«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏»

الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین

ما در این دنیا مسافر هستیم و این دنیا مسافرخانه ای بیش نیست. مسافر باید برای سفر توشه جمع کند؛ باید زاد و راحله جمع کند. مسافر در مسیر بدون توشه دچار مشکل خواهد شد. ما باید برای این سفر که یک سفر ابدی است و به آخرت منتهی می شود، حتماً باید توشه ای جمع کنیم. قرآن کریم نیز بهترین توشه را تقوا معرفی می نماید: «فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى»[۱]؛ بهترین توشه ای که باید در مسافرت معنوی و تربیتی برای خودمان جمع آوری کنیم، توشه تقوا و پاکیزگی است. مسیری که در پیش داریم، مسیر سختی است. ما مرگ را در پیش خواهیم داشت؛ ما قبر را پیش رو داریم؛ ما قیامت و حسابرسی را در پیش داریم که بسیار سخت است. انسان باید از الان به فکر آخرتش باشد و فراموش نکنیم که مسافر هستیم و یک روزی با مرگ مواجه خواهیم شد؛ یک زمانی خواهد آمد و با قبر روبرو خواهیم شد؛ یک روزی در دادگاه عدل الهی، محاکمه خواهیم شد. این نکات را نباید فراموش کنیم.

از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نقل شده است که از ایشان پرسیدند: «ما الصعب و ما الاصعب؟»[۲]؛ چه چیزی سخت است و چه چیزی سخت تر است؟ حضرت پاسخ دادند: «اما الصعب فالقبر والاصعب الذهاب بلا زاد»[۳]؛ آن چیزی که سخت خواهد بود، قبر است. تنهایی، وحشت و تاریکی بسیار سخت است. انسان و رفتار، کردار، افکار و اعتقاداتش می ماند. اما می دانید که سخت تر چه چیزی است؟ در این روایتی که نقل شده است، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «الذهاب بلا زاد»؛ این است که انسان برود اما دستش خالی باشد؛ این است که انسان وارد قبر بشود اما توشه ای همراه خود نبرده باشد و امکان بازگشت هم دیگر وجود نخواهد داشت. «حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَکْتُ کَلَّا إِنَّهَا کَلِمَهٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ»[۴]؛ انسان از خداوند متعال می خواهد که او را برگرداند اما به انسان پاسخ داده می شود که ابداً نمی تواند دیگر برگردد. خیلی سخت است که انسان با دست خالی به آخرت برود؛ انسان با کوله باری از گناه به آن عالم سفر کند. انسان با کوله باری از حق النّاس و حقوق ضایع شده دیگران به خصوص مظلومین و ایتام از این دنیا رخت برببندد. پس مراقب باشیم و فراموش نکنیم که قبر و قیامتی در پیش داریم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

[۱] سوره بقره، آیه ۱۹۷

[۲] اصول کافی، ج ۳، کتاب ایمان و الکفر، باب الاطاعت و التقوی، ص ۱۱۸، ح ۳٫

جاء رجل الی امیرالمومنین علیه السلام فقال اسئل من اربع مسائل؟ فقال: سل و ان کانت اربعین. فقال: ما الواجب و ما الاوجب. و ما القریب و ما الاقرب، ما العجب و ما الاعجب و ما الصعب و ما الاصعب؟ فقال علیه السلام: اما الواجب فطاعه الله و اما الاوجب فترک الذنوب؛ اما القریب القیامه و الاقرب منها الموت؛ اما العجب الدنیا و الا عجب منها حب الدنیا؛ اما الصعب فالقبر والاصعب الذهاب بلا زاد.

[۳] همان.

[۴] سوره مؤمنون، آیه ۹۹ و آیه ۱۰۰