«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏»

«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]

«رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی‏».[۲]

«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]

مقدّمه

هدیه به پیشگاه با عظمت حضرت ختم المرسلین صلی الله علیه و آله و اهل بیت مکرّم ایشان، علی الخصوص امیرالمؤمنین علیه أفضل صلوات المصلّین و صدیقه طاهره سلام الله علیها صلواتی هدیه بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

عرض ادب، ارادت، خاکساری، التجاء، استغاثه، عرض تسلیت به محضر باعظمت حضرت بقیّه الله الأعظم روحی و ارواح من سواه فداه و عجّل الله تعالی فرجه الشّریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

فاطمیه قابل صرف نظر کردن نیست

سال‌های گذشته هم به این موضوع اشاره کردیم، الآن با مقدّمه‌ای به این موضوع وارد می‌شوم که در بین معارف اسلامی و معارف مکتب اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین، از جهاتی مهم‌ترین یا رکن در بین همه‌ی آن معارف، این مناسبتِ فاطمیه است. این مناسبت قابل چشم‌پوشی و مذاکره و معامله نیست، که اگر بود خودِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اولی بود به اینکه صرف نظر کند، پسران ایشان شش یا هفت ساله بودند، دختران ایشان چهار یا پنج ساله بودند، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود؛ اگر قرار بر صرف نظر کردن بود و می‌شد از این موضوع صرف نظر کرد، باید آن بزرگواران صرف نظر می‌کردند.

از طرفی در روایات ما و اشعار شعرای اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین که در محضر اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین شعر گفته‌اند و مورد تأیید قرار گرفته‌اند، صدیقه طاهره سلام الله علیها را امام و فرمانده‌ی این میدان، و خودشان را سربازِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌دانستند.

قرار است «فاطمیه» نگاه ما را عوض کند

به برخی موارد اشاره می‌کنم تا بعد ببینیم این موضوع چیست و کجای کار ماست، به این موضوع هم اشاره خواهم کرد که این موضوع به دین و دنیا و امروز ما هم ربط دارد.

اینطور نیست که ما مثلاً در فاطمیه‌ای شرکت کنیم و برویم و زندگی ما تغییر نکند، اگر اینطور است یعنی فاطمیه را هم اشتباه آمده‌ایم.

نمی‌شود یک نفر جزو شیعیان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه باشد، ولی مثلاً نسبت به شیعیان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بی‌خیال باشد.

اینطور نیست که ما در جلسه‌ای شرکت کنیم و برویم، بعد هر کسی ما را نگاه کرد متوجه نشود که آیا ما یهودی هستیم یا مسیحی یا بت‌پرست یا بودایی یا… هستیم. اگر شیعه‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هستیم باید در همه‌ی رفتار و زندگی ما، مهم‌تر در نگاه ما، در سلوک ما، در زیست ما اثر بگذارد. بخواهیم یا نخواهیم سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد. اگر نگاه ما عوض شود…

شما در حال دویدن هستید اما ناگهان به چاله‌ای عمیق می‌رسید، مسلماً خواهید ایستاد، لازم نیست کسی به شما بگوید. یعنی وقتی نگاه می‌کنید، سرعت یا کندی شما، به نسبت مسیر است.

قرار است فاطمیه نگاه ما را عوض کند، و اگر نگاه ما را عوض کند زندگی ما را تغییر می‌دهد، مدل زندگی ما را تغییر می‌دهد، حتّی مدلِ همسرداری و فرزندداری و همسایه‌داری و کاسبی ما را تغییر می‌دهد؛ و اگر تغییر نداد یعنی یا این اصل نیست، یا تدیّن ما درست و حسابی نیست؛ پس باید تغییر بدهد. کمااینکه کمال فاطمیه در این است که باید نماز ما را تغییر بدهد. اگر حبّ اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین نماز ما را تغییر ندهد یعنی قسمتی از کار ما می‌لنگد.

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اسوه‌ی امام زمان ارواحنا فداه

ائمه‌ی ما با اینکه خودشان امام هستند، و عجیب هم هست، وقتی می‌خواهیم برای امامت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین به آیه‌ی قرآن کریم استدلال کنیم، می‌فرماید که باید امام به کسی پشت‌گرم نباشد، امام معلم لازم ندارد، «أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ»،[۴] خدای متعال می‌فرماید آن کسی که می‌خواهد هدایت کند، شایسته این است که کسی باشد که خودش نیازی به معلم ندارد «أَمَّنْ لَا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدَى» یا کسی که خودش به معلم نیاز دارد؟

در استدلال امامتِ ائمه‌ی ما این است که این بزرگواران شاگرد نیستند، علی‌رغم این به این موضوع تصریح کرده‌اند که ما دنباله‌روی مادرمان هستیم.

این حرف خیلی بزرگ است، یعنی علم امام عم اقتضاء می‌کند که همین مسیر را برود.

ولی هیچوقت یک مرجع تقلید نمی‌گوید من مقلّدِ یک طلبه هستم، این موضوع خلاف شأن مرجع است، اینجا تواضع کردن هم معنا ندارد.

ائمه علیهم السلام روی عبارات خیلی حساس بودند که شائبه‌ای پیش نیاید ولی اینطور فرموده‌اند.

از امام زمان ارواحنا فداه شروع می‌کنم، حضرت می‌فرمایند: «فِی اِبْنَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِی أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»،[۵] مادر ما اسوه‌ی ماست.

این تعبیر خیلی عجیب است، اگر بروید و روایت را ملاحظه بفرمایید، امام زمان ارواحنا فداه در موضوع «بیعت نکردن با ظالمان» فرمود که مادرم اسوه‌ی من است. یعنی همانطور که مادرم زهرای اطهر سلام الله علیها در ماجرای سقیفه قیام کرد، الگوی من است.

امامی که همه‌‌ی بزرگان و اولیای طول تاریخ گریه کردند تا دستشان به دامان او برسد، یعنی فقط در دوره‌ی اسلام اینطور نبوده است، حضرت حجّت ارواحنا فداه موعود امم هستند، بعد می‌فرمایند مادرم اسوه‌ی من است.

این یعنی اینکه این مادر چنان در کمال است که بتواند اسوه باشد، وگرنه معنا ندارد که امامی که در اوج کمال است بازگشت به عقب کند، انقلاب علی الاعقاب قبیح است، «مَنِ اِسْتَوَى یَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ»،[۶] کسی که دو روز او مانند هم باشد مغبون است، امام زمان ارواحنا فداه که جلو رفته است برمی‌گردد؟

زمانی کسی به من گفت باید زیارت جامعه کبیره را برای ائمه علیهم السلام خواند و نمی‌شود این زیارت را برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها خواند، چون ایشان امام نیست.

گفتم: بله! امام نیست، ولی امّ ائمه است، اسوه‌ی ائمه است، بلکه پناهگاهِ ائمه است، بلکه مشکاه ولایت است، یعنی آن ظرفی که این‌ها را دور هم جمع کرده است، بلکه مهیمن است؛ همه‌ی این‌ها روایت است.

یکی از روایات این روایت است که شیخ طوسی رضوان الله تعالی علیه برای ما نقل کرده است، «فِی اِبْنَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِی أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ».

امام رضا علیه السلام دنباله‌روی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

روایت بعدی روایت دیگری است که شما قسمت دوم آن را زیاد شنیده‌اید، مرحوم سید بن طاووس رضوان الله تعالی علیه این روایت را برای ما نقل کرده است. سید بن طاووس رضوان الله تعالی علیه نیمی از این روایت را برای ما حفظ کرده است.

اخیراً (شاید کمتر از ده روز است) کتاب بسیار مهمّی از ابن شهر آشوب رضوان الله تعالی علیه چاپ شده است که برای نهصد سال قبل است، این کتاب برای اولین مرتبه چاپ می‌شود. اگر زمانی به من می‌گفتند که دوست داری قبل از مرگ تو چه اتفاقی رخ بدهد، می‌گفتم این کتاب ابن شهر آشوب چاپ شود. کتاب کتابِ مهمی است، در بیزاری از دشمنان اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین است، میراث بزرگی از مکتب اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را حفظ کرده است و به تازگی چاپ شده است. آنجا مطلب کامل آمده است.

آن مطلبی که سید بن طاووس رضوان الله تعالی علیه آورده است، حدود صد و پنجاه سال قبل از آن مرحوم ابن شهر آشوب رضوان الله تعالی علیه کاملِ آن مطلب را آورده است.

موضوع این بود که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در این مسئله فرمانده‌ی ائمه است، چه برسد به ما؟

این‌ها در کتاب «الطرائف» سید بن طاووس نیست، راوی می‌گوید به محضر امام رضا علیه السلام رفتم و عرض کردم نظر شما راجع به آن دو نفر چیست؟

اینجا حضرت می‌توانند نظر بدهند، بفرمایند از آن‌ها بیزار هستم یا آن‌ها را دوست دارم، خوب هستند یا بد هستند، به این دلیل بد هستند یا به آن دلیل خوب هستند. امام حکیم است، وقتی امام سخن می‌گوید، همه چیز او حساب و کتاب دارد.

در ابتدا حضرت پاسخ ندادند، آن شخص عرض کرد: آقا جان! شما حجّت خدا هستید، من از چه کسی سؤال کنم؟ مگر این موضوع جزو دین ما نیست؟ شما حجّت خدا بجز شما نمی‌شناسم.

یعنی درواقع با این سؤال خود، امام رضا علیه السلام را گیر انداخت.

در عبارت امام رضا علیه السلام حکمت وجود دارد، حضرت فرمودند: «کَانَتْ لَنَا أُمٌّ صَالِحَهٌ»[۷] مادر صالحه‌ای داشتیم، «مَاتَتْ وَ هِیَ عَلَیْهِمَا سَاخِطَهٌ» وقتی شهید شد خیلی از دستِ آن‌ها خشمگین بود.

این حرف یعنی چه؟ اگر من فرزند خلف آن مادر باشم، من هم باید همینطور باشم.

جایگاه امامت جایگاهی نیست که کسی بگوید من دنباله‌روی مادر خود هستم.

قرآن کریم چقدر نهی کرده است و به بت‌پرست‌ها فرموده ات که نگویید «چون پدر و مادرم بت می‌پرستیدند، من هم بت می‌پرستم»، اگر من کار خطایی کنم که فرزندم نباید به من استناد کند.

به پسر عمروعاص گفتند: فلان فلان شده! مگر تو نشنیدی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اینقدر راجع به علی علیه السلام حرف زده است؟ چرا به صفین رفتی؟

امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و امام حسین صلوات الله علیه جواب این شخص را نمی‌دادند، وقتی سلام می‌کرد هم جواب او را نمی‌دادند.

به پسر عمروعاص گفتند: فلان فلان شده! چرا به صفین رفتی و بر روی علی شمشیر کشیدی؟

او می‌گفت: چون پیغمبر فرموده بود دلِ پدرتان را بدست بیاورید، پدر من هم رفته بود.

همینطور که می‌بینید، این استدلال مسخره است.

خدای متعال می‌فرماید اگر پدر کسی بت‌پرست بود، معنا ندارد که بگوید دینِ پدرم اینطور است.

شأن امام رضا سلام الله علیه نستجیربالله نعوذبالله از این موضوع أجل است که بخواهد مثل این‌ها سخن بگوید، وقتی اینجا می‌فرماید «کَانَتْ لَنَا أُمٌّ صَالِحَهٌ» بدین معنا نیست که بفرمایند چون مادر من اینطور بوده است؛ این حرف قبیح است.

راوی از امام در چه جایگاهی سؤال کرد؟ عرض کرد: شما حجّت خدا هستید.

امام رضا علیه السلام فرمودند: ما دنباله‌روی مادرمان هستیم، «کَانَتْ لَنَا أُمٌّ صَالِحَهٌ مَاتَتْ وَ هِیَ عَلَیْهِمَا سَاخِطَهٌ».

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ فرمانده‌ی مبارزه با طاغوت

اتفاقاً شیعیان و شاعران هم همین موضوع را یاد می‌گرفتند، وقتی دعبل به محضر امام رضا علیه السلام آمد و آن شعر معروف خود را خواند، که شروع آن شعر این است که «مَدارِسُ آیاتٍ خَلَت مِن تِلاوَهٍ *** وَمَنزِلُ وَحیٍ مُقفِرُ العَرَصاتِ»…

باقیات الصالحات یعنی این، که علمای شیعه هزار و دویست سال با این ابیات ضجّه زده‌اند و در همه‌ی حرم‌ها خوانده شده است، در پیشانیِ همه‌ی جلسات سیّدالشّهداء صلوات الله علیه کربلا خوانده‌اند، بر در و دیوارِ حرم‌ها می‌نویسند.

به محضر امام رضا علیه السلام آمد و این شعر را خواند، این قصیده‌ای است که حرف قافیه‌ی آن «ه» است، امام رضا روحی فداه هم خیلی گریه کرد، بعد ناگهان خطاب را از امام رضا علیه السلام به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگرداند و عرض کرد: «أفَاطُمُ لَو خِلتِ الحُسَینَ مُجَدّلاً»، یا فاطمه! اگر بودی و می‌دیدی چطور پسر تو را غرق به خون کردند، خبری به تو بدهم، «وَقَد مَاتَ عَطشَاناً بِشَطِ فُرَاتِ» پسرِ تو را کنار شطّ فرات تشنه کشتند، اگر بودی «إذَن لَلَطِمتِ الخَدَّ فَاطِمُ عِندَهُ» آنجا به صورت خودت می‌زدی…

بعضی‌ها به دنبال مستند لطمه می‌گردند، دعبل این ابیات را محضر امام رضا علیه السلام خوانده است و امام رضا علیه السلام برای این قصیده به او پنجاه هزار سکه و لباسی که فرمود با این لباس هزار شب نماز شب، و بعد از آن هزار رکعت نماز نافله خواندم، عطا فرمود. امام رضا علیه السلام فرمودند این لباس را برای قبر خود گذاشته بودم اما آن را برای این قصیده‌ی تو به تو هدیه می‌دهم.

این کارِ حضرت، تأییدِ ابیاتِ دعبل است.

این اثر هم شعر است، شعر را هم نمی‌شود به این راحتی دستکاری کرد، بنحوی سندِ شعر از حدیث بالاتر است، چون راحت‌تر می‌شود حدیث را جعل کرد، چون حدیث درواقع لفظ راوی است، اما بیتِ شعر اینگونه نیست. مثلاً شما فرض کنید که من یک کلمه‌ی شعر حافظ را دستکاری کنم، همه متوجّه می‌شوند، انگار که من کنار نقاشی استاد فرشچیان یک گل و مرغ بکشم، همه متوجه می‌شوند.

این شعر برای تقریباً هزار و سیصد سال قبل است، آنجا به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها عرض کرد: اگر شما بودید به صورت خود می‌کوبیدید؛ و امام رضا علیه السلام هم گریه کرد.

حال نگاه کنید، چرا خطاب را از امام رضا علیه السلام به سمتِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگرداند؟ امامِ زمانِ دعبل که امام رضا سلام الله علیه بود، پس چرا خطاب را به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگرداند؟

یک تعبیر این است که مادر برای فرزند خود گریه می‌کند، اما دو نکته دارد، یکی اینکه خطاب قرار دادن، یعنی قائل شدن به حیات. انسان که با مُرده با خطاب حرف نمی‌زند، پس یعنی اولاً قائل به حیات هستند، یعنی حیات کامل که شادی و غم دارد. بعد یکی از مجتهدان برجسته هم تعبیری از این موضوع دارد، می‌گوید برای این خطاب را از امام رضا علیه السلام به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگردانده است که…

وقتی یک طلبه از دنیا برود، به مدیر حوزه‌ی او تسلیت می‌گویند. اگر یک عالم از دنیا برود به امام زمان ارواحنا فداه و مراجع تسلیت می‌گویند، اگر سربازی از دنیا برود به فرمانده‌ی او تسلیت می‌گویند. می‌گوید فرمانده‌ی مبارزه با طاغوت صدیقه طاهره سلام الله علیها بود و سیّدالشّهداء صلوات الله علیه سربازِ این فرمانده بود، برای همین هم وقتی دعبل خواست تسلیت بگوید، خطاب را به سوی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برد. آن دو روایت هم کاملاً این موضوع را تأیید می‌کند. البته ادلّه‌ی دیگری هم دارد که به آن‌ها کار ندارم.

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گوش به فرمانِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

ائمه‌ی ما به سربازیِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها افتخار کرده‌اند.

عباس به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه عرض کرد که بیا تا یک مراسم تشییع مفصل بگیریم و همه را دعوت کن، اجازه بده آشتی بشویم و مشکلات امّت حل شود.

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اهلِ کَرَم بود، اگر این کار باعثِ گمراهی نمی‌شد، نه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها روی آن وصیت می‌کرد، نه امیرالمؤمنین صلوات الله علیه پافشاری می‌کرد، اینطور نبود که این بزرگواران نعوذبالله خساست داشته باشند، این بزرگواران که اهل بُخل نبودند، این بزرگواران اهلِ کَرَم بودند، منتها اقتضای کَرَم این است که کسی با کَرَمِ خود، کسی را گمراه نکند.

عباس عموی پیغمبر آمد و عرض کرد: بیایید یک جلسه برگزار کنیم و همه را دعوت کنیم و همه در تشییع و نماز بر بدنِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها شرکت کنند و امّت فیضی ببرند و موضوع تمام شود، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌توانست بفرماید که «نه، این کار غلط است»، اما فرمود: «أمَرَتنی سَیِّدَهُ النِّساءِ بِسَترِ أمرِها وَ مَا کُنتُ اُخَالِفُ أمرَهَا» سیده‌ی نساء به من فرمان داده است که امر او پنهان باشد و من آن آدمی نیستم که برخلاف دستورِ فاطمه عمل کنم.

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که امیر بر عالم وجود است فرمود فاطمه زهرا سیّده النساء دستور داده است و من با دستور او مخالفت نمی‌کنم.

اتفاقاً پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: «یَا عَلِیُّ أَنْفِذْ مَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ»[۸] اگر فاطمه دستور داد باید عمل کنی.

حال موضوع فاطمیّه چیست که فرمانده‌ی میدان است و بقیه‌ی معصومان به سربازی او افتخار می‌کنند؟ معصومان معصوم هستند، علم دارند و خطا نمی‌کنند، اما موضوع فاطمیّه چیست؟

ان شاء الله به این موضوع خواهم پرداخت.

دینداری باید اثر داشته باشد

اما این بحث یک مقدمه‌ی دوم دارد که ممکن است ما در این فضایی که هستیم، از صبح تا شب و از شب تا صبح به سمت ما رگبار می‌بندند، دروغ می‌گویند، کج می‌گویند، ادّعا می‌کنند که فلان جا فلان سند هست، این با او آشتی بوده است، او با این قهر نبوده است، موضوع این نبوده است… برای اینکه در ذهن عزیزان این نباشد که بحث فاطمیّه صرفاً یک اختلاف بین دو آدم بر سرِ یک تکه زمین است؟

اگر اینطور باشد که باید بعد از مدّتی، موضوع از بین برود. موضوع این چیزها نیست، برای اینکه این موضوع درست تبیین شود، این مقدّمه را عرض می‌کنم.

ما دیندار نشدیم که مثلاً شب‌ها یک ساعت به این جلسه بیاییم و روضه‌ای بشنویم، یک فرد یهودی هم به کنیسه‌ی خود برود و مطلب دیگری بشنود، یک شخص مسیحی هم یکشنبه‌ها به کلیسا برود و سرودی بشنود؛ بعد همه‌ی زندگی ما مانند بت‌پرست‌ها و یهودی‌ها و مسیحی‌ها و… باشد و فقط هر شب دو ساعت در یک جلسه‌ای شرکت کنیم. این کار دینداری نیست.

دینی که دنیای ما را درست نکند، حتماً نمی‌تواند آخرت ما را درست کند، چون درست کردن دنیا از درست کردنِ آخرت آسان‌تر است، و کسی که در دنیای خود خوش و خرّم نباشد، حتماً آخرت خوش و خرّمی هم ندارد.

دین آمده است که دنیای ما را خوش و خرّم کند، اما نه به آن چیزی که بدو امر به ذهن می‌رسد. آن عبارتی که فرمود «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا»، نه بلوف زد، نه بزرگ گفت، نه خواست جلوی دشمن کم نیاورد، بلکه واقعاً فرمود «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا».

اگر از هر یک از ائمه علیهم السلام بپرسید، در مورد همه‌ی زندگی‌شان می‌گویند «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا».

آیا این جمله یعنی سختی نکشیده‌اند و دردسر نداشته‌اند؟ مسلماً چرا.

شما گاهی برای همین لذّات دنیایی هم سختی می‌کشید، گاهی شما برای خرید یک پرس غذا هم باید یک ساعت معطل شوید، برای اینکه شما لذّت خوردن یک پرس غذا را بچشید، گاهی دردسرهای زیادی دارد، هم کسب درآمد دردسر دارد و هم مقدّمه‌ی پیدا کردن و تأمین آن.

لذا اینکه عرض می‌کنم دین آمده است که دنیای ما را خوش و خرّم کند، نمی‌خواهم بگویم نباید در دنیا دردسر داشته باشیم، هرچه لذّت بیشتر، مقدّمه‌ی آن هم بیشتر.

اگر کسی به کیفیت توجّه کند، یک لبخندِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌ارزید که این همه صدمه بخورد، یک نفس به نفس شدن، یک مرتبه نماز صبح خواندن کنار هم… صدمه هم دارد.

اما اگر بروید و از حضرت بپرسید، می‌فرماید: «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا»!

دین آمده است که زندگی ما را خوش و خرّم کند، منتها آن هم مانند بقیه‌ی جاها، هزینه و سختی دارد. دین آمده است دنیای ما را خوش کند، باید این دین اصل باشد، وگرنه شما جرأت نمی‌کنید هزینه کنید.

آدم‌هایی که می‌خواهند به یک خوشی برسند هزینه می‌کنند، اگر شما بخواهید خودتان را پای دینی خرج کنید، مهم است که این دین اصل باشد، وگرنه عمر و جان خودت را در جایی خرج کرده‌ای که نمی‌ارزد. لذا از القاب سیّدالشّهداء صلوات الله علیه «السَّلَامُ عَلَى الْمُحْتَسِبِ الصَّابِرِ» است.

اگر این دین اصل نباشد که ما عمر و جان خود را پای آن سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، عمر و جان هم توبه ندارد، عمر که برنمی‌گردد، اگر گناه کرده باشم ان شاء الله خدای متعال می‌بخشد، اما عمر که برنمی‌گردد، پس خیلی مهم است که عمر خود را کجا صرف کنیم.

آن کسی که مانند سیّدالشّهداء صلوات الله علیه است که خیلی به خدای متعال اطمینان دارد، همه چیزِ خود را خرج می‌کند.

لذا «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا» را روی بلوف نفرمودند، واقعاً به همه‌ی آنچه می‌خواسته رسیده است.

لذا اگر شما یک شخص دینداری را دیدید… ما از اساتید خود یاد گرفته بودیم، اگر می‌خواستیم استادی برای حوزه انتخاب کنیم، اگر می‌خواستیم به درس کسی برویم، قبل از آن به محضر او می‌رفتیم و مثلاً نیم ساعت صحبت می‌کردیم، اگر می‌دیدیم این شخص مدام غر می‌زند، در درس او شرکت نمی‌کردیم.

نه اینکه مشکلات نیست، اما مؤمن غرق در لذّت و رضایت است، نه اینکه مشکلات را نمی‌بیند، ولی خدا هست، کار از دست خدا در نمی‌رود، اگر حال او را از او جویا شوی، واقعاً می‌گوید بهتر از این نمی‌شود، نه اینکه بلوف بزند.

مسیر زندگی اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین این است که اگر ما به آن سمت برویم، ما هم باید در ظرف خودمان «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا» شویم، وگرنه یا آن دین «دین» نیست یا تدیّنِ من «تدیّن» نیست و قلابی است.

ما از کجا بفهمیم که دیندار هستیم؟ بنده محضر شما چند علامت عرض کردم، یکی از آن‌ها این است که آیا سرخوش هستیم یا نه. یعنی ممکن است کسی سرخوش باشد ولی الآن بیماری داشته باشد، سرخوش باشد ولی الآن فقر داشته باشد، چون اصلاً اگر خدای متعال بخواهد ما را رشد بدهد، ما باید اول… ما به اینجا آمده‌ایم که از این بند بردگی آزاد شویم، صدها بند به گردن من است، باید از این‌ها آزاد شوم، و تا زمانی که این اضطرارها برای من رخ ندهد، این بندها از گردنِ من باز نمی‌شود.

کسی در واقعه‌ای مظلوم واقع شد، به محضر یک ولیّ خدا رفته بودیم، گفتیم این بنده‌ی خدا خیلی مظلوم است و کسی خیلی به او ظلم کرده است.

آن ولی خدا چهارزانو نشسته بود، دو زانو شد و فرمود «التماس دعا». تو باید چقدر خرج می‌کردی که به اینجا برسی که کسی جز خدای متعال کاره‌ای نیست، الآن آن بدبختِ ظالم آنقدر خود را جهنّمی کرده است، کاری با تو کرده است که تو هرچه فکر کنی می‌بینی کسی بجز خدای متعال نمی‌تواند مشکل تو را حل کند.

تو همان کسی هستی که هفته‌ی قبل بودی، برای نماز صبح هم باید چند مرتبه ساعت خودت را تنظیم کوک می‌کردی، ولی الآن درد داری، یک ساعت مانده به اذان صبح بلند می‌شوی و گریه می‌کنی. باید چقدر خرج می‌کردی که به اینجا برسی؟

تو همان بدبختِ شش ماه قبل هستی، اما ببین آن بدبختِ ظالم چه لطفی به تو کرده است، آن بدبخت خودش را جهنّمی کرده است و نمی‌داند که با تو چه کرده است.

لذا این «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا» بدین معنا نیست که ما از کشته شدنِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه اذیت نشدیم، اما برادرم برای بندگی خدا، نزد چشم خدا شهید شد، «وَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنَا».[۹]

باید یک نفر چقدر خرج کند که چنین چیزی را بفهمد؟ اصلاً ما به این دنیا آمده‌ایم که از این توهّم بیرون بیاییم، آمده‌ایم که موحّد شویم.

زمانی من بصورت لفظی می‌گویم «أشهَدُ أن لَا إلَهَ إلّا الله»، اما ممکن است نعوذبالله در سلام و علیک با شما بگویم ایشان فلان جا مسئول است و دیگری در فلان بانک است و می‌شود از او وام گرفت… یعنی نمی‌توانم مانند یک انسان سلام کنم.

هنگام سختی‌ها چه کنیم؟

این صریح است، این چیزی نیست که من بخواهم حدسِ خودم را بگویم، فرمود ما این‌ها را در سختی‌ها می‌اندازیم «لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ»،[۱۰] برای اینکه این‌ها تضرّع کنند.

لذا با اینکه به بحث ربط ندارد اشاره می‌کنم، این ایّام که مدام در مورد وعده‌ی صادق ۳ حرف می‌زنند، هر کسی می‌خواهد رصد کند بکند، من به این موضوع کاری ندارم، اما در جایی که شرایط احتمالیِ جنگ هست، ما چکار کنیم؟ ما باید عبادت خود را افزایش دهیم.

من به مابقی امور کاری ندارم، اگر می‌خواستید به پناهگاه بروید، بروید؛ اگر می‌خواستید طلا بخرید، بخرید؛ من نه می‌گویم بخر و نه می‌گویم نخر، اما خدا می‌فرماید من برای شما دردسرهایی درست می‌کنم و در آن دردسر آن ظالم بدبخت است.

وقتی در جامعه یک سختی و گرفتاری و دردسری رخ می‌دهد، مانند حسّ جنگ، یکی از کارهایی که ما باید انجام دهیم، تضرّع است. اصلاً خدای متعال ما را در این شرایط قرار می‌دهد که تضرّع کنیم.

الآن که فضای جنگ است ما چکار کنیم؟ «فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا»،[۱۱] شما تضرّع کنید، ان شاء الله همه‌ی ما نماز اول وقت بخوانیم، اگر نماز شب نمی‌خوانیم بخوانیم، اگر می‌خوانیم نماز جعفر طیّار هم بخوانیم، مگر ما چقدر زنده هستیم؟

کلاً آدم‌ها در نقاط حساس‌شان شناخته می‌شوند، هنگام ترس شدید، هنگام طمع شدید، هنگام حرص شدید، هنگام حسد شدید…

این‌ها هم لطف خداست، در این بحبحه‌ی دنیا که همه غرق هستند، ناگهان اتفاقاتی رخ می‌دهد، آن کسی که اهل دین است، برمی‌گردد.

فردا عرض خواهم کرد که ربط این موضوع به ماجرای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چیست.

«دیندار» در مواجهه با دیگران

برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آسانترین کار این بود که دست فرزندانشان را بگیرند و از آن شهر بروند، بگویند این مردم نامرد اصلاً مهم نیستند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و صدیقه طاهره سلام الله علیها بیست و سه سال برای این‌ها زحمت کشیده‌اند…

امیرالمؤمنین صلوات الله علیه قرآن را جمع‌آوری کرد و روز هفتم به مسجد آورد، گفتند: نمی‌خواهیم، برو!

الآن قرآن بدست ما هست، اما بعضی از توضیحات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که توضیح می‌داد تا ابهام را برطرف می‌کرد، دیگر نیست. خود قرآن کریم دست ما هست، ولی آن توضیحاتِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نیست، که آن توضیحات آنقدر مهم بود که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه از خانه بیرون نیامد و فرمود: پیامبر فرموده است هر اتفاقی در عالم رخ داد، تو این قرآن را درست کن.

حکیم این کار را کرده است، یعنی اولویت این بوده است! امیرالمؤمنین صلوات الله علیه این قرآن را آورد و آن‌ها گفتند: نمی‌خواهیم، برو!

برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که کاری نداشت بگویند این مردم مهم نیستند، بعد هم از آن شهر می‌رفتند.

اگر کسی تدیّن پیدا کرده باشد، نگاه کند و ببیند خدای متعال دست مرا گرفته است، نمی‌تواند نسبت به بندگان خدا بی‌مهر و بی‌توجّه شود.

اگر زمانی کسی را دیدید که نسبت به سرنوشت انسان‌ها، نسبت به شیعیان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بی‌خیال است، این شخص اصلاً دین ندارد.

اگر زمانی کسی را دیدیم که حسود است… زمانی هست که ما توصیه‌ی اخلاقی می‌کنیم که حسادت نکن، اما اگر کسی را دیدید حسود است، این شخص عملاً دین ندارد، چون حسادت یعنی چه؟ یعنی ایشان در موضوعی از من بهتر است، حسود می‌گوید چرا بهتر است؟ حسود با چه کسی دعوا دارد؟ خدای متعال به این شخص عطا کرده است. حسود عملاً با خدا دعوا دارد.

آن نگاهِ دیندارانه می‌گوید تو اجازه نداری نسبت به خلایقی که خدای متعال خلق کرده است کم‌مهری کنی، برای همین می‌فرماید «مَنْ أَصْبَحَ لاَ یَهْتَمُّ بِأُمُورِ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ»،[۱۲] تو مسلمان نیستی، چون اگر مسلمان بودی نمی‌توانستی نسبت به سرنوشت انسان‌ها بی‌تفاوت باشی.

اصلاً فرض کن مسیر آن‌ها را قبول نداری، اما یک میلیون نفر از شیعیان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه الآن آواره هستند، نمی‌توانی بگویی «به من چه؟»، اگر این حرف را می‌زنی اصلاً برای چه به اینجا آمده‌ای؟

حتّی ممکن است بگویی من مسیر آن‌ها را قبول ندارم؛ ولی الآن زن و بچه‌ی شیعه‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه جا ندارند، کریم بوده‌اند و الآن غذا ندارند. اصلاً فرض کن خطا کرده‌اند، مگر باید ملامت کرد؟ آیا می‌شود بی‌خیال بود؟

اگر بخواهیم اینطور نگاه کنیم که باید مدام به ائمه علیهم السلام اشکال کنیم.

خب فاطمه جان! دست علی را بگیر و از این شهر برو، با این بی‌مرام‌ها چکار داری؟ این‌ها که وقتی شما به مسجد آمدی و فرمودی که فدک برای ماست، گفتند شاهد بیاور. یعنی درواقع حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را تکذیب کردند و مردم بلند نشدند یک سیلی بر آن شخص هتاک بزنند.

نمی‌شود من بگویم که من کاری ندارم، اگر کاری نداری پس با فاطمیه چکار داری؟ برو و همان کار خودت را کن.

دیندار نمی‌تواند نسبت به دیگران بی‌خیال باشد.

هر کسی خودش را نگاه کند می‌گوید من که این همه به خدا بدهکار هستم، خدا هنوز روی من خط بطلان نکشیده است، که من زود روی مردم خط بطلان بکشم.

اصلاً فرض که طرف خطا کرده است، همسایه‌ی شما اشتباه کرده است و یک معامله‌ی بیخودی کرده است و شما هم به او اخطار داده‌اید، ولی او به کسی اعتماد کرده است و مال او را برده است، ولی الآن او مضطر است؛ الآن دیگر جای ملامت نیست.

شما یک مورد پیدا کنید که یک گنهکار به محضر امام بیاید و خطا و غلط عجیبی کرده باشد که قبلاً هم امام فرموده باشند که این کار را نکن، امام او را ملامت کرده باشد. وقتی مضطر می‌آید، امام نمی‌فرماید «من که به تو گفته بودم»، وقتی مضطر می‌آید و سر خود را پایین می‌اندازد و می‌گوید «عَلَیکَ مِنِّی السَّلام یَا أبَاعَبدِالله، هَل لِیَ مِن تَوبَه؟» حضرت می‌فرمایند: «نَعَم، یَتُوبُ اللهُ عَلَیک، إرفَع رَأسَکَ یَا شیخ»؛ حضرت نمی‌فرمایند آیا الآن که زن و بچه‌ی من تشنه هستند و تو راه مرا بسته‌ای؟!

ما که هیچ کاری نکرده‌ایم، مدام ملامت می‌کنیم! او که همه کاری کرده است، زن و بچه‌ی او برای این تشنه هستند که وقتی کاروان حرّ آمد، سیّدالشّهداء صلوات الله علیه آب را به این‌ها داده بود، وگرنه امام حسین علیه السلام آنقدر ذخیره‌ی آب آورده بود که به هزار سرباز و هزار مرکب آب داد؛ و تشنگیِ الآنِ فرزندانِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه برای این بود که آب را به سربازان حرّ داده بود، بعد حرّ باعث شده بود که سپاه امام را محاصره کنند؛ اما حال که برگردد، دیگر نمی‌گوید آیا الآن وقتِ برگشتن است؟

شما یک مورد پیدا کنید که یک گنهکار یا یک خطاکار به محضر امامی رسیده است و ابراز پشیمانی کرده است، بعد او را ملامت کرده باشند.

اینکه عرض می‌کنم اگر ما واقعاً دیندار باشیم، فاطمیه باید همه‌ی زندگی ما را تغییر دهد، نه اینکه صرفاً یک عزاداری کنیم، فاطمیه نگاه ما را عوض می‌کند، من دیگر نمی‌توانم خیانت در امانت کنم، نمی‌توانم در معامله نامردی کنم، اگر غیر از این باشد هم آن فاطمیه «فاطمیه» نیست.

چرا فاطمیه اینقدر مهم است؟ چون فکر و عقیده و عمل ما را اصلاح می‌کند.

ان شاء الله جلسه‌ی بعد مقدّمه‌ای خواهم گفت که مطالب این جلسه را جمع‌بندی کنم.

روضه و توسّل به حضرت حرّ سلام الله علیه

وقتی از کوفه به بیرون می‌آمد، می‌گوید خیلی اذیت بودم، اینکه باید برویم و پسر پیغمبر را دستگیر کنیم. حال شاید آن زمان مانند ما ایمان نداشت که شیعه باشد، اما بالاخره پسر پیغمبر حرمت دارد، خطا و گناهی نکرده است.

می‌گوید از خانه بیرون آمدم و در کوچه حرکت می‌کردم، احساس کردم هاتفی پشت سر من به من گفت: «یَا حُرُّ أَبْشِرْ بِالْجَنَّهِ»،[۱۳]…

من خودم می‌فهمم که اصلاً به سفرِ حرام می‌روم، بالاخره این عبیدالله ناپاکزاده سلطان روزگار است و دستوری داده است و من هم سردار این لشکر هستم، اما خودم می‌دانم که به سفر حرام می‌روم، اما احساس کردم هاتفی پشت سر من به من گفت: «یَا حُرُّ أَبْشِرْ بِالْجَنَّهِ»! خودم به خودم گفتم: مادرت به عزایت بنشیند! فلان فلان شده! بهشت چیست؟

راوی می‌گوید که سواره‌های هزار نفر، مثلاً هر پنجاه نفر پشت سر هم حرکت می‌کردند، من جزو آن گروه آخر بودم، رسیدیم، دیدم سیّدالشّهداء صلوات الله علیه کنار این شترهای آبکش ایستاده است و به این‌ها آب می‌دهد، من هم نفر آخر گروه خودمان بودم، وقتی خواستم جلو بیایم فرمود: «یَابنَ عَمّ! أَنِخِ اَلرَّاوِیَهَ»،[۱۴] یعنی برادرزاده!…

راوی می‌گوید چون من کوفی بودم و حجازی نمی‌فهمیدم، تشنه هم بودم، متوجه نشدم که حضرت چه می‌فرمایند، بلافاصله سیّدالشّهداء صلوات الله علیه از اصطلاح ما کوفیان استفاده کرد و فرمود: «یَابنَ عَمّ! أَنِخِ اَلْجَمَلَ»، یعنی شتر را بنشان، چون قدِ شتر بلند است اینطوری آب خوردن سخت است.

بعد خود سیّدالشّهداء صلوات الله علیه افسار شتر را گرفت و نشاند، بعد من بخاطر عجله‌ای که داشتم خواستم مشک را بردارم، وقتی آب می‌نوشیدم، آب می‌ریخت و نمی‌توانستم درست بنوشم، دوباره حضرت عبارتی فرمودند و من متوجه نشدم، حضرت آمد و لبِ مشک را برگرداند و آب را به من داد؛ شاید با کفّ مبارک سیّدالشّهداء صلوات الله علیه آب خوردم…

این‌ها اینطور آب خوردند، بعد آب را به حضرت بستند!

اگر شما بروید، فکر می‌کنید امام حسین علیه السلام پشیمان شد؟ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه برای کس دیگری این کار را کرده است، و اگر ما باور کنیم و بفهمیم که برای هدایتِ یک حرّ، چقدر می‌ارزیده است، سیّدالشّهداء صلوات الله علیه حاضر بود بقیه‌ی کس و کار حضرت هم به اسارت بروند که یک حرّ برگردد، این خانواده خیلی برای ما زحمت کشیده‌اند…

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه این هزار نفر را آب داد و جلو رفت و محاصره شدند و درگیر شدند، جایی که حضرت می‌خواست زن و بچه را به کنار سایه‌ای ببرد، دستور اکید عبیدالله این بود که «جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ»،[۱۵] بر حسین سخت بگیر و کاری کن پشیمان شود و تسلیم شود.

وقتی سیّدالشّهداء صلوات الله علیه خواست به سمت سایه برود که این بچه‌ها قدری استراحت کنند، کاروان حرّ آمدند و مقابل سپاه حضرت قرار گرفتند و شمشیر کشیدند.

اینجا حضرت ظاهراً می‌خواست حرّ را به یاد کلام خودش بیندازد، فرمود: «ثَکَلَتْکَ اُمُّکَ»،[۱۶]…

امام حکیم است، ولی در پرونده‌ی حرّ چیزی نبود، راه سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را هم بسته است، حضرت دید به این شخص چه چیزی بگوید که فرصتی برای او شود و قدمی بردارد، فرمود: مادرت به عزای تو بنشیند.

این کلام فحش نیست، یعنی مادرت تو را چطور تربیت کرده است؟ باید داغ تو را ببیند.

حرّ خواست جواب بدهد، ولی حرف خود را خورد و گفت: هر کسی غیر از تو این حرف را زده بود، من هم جواب او را می‌دادم، ولی مادر تو حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهاست…

حال چیزی در کارنامه‌ی حرّ پیدا شد، «احترام به صدیقه طاهره سلام الله علیها»، حال می‌شود دست او را گرفت، بهانه پیدا شد…

یا اباعبدالله! ما محبّان مادر شما هستیم…

ولی سیّدالشّهداء صلوات الله علیه خیلی لطافت دارد، حرّ آنجا چیزی نگفت، ولی در ذهن او این بود که شما در مقابل هزار نفر از یاران من، چیزی به مادر من گفتید…

گذشت و روز هفتم آب را بستند و روز تاسوعا فرا رسید و سیّدالشّهداء صلوات الله علیه محاصره شد و صدای العطش بلند شد و روز دهم شد و اطرافیان حرّ دیدند که او مدام آسمان را نگاه می‌کند، به او گفتند: شیخ! ترسیده‌ای؟

ان شاء الله خدای متعال روزی کند که روزی ما هم اینطور بفهمیم، حرّ گفت: خودم را بین بهشت و جهنّم می‌بینم… این کار خیلی سخت است، «پذیرش خطا» مردانگی می‌خواهد، ان شاء الله خدای متعال روزی کند که ما سحری بلند شویم و به خدای متعال عرض کنیم «هذا مقامُ العائذٍِ بکَ منَ النّارِ»…

حرّ گفت: خودم را بین بهشت و جهنّم می‌بینم…

اما جناب حرّ سلام الله علیه به این موضوع غلبه کرد، آن زمان او مثل ما نبود که امام حسین علیه السلام برای او لو رفته باشد، نمی‌داست چه اتفاقی رخ خواهد داد، اما مردانگی کرد و گفت: می‌روم و می‌گویم غلط کردم…

در دوره‌ی قاجار اینطور روضه می‌خواندند که می‌گفتند پوتین‌های خود را به گردن خود بست… اما این قسمت قدیمی است، آسمان را نگاه می‌کرد و می‌گفت: «اللَّهُمَّ إِلَیْکَ أَنَبْتُ فَتُبْ عَلَیَّ فَقَدْ أَرْعَبْتُ قُلُوبَ أَوْلِیَائِکَ»،[۱۷] خدایا! من دل زینب او را لرزانده‌ام، دلِ دختران او را لرزانده‌ام، دلِ این‌ها را شکسته‌ام، الآن تشنه هستند، احتمالِ شهادتِ پدرشان را می‌دهند، من بروم و چه چیزی بگویم؟…

همینطور آرام آرام به محضر سیّدالشّهداء صلوات الله علیه آمد، سر خود را بلند نمی‌کرد، عرض کرد که «عَلَیکَ مِنِّی السَّلَام یَا أباعَبدالله، هَل لِیَ مِن تَوبَه؟»، آیا برای کسی مانند من هم توبه ممکن است؟ حضرت فرمود: «نَعَمْ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْکَ»، آن زمانی که خواستی راه بیفتی خدا بخشید… «فَانْزِل، إرفَع رأسَکَ یَا شیخ»، خیلی وقت است که منتظر تو بودم، سر خودت را بلند کن، تو روسفید هستی…

سیّدالشّهداء صلوات الله علیه بجز پسرش علی اکبر علیه السلام، شاید تنها شهیدی که بی‌دردسر به میدان فرستاد، «حرّ» بود، نمی‌خواست جناب حرّ سلام الله علیه اذیت شود و صدای العطش بچه‌ها او را خجالت‌زده کند.

جناب حرّ صلوات الله علیه به میدان رفت، وقتی زمین خورد، می‌گفت من که یار تو نبودم و تو را اذیت کردم… اما سیّدالشّهداء صلوات الله علیه خود را بالای سر جناب حرّ علیه السلام رساند… فدای لطافت شما یااباعبدالله… حضرت سر او را به دامان گرفت و فرمود: «أَنْتَ اَلْحُرُّ کَمَا سَمَّتْکَ أُمُّکَ»،[۱۸] مادرت نام تو را درست انتخاب کرد، می‌خواستم تو را برگردانم…

[۱]– سوره‌ مبارکه غافر، آیه ۴۴٫

[۲]– سوره‌ مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫

[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫

[۴] سوره مبارکه یونس، آیه ۳۵ (قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکَائِکُمْ مَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ ۚ قُلِ اللَّهُ یَهْدِی لِلْحَقِّ ۗ أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدَىٰ ۖ فَمَا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ)

[۵] الاحتجاج، جلد ۲، صفحه ۴۶۶ (وَ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلْمَوْثُوقِ أَبِی عَمْرٍو اَلْعَمْرِیِّ ره قَالَ: تَشَاجَرَ اِبْنُ أَبِی غَانِمٍ اَلْقَزْوِینِیُّ وَ جَمَاعَهٌ مِنَ اَلشِّیعَهِ فِی اَلْخَلَفِ فَذَکَرَ اِبْنُ أَبِی غَانِمٍ أَنَّ أَبَا مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَضَى وَ لاَ خَلَفَ لَهُ ثُمَّ إِنَّهُمْ کَتَبُوا فِی ذَلِکَ کِتَاباً وَ أَنْفَذُوهُ إِلَى اَلنَّاحِیَهِ وَ أَعْلَمُوهُ بِمَا تَشَاجَرُوا فِیهِ فَوَرَدَ جَوَابُ کِتَابِهِمْ بِخَطِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ  عَافَانَا اَللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ مِنَ اَلْفِتَنِ وَ وَهَبَ لَنَا وَ لَکُمْ رُوحَ اَلْیَقِینِ وَ أَجَارَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنْ سُوءِ اَلْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ أُنْهِی إِلَیَّ اِرْتِیَابُ جَمَاعَهٍ مِنْکُمْ فِی اَلدِّینِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ اَلشَّکِّ وَ اَلْحَیْرَهِ فِی وُلاَهِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِکَ لَکُمْ لاَ لَنَا وَ سَاءَنَا فِیکُمْ لاَ فِینَا لِأَنَّ اَللَّهَ مَعَنَا فَلاَ فَاقَهَ بِنَا إِلَى غَیْرِهِ وَ اَلْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یُوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا وَ نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ اَلْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا یَا هَؤُلاَءِ مَا لَکُمْ فِی اَلرَّیْبِ تَتَرَدَّدُونَ وَ فِی اَلْحَیْرَهِ تَنْعَکِسُونَ أَ وَ مَا سَمِعْتُمُ اَللَّهَ یَقُولُ یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ  ؟ أَ وَ مَا عَلِمْتُمْ مَا جَاءَتْ بِهِ اَلْآثَارُ مِمَّا یَکُونُ وَ یَحْدُثُ فِی أَئِمَّتِکُمْ عَلَى اَلْمَاضِینَ وَ اَلْبَاقِینَ مِنْهُمُ اَلسَّلاَمُ؟ أَ وَ مَا رَأَیْتُمْ کَیْفَ جَعَلَ اَللَّهُ لَکُمْ مَعَاقِلَ تَأْوُونَ إِلَیْهَا وَ أَعْلاَماً تَهْتَدُونَ بِهَا مِنْ لَدُنْ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَى أَنْ ظَهَرَ اَلْمَاضِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ ؟ کُلَّمَا غَابَ عَلَمٌ بَدَا عَلَمٌ وَ إِذَا أَفَلَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ فَلَمَّا قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اَللَّهَ أَبْطَلَ دِینَهُ وَ قَطَعَ اَلسَّبَبَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ کَلاَّ مَا کَانَ ذَلِکَ وَ لاَ یَکُونُ حَتَّى تَقُومَ اَلسَّاعَهُ وَ یَظْهَرَ أَمْرُ اَللّٰهِ وَ هُمْ کٰارِهُونَ  وَ إِنَّ اَلْمَاضِیَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَضَى سَعِیداً فَقِیداً عَلَى مِنْهَاجِ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ حَذْوَ اَلنَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ فِینَا وَصِیَّتُهُ وَ عِلْمُهُ وَ مِنْهُ خَلَفُهُ وَ مَنْ یَسُدُّ مَسَدَّهُ وَ لاَ یُنَازِعُنَا مَوْضِعَهُ إِلاَّ ظَالِمٌ آثِمٌ وَ لاَ یَدَّعِیهِ دُونَنَا إِلاَّ کَافِرٌ جَاحِدٌ وَ لَوْ لاَ أَنَّ أَمْرَ اَللَّهِ لاَ یُغْلَبُ وَ سِرَّهُ لاَ یُظْهَرُ وَ لاَ یُعْلَنُ لَظَهَرَ لَکُمْ مِنْ حَقِّنَا مَا تَبْتَزُّ مِنْهُ عُقُولُکُمْ وَ یُزِیلُ شُکُوکَکُمْ وَ لَکِنَّهُ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتٰابٌ  – فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ سَلِّمُوا لَنَا وَ رُدُّوا اَلْأَمْرَ إِلَیْنَا فَعَلَیْنَا اَلْإِصْدَارُ کَمَا کَانَ مِنَّا اَلْإِیرَادُ وَ لاَ تُحَاوِلُوا کَشْفَ مَا غُطِّیَ عَنْکُمْ وَ لاَ تَمِیلُوا عَنِ اَلْیَمِینِ وَ تَعْدِلُوا إِلَى اَلْیَسَارِ وَ اِجْعَلُوا قَصْدَکُمْ إِلَیْنَا بِالْمَوَدَّهِ عَلَى اَلسُّنَّهِ اَلْوَاضِحَهِ فَقَدْ نَصَحْتُ لَکُمْ وَ اَللَّهُ شَاهِدٌ عَلَیَّ وَ عَلَیْکُمْ وَ لَوْ لاَ مَا عِنْدَنَا مِنْ مَحَبَّهِ صَاحِبِکُمْ وَ رَحْمَتِکُمْ وَ اَلْإِشْفَاقِ عَلَیْکُمْ لَکُنَّا عَنْ مُخَاطَبَتِکُمْ فِی شُغُلٍ مِمَّا قَدِ اُمْتُحِنَّا بِهِ مِنْ مُنَازَعَهِ اَلظَّالِمِ اَلْعُتُلِّ اَلضَّالِّ اَلْمُتَتَابِعِ فِی غَیِّهِ اَلْمُضَادِّ لِرَبِّهِ اَلْمُدَّعِی مَا لَیْسَ لَهُ اَلْجَاحِدِ حَقَّ مَنِ اِفْتَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَهُ اَلظَّالِمِ اَلْغَاصِبِ – وَ فِی اِبْنَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِی أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ وَ سَیَتَرَدَّى اَلْجَاهِلُ رِدَاءَ عَمَلِهِ وَ سَیَعْلَمُ اَلْکَافِرُ لِمَنْ عُقْبَى اَلدّٰارِ  عَصَمَنَا اَللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ مِنَ اَلْمَهَالِکِ وَ اَلْأَسْوَاءِ وَ اَلْآفَاتِ وَ اَلْعَاهَاتِ کُلِّهَا بِرَحْمَتِهِ إِنَّهُ وَلِیُّ ذَلِکَ وَ اَلْقَادِرُ عَلَى مَا یَشَاءُ وَ کَانَ لَنَا وَ لَکُمْ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى جَمِیعِ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلْأَوْلِیَاءِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَى اَلنَّبِیِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً .)

[۶] إرشاد القلوب، جلد ۱، صفحه ۸۷ (وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنِ اِسْتَوَى یَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ کَانَ غَدُهُ شَرّاً فَهُوَ مَلْعُونٌ وَ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّدِ اَلنُّقْصَانَ فِی عَمَلِهِ کَانَ اَلنُّقْصَانُ فِی عَقْلِهِ وَ مَنْ کَانَ نُقْصَانٌ فِی عَمَلِهِ وَ عَقْلِهِ فَالْمَوْتُ خَیْرٌ لَهُ مِنْ حَیَاتِهِ.)

[۷] الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف، جلد ۱، صفحه ۲۵۲ (وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ أَسْبَاطٍ رَفَعَهُ إِلَى اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَوْلاَدِ اَلْبَرَامِکَهِ عَرَضَ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ مَا تَقُولُ فِی أَبِی بَکْرٍ قَالَ لَهُ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَأَلَحَّ اَلسَّائِلُ عَلَیْهِ فِی کَشْفِ اَلْجَوَابِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَتْ لَنَا أُمٌّ صَالِحَهٌ مَاتَتْ وَ هِیَ عَلَیْهِمَا سَاخِطَهٌ وَ لَمْ یَأْتِنَا بَعْدَ مَوْتِهَا خَبَرٌ أَنَّهَا رَضِیَتْ عَنْهُمَا .)

[۸] الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، جلد ۲، صفحه ۹۲ (بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ: لَمَّا ثَقُلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خِیفَ عَلَیْهِ اَلْمَوْتُ دَعَا بِعَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَیْنِ وَ أَخْرَجَ مَنْ فِی اَلْبَیْتِ وَ اِسْتَدْنَى عَلِیّاً وَ أَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ بَعْدَ بُکَاءِ اَلْجَمِیعِ وَ وَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ وَ قَالَ هَذِهِ وَدِیعَهُ اَللَّهِ وَ وَدِیعَهُ رَسُولِهِ عِنْدَکَ فَاحْفَظْنِی فِیهَا فَإِنَّکَ اَلْفَاعِلُ هَذِهِ وَ اَللَّهِ سَیِّدَهُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ هَذِهِ مَرْیَمُ اَلْکُبْرَى وَ اَللَّهِ مَا بَلَغَتْ نَفْسِی هَذَا اَلْمَوْضِعَ حَتَّى سَأَلْتُ اَللَّهَ لَهَا وَ لَکُمْ فَأَعْطَانِی یَا عَلِیُّ أَنْفِذْ مَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَهُ فَقَدْ أَمَرْتُهَا بِأَشْیَاءَ أَمَرَنِی بِهَا جَبْرَائِیلُ وَ هِیَ اَلصَّادِقَهُ اَلصَّدُوقَهُ وَ اِعْلَمْ أَنِّی رَاضٍ عَمَّنْ رَضِیَتْ عَنْهُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ وَ کَذَلِکَ رَبِّی وَ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ وَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَهَا وَ اِبْتَزَّهَا حَقَّهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ ثُمَّ سَمَّاهُمْ ثُمَّ ضَمَّ اَلْأَرْبَعَهَ إِلَیْهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی لَهُمْ وَ لِمَنْ شَایَعَهُمْ سِلْمٌ وَ زَعِیمٌ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ وَ حَرْبٌ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ لِمَنْ شَایَعَهُمْ زَعِیمٌ أَنْ یَدْخُلُوا اَلنَّارَ یَا فَاطِمَهُ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَیْ ثُمَّ وَ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَیْ ثُمَّ وَ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ لاَ أَرْضَى حَتَّى تَرْضَیْ وَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ بِالْإِسْنَادِ اَلسَّالِفِ: لَمَّا کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی قُبِضَ فِی صَبِیحَتِهَا دَعَا عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَیْنِ وَ أَغْلَقَ عَلَیْهِمُ اَلْبَابِ ثُمَّ خَرَجَ عَلَیٌّ وَ اَلْحَسَنَانِ فَقَالَتْ عَائِشَهُ لِأَمْرِ مَّا أَخْرَجَکَ وَ خَلَى بِابْنَتِهِ دُونَکَ فَقَالَ عَرَفْتُ اَلَّذِی خَلاَ بِهَا لَهُ وَ هُوَ بَعْضُ اَلَّذِی کُنْتِ فِیهِ وَ أَبُوکِ وَ صَاحِبَاهُ فَوَجَمَتْ أَنْ تَرِدَ عَلَیْهِ کَلِمَهٌ فَمَا لَبِثْتُ أَنْ نَادَتْهُ فَاطِمَهُ فَدَخَلَ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَبْکِی وَ یَقُولُ بُکَائِی وَ غَمِّی عَلَیْکَ وَ عَلَى هَذِهِ أَنْ تَضِیعَ بَعْدِی فَقَدْ أَجْمَعَ اَلْقَوْمُ عَلَى ظُلْمِکُمْ .)

[۹] سوره مبارکه طور، آیه ۴۸ (وَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعْیُنِنَا ۖ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حِینَ تَقُومُ)

[۱۰] سوره مبارکه انعام، آیه ۴۲ (وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَىٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ)

[۱۱] سوره مبارکه انعام، آیه ۴۳ (فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا وَلَٰکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ)

[۱۲] الکافی، جلد ۲ ، صفحه ۱۶۴ (عَنْهُ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَمِّهِ عَاصِمٍ اَلْکُوزِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ أَصْبَحَ لاَ یَهْتَمُّ بِأُمُورِ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ .)

[۱۳] الأمالی (للصدوق) ، جلد ۱ ، صفحه ۱۵۰ (فَلَمَّا خَرَجْتُ مِنْ مَنْزِلِی مُتَوَجِّهاً نَحْوَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نُودِیتُ ثَلاَثاً یَا حُرُّ أَبْشِرْ بِالْجَنَّهِ فَالْتَفَتُّ فَلَمْ أَرَ أَحَداً فَقُلْتُ ثَکِلَتِ اَلْحُرَّ أُمُّهُ یَخْرُجُ إِلَى قِتَالِ اِبْنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یُبَشَّرُ بِالْجَنَّهِ فَرَهِقَهُ عِنْدَ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ فَأَمَرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِبْنَهُ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ قَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَلَّى بِالْفَرِیقَیْنِ جَمِیعاً فَلَمَّا سَلَّمَ وَثَبَ اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ مَنْ أَنْتَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ فَقَالَ أَنَا اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ فَقَالَ یَا حُرُّ أَ عَلَیْنَا أَمْ لَنَا فَقَالَ اَلْحُرُّ وَ اَللَّهِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَقَدْ بُعِثْتُ لِقِتَالِکَ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أُحْشَرَ مِنْ قَبْرِی وَ نَاصِیَتِی مَشْدُودَهٌ إِلَى رِجْلِی وَ یَدَیَّ مَغْلُولَهٌ إِلَى عُنُقِی وَ أُکَبَّ عَلَى حُرِّ وَجْهِی فِی اَلنَّارِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَیْنَ تَذْهَبُ اِرْجِعْ إِلَى حَرَمِ جَدِّکَ فَإِنَّکَ مَقْتُولٌ)

[۱۴] الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد، جلد ۲ ، صفحه ۷۶ (ثُمَّ سَارَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ بَطْنِ اَلْعَقَبَهِ حَتَّى نَزَلَ شَرَافَ – [شَرَافاً] فَلَمَّا کَانَ فِی اَلسَّحَرِ أَمَرَ فِتْیَانَهُ فَاسْتَقَوْا مِنَ اَلْمَاءِ فَأَکْثَرُوا ثُمَّ سَارَ مِنْهَا حَتَّى اِنْتَصَفَ اَلنَّهَارُ فَبَیْنَا هُوَ یَسِیرُ إِذْ کَبَّرَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُ أَکْبَرُ لِمَ کَبَّرْتَ قَالَ رَأَیْتُ اَلنَّخْلَ فَقَالَ لَهُ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ اَللَّهِ إِنَّ هَذَا اَلْمَکَانَ مَا رَأَیْنَا بِهِ نَخْلَهً قَطُّ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا تَرَوْنَهُ قَالُوا نَرَاهُ وَ اَللَّهِ آذَانَ اَلْخَیْلِ قَالَ أَنَا وَ اَللَّهِ أَرَى ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا لَنَا مَلْجَأٌ نَلْجَأُ إِلَیْهِ فَنَجْعَلُهُ فِی ظُهُورِنَا وَ نَسْتَقْبِلُ اَلْقَوْمَ بِوَجْهٍ وَاحِدٍ فَقُلْنَا بَلَى هَذَا ذُو حِسْمَى إِلَى جَنْبِکَ تَمِیلُ إِلَیْهِ عَنْ یَسَارِکَ فَإِنْ سَبَقْتَ إِلَیْهِ فَهُوَ کَمَا تُرِیدُ. فَأَخَذَ إِلَیْهِ ذَاتَ اَلْیَسَارِ وَ مِلْنَا مَعَهُ فَمَا کَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ طَلَعَتْ عَلَیْنَا هَوَادِی اَلْخَیْلِ فَتَبَیَّنَّاهَا وَ عَدَلْنَا فَلَمَّا رَأَوْنَا عَدَلْنَا عَنِ اَلطَّرِیقِ عَدَلُوا إِلَیْنَا – کَأَنَّ أَسِنَّتَهُمُ اَلْیَعَاسِیبُ وَ کَأَنَّ رَایَاتِهِمْ أَجْنِحَهُ اَلطَّیْرِ فَاسْتَبَقْنَا إِلَى ذِی حِسْمَى فَسَبَقْنَاهُمْ إِلَیْهِ وَ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَبْنِیَتِهِ فَضُرِبَتْ. وَ جَاءَ اَلْقَوْمُ زُهَاءَ أَلْفِ فَارِس ٍ مَعَ اَلْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ اَلتَّمِیمِیِّ حَتَّى وَقَفَ هُوَ وَ خَیْلُهُ مُقَابِلَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَرِّ اَلظَّهِیرَهِ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ أَصْحَابُهُ مُعْتَمُّونَ مُتَقَلِّدُو أَسْیَافِهِمْ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِفِتْیَانِهِ اِسْقُوا اَلْقَوْمَ وَ أَرْوُوهُمْ مِنَ اَلْمَاءِ وَ رَشِّفُوا اَلْخَیْلَ تَرْشِیفاً فَفَعَلُوا وَ أَقْبَلُوا یَمْلَئُونَ اَلْقِصَاعَ وَ اَلطِّسَاسَ مِنَ اَلْمَاءِ ثُمَّ یُدْنُونَهَا مِنَ اَلْفَرَسِ فَإِذَا عَبَّ فِیهَا ثَلاَثاً أَوْ أَرْبَعاً أَوْ خَمْساً عُزِلَتْ عَنْهُ وَ سَقَوْا آخَرَ حَتَّى سَقَوْهَا کُلَّهَا. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلطَّعَّانِ اَلْمُحَارِبِیُّ کُنْتُ مَعَ اَلْحُرِّ یَوْمَئِذٍ فَجِئْتُ فِی آخِرِ مَنْ جَاءَ مِنْ أَصْحَابِهِ فَلَمَّا رَأَى اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا بِی وَ بِفَرَسِی مِنَ اَلْعَطَشِ قَالَ أَنِخِ اَلرَّاوِیَهَ وَ اَلرَّاوِیَهُ عِنْدِی اَلسِّقَاءُ ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ أَخِی أَنِخِ اَلْجَمَلَ فَأَنَخْتُهُ فَقَالَ اِشْرَبْ فَجَعَلْتُ کُلَّمَا شَرِبْتُ سَالَ اَلْمَاءُ مِنَ اَلسِّقَاءِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِخْنِثِ اَلسِّقَاءَ أَیِ اِعْطِفْهُ فَلَمْ أَدْرِ کَیْفَ أَفْعَلُ فَقَامَ فَخَنَثَهُ فَشَرِبْتُ وَ سَقَیْتُ فَرَسِی. وَ کَانَ مَجِیءُ اَلْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ مِنَ اَلْقَادِسِیَّهِ وَ کَانَ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ زِیَادٍ بَعَثَ اَلْحُصَیْنَ بْنَ نُمَیْرٍ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَنْزِلَ اَلْقَادِسِیَّهَ وَ تَقَدَّمَ اَلْحُرُّ بَیْنَ یَدَیْهِ فِی أَلْفِ فَارِسٍ یَسْتَقْبِلُ بِهِمْ حُسَیْناً فَلَمْ یَزَلِ اَلْحُرُّ مُوَافِقاً لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَتَّى حَضَرَتْ صَلاَهُ اَلظُّهْرِ وَ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَجَّاجَ بْنَ مَسْرُورٍ أَنْ یُؤَذِّنَ فَلَمَّا حَضَرَتِ اَلْإِقَامَهُ خَرَجَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی إِزَارٍ وَ رِدَاءٍ وَ نَعْلَیْنِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی لَمْ آتِکُمْ حَتَّى أَتَتْنِی کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ أَنِ اِقْدَمْ عَلَیْنَا فَإِنَّهُ لَیْسَ لَنَا إِمَامٌ لَعَلَّ اَللَّهَ أَنْ یَجْمَعَنَا بِکَ عَلَى اَلْهُدَى وَ اَلْحَقِّ فَإِنْ کُنْتُمْ عَلَى ذَلِکَ فَقَدْ جِئْتُکُمْ فَأَعْطُونِی مَا أَطْمَئِنُّ إِلَیْهِ مِنْ عُهُودِکُمْ وَ مَوَاثِیقِکُمْ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ کُنْتُمْ لِمَقْدَمِی کَارِهِینَ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ إِلَى اَلْمَکَانِ اَلَّذِی جِئْتُ مِنْهُ إِلَیْکُمْ فَسَکَتُوا عَنْهُ وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِکَلِمَهٍ. فَقَالَ لِلْمُؤَذِّنِ أَقِمْ فَأَقَامَ اَلصَّلاَهَ فَقَالَ لِلْحُرِّ أَ تُرِیدُ أَنْ تُصَلِّیَ بِأَصْحَابِکَ قَالَ لاَ بَلْ تُصَلِّی أَنْتَ وَ نُصَلِّی بِصَلاَتِکَ فَصَلَّى بِهِمُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ دَخَلَ فَاجْتَمَعَ إِلَیْهِ أَصْحَابُهُ وَ اِنْصَرَفَ اَلْحُرُّ إِلَى مَکَانِهِ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ فَدَخَلَ خَیْمَهً قَدْ ضُرِبَتْ لَهُ وَ اِجْتَمَعَ إِلَیْهِ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ عَادَ اَلْبَاقُونَ إِلَى صَفِّهِمُ اَلَّذِی کَانُوا فِیهِ فَأَعَادُوهُ ثُمَّ أَخَذَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ بِعِنَانِ دَابَّتِهِ وَ جَلَسَ فِی ظِلِّهَا. فَلَمَّا کَانَ وَقْتُ اَلْعَصْرِ أَمَرَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ یَتَهَیَّئُوا لِلرَّحِیلِ فَفَعَلُوا ثُمَّ أَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَى بِالْعَصْرِ وَ أَقَامَ فَاسْتَقَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَلَّى بِالْقَوْمِ ثُمَّ سَلَّمَ وَ اِنْصَرَفَ إِلَیْهِمْ بِوَجْهِهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ فَإِنَّکُمْ إِنْ تَتَّقُوا اَللَّهَ وَ تَعْرِفُوا اَلْحَقَّ لِأَهْلِهِ یَکُنْ أَرْضَى لِلَّهِ عَنْکُمْ وَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ أَوْلَى بِوَلاَیَهِ هَذَا اَلْأَمْرِ عَلَیْکُمْ مِنْ هَؤُلاَءِ اَلْمُدَّعِینَ مَا لَیْسَ لَهُمْ وَ اَلسَّائِرِینَ فِیکُمْ بِالْجَوْرِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِنْ أَبَیْتُمْ إِلاَّ کَرَاهِیَهً لَنَا وَ اَلْجَهْلَ بِحَقِّنَا وَ کَانَ رَأْیُکُمُ اَلْآنَ غَیْرَ مَا أَتَتْنِی بِهِ کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ بِهِ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ. فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ أَنَا وَ اَللَّهِ مَا أَدْرِی مَا هَذِهِ اَلْکُتُبُ وَ اَلرُّسُلُ اَلَّتِی تَذْکُرُ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ یَا عُقْبَهَ بْنَ سِمْعَانَ أَخْرِجِ اَلْخُرْجَیْنِ اَللَّذَیْنِ فِیهِمَا کُتُبُهُمْ إِلَیَّ فَأَخْرَجَ خُرْجَیْنِ مَمْلُوءَیْنِ صُحُفاً فَنُثِرَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ إِنَّا لَسْنَا مِنْ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ کَتَبُوا إِلَیْکَ وَ قَدْ أُمِرْنَا إِذَا نَحْنُ لَقِینَاکَ أَلاَّ نُفَارِقَکَ حَتَّى نُقْدِمَکَ اَلْکُوفَهَ عَلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْمَوْتُ أَدْنَى إِلَیْکَ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ لِأَصْحَابِهِ قُومُوا فَارْکَبُوا فَرَکِبُوا وَ اِنْتَظَرَ حَتَّى رَکِبَ نِسَاؤُهُمْ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ اِنْصَرِفُوا فَلَمَّا ذَهَبُوا لِیَنْصَرِفُوا حَالَ اَلْقَوْمُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَلاِنْصِرَافِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلْحُرِّ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ مَا تُرِیدُ فَقَالَ لَهُ اَلْحُرُّ أَمَا لَوْ غَیْرُکَ مِنَ اَلْعَرَبِ یَقُولُهَا لِی وَ هُوَ عَلَى مِثْلِ اَلْحَالِ اَلَّتِی أَنْتَ عَلَیْهَا مَا تَرَکْتُ ذِکْرَ أُمِّهِ بِالثُّکْلِ کَائِناً مَنْ کَانَ وَ لَکِنْ وَ اَللَّهِ مَا لِی إِلَى ذِکْرِ أُمِّکَ مِنْ سَبِیلٍ إِلاَّ بِأَحْسَنِ مَا یُقْدَرُ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا تُرِیدُ قَالَ أُرِیدُ أَنْ أَنْطَلِقَ بِکَ إِلَى اَلْأَمِیرِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ إِذاً وَ اَللَّهِ لاَ أَتَّبِعُکَ قَالَ إِذاً وَ اَللَّهِ لاَ أَدَعُکَ فَتَرَادَّا اَلْقَوْلَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَلَمَّا کَثُرَ اَلْکَلاَمُ بَیْنَهُمَا قَالَ لَهُ اَلْحُرُّ إِنِّی لَمْ أُؤْمَرْ بِقِتَالِکَ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَلاَّ أُفَارِقَکَ حَتَّى أُقْدِمَکَ اَلْکُوفَهَ فَإِذَا أَبَیْتَ فَخُذْ طَرِیقاً لاَ یُدْخِلُکَ اَلْکُوفَهَ وَ لاَ یَرُدُّکَ إِلَى اَلْمَدِینَهِ تَکُونُ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ نَصَفاً حَتَّى أَکْتُبَ إِلَى اَلْأَمِیرِ وَ تَکْتُبَ إِلَى یَزِیدَ أَوْ إِلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ فَلَعَلَّ اَللَّهَ إِلَى ذَلِکَ أَنْ یَأْتِیَ بِأَمْرٍ یَرْزُقُنِی فِیهِ اَلْعَافِیَهَ مِنْ أَنْ أَبْتَلِیَ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْرِکَ فَخُذْ هَاهُنَا فَتَیَاسَرَ عَنْ طَرِیقِ اَلْعُذَیْبِ وَ اَلْقَادِسِیَّهِ فَسَارَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ سَارَ اَلْحُرُّ فِی أَصْحَابِهِ یُسَایِرُهُ وَ هُوَ یَقُولُ لَهُ یَا حُسَیْنُ إِنِّی أُذَکِّرُکَ اَللَّهَ فِی نَفْسِکَ فَإِنِّی أَشْهَدُ لَئِنْ قَاتَلْتَ لَتُقْتَلَنَّ. فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ فَبِالْمَوْتِ تُخَوِّفُنِی وَ هَلْ یَعْدُو بِکُمُ اَلْخَطْبُ أَنْ تَقْتُلُونِی وَ سَأَقُولُ کَمَا قَالَ أَخُو اَلْأَوْسِ لاِبْنِ عَمِّهِ وَ هُوَ یُرِیدُ نُصْرَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخَوَّفَهُ اِبْنُ عَمِّهِ وَ قَالَ أَیْنَ تَذْهَبُ فَإِنَّکَ مَقْتُولٌ فَقَالَ – سَأَمْضِی فَمَا بِالْمَوْتِ عَارٌ عَلَى اَلْفَتَى إِذَا مَا نَوَى حَقّاً وَ جَاهَدَ مُسْلِماً وَ آسَى اَلرِّجَالَ اَلصَّالِحِینَ بِنَفْسِهِ وَ فَارَقَ مَثْبُوراً وَ بَاعَدَ مُجْرِماً فَإِنْ عِشْتُ لَمْ أَنْدَمْ وَ إِنْ مِتُّ لَمْ أُلَمْ کَفَى بِکَ ذُلاًّ أَنْ تَعِیشَ وَ تُرْغَمَا. فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ اَلْحُرُّ تَنَحَّى عَنْهُ فَکَانَ یَسِیرُ بِأَصْحَابِهِ نَاحِیَهً وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی نَاحِیَهٍ أُخْرَى حَتَّى اِنْتَهَوْا إِلَى عُذَیْبِ اَلْهِجَانَاتِ . ثُمَّ مَضَى اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّى اِنْتَهَى إِلَى قَصْرِ بَنِی مُقَاتِلٍ فَنَزَلَ بِهِ فَإِذَا هُوَ بِفُسْطَاطٍ مَضْرُوبٍ فَقَالَ لِمَنْ هَذَا فَقِیلَ لِعُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُرِّ اَلْجُعْفِیِّ فَقَالَ اُدْعُوهُ إِلَیَّ فَلَمَّا أَتَاهُ اَلرَّسُولُ قَالَ لَهُ هَذَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ یَدْعُوکَ فَقَالَ عُبَیْدُ اَللَّهِ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ  وَ اَللَّهِ مَا خَرَجْتُ مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلاَّ کَرَاهِیَهَ أَنْ یَدْخُلَهَا اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا بِهَا وَ اَللَّهِ مَا أُرِیدُ أَنْ أَرَاهُ وَ لاَ یَرَانِی فَأَتَاهُ اَلرَّسُولُ فَأَخْبَرَهُ فَقَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَجَاءَ حَتَّى دَخَلَ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ ثُمَّ دَعَاهُ إِلَى اَلْخُرُوجِ مَعَهُ فَأَعَادَ عَلَیْهِ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْحُرِّ تِلْکَ اَلْمَقَالَهَ وَ اِسْتَقَالَهُ مِمَّا دَعَاهُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنْ لَمْ تَنْصُرْنَا فَاتَّقِ اَللَّهَ أَنْ تَکُونَ مِمَّنْ یُقَاتِلُنَا فَوَ اَللَّهِ لاَ یَسْمَعُ وَاعِیَتَنَا أَحَدٌ ثُمَّ لاَ یَنْصُرُنَا إِلاَّ هَلَکَفَقَالَ أَمَّا هَذَا فَلاَ یَکُونُ أَبَداً إِنْ شَاءَ اَللَّهُثُمَّ قَامَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ عِنْدِهِ حَتَّى دَخَلَ رَحْلَهُ. وَ لَمَّا کَانَ فِی آخِرِ اَللَّیْلِ أَمَرَ فِتْیَانَهُ بِالاِسْتِقَاءِ مِنَ اَلْمَاءِ ثُمَّ أَمَرَ بِالرَّحِیلِ فَارْتَحَلَ مِنْ قَصْرِ بَنِی مُقَاتِلٍ فَقَالَ عُقْبَهُ بْنُ سِمْعَانَ سِرْنَا مَعَهُ سَاعَهً فَخَفَقَ وَ هُوَ عَلَى ظَهْرِ فَرَسِهِ خَفْقَهً ثُمَّ اِنْتَبَهَ وَ هُوَ یَقُولُ إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ  وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ  فَفَعَلَ ذَلِکَ مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلاَثاً فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ اِبْنُهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَلَى فَرَسٍ فَقَالَ مِمَّ حَمِدْتَ اَللَّهَ وَ اِسْتَرْجَعْتَفَقَالَ: یَا بُنَیَّ إِنِّی خَفَقْتُ خَفْقَهً فَعَنَّ لِی فَارِسٌ عَلَى فَرَسٍ وَ هُوَ یَقُولُ: اَلْقَوْمُ یَسِیرُونَ وَ اَلْمَنَایَا تَصِیرُ إِلَیْهِمْ فَعَلِمْتُ أَنَّهَا أَنْفُسُنَا نُعِیَتْ إِلَیْنَا فَقَالَ لَهُ یَا أَبَتِ لاَ أَرَاکَ اَللَّهُ سُوءاً أَ لَسْنَا عَلَى اَلْحَقِّ قَالَ بَلَى وَ اَلَّذِی إِلَیْهِ مَرْجِعُ اَلْعِبَادِ قَالَ فَإِنَّنَا إِذاً لاَ نُبَالِی أَنْ نَمُوتَ مُحِقِّینَ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَزَاکَ اَللَّهُ مِنْ وَلَدٍ خَیْرَ مَا جَزَى وَلَداً عَنْ وَالِدِهِ. فَلَمَّا أَصْبَحَ نَزَلَ فَصَلَّى اَلْغَدَاهَ ثُمَّ عَجَّلَ اَلرُّکُوبَ فَأَخَذَ یَتَیَاسَرُ بِأَصْحَابِهِ یُرِیدُ أَنْ یُفَرِّقَهُمْ فَیَأْتِیهِ اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ فَیَرُدُّهُ وَ أَصْحَابَهُ فَجَعَلَ إِذَا رَدَّهُمْ نَحْوَ اَلْکُوفَهِ رَدّاً شَدِیداً اِمْتَنَعُوا عَلَیْهِ فَارْتَفَعُوا فَلَمْ یَزَالُوا یَتَیَاسَرُونَ کَذَلِکَ حَتَّى اِنْتَهَوْا إِلَى نَیْنَوَى اَلْمَکَانِ اَلَّذِی نَزَلَ بِهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا رَاکِبٌ عَلَى نَجِیبٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسِّلاَحُ مُتَنَکِّبٌ قَوْساً مُقْبِلٌ مِنَ اَلْکُوفَهِ فَوَقَفُوا جَمِیعاً یَنْتَظِرُونَهُ فَلَمَّا اِنْتَهَى إِلَیْهِمْ سَلَّمَ عَلَى اَلْحُرِّ وَ أَصْحَابِهِ وَ لَمْ یُسَلِّمْ عَلَى اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ دَفَعَ إِلَى اَلْحُرِّ کِتَاباً مِنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ فَإِذَا فِیهِ: أَمَّا بَعْدُ: فَجَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ حِینَ یَبْلُغُکَ کِتَابِی وَ یَقْدَمُ عَلَیْکَ رَسُولِی وَ لاَ تُنْزِلْهُ إِلاَّ بِالْعَرَاءِ فِی غَیْرِ حِصْنٍ وَ عَلَى غَیْرِ مَاءٍ فَقَدْ أَمَرْتُ رَسُولِی أَنْ یَلْزَمَکَ وَ لاَ یُفَارِقَکَ حَتَّى یَأْتِیَنِی بِإِنْفَاذِکَ أَمْرِی وَ اَلسَّلاَمُ. فَلَمَّا قَرَأَ اَلْکِتَابَ قَالَ لَهُمُ اَلْحُرُّ هَذَا کِتَابُ اَلْأَمِیرِ عُبَیْدِ اَللَّهِ یَأْمُرُنِی أَنْ أُجَعْجِعَ بِکُمْ فِی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی یَأْتِی کِتَابُهُ وَ هَذَا رَسُولُهُ وَ قَدْ أَمَرَهُ أَلاَّ یُفَارِقَنِی حَتَّى أُنَفِّذَ أَمْرَهُ. فَنَظَرَ یَزِیدُ بْنُ اَلْمُهَاجِرِ اَلْکِنَانِیُّ وَ کَانَ مَعَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَى رَسُولِ اِبْنِ زِیَادٍ فَعَرَفَهُ فَقَالَ لَهُ یَزِیدُ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ مَا ذَا جِئْتَ فِیهِ قَالَ أَطَعْتُ إِمَامِی وَ وَفَیْتُ بِبَیْعَتِی فَقَالَ لَهُ اِبْنُ اَلْمُهَاجِرِ بَلْ عَصَیْتَ رَبَّکَ وَ أَطَعْتَ إِمَامَکَ فِی هَلاَکِ نَفْسِکَ وَ کَسَبْتَ اَلْعَارَ وَ اَلنَّارَ وَ بِئْسَ اَلْإِمَامُ إِمَامُکَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَى اَلنّٰارِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَهِ لاٰ یُنْصَرُونَ  فَإِمَامُکَ مِنْهُمْ. وَ أَخَذَهُمُ اَلْحُرُّ بِالنُّزُولِ فِی ذَلِکَ اَلْمَکَانِ عَلَى غَیْرِ مَاءٍ وَ لاَ قَرْیَهٍ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعْنَا وَیْحَکَ نَنْزِلْ فِی هَذِهِ اَلْقَرْیَهِ أَوْ هَذِهِ یَعْنِی نَیْنَوَى وَ اَلْغَاضِرِیَّهَ أَوْ هَذِهِ یَعْنِی شِفْنَهَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَسْتَطِیعُ ذَلِکَ هَذَا رَجُلٌ قَدْ بُعِثَ إِلَیَّ عَیْناً عَلَیَّ فَقَالَ زُهَیْرُ بْنُ اَلْقَیْنِ إِنِّی وَ اَللَّهِ مَا أَرَاهُ یَکُونُ بَعْدَ اَلَّذِی تَرَوْنَ إِلاَّ أَشَدَّ مِمَّا تَرَوْنَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ قِتَالَ هَؤُلاَءِ اَلسَّاعَهَ أَهْوَنُ عَلَیْنَا مِنْ قِتَالِ مَنْ یَأْتِینَا بَعْدَهُمْ فَلَعَمْرِی لَیَأْتِینَا بَعْدَهُمْ مَا لاَ قِبَلَ لَنَا بِهِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا کُنْتُ لِأَبْدَأَهُمْ بِالْقِتَالِ ثُمَّ نَزَلَ وَ ذَلِکَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلثَّانِی مِنَ اَلْمُحَرَّمِ سَنَهَ إِحْدَى وَ سِتِّینَ . فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ قَدِمَ عَلَیْهِمْ عُمَرُ بْنُ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ مِنَ اَلْکُوفَهِ فِی أَرْبَعَهِ آلاَفِ فَارِسٍ فَنَزَلَ بِنَیْنَوَى فَبَعَثَ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عُرْوَهَ بْنَ قَیْسٍ اَلْأَحْمَسِیَّ فَقَالَ لَهُ اِئْتِهِ فَسَلْهُ مَا اَلَّذِی جَاءَ بِکَ وَ مَا ذَا تُرِیدُ. وَ کَانَ عُرْوَهُ مِمَّنْ کَتَبَ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاسْتَحْیَا مِنْهُ أَنْ یَأْتِیَهُ فَعَرَضَ ذَلِکَ عَلَى اَلرُّؤَسَاءِ اَلَّذِینَ کَاتَبُوهُ فَکُلُّهُمْ أَبَى ذَلِکَ وَ کَرِهَهُ فَقَامَ إِلَیْهِ کَثِیرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلشَّعْبِیُّ وَ کَانَ فَارِساً شُجَاعاً لاَ یَرُدُّ وَجْهَهُ شَیْءٌ فَقَالَ أَنَا أَذْهَبُ إِلَیْهِ وَ وَ اَللَّهِ لَئِنْ شِئْتَ لَأَفْتِکَنَّ بِهِ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ مَا أُرِیدُ أَنْ تَفْتِکَ بِهِ وَ لَکِنِ اِئْتِهِ فَسَلْهُ مَا اَلَّذِی جَاءَ بِکَ. فَأَقْبَلَ کَثِیرٌ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَآهُ أَبُو ثُمَامَهَ اَلصَّائِدِیُّ قَالَ لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ قَدْ جَاءَکَ شَرُّ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ أَجْرَؤُهُمْ عَلَى دَمٍ وَ أَفْتَکُهُمْ وَ قَامَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ ضَعْ سَیْفَکَ قَالَ لاَ وَ لاَ کَرَامَهَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولٌ فَإِنْ سَمِعْتُمْ مِنِّی بَلَّغْتُکُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ إِنْ أَبَیْتُمْ اِنْصَرَفْتُ عَنْکُمْ قَالَ فَإِنِّی آخِذٌ بِقَائِمِ سَیْفِکَ ثُمَّ تَکَلَّمْ بِحَاجَتِکَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ تَمَسُّهُ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ أَنَا أُبَلِّغُهُ عَنْکَ وَ لاَ أَدَعُکَ تَدْنُو مِنْهُ فَإِنَّکَ فَاجِرٌ فَاسْتَبَّا وَ اِنْصَرَفَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ. فَدَعَا عُمَرُ قُرَّهَ بْنَ قَیْسٍ اَلْحَنْظَلِیَّ فَقَالَ لَهُ وَیْحَکَ یَا قُرَّهُ اِلْقَ حُسَیْناً فَسَلْهُ مَا جَاءَ بِهِ وَ مَا ذَا یُرِیدُ فَأَتَاهُ قُرَّهُ فَلَمَّا رَآهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُقْبِلاً قَالَ أَ تَعْرِفُونَ هَذَا فَقَالَ لَهُ حَبِیبُ بْنُ مُظَاهِرٍ نَعَمْ هَذَا رَجُلٌ مِنْ حَنْظَلَهِ تَمِیمٍ وَ هُوَ اِبْنُ أُخْتِنَا وَ قَدْ کُنْتُ أَعْرِفُهُ بِحُسْنِ اَلرَّأْیِ وَ مَا کُنْتُ أَرَاهُ یَشْهَدُ هَذَا اَلْمَشْهَدَ فَجَاءَ حَتَّى سَلَّمَ عَلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبْلَغَهُ رِسَالَهَ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ کَتَبَ إِلَیَّ أَهْلُ مِصْرِکُمْ هَذَا أَنِ اِقْدَمْ فَأَمَّا إِذْ کَرِهْتُمُونِی فَأَنَا أَنْصَرِفُ عَنْکُمْ ثُمَّ قَالَ حَبِیبُ بْنُ مُظَاهِرٍ وَیْحَکَ یَا قُرَّهُ أَیْنَ تَرْجِعُ إِلَى اَلْقَوْمِ اَلظَّالِمِینَ اُنْصُرْ هَذَا اَلرَّجُلَ اَلَّذِی بِآبَائِهِ أَیَّدَکَ اَللَّهُ بِالْکَرَامَهِ فَقَالَ لَهُ قُرَّهُ أَرْجِعُ إِلَى صَاحِبِی بِجَوَابِ رِسَالَتِهِ وَ أَرَى رَأْیِی قَالَ فَانْصَرَفَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ عُمَرُ أَرْجُو أَنْ یُعَافِیَنِی اَللَّهُ مِنْ حَرْبِهِ وَ قِتَالِهِ وَ کَتَبَ إِلَى عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ  أَمَّا بَعْدُ: فَإِنِّی حِینَ نَزَلْتُ بِالْحُسَیْنِ بَعَثْتُ إِلَیْهِ رُسُلِی فَسَأَلْتُهُ عَمَّا أَقْدَمَهُ وَ مَا ذَا یَطْلُبُ فَقَالَ کَتَبَ إِلَیَّ أَهْلُ هَذِهِ اَلْبِلاَدِ وَ أَتَتْنِی رُسُلُهُمْ یَسْأَلُونَنِی اَلْقُدُومَ فَفَعَلْتُ فَأَمَّا إِذْ کَرِهُونِی وَ بَدَا لَهُمْ غَیْرُ مَا أَتَتْنِی بِهِ رُسُلُهُمْ فَأَنَا مُنْصَرِفٌ عَنْهُمْ. قَالَ حَسَّانُ بْنُ قَائِدٍ اَلْعَبْسِیُّ وَ کُنْتُ عِنْدَ عُبَیْدِ اَللَّهِ حِینَ أَتَاهُ هَذَا اَلْکِتَابُ فَلَمَّا قَرَأَهُ قَالَ: اَلْآنَ إِذْ عَلِقَتْ مَخَالِبُنَا بِهِ یَرْجُو اَلنَّجَاهَ وَ لاٰتَ حِینَ مَنٰاصٍ  . وَ کَتَبَ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِی کِتَابُکَ وَ فَهِمْتُ مَا ذَکَرْتَ فَاعْرِضْ عَلَى اَلْحُسَیْنِ أَنْ یُبَایِعَ لِیَزِیدَ هُوَ وَ جَمِیعُ أَصْحَابِهِ فَإِذَا فَعَلَ هُوَ ذَلِکَ رَأَیْنَا رَأْیَنَا وَ اَلسَّلاَمُ. فَلَمَّا وَرَدَ اَلْجَوَابُ عَلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ قَالَ قَدْ خَشِیتُ أَنْ لاَ یَقْبَلَ اِبْنُ زِیَادٍ اَلْعَافِیَهَ. وَ وَرَدَ کِتَابُ اِبْنِ زِیَادٍ فِی اَلْأَثَرِ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ أَنْ حُلْ بَیْنَ اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ بَیْنَ اَلْمَاءِ فَلاَ یَذُوقُوا مِنْهُ قَطْرَهً کَمَا صُنِعَ بِالتَّقِیِّ اَلزَّکِیِّ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ فَبَعَثَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ فِی اَلْوَقْتِ عَمْرَو بْنَ اَلْحَجَّاجِ فِی خَمْسِمِائَهِ فَارِسٍ فَنَزَلُوا عَلَى اَلشَّرِیعَهِ وَ حَالُوا بَیْنَ اَلْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ وَ بَیْنَ اَلْمَاءِ أَنْ یَسْتَقُوا مِنْهُ قَطْرَهً وَ ذَلِکَ قَبْلَ قَتْلِ اَلْحُسَیْنِ بِثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ نَادَى عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حُصَیْنٍ اَلْأَزْدِیُّ وَ کَانَ عِدَادَهُ فِی بَجِیلَهَ بِأَعْلَى صَوْتِهِ یَا حُسَیْنُ أَ لاَ تَنْظُرُ إِلَى اَلْمَاءِ کَأَنَّهُ کَبِدُ اَلسَّمَاءِ وَ اَللَّهِ لاَ تَذُوقُونَ مِنْهُ قَطْرَهً وَاحِدَهً حَتَّى تَمُوتُوا عَطَشاً فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ اُقْتُلْهُ عَطَشاً وَ لاَ تَغْفِرْ لَهُ أَبَداً. قَالَ حُمَیْدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ اَللَّهِ لَعُدْتُهُ بَعْدَ ذَلِکَ فِی مَرَضِهِ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ غَیْرُهُ لَقَدْ رَأَیْتُهُ یَشْرَبُ اَلْمَاءَ حَتَّى یَبْغَرَ ثُمَّ یَقِیئُهُ وَ یَصِیحُ اَلْعَطَشَ اَلْعَطَشَ ثُمَّ یَعُودُ فَیَشْرَبُ اَلْمَاءَ حَتَّى یَبْغَرَ ثُمَّ یَقِیئُهُ وَ یَتَلَظَّى عَطَشاً فَمَا زَالَ ذَلِکَ دَأْبُهُ حَتَّى لَفَظَ نَفْسَهُ .)

[۱۵] مثیر الأحزان ، جلد ۱ ، صفحه ۴۸ (قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِمْعَانَ : وَ مَضَیْنَا حَتَّى إِذَا قَرُبْنَا مِنْ نَیْنَوَى وَ إِذَا رَجُلٌ مِنْ کِنْدَهَ اِسْمُهُ مَالِکُ بْنُ بَشِیرٍ مَعَهُ کِتَابٌ مِنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ إِلَى اَلْحُرِّ أَنْ جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ وَ لاَ تُنْزِلْهُ إِلاَّ بِالْعَرَاءِ فِی غَیْرِ خَصْبٍ وَ لاَ نَهَرٍ. فَقَرَأَ اَلْکِتَابَ .)

[۱۶] عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال ، جلد ۱۷ ، صفحه ۲۲۹ (و قال المفید «ره»: فلمّا سمع الحرّ ذلک تنحّى عنه، و کان یسیر بأصحابه ناحیه، و الحسین علیه السّلام فی ناحیه [اخرى] حتّى انتهوا إلى عذیب الهجانات، ثمّ مضى الحسین علیه السّلام حتّى انتهى إلى قصر بنی مقاتل فنزل به فاذا هو بفسطاط مضروب، فقال: لمن هذا؟ فقیل لعبید اللّه بن الحرّ الجعفیّ، قال: ادعوه [إلیّ]، فلمّا أتاه الرسول، قال له: هذا الحسین بن علیّ بن أبی طالب علیهما السّلام یدعوک، فقال عبید اللّه: إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون، و اللّه ما خرجت من الکوفه إلاّ کراهیّه أن یدخلها الحسین علیه السّلام و أنا بها ،و اللّه ما ارید أن أراه و لا یرانی. فأتاه الرسول فأخبره، فقام [إلیه] الحسین علیه السّلام فجاء حتّى دخل علیه و سلّم و جلس، ثمّ دعاه إلى الخروج معه، فأعاد علیه عبید اللّه بن الحرّ تلک المقاله و استقاله ممّا دعاه إلیه، فقال له الحسین علیه السّلام: فإن لم تکن تنصرنا فاتّق اللّه أن لا تکون ممّن یقاتلنا، فو اللّه لا یسمع واعیتنا أحد ثمّ لم ینصرنا إلاّ هلک، فقال له: أمّا هذا فلا یکون أبدا إن شاء اللّه تعالى، ثمّ قام الحسین علیه السّلام من عنده حتّى دخل رحله. و لمّا کان فی آخر اللیل أمر فتیانه بالاستقاء من الماء، ثمّ أمر بالرحیل، فارتحل من قصر بنی مقاتل، فقال عاقبه بن سمعان: فسرنا معه ساعه فخفق علیه السّلام و هو على ظهر فرسه خفقه ثمّ انتبه و هو یقول:«إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون»[و] الحمد للّه ربّ العالمین، ففعل ذلک مرّتین أو ثلاثا، فأقبل إلیه ابنه علیّ بن الحسین فقال: ممّ حمدت اللّه و استرجعت؟(ف) قال: یا بنیّ إنّی خفقت خفقه فعنّ لی فارس على فرس و هو یقول: القوم یسیرون و المنایا تسیر إلیهم، فعلمت أنّها أنفسنا نعیت إلینا، فقال له: یا أبت لا أراک اللّه سوءا، أ لسنا على الحقّ؟ قال: بلى و اللّه الذی إلیه مرجع العباد، فقال: فإننا إذا ما نبالی أن نموت محقّین، فقال له الحسین علیه السّلام: جزاک اللّه من ولد خیر ما جزى ولدا عن والده. فلمّا أصبح نزل و صلّى بهم الغداه، ثمّ عجّل الرکوب و أخذ یتیاسر بأصحابه یرید أن یفرّقهم فیأتیه الحرّ بن یزید فیردّه و أصحابه، فجعل إذا ردّهم نحو الکوفه ردّا شدیدا امتنعوا علیه فارتفعوا، فلم یزالوا یتسایرون کذلک حتّى انتهوا إلى نینوى بالمکان الذی نزل به الحسین علیه السّلام، فإذا راکب على نجیب له علیه سلاح متنکّبا قوسا مقبلا من الکوفه فوقفوا جمیعا ینتظرونه، فلمّا انتهى إلیهم سلّم على الحرّ و أصحابه و لم یسلّم على الحسین علیه السّلام و أصحابه، و دفع إلى الحرّ کتابا من عبید اللّه بن زیاد لعنه اللّه فإذا فیه: أمّا بعد فجعجع بالحسین حین [ی] بلغک کتابی [هذا] و یقدم علیک رسولی و لا تنزله إلاّ بالعراء فی غیر خضر و على غیر ماء، و قد أمرت رسولی أن یلزمک و لا یفارقک حتى یأتینی بإنفاذک أمری و السلام. فلما قرأ الکتاب قال لهم الحرّ: هذا کتاب الأمیر عبید اللّه یأمرنی أن اجعجع بکم فی المکان الذی یأتینی کتابه، و هذا رسوله و قد أمره أن لا یفارقنی حتى أنفذ أمره فیکم، فنظر یزید بن مهاجر الکندیّ – و کان مع الحسین علیه السّلام – إلى رسول ابن زیاد فعرفه، فقال له: ثکلتک امّک ما ذا جئت فیه قال: أطعت إمامی و وفیت ببیعتی، فقال له ابن المهاجر: بل عصیت ربّک و أطعت إمامک فی هلاک نفسک و کسبت العار و النار و بئس الإمام إمامک، قال اللّه تعالى «وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَى اَلنّٰارِ وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَهِ لاٰ یُنْصَرُونَ»  فإمامک منهم، و أخذهم الحرّ بالنزول فی ذلک المکان على غیر ماء و لا فی قریه، فقال له الحسین علیه السّلام: دعنا ویحک ننزل [فی] هذه القریه أو هذه – یعنی نینوى و الغاضریه – أو هذه یعنی شفیّه ،قال: لا و اللّه ما أستطیع ذلک، هذا رجل قد بعث إلیّ عینا علیّ، فقال له زهیر بن القین: إنّی و اللّه لا أرى أن یکون بعد الّذی ترون إلاّ أشدّ ممّا ترون، یا ابن رسول اللّه إنّ قتال هؤلاء القوم الساعه أهون علینا من قتال من یأتینا من بعدهم، فلعمری لیأتینا من بعدهم مالا قبل لنا به، فقال الحسین علیه السّلام: ما کنت لأبدأهم بالقتال، ثم نزل و ذلک الیوم یوم الخمیس و هو الیوم الثانی من المحرّم سنه إحدى و ستّین .)

[۱۷] اللهوف علی قتلی الطفوف ، صفحه ۹۵

[۱۸] وقعه الطف ، جلد ۱ ، صفحه ۲۱۳ (لَمَّا زَحَفَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ قَالَ لَهُ اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ! مُقَاتِلٌ أَنْتَ هَذَا اَلرَّجُلَ؟ قَالَ: إِی وَ اَللَّهِ قِتَالاً أَیْسَرُهُ أَنْ تَسْقُطَ اَلرُّءُوسُ وَ تَطِیحَ اَلْأَیْدِی! قَالَ: أَ فَمَا لَکُمْ فِی وَاحِدَهٍ مِنَ اَلْخِصَالِ اَلَّتِی عُرِضَ عَلَیْکُمْ رِضًا؟ قَالَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ: أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ کَانَ اَلْأَمْرُ إِلَیَّ لَفَعَلْتُ، وَ لَکِنْ أَمِیرُکَ قَدْ أَبَى ذَلِکَ! فَأَقْبَلَ [اَلْحُرُّ] حَتَّى وَقَفَ مِنَ اَلنَّاسِ مَوْقِفاً، وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ قَوْمِهِ یُقَالُ لَهُ: قُرَّهُ بْنُ قَیْسٍ فَقَالَ: یَا قُرَّهُ! هَلْ سَقَیْتَ فَرَسَکَ اَلْیَوْمَ؟ قَالَ: لاَ، قَالَ: إِنَّمَا تُرِیدُ أَنْ تَسْقِیَهُ؟ قَالَ (قُرَّهُ): فَظَنَنْتُ – وَ اَللَّهِ – أَنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتَنَحَّى فَلاَ یَشْهَدَ اَلْقِتَالَ، وَ کَرِهَ أَنْ أَرَاهُ حِینَ یَصْنَعُ ذَلِکَ فَیَخَافُ أَنْ أَرْفَعَهُ عَلَیْهِ، فَقُلْتُ لَهُ: لَمْ أَسْقِهِ وَ أَنَا مُنْطَلِقٌ فَسَاقِیهِ. فَاعْتَزَلْتُ ذَلِکَ اَلْمَکَانَ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ، فَوَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّهُ أَطْلَعَنِی عَلَى اَلَّذِی یُرِیدُ لَخَرَجْتُ مَعَهُ إِلَى اَلْحُسَیْنِ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]. [وَ أَمَّا اَلْحُرُّ فَإِنَّهُ] أَخَذَ یَدْنُو مِنَ حُسَیْنٍ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ] قَلِیلاً قَلِیلاً، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ قَوْمِهِ یُقَالُ لَهُ: اَلْمُهَاجِرُ بْنُ أَوْسٍ : مَا تُرِیدُ یَا اِبْنَ یَزِیدَ؟ أَ تُرِیدُ أَنْ تَحْمِلَ؟ فَسَکَتَ وَ أَخَذَهُ مِثْلُ اَلْعُرَوَاءِ فَقَالَ لَهُ: یَا اِبْنَ یَزِیدَ؟ وَ اَللَّهِ إِنَّ أَمْرَکَ لَمُرِیبٌ، وَ اَللَّهِ مَا رَأَیْتُ مِنْکَ فِی مَوْقِفٍ قَطُّ مِثْلَ شَیْءٍ أَرَاهُ اَلْآنَ، وَ لَوْ قِیلَ لِی: مَنْ أَشْجَعُ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ رَجُلاً مَا عَدَوْتُکَ، فَمَا هَذَا اَلَّذِی أَرَى مِنْکَ!؟ قَالَ: إِنِّی – وَ اَللَّهِ – أُخَیِّرُ نَفْسِی بَیْنَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ، وَ وَ اَللَّهِ لاَ أَخْتَارُ عَلَى اَلْجَنَّهِ شَیْئاً وَ لَوْ قُطِّعْتُ وَ حُرِّقْتُ! ثُمَّ ضَرَبَ فَرَسَهُ فَلَحِقَ بِحُسَیْنٍ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ] فَقَالَ لَهُ: جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ! أَنَا صَاحِبُکَ اَلَّذِی حَبَسْتُکَ عَنِ اَلرُّجُوعِ وَ سَایَرْتُکَ فِی اَلطَّرِیقِ، وَ جَعْجَعْتُ بِکَ فِی هَذَا اَلْمَکَانِ، وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا ظَنَنْتُ أَنَّ اَلْقَوْمَ یَرُدُّونَ عَلَیْکَ مَا عَرَضْتَ عَلَیْهِمْ أَبَداً، وَ لاَ یَبْلُغُونَ مِنْکَ هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی: لاَ أُبَالِی أَنْ أُطِیعَ اَلْقَوْمَ فِی بَعْضِ أَمْرِهِمْ، وَ لاَ یَرَوْنَ أَنِّی خَرَجْتُ مِنْ طَاعَتِهِمْ، وَ أَمَّا هُمْ فَسَیَقْبَلُونَ مِنْ حُسَیْنٍ هَذِهِ اَلْخِصَالَ اَلَّتِی یَعْرِضُ عَلَیْهِمْ، وَ وَ اَللَّهِ لَوْ ظَنَنْتُ أَنَّهُمْ لاَ یَقْبَلُونَهَا مِنْکَ مَا رَکِبْتُهَا مِنْکَ، وَ إِنِّی قَدْ جِئْتُکَ تَائِباً مِمَّا کَانَ مِنِّی إِلَى رَبِّی وَ مُوَاسِیاً لَکَ بِنَفْسِی حَتَّى أَمُوتَ بَیْنَ یَدَیْکَ، أَ فَتَرَى ذَلِکَ لِی تَوْبَهً؟! قَالَ [اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]: نَعَمْ، یَتُوبُ اَللَّهُ عَلَیْکَ، وَ یَغْفِرُ لَکَ، مَا اِسْمُکَ؟ قَالَ: أَنَا اَلْحُرُّ بْنُ یَزِیدَ قَالَ: أَنْتَ اَلْحُرُّ کَمَا سَمَّتْکَ أُمُّکَ، أَنْتَ اَلْحُرُّ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ. اِنْزِلْ. قَالَ: أَنَا لَکَ فَارِساً خَیْرٌ مِنِّی لَکَ رَاجِلاً، أُقَاتِلُهُمْ عَلَى فَرَسِی سَاعَهً وَ إِلَى اَلنُّزُولِ مَا یَصِیرُ آخِرُ أَمْرِی! قَالَ اَلْحُسَیْنُ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ]: فَاصْنَعْ مَا بَدَا لَکَ.)