«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏»

الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین

یکی از مهم ترین موانع نظری در مسیر تربیت نفس و تهذیب و سیر و سلوک معنوی، غفلت است. غفلت در مقابل بیداری قرار دارد. انسان غافل حواسش نیست. انسان غافل مراقب نیست و ممکن است هر لحظه دشمنش به او حمله کند. انسان غافل گوشی برای شنیدن ندارد و ممکن است حرف حق را نشنود. اما انسانی که بیدار است و دارای یقظه است، قطعا گوش شنوایی دارد؛ قطعا نسبت به دشمنان و مشکلات هوشیار است؛ در صورتی که انسان غافل به هیچ عنوان هوشیار نیست.

اگر بخواهیم از سخن انبیای الهی و مربیان تربیت ربوبی استفاده کنیم، باید بیدار باشیم و غفلت باعث می شود که انسان دچار خواب و بعضاْ دچار مُردگی شود و دیگر گوشش شنوا نباشد. پس باید بیدار شد تا بتوانیم حرکت کنیم و انسان های غافل بیدار نیستند. باید بیدار شد تا بتوانیم به دنبال رشد و تربیت و تهذیب برویم و اگر بیدار نشویم، روزهای خود را در خواب غفلت سپری می کنیم و دیگر به رشد و معنویت نائل نخواهیم شد. به همین دلیل است که در بعضی از روایات آمده است که می فرماید: «مَن استَوى یَوماهُ فَهُوَ مَغبونٌ و مَن کانَ آخِرُ یَومَیهِ شَرَّهُما فَهُوَ مَلعونٌ و مَن لَم یَعرِفِ الزِّیادَهَ فی نَفسِهِ فَهُوَ فی نُقصانٍ و مَن کانَ إلَى النُّقصانِ فَالمَوتُ خَیرٌ لَهُ مِنَ الحَیاهِ»[۱]؛ اگر کسی دو روزش مانند یکدیگر باشد، زیان کار است. بلکه اگر به صورت دقیق تر بخواهیم بیان کنیم، اگر کسی دو ساعتش یا حتی دو لحظه اش مانند یکدیگر باشد، به دلیل اینکه خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند: «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْر»[۲]؛ ما عمرمان در حال از دست می دهیم و باید این عمر را تبدیل به احسن کنیم و چیزی که انسان را در مسیر تربیت کمک می کند، بیداری است. در روایات آمده است که «الغَفلَهُ ضَلالُ النُّفوسِ و عُنوانُ النُّحوسِ»[۳]؛ غفلت باعث گمراهی جان ها و ضایع شدن انسان ها می شود. انسان غافل عمرش را تباه می کند.

در مناجات شریفه ی شعبانیه فرموده اند: «وَ لِتَطْهِیرِ قَلْبِی مِنْ أَوْسَاخِ الْغَفْلَهِ عَنْکَ»[۴]؛ غفلت به عنوان چرک جان معرفی شده است؛ دل باید از چرک غفلت از تو(خداوند) پاک شود. پس غفلت چرک است و باعث آلودگی انسان می شود. در روایتی که از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده است، می فرمایند: «إِیَّاکُمْ وَ اَلْغَفْلَهَ فَإِنَّهُ مَنْ غَفَلَ فَإِنَّمَا یَغْفُلُ عَنْ نَفْسِهِ»[۵]؛ مراقب باشید که دچار غفلت نشوید؛ هر کس دچار غفلت بشود، از خودش غافل می شود. یعنی ارزش و هستی خودش را، استعدادهای خودش را ضایع می کند و از بین می برد. پس باید مراقب باشیم تا دچار غفلت نشویم و بیدار باشیم و در مسیر تربیت و معنویت، گوش به فرمان ذات باری تعالی و انبیاء و مربیان الهی باشد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

[۱] بحارالأنوار، جلد ۷۸، صفحه ۳۲۷

[۲] سوره عصر، آیه ۲

[۳] غرر الحکم : ۱۴۰۴

[۴] مناجات شعبانیه، فراز پنجم

[۵] ثواب الأعمال و عقاب الأعمال،  جلد ۱، صفحه ۲۰۳