز اضطراب در کلام و عدم توانایی در مسئله همینجاست، خیلی روشن است که نمی‌دانند این مسئله را چکار کنند. از یک طرف فاجعه است، از یک طرف می‌خواهند از این امر یک فضیلت برداشت کنند، از یک طرف نمی‌دانند چطور این مسئله را حل کنند.
دو روایت از صحیح بخاری خواندیم که ابن عباس می‌گفت همه‌ی بدبختی‌ها از روزگاری شروع می‌شد که بین پیغمبر و نوشتنِ نامه‌ی حضرت حائل شدند، اسم آن فردی هم که مانع شده بود ذکر کرده بود، در روایت نوشته بود ابن عباس آنقدر گریه کرد که شن‌های جلوی پای او خیس شده بود.
یکی از آن‌ها این بود که عمر گفته بود نعوذبالله چون درد به پیامبر غلبه کرده است، نستجیربالله کلام او را جدّی نگرفتند.
در یکی دیگر لفظ نستجیربالله «هُجر» به معنای هذیان هست.
نمونه‌هایی عرض کردیم.
آن کسی که روایت را به فارسی ترجمه کرده بود گفته بود به ترجمه‌ی انگلیسی مراجعه کنید که مترجم می‌گوید راوی که ابن عباس است اصلاً آنجا نبوده است!
اکثر گفته بودند که صحت و ثبوت این امر مانند روز روشن و قطعی است.
شِبلی نُعمانی گفته بود بهتر است اصل این موضوع را انکار کنیم و عیبی برای حدیث پیدا کنیم، چون یک طرف اهانت به پیامبر اکرم است و یک طرف هم سوء ادب عمر است.
عبدالعزیز دهلوی می‌گفت که باید کمال ادب کسی که ایچنین گفته است را صد هزار آفرین و تحصین کرد!
خطّابی می‌گفت که اگر پیغمبر این حرف را می‌زد، اجتهاد تعطیل می‌شد، چون اینطور اختلاف از بین می‌رفت.
در مورد این موارد بحث کردیم و دیگر نمی‌گویم چه پاسخ‌هایی داده‌ایم.
«بن عثیمین» گفته بود رحمت خدا شامل حال ما شد که عمر نگذاشت پیامبر حرف بزند! انگار گویی بین خدا و رسول دعوایی بوده است و عمر مسئله را به نفع خدا ختم به خیر کرده است!
چند توصیف دیگر برای شما بخوانم، تا اگر به جمع‌بندی رسیدیم به سراغ آن کسی برویم که رساله‌ی مستقل نوشته است، و به او بپردازیم، که ببینید نمی‌توانند از این موضوع فرار کنند.
قومی که بخواهند حرف‌های به این واضحی را لاپوشانی کنند، طبیعی است که نمی‌خواهند حق را بپذیرند.
من چند دیدگاه را به محضر مبارک شما عرض می‌کنم.
تخریب خدا و رسول بخاطر دفاع از توهین منافق، توسط «نووی»
مهم‌ترین شارح صحیح مسلم، که خوب است روایت صحیح مسلم را هم ببینیم، اینطور می‌گوید. روایت صحیح مسلم اینطور است که ابن عباس می‌گوید: این ماجرا پیش آمد و پیغمبر خواست بگوید چیزی بنویسد، در خانه بحث شد، «فِی الْبَیْتِ رِجَالٌ فِیهِمْ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ، فَقَالَ النَّبِیُّ هَلُمَّ أَکْتُبْ لَکُمْ کِتَابًا لَا تَضِلُّونَ بَعْدَهُ»،[۴] عمر گفت: «إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْوَجَعُ» درد به پیامبر غلبه کرده است، «وَعِنْدَکُمُ الْقُرْآنُ حَسْبُنَا کِتَابُ اللهِ» قرآن هست و کافی است، «فَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْبَیْتِ» بحث و اختلاف شد. یک نفر گفت: «قَرِّبُوا یَکْتُبْ لَکُمْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کِتَابًا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدَهُ»، عدّه‌ای گفتند بد است! پیغمبر حرف زده است، چیزی بیاورید بنویسد، «وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ مَا قَالَ عُمَرُ»… یعنی دو گروه شدند، گروهی گفتند پیامبر بنویسد، یک گروهی که عمر جزو آن‌ها بود گفتند ننویسد، «فَلَمَّا أَکْثَرُوا اللَّغْوَ وَالِاخْتِلَافَ» سر و صدا و شلوغی و بگو مگو زیاد شد، پیامبر فرمود: بلند شوید و بروید.
آقای «نَووی» که از مهم‌ترین فقها و محدثین است، آدم مهمّی است، اینطور جمع‌بندی کرده است: ام کلام عمر، «فَقَدِ اتَّفَقَ الْعُلَمَاءُ الْمُتَکَلِّمُونَ فِی شَرْحِ الْحَدِیثِ»[۵] وقتی علما خواسته‌اند راجع به این حدیث اظهار نظر کنند، اتفاق نظر دارند…
البته ما چند مورد را دیدیم که اتفاق نظر ندارند، بعداً هم خواهیم دید…
«أَنَّهُ مِنْ دَلَائِلِ فِقْهِ عُمَرَ وَفَضَائِلِهِ وَدَقِیقِ نَظَرِهِ» این موضوع نشان می‌دهد که چقدر فقه او قوی بود، و چه آدم بافضیلتی بود و چه دقّت نظری داشت!
یک نفر می‌گوید بی‌ادبی است، یک نفر می‌گوید دقّت نظر است!
حال دقّت نظر او برای چه؟ «لِأَنَّهُ خَشِیَ أَنْ یَکْتُبَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أُمُورًا» ترسید پیامبر دستور بدهد اموری بنویسند «رُبَّمَا عَجَزُوا عَنْهَا» که برای این‌ها قابل عمل کردن نباشد، «وَاسْتَحَقُّوا الْعُقُوبَهَ عَلَیْهَا» این‌ها هم نتوانند انجام دهند و خدا هم آن‌ها را مجازات کند، «لِأَنَّهَا مَنْصُوصَهٌ» چون دیگر منصوص می‌شد، یعنی بیان روشنی که دیگر نمی‌شود زیر آن زد و دیگر شکّی در آن نیست، «لَا مَجَالَ لِلِاجْتِهَادِ فِیهَا» دیگر نمی‌شود کسی آن را به نام اجتهاد کم و زیاد کند، دیگر بیان پیامبر روشن بود!
یعنی یک نفر کافر شد که بقیه کافر نشوند؟!
فقط آن متن که نص نیست! این بیان الآن هم نص است! او با این بیان مخالفت کرد. اگر می‌شود با این بیان مخالفت کرد، می‌شد با آن متن هم مخالفت کرد.
«نووی» یک ادّعای زشتی کرده است که می‌گوید همه‌ی علما این حرف مرا قبول دارند که… نستجیربالله هذیان پیغمبر را قطع درنظر گرفته است… یعنی انگار نعوذالله قلم و کاغذ را بدست کسی داده‌اید که نمی‌فهمد چه می‌گوید ولی اطاعت از او بر همه واجب است! اینجا یک ضربه به خدا و یک ضربه به نبی زده است.
یا معلوم نیست خدا… یعنی آیا خدا می‌فرماید از کسی که حرف عقلانی از سر رحمت و رأفت می‌زند اطاعت کنید، یا چون پیامبر پیامبر است می‌تواند هر نعوذبالله حرف باطلی را بیان کند؟! بعد در این میان باید کسی دلسوزتر از مادر می‌شد که برای امّت از پیغمبر دلسوزتر باشد!
همه‌ی این‌ها نشانه‌ی این موضوع است که این سنّت چه کسی است که حاضر هستی برای دفاع از یک جمله پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را اینطور لگدکوب کنی؟
قطع گرفته است که پیغمبر نعوذبالله حرف بیخود می‌زند، و خدا به عمر جزا دهد که جلوی کلام او را گرفته است. ولی از این موضوع تعجّب نکرده است که اگر نعوذبالله حرف بیخود می‌زند چرا خدا اطاعت از او را واجب کرده است! یعنی در این میان خدا هم در دسته‌ی کسی است که نعوذبالله حرف بیخود می‌زند.
یعنی اگر کسی ذرّه‌ای انصاف داشته باشد می‌فهمد که پیغمبر را زیر پای این فرد سر بریده‌اند.
«ابن بَطّال» در دفاع از توهین به رسول خدا صلی الله علیه و آله
قدیمی‌ترین شرحی که از صحیح بخاری چاپ شده است برای «ابن بَطّال» است. ببینیم اینجا اهل باطل است یا اهل حق.
صفحه ۱۸۹ جلد ۱ می‌گوید: وقتی این عبارت را گفت که «حَسبُنَا کِتَابُ الله» از فقه و فضل عمر است، «أنَّهُ خَشِىَ أن یَکتُبُ النَّبِى أمُورًا رُبَّمَا عَجَزَ عَنهَا».
معلوم است که آقای نووی کلام خود را از این ابن بطّال گرفته است، فقط آدرس نداده است.
خواست پیامبر را با آن شدّت بیماری اذیت نکنند و عمر هم از ابن عباس افقه بوده است، اصلاً ابن عباس بیخود کرده است که گفته است مصیبت واقع شد، عمر افقه بوده است! قرآن کامل نازل شده بود و کافی بود و به کمال رسیده بود، هرچه بود در قرآن بود، چیزی نمانده بود که در قرآن نباشد، پس لازم نبود.
یعنی این‌ها دور هم می‌نشینند و تشخیص می‌دهند پیامبر لازم نبود چیزی را بگوید!
بیان «ابن حزم» در کفر خلیفه!
«ابن حزم»… می‌گویند «سَیفُ الحَجاج وَ لِسَانُ بنُ حَزمٍ شَقِیقَان»[۶] شمشیر حجاج و زبان ابن حزم برادر دوقلو هستند، تند است. چرا؟ جمله را ببینید.
«ابن حزم» عالم مهمّی است، البته این بدین معنا نیست که همیشه حرف حساب می‌زند، او کتب زیادی دارد. یک کتاب او «الإحکام فِی اصولِ الأحکام» است که اصول فقه است، می‌گوید «هَذِهِ زَلَّهُ العَالِم»[۷] گاهی عالم لغزش می‌کند، «وَلَم یَزَل أمر هَذَا الحَدِیث» از قدیم این ماجرا «مُهِماً لَنَا» مایه‌ی همّ و غمّ ما بود، «وَشَجًى فِی نُفُوسِنَا» و این استخوان در حلق ما گیر کرده است، «وَغُصَّهً نَألَمُ لَهَا» برای ما غصّه است.
بعد می‌گوید: کسانی که قول عمر را درست می‌پندارند، و فعل او را می‌پسندند که اجازه نداد پیغمبر حرف بزند، «هَذَانِ الإعتِرَاضَان مِن هَاتَینِ الطَّائِفَتِین لاَ یُشبِهَان إعتِرَاضَ المُسلِمِین» این اصلاً اعتراض مسلمانی نیست، این شبیه حرف‌های کفار است، «وَبَعِیدُ عِندَنَا أنَّ یُعتَرِضُ بِهِمَا مُسلِمٌ صَحِیحُ البَاطِن» مسلمِ صحیح الباطن بعید است چنین حرفی بزند.
اگر کسی بگوید پیامبر اکرم نعوذبالله نمی‌فهمید چه می‌گوید و خطا می‌کرد، یا بگوید «أنَّ قَولَ عُمَر أصوَب مِن قَولِ رَسُولِ الله» کلام عمر درست است…
جرأت نکرده است مستقیم راجع به قائل حرف بزند، گفته است هر کس بگوید کلام گوینده درست است، یا پیغمبر خطا کرده است، «کِلاَ هَذَین القَولَین کُفرٌ مُجَرَّد» کفر محض است.
درواقع می‌گوید این کسانی که دفاع کرده‌اند، این کار کفر محض است.
محقق در پاورقی گفته است: «هَذِهِ أشَدُّ مِن سَیفِ الحَجَاج» این از شمشر حجاج هم تیزتر است! یعنی چه لزومی دارد که تو اینطور واضح حرف بزنی؟
ما هستیم و یک حادثه، که یک طرف آن پیغمبر است و یک طرف آن عمر. از بی‌ادبی تا کمال ادب، از کفر مجرّد تا دقت نظر، تا رحمت خدا و قضا و قدر الهی، تا برای جلوگیری از «از بین رفتنِ اجتهاد»!
«خطّابی» در دفاع از توهین به رسول خدا صلی الله علیه و آله
خطّابی که دیروز هم نام او را بردیم و مطالبی از او گفتیم می‌گوید: «لَا یَجُوز»[۸] بر کسی جایز نیست که «أن یَتَوَهَّمَ الغَلَطَ عَلَی رَسُول الله» که خیال کند پیغمبر غلط گفته است، «أو یَظُنَّ بِهِ التُّهمَه فِی حالٍ مِنَ الأحوَال» یا بگوید اینجا ما کلام پیغمبر را نمی‌پذیریم.
از آنطرف جایز نیست که بگوییم خلیفه پیغمبر را در مسیر غلط دید، در مسیر غلط ندید، یعنی در کلام پیغمبر خطا ندید، جواب این است که «أنَّ عُمَر لَا یَجُوزُ أن یَتَوَهَّمَ الغَلَطَ»، اما در نهایت می‌خواهی چه چیزی بگویی؟ می‌گوید: «هُوَ بَشَرٌ یَعتَرِیهِ مِنَ الآلاَمِ مَا یَعتَری البَشَر» نستجیربالله بالاخره پیغمبر بشر بود و درد می‌کشید، «یَتَوَرَّدُ طِبَاعَهُ مِنَ التَغَیُّرِ مَا یَتَوَرَّد غَیره» پیغمبر هم مانند بقیه درد داشت…
این حرف یعنی چه؟
این همه تلاش و زدنِ پیغمبر برای دفاع از عمر خیلی عجیب است!
سردرگمی در دفاع از ناحق
«قُرطُبی» می‌گوید: برداشت عمر و دیگران «وجوب» نبود، پیغمبر فرمود «هَلُمَّ أَکْتُبْ لَکُمْ کِتَابًا لَا تَضِلُّونَ بَعْدَهُ»، این‌ها گفتند این کار وجوب ندارد، این کار مستحب است!
تقریباً همه‌ی مسلمین بر این موضوع متّفق هستند که امر بدون هیچ قرینه‌ای، دلیل بر وجوب دارد، مخصوصاً در جایی که موضوع هدایت و ضلالت است، یعنی چیزی بنویسم که بعد از آن گمراه نشوید، یعنی جلوگیری از گمراهی دارد. باید قرینه‌ای در کلام باشد که بشود این جمله را از وجوب انداخت، وگرنه همه باید دستور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را اطاعت کنند.
اینجا آن قرینه‌ای که دستور پیغمبر را اطاعت نکردند چه بود؟ می‌گوید: همان شدّت بیماری که نتوانستند باور کنند آیا الآن اراده‌ی جدّی دارد یا نه!
یعنی درنهایت می‌خواهند بگویند درد پیامبر مخل بود!
یعنی اگر روزی شما پیغمبر را دیدید، باید کسی بیاید تأیید کند که وضع مزاجی و حال پیامبر آنقدر سالم هست که بشود حرف او را گوش کرد، وگرنه باید به سراغ فرد تأیید کننده برویم، یعنی کلام پیغمبر یک امام لازم دارد، یک کسی که تأیید کند الآن حواس این پیامبر سر جای خود هست یا نه، آیا الآن درست می‌گوید یا نه، آیا الآن شدّت درد اجازه می‌دهد حرف خود را دقیق بزند یا نه.
همینطور که می‌بینید انواع پیچش‌ها هست اما باز هم روی یک نقطه برمی‌گردند.
بعد می‌گوید که این عبارتی که گفته‌اند «هُجر» است، چون معنای «هُجر» هذیان است، می‌گوید چطور می‌شود این هذیان را به پیغمبر نسبت داد؟
«یَسْتَحِیلُ أَنْ یَکُونَ أهَجَرَ»[۹] آیا نستجیربالله مهجور است؟ آیا هذیان می‌گوید؟
می‌گوید به پیامبر شک نداشتند و نمی‌شود این حرف را به پیامبر نسبت داد، چون تمام وحی بهم می‌ریزد، ؟ پس بنابراین بعید است که عمر این حرف را زده باشد، «هَذَا تَقدِیرٌ بَعِیدٌ» خیلی بعید است، مگر اینکه بگوییم آن لحظه از شدّت غمِ اینکه می‌بیند مدّت زیادی از عمر پیامبر باقی نمانده است، آن گوینده نمی‌فهمیده که چه می‌گوید. عبارت این است که «صَدَرَ عَن قَائِلِهِ أن دَهشٍ وَحَیرَهٍ أصَابَتهُ فِی ذَلِکَ المَقَامُ العَظِیم وَالمُصَابُ الجَسِیم» مصیبت پیغمبر بزرگ است و عمر نفهمید چه می‌گوید.
حال سؤال اینجاست: بالاخره آنقدر غم بزرگ است که عمر نفهمید چه می‌گوید، یا رحمت خدا این بود که عمر جلوی پیامبر را گرفت؟ یا از فقاهت عمر بود که جلوی پیامبر را گرفت؟ بالاخره چه کسی هذیان گفت؟
من در یاد ندارم که در یک موضوع واضح اعتقادی، اینطوری اینقدر اختلاف وجود داشته باشد. چون مسئله طوری است که نمی‌تواند تحمّل کند و ابتدا و انتهای ماجرا را درست بیان کند.
کسانی که در مورد «مجازات هتک حرمت به پیامبر» مطلب نوشته‌اند، معمولاً این کلمه‌ی «هُجر» یا نعوذبالله «حرف بلارویه» یا نستجیربالله «کلام غیرحق» را مستوجب تعزیر و عقوبت می‌دانند، یعنی اینقدر روشن است. وقتی می‌خواهند کتاب بنویسند و بگویند اگر کسی راجع به پیامبر چه کلمه‌ای بگوید باید او را کتک زد و تعزیر کرد، یکی از این کلمات، کلمه‌ی «هُجر» به معنای هذیان است.
شما یک طرف پیغمبر را دارید، یک طرف هم عمر.
حساب کرده‌اند و گفته‌اند پیامبر که پیامبر است، یک مرتبه هم به گردن او بیفتد چیزی نمی‌شود، اما اگر به گردن طرف مقابل می‌انداختند دیگر از همه چیز ساقط می‌شود.
«امامت» در منطق علمای شیعه
همیشه علمای شیعه در نقدی که نوشته‌اند، معمولاً اولین یا دومین مورد است… علمای شیعه اهل این نیستند که از این و آن عیب و ایراد بگیرند، ولی مباحث امامت در شیعه سه مقطع است، که جا دارد چهار مقطع شود.
مقطع اول این است که وقتی می‌خواهند ادلّه‌ی امامت را بیاورند، ادلّه‌ی امامت را بصورت عمومی مطرح می‌کنند. یعنی امام کیست و باید چه اوصافی داشته باشد.
بعد می‌گویند مثلاً امام باید علم و عصمت و… داشته باشد.
به این موضوع «امامت عامّه» می‌گویند.
مرحله‌ی دوم این است که می‌گویند این کسی که باید علم و عصمت و… داشته باشد، چه کسی است. اگر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است، به چه دلیل آن اوصاف را دارد.
به این موضوع «امامت خاصّه» می‌گویند.
مثلاً می‌گویند حدیث غدیر، حدیث منزلت و… نشان می‌دهد آن کسی که شایستگی امامت دارد امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است.
مثلاً می‌گویند زیارت جامعه کبیره «امامت عامّه» است، چون راجع به اوصاف امامت بصورت کلّی بیان می‌فرماید، می‌گویند زیارت غدیریه «امامت خاصّه» است، چون راجع به شخص امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بیان می‌کند و آن اوصاف را به حضرت تطبیق می‌کند.
اگر شما کتب امامتی شیعه را ببینید، چه آن‌هایی که چند ده جلدی هستند، و چه آن‌هایی که در حد یک رساله هستند، یک مرحله‌ی سوم هم دارند که «مطائن» است.
«مطائن» به معنای بدگویی و فحش و بد و بیراه نیست.
می‌گویند بصورت عمومی آن کسی که امام است باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، امام بصورت خاص کیست که آن ویژگی‌ها را دارد، مرحله‌ی سوم: چه کسی است که اهلیت امامت ندارد.
یعنی آن کسی که توهّم شده است مثلاً رقیب امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است را حذف می‌کنند.
مطائن برای فحش دادن نیست، مطائن برای دفاع از این است که این فرد اهلیت ندارد. لذا معمولاً اولین طعن، یا جزو اولین‌ها، این مسئله است.
آداب زیارت
ما یک طرف کسی را داریم که اینطور به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم جسارت کرده است، در یک طرف یک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه داریم که معصومین آداب زیارت او را اینطور بیان کرده‌اند.
آن امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که اگر شما در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بگردید، تقریباً موردی را پیدا نمی‌کنید که اظهار نظر کرده باشد.
اگر کسی می‌خواهد بالا برود، او باید در زمان مناسب حرف نزند، در زمان مناسب دیگر حرف بزند.
شما یک مورد پیدا نمی‌کنید که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در محضر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اظهار نظر کرده باشند، یا خطبه خوانده باشند با این توانِ خطبه خواندن، یا سخنوری کرده باشند با این توان سخنوری کردن، یا اظهار نظر کرده باشند با این توانی که داشتند، در حالی که باب مدینه‌ی علم بوده، باب الله بوده.
لذا وقتی ائمه‌ی ما می‌خواستند به زیارت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بروند، خودشان حالاتی داشتند.
ان شاء الله این مطلب یادگاری در آداب زیارت باشد.
نکته این است که این‌ها رفتارهای معصومین است، بخش کمی از آن تذکّر به ماست، بیشتر رفتار خود معصوم است.
می‌خواهم بگویم اگر قرار است کسی به جایی برسد، از ادب خود می‌رسد. آن کسی که بی‌ادب است، سلک همان کسی را دارد که به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم جسارت کرد، اگر کسی بخواهد در مسیر ولایت به جایی برسد، باید اهل ادب باشد، باید حرمت شناس باشد، باید فضا را رعایت کند، باید خودش را در محضر ببیند.
این کتابی که دست من است برای پسر فقیه طائفه‌ی امامیّه سیّد بن طاووس است، قصد دارم که عمداً از روی این کتاب بخوانم.
ما تا قبل از صاحب عروه، یک سیّدی داریم که وقتی در فقه می‌گوید «قال السیّد»، او سیّد علمای امامیّه است، اسم او «سید احمد» است، برادر او سیّد جمال السالکین، استاد ادعیه و عرفان و مقتل، سید علی است. سید مقتل «سید علی» است، سید فقها «سید احمد» است. نام پسر سید احمد «سید عبدالکریم» است، که درباره‌ی موضع قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه کتابی به نام «فرحه الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه» است.
نواصب از صدر اسلام تلاش کردند و می‌خواستند لج شیعیان را دربیاورند، می‌گفتند آنجا قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نیست و قبر مغیره است.
علمای امامیه هم دلایلی می‌آوردند.
امروز در عربستان، در کشورهای وهابی‌نشین، تقریباً کتابی نداریم که چاپ شود و در آن به قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اشاره شود، الا اینکه در پاورقی می‌نویسد آنجا قبر مغیره است. خود این موضوع هم علامت نصب است که می‌خواهند لج شیعیان را دربیاورند.
سید عبدالکریم پسر سید احمد یک کتاب «فرحه الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه» نوشته است که گفته است اینجا قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است، یک سری از روایات را در این کتاب جمع کرده است.
مرحوم علامه مجلسی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده است که آن کتاب هم موجود است.
عالمی که مرجع تقلید است کتاب شخص دیگری را ترجمه کرده است!
اگر کسی بخواهد در راه اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین به جایی برسد نباید برای خودش شأن قائل باشد.
بعضی از این شهدا که اخیراً اسرائیلی‌ها آن‌ها را شهید کردند، مراتبشان جای دیگری بود، ولی دیدند خون ریختن در جایی است که دون شأن این‌هاست، بی‌خیال آمدند و پستی را ذیلِ ذیلِ خودشان گرفتند.
اگر کسی در راه اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین خودش را نبیند، اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین او را بلند می‌کنند.
علامه مجلسی رضوان الله تعالی علیه این کتاب را به فارسی ترجمه کرده است، این درحالی است که دیگران کتب خود علامه مجلسی را ترجمه می‌کنند!
اینجا نمی‌خواهد آداب زیارت بگوید، می‌خواهد بگوید ائمه‌ی ما آن محل خاص که شما می‌روید را محل قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌دانستند، و بعد به دیگران یاد داده‌اند (چون مخفی بود).
برای همین باب‌بندی این کتاب اینطور است که باب چهارم «فی ما ورد عن مولانا الإمام زین العابدین علی بن الحسین علیه السلام» در اینباره.
می‌گوید امام سجّاد علیه الصلاه و السلام آمد، «وَ هُوَ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْکُوفَهِ»،[۱۰] کوفه یک شهر بزرگ بود که نجف یک ده کوچک در کنار آن بود، بعداً آنقدر برای زیارت به حرم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه رفتند که اینجا مانند تهران و ری، برعکس شده است.
امام سجّاد علیه السلام به قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه رسید، «فَوَقَفَ عَلَیْهِ ثُمَّ بَکَى»، ایستاد و شروع کرد به گریه کرد.
بعد اینطور عرض کرد: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ»…
امام سجّاد سلام الله علیه وقتی خودشان به زیارت رفته‌اند زیارت امین الله را خوانده‌اند، وقتی ما زیارت را می‌خوانیم، زیارتنامه بدست می‌گیریم و گاهی حواس ما پرت می‌شود که در حال حرف زدن با کسی هستیم، امام که زیارتنامه نمی‌خواند، امام این مطالب را با زبان خودش بیان می‌کند، فرد کناری که شاگرد است نوشته است و برای ما زیارتنامه شده است.
می‌گوید حضرت سجّاد علیه السلام مقابل قبر ایستاد و گریه کرد و عرض کرد: «اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ جَاهَدْتَ فِی اَللّهِ حَقَّ جِهادِهِ»، تا آنجایی که «مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ»، بعد از این، حال حضرت سجّاد علیه السلام تغییر کرد، «ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى قَبْرِهِ» صورت خود را روی قبر گذاشت و بعد جلوی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به خدای متعال عرض کرد: «اَللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ اَلْمُخْبِتِینَ إِلَیْکَ وَالِهَهٌ وَ سُبُلَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ شَارِعَهٌ»، تا زیارت را تمام کرد.
حضرت باقر علیه السلام می‌فرماید وقتی با پدرم به سمت عراق رفتیم، من همراه پدرم بودم، کسی با ما نبود، چون نباید قبر مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه لو می‌رفت، «فَلَمَّا اِنْتَهَى إِلَى اَلنَّجَفِ مِنْ بِلاَدِ اَلْکُوفَهِ وَ صَارَ إِلَى مَکَانٍ مِنْهُ»[۱۱] وقتی به آن جای خاص رسید، «فَبَکَى» امام سجّاد علیه السلام شروع کرد به گریه کردن، «حَتَّى اِخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ بِدُمُوعِهِ» محاسن حضرت از اشک‌های ایشان خیس شد. زیارت امین الله را تا «بِسُنَنِ أَوْلِیَائِکَ مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ» خواند، صورت مبارک خود را روی قبر گذاشت، «ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى قَبْرِهِ». چرا؟ جلوتر عرض خواهم کرد.
می‌گوید با امام سجّاد علیه السلام می‌رفتیم، ابوحمزه ثمالی هم با حضرت آمد، گفت: آقا! برای چه شما به کوفه آمده‌اید؟
حضرت فرمودند: «لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِیهِ»[۱۲] اگر مردم می‌دانستند اینجا چه خبر است…
ابن ابی الحدید می‌گوید: ای ارض غَری! آیا می‌دانی اینجا چه بدنی به ودیعه گذاشته شده است؟ «فِیکَ بنُ عِمرَان»، اینجا پیغمبر با همه‌ی وجود خود دفن شده است، اینجا عیسی بن مریم است، اینجا موسی بن عمران است…
امام سجّاد علیه السلام فرمودند: اگر می‌دانستند چه کسی اینجا هست، «لَأَتَوْهُ وَ لَوْ حَبْواً» ولو اگر دست و پا ندارند، سینه‌خیز بروند، ولو با مشقّت بروند، اینجا را رها نمی‌کردند.
بعد می‌گوید با حضرت حرکت کردیم و به بقعه‌ای رسیدیم، قبری مشخص بود و بقعه‌ی کوچکی هم داشت، اما کسی نمی‌دانست اینجا متعلق به چه کسی است و چه خبر است.
«فَنَزَلَ عَنْ نَاقَتِهِ» حضرت از شتر پیاده شد، «وَ مَرَّغَ خَدَّیْهِ عَلَیْهَا»… روی قبر مبارک سنگ نبود، یعنی صورت مبارک خود را روی خاک گذاشت و تکان می‌داد.
این کار کمال انکسار و تواضع و بیچارگی است، که صورت مبارک حضرت خاکی شد. بعد این زیارت را خواند که شروع آن این جملات است: «اَلسَّلاَمُ عَلَى اِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّضِیِّ» سلام بر نام خدا.
وقتی می‌خواستند بقیه را برای زیارت قبر مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بفرستند، می‌گفتند حواس خود را جمع کن که وقتی می‌خواهی به زیارت بروی با آرامش و احتیاط برو، با کمال آرامش حرکت کن.
صفوان می‌گوید با حضرت صادق علیه السلام حرکت کردیم، تا به نزدیک قبری رسیدیم، حضرت پیاده شد، «فَأَخْرَجَ مِنْهَا کَفّاً مِنْ تُرَابٍ»،[۱۳] هنوز تا قبر فاصله بود، حضرت یک مشت از خاک را برداشت، «فَشَمَّهُ مَلِیّاً» حضرت خاک را بو می‌کرد، «ثُمَّ أَقْبَلَ یَمْشِی حَتَّى وَقَفَ عَلَى مَوْضِعِ اَلْقَبْرِ» تا به موضع قبر رسید، باز دوباره از روی قبر مبارک مشتی خاک برداشت «ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ اَلْمُبَارَکَهِ إِلَى اَلتُّرْبَهِ فَقَبَضَ مِنْهَا قَبْضَهً» دوباره این خاک را بو کرد، انگار نفس می‌کشید، «ثُمَّ شَهَقَ شَهْقَهً» آنگاه شهقه‌ای زد و از حال رفت، «حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ فَارَقَ اَلدُّنْیَا» فکر کردم حضرت از دنیا رفت.
«فَلَمَّا أَفَاقَ» مدّتی گذشت و آقا به حال آمد…
پسر علامه مجلسی درباره‌ی پدر خود می‌گوید چند روز ورودی حرم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه مانند مداح‌ها زیارت جامعه می‌خواند، سپس گفت: هرچه فکر کردم دیدم شأن من نیست که به این درگاه وارد شوم…
ما چون راحت می‌رویم و ما را راه می‌دهند، بی‌توجّه می‌رویم. امام صادق علیه السلام اینطور رفته است!
می‌گوید «ثُمَّ مَشَى وَ مَشَیْنَا مَعَهُ»[۱۴]حضرت حرکت می‌کرد و ما هم پشت سر حضرت، «وَ عَلَیْنَا اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ» حضرت آرام آرام می‌رفت، «نُسَبِّحُ وَ نُقَدِّسُ وَ نُهَلِّلُ» با سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله… تا رسیدیم، «أَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّیْهِ» صورت حضرت صادق علیه السلام از اشک خیس شد، وقتی به قبر نگاه کرد عرض کرد: «إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْوَصِیُّ اَلْبَرُّ اَلتَّقِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبَأُ اَلْعَظِیمُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلصِّدِّیقُ اَلرَّشِیدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْبَرُّ اَلزَّکِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَهَ اَللَّهِ عَلَى اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حَبِیبُ حَبِیبِ اَللَّهِ وَ خَاصَّهُ اَللَّهِ وَ خَالِصَتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ عَیْبَهَ عِلْمِهِ وَ خَازِنَ وَحْیِهِ»، تا اینکه «ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَى قَبْرِهِ» بعد با صورت روی قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه افتاد و عرض کرد: «بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا حُجَّهَ اَلْخِصَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا بَابَ اَلْمَقَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نُورَ اَللَّهِ اَلتَّامَّ»…
ان شاء الله خدای متعال روزی کند که روزی ما با امام زمان ارواحنا فداه به نجف مشرّف شویم و ببینیم امام زمان ارواحنا فداه چگونه زیارت می‌کنند…
این عبارت را ببینید، ان شاء الله خدای متعال پدر آن راویان را بیامرزد که اینطور دقّت داشته‌اند و نقل کرده‌اند، می‌گوید: با آقا زیارت کردیم، حضرت می‌خواست از کنار قبر بلند شود، «ثُمَّ رَجَعَ مِنْ عِنْدِهِ اَلْقَهْقَرَى»[۱۵] به قبر پشت نکرد، عقب عقب برگشت.
همینطور که بعضی‌ها ادب می‌کنند و کنار قبر، به ضریح مبارک پشت نمی‌کنند.
همینطور که عقب عقب می‌آمد، به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه عرض می‌کرد: «یَا جَدَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ یَا طَیِّبَاهْ یَا طَاهِرَاهْ لاَ جَعَلَهُ اَللَّهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ» این آخرین زیارت من نباشد، «وَ رَزَقَنِی اَلْعَوْدَ إِلَیْکَ» من باز هم به خدمت شما بیایم، «وَ اَلْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ» در این حرم شما…
دیشب عزیزی فرمود که دیشب گفتی «آستان»، مگر آنجا حرم ساخته بودند؟ آستان به آستانه‌ی ورودی قبر مبارک می‌گویند، حرم خودِ امام است.
راوی می‌گوید با حضرت صادق سلام الله علیه از سمت قادسیه آمدیم و «حَتَّى أَشْرَفَ عَلَى اَلنَّجَفِ»،[۱۶] حضرت فرمود اینجا صبر کنید، عده‌ای را نگه داشت و ما را با خود همراه کرد (چون قبر مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه مخفی بود)، من هم با حضرت حرکت کردم. وقتی حضرت قبر مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را نگاه کرد گفت: «اَلسَّلاَمَ إِلَى اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ»… نه اینکه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه رسول خداست، بلکه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نفس پیغمبر است، و معلوم است که آنجا موضع عنایتِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، «ثُمَّ خَرَّ عَلَى اَلْقَبْرِ» با صورت روی قبر افتاد، «فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ عَلاَ نَحِیبُهُ» صدای فریاد امام بلند شد.
اگر ان شاء الله زمانی روزی کسی شود، متوجّه می‌شود که وقتی ائمه علیهم السلام به محضر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌رسند، شوقشان برای ارتقائشان و استضاعه از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه از ما بیچاره‌ها بیشتر است، چون علمشان متفاوت است.
چرا «ثُمَّ خَرَّ عَلَى اَلْقَبْرِ»؟
امام باقر علیه السلام فرمود علی باب الله است، هر کسی بخواهد خیری به او برسد، باید با استکانت و بیچارگی به محضر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه برسد، اگر با استکانت و بیچارگی به محضر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه برسد، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دست رد به سینه‌ی کسی نمی‌زند.
خدایا! ما خواستیم دقایقی خودمان را در محضر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه احساس کنیم، این جمع ما را بزودی زیارت مورد پسند امام صادق علیه السلام از قبر مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه روزی عطا بفرما.
خدایا! همّ و غمّ ما را از موضوعات دنیایی و گرفتاری‌های دنیا، با برطرف کردنِ آن‌ها به سوی اصلاح زندگی و برطرف شدن حاجات و توجّه و دغدغه‌ی ما به ظهور امام زمان ارواحنا فداه، ما را فقط درگیر غیبت حضرت بگردان.
روضه و توسّل به مخدّرات کربلا
امشب محل توسل عزیزان ما «شام غریبان» است، واقعاً مردن از روضه‌ی شام غریبان راحت‌تر است، چند جمله از «شیخ عبدالحسین اعسَم» نقل می‌کنم که بزرگانی از بزرگان ما می‌گویند مکرر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بعضی از اشعار او را پسندیده است، این موضوع بین عراقی‌ها خیلی مرسوم است، مرحوم آقای فاطمی نیا رحمه الله تعالی علیه می‌فرمود من به کویت رفتم و خواستم وارد روضه شوم، وقتی یک بیت از «شیخ عبدالحسین أعسَم» را خواندم، همه‌ی مردم با من همراهی کردند. مشهور است و به تواتر نقل کرده‌اند که افراد زیادی در خواب یا بیداری به محضر اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین مشرّف شده‌اند، از بعضی از این قصائد ابراز رضایت کرده‌اند، یکی از آن‌ها همین بیتی است که مردم حفظ می‌کنند، البته آن بیت برای قصیده‌ی دیگر اوست که می‌گوید: «تَبْکیکَ عَیْنی لا لِاَجْلِ مَثُوبَهٍ» گریه می‌کنم اما من به دنبال ثواب نیستم، «لکِنَّما عَیْنی لِاَجْلِکَ باکِیَه» وقتی اسم تو می‌آید، من برای غربت تو گریه می‌کنم، متوجّه ثواب و… نیستم، اینکه به تو بی‌ادبی کرده‌اند من آتش می‌گیریم، اینکه به فرزندان تو جسارت کردند من می‌سوزم…
«شیخ عبدالحسین أعسَم» قصیده‌ای در مرثیه‌ی سیّدالشّهداء صلوات الله علیه دارد که حرف قافیه‌ی آن «ط» است، به آن قصیده‌ی طائیّه می‌گویند، چند جمله از آن را می‌خوانم و عرض می‌کنم.
من از اینجا به روضه‌ی شام غریبان می‌روم که بالاخره سیّدالشّهداء صلوات الله علیه با این زن و بچه وداع کرد و آن‌ها را ترک کرد، طوری ترک کرد کأنّه اصلاً به این‌ها توجّهی ندارد، طوری دل برید که انگار اصلاً علقه‌ای ندارد، طوری به سمت میدان رفت که انگار اصلاً زن و بچه‌ای با خودش نیاورده است، انگار فراموش کرده است که کسی پشت سر اوست، از شدّت عبودیتی که محضر حضرت حق داشت.
ولی اینجا «شیخ عبدالحسین أعسَم» می‌گوید وقتی آقا وداع کرد، یک تلاش دیگر هم کرد که برای این‌ها آب بیاورد، طبق تاریخ هم می‌گوید…
«ظَمآنَ عَاثَ بِهِ الظَّمَا حَتَّى اغتَدَى» طوری تشنه بود که جان به لب حضرت رسیده بود، تشنگی طوری به او هجوم آورده بود که «رَحبُ الفَضَاءِ لَدَیهِ سَمَّ خِیَاطِ» عالم با همه‌ی وسعتی که دارد بر او تنگ شده بود، «مَنعَتهُ أن یَرِدَ الفُرَاتَ عِصَابَهٌ» حمله کرد که برای این‌ها آب بیاورد، قومی اجازه ندادند، «سَدَّت شَرَایِعَهُ بِکُلِّ صِرَاطِ»، «فَسَطَا عَلَى تِلکَ الجُمُوعِ بِنَفسِهِ» وقتی دید امکان آب آوردن نیست، به سمت این لشکر حمله کرد، «لِلَّهِ شِدَّهُ بَأسِ ذَاکَ السَّاطِی» هر کسی بود ملائکه آنجا تکبیر می‌گفتند که این تشنه با این قوّت چگونه به سمت این‌ها حمله کرد.
می‌گوید حمله کرد و درگیری شد که نخواندم، «حَتَّى هَوَى مُتَشَحِّطاً بِدِمَاهُ مِن» تا اینکه از اسب زمین افتاد، غرق به خون شد، «سَهمٍ أصَابَ حُشَاهُ مِن یَدِ خَاطِی» تیری به سینه‌ی مبارک حضرت رسید و او را زمین‌گیر کرد، «سَهمٌ أصَابَ نِیَاطَ قَلبُکَ لَیتَهُ» تیر به سینه‌ی شما خورد؟ «قَد کَانَ دُونَکَ قَد أصَابَ نِیَاطِی» ای کاش آن تیر به سینه‌ی من خورده بود…
بچه‌های او در خیمه‌ها بودند و بخاطر آقا تحمّل کردند، «إن أنسَ لاَ أنسَ افتِجَاعَ نِسَاهُ إذ» اگر من بخواهم این حال غم را فراموش کنم، ولی این را فراموش نمی‌کنم، آن حال گریه‌های بچه‌هایت را فراموش نمی‌کنم، «هَجَمَت خُیُولُهُمُ عَلَى الفُسطَاطِ» آن لحظه‌ای که با اسب به سمت خیمه‌ها حمله کردند…
وقتی که این‌ها حمله کردند، این بچه‌ها دو ویژگی مشترک داشتند، یکی «صَبَغَت تَرَاقِیهَا دِمَا آذَانِهَا» روی شانه‌های این‌ها خونِ گوششان ریخته بود…
کسی نبود که سالم مانده باشد…
«حَسرَى تَضَاعَفَ فِی النَّهَارِ شُجُونُهَا * فَتَوَدُّ إسرَاعَ الظَّلامِ الغَاطِی» اگر به این‌ها می‌گفتند آرزویتان را بگویید، همه‌ی وجودشان یک آرزو بود، آن هم این بود که ای کاش الآن عصر نبود و شب بود…
[۱]– سوره مبارکه غافر، آیه ۴۴٫
[۲]– سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫
[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫
[۴] صحیح مسلم، جلد ۳ ، صفحه ۱۲۵۹ (وحَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ، وَعَبْدُ بْنُ حُمَیْدٍ، قَالَ عَبْدٌ: أَخْبَرَنَا، وقَالَ ابْنُ رَافِعٍ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِیِّ، عَنْ عُبَیْدِ اللهِ بْنِ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُتْبَهَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: لَمَّا حُضِرَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَفِی الْبَیْتِ رِجَالٌ فِیهِمْ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «هَلُمَّ أَکْتُبْ لَکُمْ کِتَابًا لَا تَضِلُّونَ بَعْدَهُ»، فَقَالَ عُمَرُ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْوَجَعُ، وَعِنْدَکُمُ الْقُرْآنُ حَسْبُنَا کِتَابُ اللهِ، فَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْبَیْتِ، فَاخْتَصَمُوا فَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ: قَرِّبُوا یَکْتُبْ لَکُمْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کِتَابًا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدَهُ، وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ مَا قَالَ عُمَرُ، فَلَمَّا أَکْثَرُوا اللَّغْوَ وَالِاخْتِلَافَ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «قُومُوا»، قَالَ عُبَیْدُ اللهِ: فَکَانَ ابْنُ عَبَّاسٍ، یَقُولُ: «إِنَّ الرَّزِیَّهَ کُلَّ الرَّزِیَّهِ مَا حَالَ بَیْنَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَبَیْنَ أَنْ یَکْتُبَ لَهُمْ ذَلِکَ الْکِتَابَ مِنِ اخْتِلَافِهِمْ وَلَغَطِهِمْ»)
[۵] شرح النووی على مسلم، جلد ۱۱ ، صفحه ۹۰ (إن رسول الله صلى الله علیه وسلم قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْوَجَعُ وَعِنْدَکُمُ الْقُرْآنُ حَسْبُنَا کِتَابُ اللَّهِ فَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْبَیْتِ فَاخْتَصَمُوا ثُمَّ ذُکِرَ أَنَّ بَعْضَهُمْ أَرَادَ الْکِتَابَ وَبَعْضَهُمْ وَافَقَ عُمَرَ وَأَنَّهُ لَمَّا أَکْثَرُوا اللَّغْوَ وَالِاخْتِلَافَ قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قُومُوا اعْلَمْ أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَعْصُومٌ مِنَ الْکَذِبِ وَمِنْ تَغْیِیرِ شَیْءٍ مِنَ الْأَحْکَامِ الشَّرْعِیَّهِ فِی حَالِ صِحَّتِهِ وَحَالِ مَرَضِهِ وَمَعْصُومٌ مِنْ تَرْکِ بَیَانِ مَا أُمِرَ بِبَیَانِهِ وَتَبْلِیغِ مَا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ تَبْلِیغَهُ وَلَیْسَ مَعْصُومًا مِنَ الْأَمْرَاضِ وَالْأَسْقَامِ الْعَارِضَهِ لِلْأَجْسَامِ وَنَحْوِهَا مِمَّا لَا نَقْصَ فِیهِ لِمَنْزِلَتِهِ وَلَا فَسَادَ لِمَا تَمَهَّدَ مِنْ شَرِیعَتِهِ وَقَدْ سُحِرَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى صَارَ یُخَیَّلُ إِلَیْهِ أَنَّهُ فَعَلَ الشَّیْءَ وَلَمْ یَکُنْ فَعَلَهُ وَلَمْ یَصْدُرْ منه صلى الله علیه وسلم وفی هَذَا الْحَالِ کَلَامٌ فِی الْأَحْکَامِ مُخَالِفٌ لِمَا سَبَقَ مِنَ الْأَحْکَامِ الَّتِی قَرَّرَهَا فَإِذَا عَلِمْتَ مَا ذَکَرْنَاهُ فَقَدِ اخْتَلَفَ الْعُلَمَاءُ فِی الْکِتَابِ الَّذِی هَمَّ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِهِ فَقِیلَ أَرَادَ أَنْ یَنُصَّ عَلَى الْخِلَافَهِ فِی إِنْسَانٍ مُعَیَّنٍ لِئَلَّا یَقَعَ نِزَاعٌ وَفِتَنٌ وَقِیلَ أَرَادَ کِتَابًا یُبَیِّنُ فِیهِ مُهِمَّاتِ الْأَحْکَامِ مُلَخَّصَهً لِیَرْتَفِعَ النِّزَاعُ فِیهَا وَیَحْصُلَ الِاتِّفَاقُ عَلَى الْمَنْصُوصِ عَلَیْهِ وَکَانَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ هَمَّ بِالْکِتَابِ حِینَ ظَهَرَ لَهُ أَنَّهُ مَصْلَحَهٌ أَوْ أُوحِیَ إِلَیْهِ بِذَلِکَ ثُمَّ ظَهَرَ أَنَّ الْمَصْلَحَهَ تَرْکُهُ أَوْ أُوحِیَ إِلَیْهِ بِذَلِکَ وَنُسِخَ ذَلِکَ الْأَمْرُ الْأَوَّلُ وَأَمَّا کَلَامُ عُمَرَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فَقَدِ اتَّفَقَ الْعُلَمَاءُ الْمُتَکَلِّمُونَ فِی شَرْحِ الْحَدِیثِ عَلَى أَنَّهُ مِنْ دَلَائِلِ فِقْهِ عُمَرَ وَفَضَائِلِهِ وَدَقِیقِ نَظَرِهِ لِأَنَّهُ خَشِیَ أَنْ یَکْتُبَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أُمُورًا رُبَّمَا عَجَزُوا عَنْهَا وَاسْتَحَقُّوا الْعُقُوبَهَ عَلَیْهَا لِأَنَّهَا مَنْصُوصَهٌ لَا مَجَالَ لِلِاجْتِهَادِ فِیهَا فَقَالَ عُمَرُ حَسْبُنَا کِتَابُ اللَّهِ لِقَوْلِهِ تَعَالَى مَا فَرَّطْنَا فی الکتاب من شیء وقوله الیوم أکملت لکم دینکم فَعَلِمَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَکْمَلَ دِینَهُ فَأَمِنَ الضَّلَالَ عَلَى الْأُمَّهِ وَأَرَادَ التَّرْفِیهَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَکَانَ عُمَرُ أفقه من بن عَبَّاسٍ وَمُوَافِقِیهِ قَالَ الْإِمَامُ الْحَافِظُ أَبُو بَکْرٍ الْبَیْهَقِیُّ فِی أَوَاخِرِ کِتَابِهِ دَلَائِلِ النُّبُوَّهِ إِنَّمَا قَصَدَ عُمَرُ التَّخْفِیفَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حِینَ غَلَبَهُ الْوَجَعُ وَلَوْ کَانَ مُرَادُهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنْ یکتب مالا یَسْتَغْنُونَ عَنْهُ لَمْ یَتْرُکْهُ لِاخْتِلَافِهِمْ وَلَا لِغَیْرِهِ لقوله تعالى بلغ ما أنزل إلیک کَمَا لَمْ یَتْرُکْ تَبْلِیغَ غَیْرِ ذَلِکَ لِمُخَالَفَهِ مَنْ خَالَفَهُ وَمُعَادَاهِ مَنْ عَادَاهُ وَکَمَا أَمَرَ فِی ذَلِکَ الْحَالِ بِإِخْرَاجِ الْیَهُودِ مِنْ جَزِیرَهِ الْعَرَبِ وَغَیْرِ ذَلِکَ مِمَّا ذَکَرَهُ فِی الْحَدِیثِ قَالَ الْبَیْهَقِیُّ وَقَدْ حَکَى سُفْیَانُ بْنُ عُیَیْنَهَ عَنْ أَهْلِ الْعِلْمِ قَبْلَهُ أَنَّهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ اسْتِخْلَافَ أَبِی بَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ ثُمَّ تَرَکَ ذَلِکَ اعْتِمَادًا عَلَى مَا عَلِمَهُ مِنْ تَقْدِیرِ اللَّهِ)
[۶] لسان المیزان، جلد ۴، صفحه ۷۳
[۷] الإحکام فی أصول الأحکام، جلد ۷ ، صفحه ۹۸۴
[۸] اعلام الحدیث فی شرح صحیح البخاری، صفحه ۲۱۲
[۹] المفهم، صفحه ۵۶۰
[۱۰] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱، صفحه ۴۰ (أَخْبَرَنِی اَلْوَزِیرُ اَلسَّعِیدُ اَلْعَلاَّمَهُ نَصِیرُ اَلْمِلَّهِ وَ اَلدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ ره عَنْ وَالِدِهِ عَنِ اَلسَّیِّدِ فَضْلِ اَللَّهِ اَلْعَلَوِیِّ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ ذِی اَلْفَقَارِ بْنِ مَعْبَدٍ اَلطُّوسِیِّ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ اَلْقُمِّیِّ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ رَوْحٍ اَلْقَزْوِینِیُّ مِنْ لَفْظِهِ بِالْکُوفَهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلنَّقَّاشُ بِقَزْوِینَ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَیْفٍ عَنْ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِیهِ سَیْفٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَضَى أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ إِلَى قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَجَازِ وَ هُوَ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْکُوفَهِ فَوَقَفَ عَلَیْهِ ثُمَّ بَکَى وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ جَاهَدْتَ فِی اَللّٰهِ حَقَّ جِهٰادِهِ وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ وَ اِتَّبَعْتَ سُنَّهَ نَبِیِّهِ حَتَّى دَعَاکَ اَللَّهُ إِلَى جِوَارِهِ وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ اَلْحُجَّهَ مَعَ مَا لَکَ مِنَ اَلْحُجَجِ اَلْبَالِغَهِ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِهِ اَللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَفْسِی مُطْمَئِنَّهً بِقَدَرِکَ رَاضِیَهً بِقَضَائِکَ مُولَعَهً بِذِکْرِکَ وَ دُعَائِکَ مُحِبَّهً لِصَفْوَهِ أَوْلِیَائِکَ مَحْبُوبَهً فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ صَابِرَهً عَلَى نُزُولِ بَلاَئِکَ شَاکِرَهً لِفَوَاضِلِ نَعْمَائِکَ ذَاکِرَهً لِسَوَابِغِ آلاَئِکَ مُشْتَاقَهً إِلَى فَرْحَهِ لِقَائِکَ مُتَزَوِّدَهً اَلتَّقْوَى لِیَوْمِ جَزَائِکَ مُسْتَنَّهً بِسُنَنِ أَوْلِیَائِکَ مُفَارِقَهً لِأَخْلاَقِ أَعْدَائِکَ مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى قَبْرِهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ اَلْمُخْبِتِینَ إِلَیْکَ وَالِهَهٌ وَ سُبُلَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ شَارِعَهٌ وَ أَعْلاَمَ اَلْقَاصِدِینَ إِلَیْکَ وَاضِحَهٌ وَ أَفْئِدَهَ اَلْعَارِفِینَ مِنْکَ فَارِغَهٌ[فَازِعَهٌ] وَ أَصْوَاتَ اَلدَّاعِینَ إِلَیْکَ صَاعِدَهٌ وَ أَبْوَابَ اَلْإِجَابَهِ لَهُمْ مُفَتَّحَهٌ وَ دَعْوَهَ مَنْ نَاجَاکَ مُسْتَجَابَهٌ وَ تَوْبَهَ مَنْ أَنَابَ إِلَیْکَ مَقْبُولَهٌ وَ عَبْرَهَ مَنْ بَکَى مِنْ خَوْفِکَ مَرْحُومَهٌ وَ اَلْإِغَاثَهَ لِمَنِ اِسْتَغَاثَ بِکَ مَبْذُولَهٌ وَ عِدَاتِکَ لِعِبَادِکَ مُنْجَزَهٌ وَ زَلَلَ مَنِ اِسْتَقَالَکَ مُقَالَهٌ وَ أَعْمَالَ اَلْعَامِلِینَ لَدَیْکَ مَحْفُوظَهٌ وَ أَرْزَاقَ اَلْخَلاَئِقِ مِنْ لَدُنْکَ نَازِلَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ إِلَیْهِمْ وَاصِلَهٌ وَ ذُنُوبَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ مَغْفُورَهٌ وَ حَوَائِجَ خَلْقِکَ عِنْدَکَ مَقْضِیَّهٌ وَ جَوَائِزَ اَلسَّائِلِینَ عِنْدَکَ مَوْفُورَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ إِلَیْهِمْ مُتَوَاتِرَهٌ وَ مَوَائِدَ اَلْمُسْتَطْعِمِینَ مُعَدَّهٌ وَ مَنَاهِلَ اَلظِّمَاءِ مُتْرَعَهٌ اَللَّهُمَّ فَاسْتَجِبْ دُعَائِی وَ اِقْبَلْ ثَنَائِی وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ آبَائِی إِنَّکَ[وَلِیُّ]نَعْمَائِی فِی مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ قَالَ جَابِرٌ قَالَ لِیَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا قَالَهُ أَحَدٌ مِنْ شِیعَتِنَا عِنْدَ قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْ عِنْدَ قَبْرِ أَحَدٍ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِلاَّ رُفِعَ فِی دَرَجٍ مِنْ نُورٍ وَ طُبِعَ عَلَیْهِ بِطَابَعِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّى یُسَلَّمَ إِلَى اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَتَلَقَّى صَاحِبَهُ بِالْبُشْرَى وَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلْکَرَامَهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى . وَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَهْدِیٍّ اَلرَّقِّیُّ بِمِصْرَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَى اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: زَارَ أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ ذَکَرَ زِیَارَتَهُ هَذِهِ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ .)
[۱۱] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱، صفحه ۴۳ (قَالَ اِبْنُ أَبِی قُرَّهَ فِی مَزَارِهِ مَا صُورَتُهُ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ اَلْکُوفِیُّ اَلْغَزَّالُ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبِی قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَدِ اِتَّخَذَ مَنْزِلَهُ مِنْ بَعْدِ مَقْتَلِ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْتاً مِنْ شَعْرٍ وَ أَقَامَ بِالْبَادِیَهِ فَلَبِثَ بِهَا عِدَّهَ سِنِینَ کَرَاهِیَهً لِمُخَالَطَهِ اَلنَّاسِ وَ مُلاَقَاتِهِمْ وَ کَانَ یَصِیرُ مِنَ اَلْبَادِیَهِ بِمَقَامِهِ بِهَا إِلَى اَلْعِرَاقِ زَائِراً لِأَبِیهِ وَ جَدِّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ لاَ یُشْعَرُ بِذَلِکَ مِنْ فِعْلِهِ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ فَخَرَجَ سَلاَمُ اَللَّهِ عَلَیْهِ مُتَوَجِّهاً إِلَى اَلْعِرَاقِ لِزِیَارَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَنَا مَعَهُ وَ لَیْسَ مَعَنَا ذُو رُوحٍ إِلاَّ اَلنَّاقَتَیْنِ فَلَمَّا اِنْتَهَى إِلَى اَلنَّجَفِ مِنْ بِلاَدِ اَلْکُوفَهِ وَ صَارَ إِلَى مَکَانٍ مِنْهُ فَبَکَى حَتَّى اِخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ بِدُمُوعِهِ ثُمَّ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ جَاهَدْتَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی اَللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ وَ اِتَّبَعْتَ سُنَنَ نَبِیِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّى دَعَاکَ اَللَّهُ إِلَى جِوَارِهِ فَقَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ لَکَ کَرِیمَ ثَوَابِهِ وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ اَلْحُجَّهَ مَعَ مَا لَکَ مِنَ اَلْحُجَجِ اَلْبَالِغَهِ عَلَى عِبَادِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِجْعَلْ نَفْسِی مُطْمَئِنَّهً بِقَدَرِکَ رَاضِیَهً بِقَضَائِکَ مُولَعَهً بِذِکْرِکَ وَ دُعَائِکَ مُحِبَّهً لِصَفْوَهِ أَوْلِیَائِکَ مَحْبُوبَهً فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ صَابِرَهً عِنْدَ نُزُولِ بَلاَئِکَ شَاکِرَهً لِفَوَاضِلِ نَعْمَائِکَ ذَاکِرَهً لِسَوَابِغِ آلاَئِکَ مُشْتَاقَهً إِلَى فَرْحَهِ لِقَائِکَ مُتَزَوِّدَهً اَلتَّقْوَى لِیَوْمِ جَزَائِکَ مُسْتَنَّهً بِسُنَنِ أَوْلِیَائِکَ مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى قَبْرِهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ اَلْمُخْبِتِینَ إِلَیْکَ وَالِهَهٌ وَ سُبُلَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ شَارِعَهٌ وَ أَعْلاَمَ اَلْقَاصِدِینَ إِلَیْکَ وَاضِحَهٌ وَ أَفْئِدَهَ اَلْعَارِفِینَ مِنْکَ فَارِغَهٌ[فَازِعَهٌ]وَ أَصْوَاتَ اَلدَّاعِینَ إِلَیْکَ صَاعِدَهٌ وَ أَبْوَابَ اَلْإِجَابَهِ مُفَتَّحَهٌ- وَ دَعْوَهَ مَنْ نَاجَاکَ مُسْتَجَابَهٌ وَ تَوْبَهَ مَنْ أَنَابَ إِلَیْکَ مَقْبُولَهٌ وَ عَبْرَهَ مَنْ بَکَى مِنْ خَوْفِکَ مَرْحُومَهٌ وَ اَلْإِغَاثَهَ لِمَنِ اِسْتَغَاثَ بِکَ مَوْجُودَهٌ وَ اَلاِسْتِعَانَهَ لِمَنِ اِسْتَعَانَ بِکَ مَبْذُولَهٌ وَ عِدَاتِکَ لِعِبَادِکَ مُنْجَزَهٌ وَ زَلَلَ مَنِ اِسْتَقَالَکَ مُقَالَهٌ وَ أَعْمَالَ اَلْعَامِلِینَ لَدَیْکَ مَحْفُوظَهٌ وَ أَرْزَاقَ اَلْخَلاَئِقِ مِنْ لَدُنْکَ نَازِلَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ إِلَیْهِمْ وَاصِلَهٌ وَ ذُنُوبَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ مَغْفُورَهٌ وَ حَوَائِجَ خَلْقِکَ عِنْدَکَ مَقْضِیَّهٌ وَ جَوَائِزَ اَلسَّائِلِینَ عِنْدَکَ مُوَفَّرَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ عِنْدَکَ مُتَوَاتِرَهٌ وَ مَوَائِدَ اَلْمُسْتَطْعِمِینَ مُعَدَّهٌ وَ مَنَاهِلَ اَلظِّمَاءِ لَدَیْکَ مُتْرَعَهٌ اَللَّهُمَّ فَاسْتَجِبْ دُعَائِی وَ اِقْبَلْ ثَنَائِی وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ آبَائِی إِنَّکَ وَلِیُّ نَعْمَائِی وَ مُنْتَهَى مُنَایَ وَ غَایَهُ رَجَائِی فِی مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ قَالَ جَابِرٌ قَالَ لِیَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا قَالَ هَذَا اَلْکَلاَمَ وَ لاَ دَعَا بِهِ أَحَدٌ مِنْ شِیعَتِنَا عِنْدَ قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْ عِنْدَ قَبْرِ أَحَدٍ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِلاَّ رُفِعَ فِی دَرَجٍ مِنَ اَلنُّورِ وَ طُبِعَ عَلَیْهِ بِخَاتَمِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَ مَحْفُوظاً لَهُ حَتَّى یُسَلَّمَ إِلَى قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ فَیَتَلَقَّى صَاحِبَهُ بِالْبُشْرَى وَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلْکَرَامَهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى قَالَ جَابِرٌ حَدَّثْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِی زِدْ فِیهِ إِذَا وَدَّعْتَ أَحَداً مِنَ اَلْأَئِمَّهِ فَقُلْ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْإِمَامُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اَللَّهَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ آمَنَّا بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتُمْ بِهِ وَ دَعَوْتُمْ إِلَیْهِ اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی وَلِیَّکَ اَللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنِی ثَوَابَ مَزَارِهِ اَلَّذِی أَوْجَبْتَ لَهُ وَ یَسِّرْ لَنَا اَلْعَوْدَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى .)
[۱۲] : فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱، صفحه ۴۶ (وَ ذَکَرَ حَسَنُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ طَحَّالٍ اَلْمِقْدَادِیُّ : أَنَّ زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَرَدَ إِلَى اَلْکُوفَهِ وَ دَخَلَ مَسْجِدَهَا وَ بِهِ أَبُو حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیُّ وَ کَانَ مِنْ زُهَّادِ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ وَ مَشَایِخِهَا فَصَلَّى رَکْعَتَیْنِ قَالَ أَبُو حَمْزَهَ فَمَا سَمِعْتُ أَطْیَبَ مِنْ لَهْجَتِهِ- فَدَنَوْتُ مِنْهُ لِأَسْمَعَ مَا یَقُولُ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ إِلَهِی إِنْ کَانَ قَدْ عَصَیْتُکَ فَإِنِّی قَدْ أَطَعْتُکَ فِی أَحَبِّ اَلْأَشْیَاءِ إِلَیْکَ اَلْإِقْرَارِ بِوَحْدَانِیَّتِکَ مَنّاً مِنْکَ عَلَیَّ لاَ مَنّاً مِنِّی عَلَیْکَ وَ اَلدُّعَاءُ مَعْرُوفٌ ثُمَّ نَهَضَ قَالَ أَبُو حَمْزَهَ فَتَبِعْتُهُ إِلَى مُنَاخِ اَلْکُوفَهِ فَوَجَدْتُ عَبْداً أَسْوَدَ مَعَهُ نَجِیبٌ وَ نَاقَهٌ فَقُلْتُ یَا أَسْوَدُ مَنِ اَلرَّجُلُ فَقَالَ أَ وَ تَخْفَى عَلَیْکَ شَمَائِلُهُ هُوَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ قَالَ أَبُو حَمْزَهَ فَأَکْبَبْتُ عَلَى قَدَمَیْهِ أُقَبِّلُهَا فَرَفَعَ رَأْسِی بِیَدِهِ وَ قَالَ لاَ یَا أَبَا حَمْزَهَ إِنَّمَا یَکُونُ اَلسُّجُودُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا أَقْدَمَکَ إِلَیْنَا قَالَ مَا رَأَیْتَ وَ لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِیهِ مِنَ اَلْفَضْلِ لَأَتَوْهُ وَ لَوْ حَبْواً هَلْ لَکَ أَنْ تَزُورَ مَعِی قَبْرَ جَدِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ أَجَلْ فَسِرْتُ فِی ظِلِّ نَاقَتِهِ یُحَدِّثُنِی حَتَّى أَتَیْنَا اَلْغَرِیَّیْنِ وَ هِیَ بُقْعَهٌ بَیْضَاءُ تَلْمَعُ نُوراً فَنَزَلَ عَنْ نَاقَتِهِ وَ مَرَّغَ خَدَّیْهِ عَلَیْهَا وَ قَالَ یَا أَبَا حَمْزَهَ هَذَا قَبْرُ جَدِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ زَارَهُ بِزِیَارَهٍ أَوَّلُهَا اَلسَّلاَمُ عَلَى اِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّضِیِّ وَ نُورِ وَجْهِهِ اَلْمُضِیءِ ثُمَّ وَدَّعَهُ وَ مَضَى إِلَى اَلْمَدِینَهِ وَ رَجَعْتُ أَنَا إِلَى اَلْکُوفَهِ .)
[۱۳] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱ ، صفحه ۹۲ (حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُصْعَبٍ الزَّرَّاعُ[اَلدَّرَّاعُ] وَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحُسَیْنِ زَیْدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ بْنِ زَکَرِیَّا بْنِ حَرْبٍ اَلشَّیْبَانِیُّ اَلْخَلاَّلُ قِرَاءَهً عَلَیْهِ فِی رَحَى أَبِی أَیُّوبَ بِالْکُوفَهِ قَالَ أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُصْعَبٍ إِجَازَهً عَنْهُ قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُصْعَبٍ الزَّرَّاعُ[اَلدَّرَّاعُ] حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ قَالَ حَدَّثَنِی صَفْوَانُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَزَّازُ قَالَ حَدَّثَنِی صَفْوَانُ اَلْجَمَّالُ أَنَّهُ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْمَدِینَهِ أُرِیدُ اَلْکُوفَهَ فَلَمَّا جُزْنَا بَابَ اَلْحِیرَهِ قَالَ یَا صَفْوَانُ قُلْتُ لَبَّیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ تُخْرِجُ اَلْمَطَایَا إِلَى اَلْقَائِمِ وَ جِدَّ اَلطَّرِیقَ إِلَى اَلْغَرِیِّ قَالَ صَفْوَانُ فَلَمَّا صِرْنَا إِلَى قَائِمِ اَلْغَرِیِّ أَخْرَجَ رِشَاءً مَعَهُ دَقِیقاً قَدْ عُمِلَ مِنَ اَلْکِنْبَارِ ثُمَّ تَبَعَّدَ مِنَ اَلْقَائِمِ مَغْرِباً خُطًى کَثِیرَهً ثُمَّ مَدَّ ذَلِکَ اَلرِّشَاءَ حَتَّى اِنْتَهَى إِلَى آخِرِهِ فَوَقَفَ ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ إِلَى اَلْأَرْضِ فَأَخْرَجَ مِنْهَا کَفّاً مِنْ تُرَابٍ فَشَمَّهُ مَلِیّاً ثُمَّ أَقْبَلَ یَمْشِی حَتَّى وَقَفَ عَلَى مَوْضِعِ اَلْقَبْرِ اَلْآنَ ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ اَلْمُبَارَکَهِ إِلَى اَلتُّرْبَهِ فَقَبَضَ مِنْهَا قَبْضَهً ثُمَّ شَهَقَ شَهْقَهً حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ فَارَقَ اَلدُّنْیَا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ هَاهُنَا وَ اَللَّهِ مَشْهَدُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ خَطَّ تَخْطِیطاً فَقُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا مَنَعَ اَلْأَبْرَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ مِنْ إِظْهَارِ مَشْهَدِهِ قَالَ حَذَراً مِنْ بَنِی مَرْوَانَ وَ اَلْخَوَارِجِ أَنْ تَحْتَالَ فِی أَذَاهُ قَالَ صَفْوَانُ فَسَأَلْتُ اَلصَّادِقَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ نَزُورُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا صَفْوَانُ إِذَا أَرَدْتَ ذَلِکَ فَاغْتَسِلْ وَ اِلْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ غَسِیلَیْنِ جَدِیدَیْنِ وَ نَلْ شَیْئاً مِنَ اَلطِّیبِ فَإِنْ لَمْ تَنَلْ أَجْزَأَکَ فَإِذَا خَرَجْتَ مِنْ مَنْزِلِکَ فَقُلْ اَللَّهُمَّ إِنِّی خَرَجْتُ مِنْ مَنْزِلِی وَ تَمَّمَ اَلزِّیَارَهَ تَرَکْتُهَا لِطُولِهَا .)
[۱۴] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱ ، صفحه ۹۴ (وَ قَالَ اِبْنُ اَلْمَشْهَدِیِّ أَیْضاً مَا صُورَتُهُ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِهِمْ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عِیسَى عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عِیسَى عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ حَدَّثَنِی صَفْوَانُ اَلْجَمَّالُ قَالَ: لَمَّا وَافَیْتُ مَعَ جَعْفَرٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْکُوفَهَ یُرِیدُ أَبَا جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورَ قَالَ لِی یَا صَفْوَانُ أَنِخِ اَلرَّاحِلَهَ فَهَذَا قَبْرُ جَدِّی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَنَخْتُهَا ثُمَّ نَزَلَ فَاغْتَسَلَ وَ غَیَّرَ ثَوْبَهُ وَ تَحَفَّى وَ قَالَ لِیَ اِفْعَلْ مِثْلَ مَا أَفْعَلُهُ ثُمَّ أَخَذَ نَحْوَ اَلذَّکَوَاتِ وَ قَالَ لِی قَصِّرْ خُطَاکَ وَ أَلْقِ ذَقَنَکَ إِلَى اَلْأَرْضِ فَإِنَّهُ یُکْتَبُ لَکَ بِکُلِّ خُطْوَهٍ مِائَهُ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَى عَنْکَ مِائَهُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَکَ مِائَهُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ یُقْضَى لَکَ مِائَهُ أَلْفِ حَاجَهٍ وَ یُکْتَبُ لَکَ ثَوَابُ کُلِّ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ ثُمَّ مَشَى وَ مَشَیْنَا مَعَهُ وَ عَلَیْنَا اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ وَ نُسَبِّحُ وَ نُقَدِّسُ وَ نُهَلِّلُ إِلَى أَنْ بَلَغْنَا اَلذَّکَوَاتِ فَوَقَفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ نَظَرَ یَمْنَهً وَ یَسْرَهً وَ خَطَّ بِعُکَّازَتِهِ وَ قَالَ لِی اُطْلُبْهُ فَطَلَبْتُ فَإِذَا أَثَرُ اَلْقَبْرِ ثُمَّ أَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّیْهِ وَ قَالَ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْوَصِیُّ اَلْبَرُّ اَلتَّقِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبَأُ اَلْعَظِیمُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلصِّدِّیقُ اَلرَّشِیدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْبَرُّ اَلزَّکِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَهَ اَللَّهِ عَلَى اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حَبِیبُ حَبِیبِ اَللَّهِ وَ خَاصَّهُ اَللَّهِ وَ خَالِصَتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ عَیْبَهَ عِلْمِهِ وَ خَازِنَ وَحْیِهِ ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَى قَبْرِهِ وَ قَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا حُجَّهَ اَلْخِصَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا بَابَ اَلْمَقَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نُورَ اَللَّهِ اَلتَّامَّ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اَللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا حُمِّلْتَ وَ وَعَیْتَ مَا اُسْتُحْفِظْتَ وَ حَفِظْتَ مَا اُسْتُودِعْتَ وَ حَلَّلْتَ حَلاَلَ اَللَّهِ وَ حَرَّمْتَ حَرَامَ اَللَّهِ وَ أَقَمْتَ أَحْکَامَ اَللَّهِ وَ لَمْ تَتَعَدَّ حُدُودَ اَللَّهِ وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّى أَتَاکَ اَلْیَقِینُ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَى اَلْأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِکَ- ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى عِنْدَ اَلرَّأْسِ رَکَعَاتٍ وَ قَالَ یَا صَفْوَانُ مَنْ زَارَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلزِّیَارَهِ وَ صَلَّى بِهَذِهِ اَلصَّلاَهِ رَجَعَ إِلَى أَهْلِهِ مَغْفُوراً ذَنْبُهُ مَشْکُوراً سَعْیُهُ وَ یُکْتَبُ لَهُ ثَوَابُ کُلِّ مَنْ زَارَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ قُلْتُ ثَوَابُ کُلِّ مَنْ یَزُورُهُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ قَالَ یَزُورُهُ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ سَبْعُونَ قبیل[قَبِیلاً]قُلْتُ کَمِ اَلْقَبِیلُ قَالَ مِائَهُ أَلْفٍ ثُمَّ رَجَعَ مِنْ عِنْدِهِ اَلْقَهْقَرَى وَ هُوَ یَقُولُ یَا جَدَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ یَا طَیِّبَاهْ یَا طَاهِرَاهْ لاَ جَعَلَهُ اَللَّهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ وَ رَزَقَنِی اَلْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ اَلْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ اَلْکَوْنَ مَعَکَ وَ مَعَ اَلْأَبْرَارِ مِنْ وُلْدِکَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَى اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُحْدِقِینَ بِکَ قُلْتُ یَا سَیِّدِی تَأْذَنُ لِی أَنْ أُخْبِرَ أَصْحَابَنَا مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ بِهِ قَالَ نَعَمْ وَ أَعْطَانِی اَلدَّرَاهِمَ وَ أَصْلَحْتُ اَلْقَبْرَ .)
[۱۵] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱، صفحه ۹۴ (وَ قَالَ اِبْنُ اَلْمَشْهَدِیِّ أَیْضاً مَا صُورَتُهُ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِهِمْ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عِیسَى عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عِیسَى عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ حَدَّثَنِی صَفْوَانُ اَلْجَمَّالُ قَالَ: لَمَّا وَافَیْتُ مَعَ جَعْفَرٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْکُوفَهَ یُرِیدُ أَبَا جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورَ قَالَ لِی یَا صَفْوَانُ أَنِخِ اَلرَّاحِلَهَ فَهَذَا قَبْرُ جَدِّی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَنَخْتُهَا ثُمَّ نَزَلَ فَاغْتَسَلَ وَ غَیَّرَ ثَوْبَهُ وَ تَحَفَّى وَ قَالَ لِیَ اِفْعَلْ مِثْلَ مَا أَفْعَلُهُ ثُمَّ أَخَذَ نَحْوَ اَلذَّکَوَاتِ وَ قَالَ لِی قَصِّرْ خُطَاکَ وَ أَلْقِ ذَقَنَکَ إِلَى اَلْأَرْضِ فَإِنَّهُ یُکْتَبُ لَکَ بِکُلِّ خُطْوَهٍ مِائَهُ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَى عَنْکَ مِائَهُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَکَ مِائَهُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ یُقْضَى لَکَ مِائَهُ أَلْفِ حَاجَهٍ وَ یُکْتَبُ لَکَ ثَوَابُ کُلِّ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ ثُمَّ مَشَى وَ مَشَیْنَا مَعَهُ وَ عَلَیْنَا اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ وَ نُسَبِّحُ وَ نُقَدِّسُ وَ نُهَلِّلُ إِلَى أَنْ بَلَغْنَا اَلذَّکَوَاتِ فَوَقَفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ نَظَرَ یَمْنَهً وَ یَسْرَهً وَ خَطَّ بِعُکَّازَتِهِ وَ قَالَ لِی اُطْلُبْهُ فَطَلَبْتُ فَإِذَا أَثَرُ اَلْقَبْرِ ثُمَّ أَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّیْهِ وَ قَالَ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْوَصِیُّ اَلْبَرُّ اَلتَّقِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبَأُ اَلْعَظِیمُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلصِّدِّیقُ اَلرَّشِیدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْبَرُّ اَلزَّکِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَهَ اَللَّهِ عَلَى اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حَبِیبُ حَبِیبِ اَللَّهِ وَ خَاصَّهُ اَللَّهِ وَ خَالِصَتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ عَیْبَهَ عِلْمِهِ وَ خَازِنَ وَحْیِهِ ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَى قَبْرِهِ وَ قَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا حُجَّهَ اَلْخِصَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا بَابَ اَلْمَقَامِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نُورَ اَللَّهِ اَلتَّامَّ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اَللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا حُمِّلْتَ وَ وَعَیْتَ مَا اُسْتُحْفِظْتَ وَ حَفِظْتَ مَا اُسْتُودِعْتَ وَ حَلَّلْتَ حَلاَلَ اَللَّهِ وَ حَرَّمْتَ حَرَامَ اَللَّهِ وَ أَقَمْتَ أَحْکَامَ اَللَّهِ وَ لَمْ تَتَعَدَّ حُدُودَ اَللَّهِ وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّى أَتَاکَ اَلْیَقِینُ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَى اَلْأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِکَ- ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى عِنْدَ اَلرَّأْسِ رَکَعَاتٍ وَ قَالَ یَا صَفْوَانُ مَنْ زَارَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلزِّیَارَهِ وَ صَلَّى بِهَذِهِ اَلصَّلاَهِ رَجَعَ إِلَى أَهْلِهِ مَغْفُوراً ذَنْبُهُ مَشْکُوراً سَعْیُهُ وَ یُکْتَبُ لَهُ ثَوَابُ کُلِّ مَنْ زَارَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ قُلْتُ ثَوَابُ کُلِّ مَنْ یَزُورُهُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ قَالَ یَزُورُهُ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ سَبْعُونَ قبیل[قَبِیلاً]قُلْتُ کَمِ اَلْقَبِیلُ قَالَ مِائَهُ أَلْفٍ ثُمَّ رَجَعَ مِنْ عِنْدِهِ اَلْقَهْقَرَى وَ هُوَ یَقُولُ یَا جَدَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ یَا طَیِّبَاهْ یَا طَاهِرَاهْ لاَ جَعَلَهُ اَللَّهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ وَ رَزَقَنِی اَلْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ اَلْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ اَلْکَوْنَ مَعَکَ وَ مَعَ اَلْأَبْرَارِ مِنْ وُلْدِکَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَى اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُحْدِقِینَ بِکَ قُلْتُ یَا سَیِّدِی تَأْذَنُ لِی أَنْ أُخْبِرَ أَصْحَابَنَا مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ بِهِ قَالَ نَعَمْ وَ أَعْطَانِی اَلدَّرَاهِمَ وَ أَصْلَحْتُ اَلْقَبْرَ .)
[۱۶] فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف، جلد ۱، صفحه ۹۹ (مَا أَخْبَرَنِی اَلْفَقِیهُ أَبُو اَلْقَاسِمِ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلسَّعِیدِ شَمْسِ اَلدِّینِ فَخَّارٍ اَلْمُوسَوِیِّ عَنْ شَاذَانَ بْنِ جَبْرَئِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلطَّبَرِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ قَالَ: سَارَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا مَعَهُ فِی اَلْقَادِسِیَّهِ حَتَّى أَشْرَفَ عَلَى اَلنَّجَفِ فَقَالَ هُوَ اَلْجَبَلُ اَلَّذِی اِعْتَصَمَ بِهِ اِبْنُ جَدِّی نُوحٍ وَ قٰالَ سَآوِی إِلىٰ جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ اَلْمٰاءِ فَأَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَ یَعْتَصِمُ بِکَ مِنِّی أَحَدٌ فَسَارَ فِی اَلْأَرْضِ وَ تَقَطَّعَ إِلَى اَلشَّامِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِعْدِلْ بِنَا فَعَدَلْتُ بِهِ فَلَمْ یَزَلْ سَائِراً حَتَّى أَتَى اَلْغَرِیَّ فَوَقَفَ عَلَى اَلْقَبْرِ فَسَاقَ اَلسَّلاَمَ مِنْ آدَمَ عَلَى نَبِیٍّ نَبِیٍّ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ أَنَا أَسُوقُ اَلسَّلاَمَ مَعَهُ حَتَّى وَصَلَ اَلسَّلاَمَ إِلَى اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ خَرَّ عَلَى اَلْقَبْرِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ عَلاَ نَحِیبُهُ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ سِتَّ رَکَعَاتٍ وَ صَلَّیْتُ مَعَهُ وَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا هَذَا اَلْقَبْرُ قَالَ هَذَا قَبْرُ جَدِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .)
پاسخ دهید