حجت الاسلام کاشانی روز شنبه مورخ ۴ فروردین ۱۴۰۳ در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی به ادامه ی سخنرانی با موضوع «سیر تکوّن عقاید شیعه» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
- مقدّمه
- مرور جلسات گذشته
- تکیه به کذّاب
- چه کسی خال المؤمنین است؟
- نمادِ فتنه
- امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در کتب قدیمی
- مروری بر موضوع آیه‌ی تطهیر
- چرا نام اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در قرآن کریم نیست؟
- سعد بن ابی وقاص از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌گوید
- لحظاتِ خصوصیِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم
- روضه و توسّل به حضرت قاسم بن الحسن علیه السلام
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی».[۲]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت مکرّم ایشان، علی الخصوص امیرالمؤمنین علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
عرض ادب و ارادت و خاکساری و التجاء و استغاثه به محضر پُرخیر و برکتِ حضرت بقیه الله الأعظم روحی و ارواحُ مَن سِواهُ فِداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
مرور جلسات گذشته
موضوع بحث «سیر تکوّن عقاید شیعه» است، چگونه ما به این عقایدی که الآن داریم، قدم به قدم آموختیم و پایبند شدیم؟
شصت و سه جلسه مباحثی گذشته است، دیگر خیلی بیان «آنچه گذشت» ندارد، منتها با یک نگاه تاریخی و گاهی اندکی کلامی قدم به قدم حرکت می‌کنیم که بگوییم ما چگونه به این عقاید رسیده‌ایم.
امسال که بحث را شروع کردیم، بحث از اینجا شروع شد که یکی از ویژگی‌های امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که امامت حضرت را ثابت و قطعی و منصوص می‌کرد «وصی» بودنِ حضرت بود. چند جلسه به این موضوع پرداختیم.
مرحله‌ی دوم عرض کردیم از آن دلایلِ امامتِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که قطعی بنظر می‌رسید، طهارتِ اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین بود، که الآن در این بحثِ طهارت هستیم.
از بین تمام مسلمین هم تقریباً فقط ما هستیم که قائل به نص هستیم، یعنی بیانِ روشنِ واضحِ خدشه‌ناپذیر. بقیه در این نص یک گیر دارند، یا اصل آن را انکار می‌کنند، یا نص را توصیفی می‌بینند، که خودِ مردم بروند و بگردند و پیدا کنند.
هیچ کسی به اینطور نصّی که ما قائل هستیم قائل نیست، علّت این امر هم این است که اصلاً برای دیگران چنین مطالبی نبوده است.
به بحث طهارتِ اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین رسیدیم.
اگر طهارت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین مطرح شود و تبیین شود، دیگر اصلاً جایی برای غیرطاهری وجود ندارد.
تکیه به کذّاب
شما تفسیر طبری را که از قدیمی‌ترین تفاسیر مورد اعتناست و وهابی‌ها و ابن تیمیه و… خیلی این کتاب را قبول دارند، ذیل همین آیه تطهیر حدود شش صفحه بحث می‌کند و در هر صفحه چند روایت می‌آورد که بحث کند در این آیه‌ی تطهیر منظور از «اهل بیت» کیست؟
نظر بعدی گفته است که روایات دال بر اینکه آیه تطهیر راجع به همسران پیغمبر است گفته است «إکرِمه» می‌گفت من حاضر هستم مباهله کنم که راجع به همسرانِ پیغمبر است.
بیش از بیست روایت را می‌آورد که همه قائل به پنج تن هستند، یک نقل هم از «إکرِمه» نقل می‌کند که می‌گویند همسران پیامبر است!
اگر جای دیگر بود اصلاً آیا این دو مقابل یکدیگر قرار می‌گرفتند؟
عمده‌ی آن بیست روایت از پیغمبر است، اینطرف هم یک «إکرِمِه» است که اگر از این «إکرِمِه» در صحیح بخاری روایتی نبود، دیگر هیچ چیزی نداشت. پسر ابن عباس این «إکرِمِه» را در سرویس بهداشتی حیاط خانه حبس کرده بود و او را کتک می‌زد و می‌گفت اینقدر به بابای من دروغ نبند.
«سعید بن مُسَیّب» که سیّدالتّابعین است و از اعاظم است و می‌گویند برجسته‌ترین فرد بعد از اصحاب پیغمبر است، می‌گفت «إکرِمِه» کذاب است. «مالک بن أنس» که امام مالکی‌هاست می‌گفت روایت کردن از «إکرِمِه» حرام است.
بعد این «إکرِمِه» را در مقابل بیش از بیست روایت پیامبر قرار داده است!
جز اینجا کجای دنیا قول چنین شخصی را جلوی سی روایت قرار می‌دهند؟ چون بنا بر این باشد که اهل بیت این پنج تن می‌بودند، این جریان نمی‌پسندیدند.
حال من در این زمینه چند اشاره کنم.
علمای ما مانند ابن شهرآشوب، مانند کراجکی و قدمای ما، هزار سال قبل اشکالی به این آقایان کرده‌اند و گفته‌اند شما ادّعای محبّت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین دارید اما هر کسی با اهل بیت دشمن‌تر است را بیشتر دوست دارید، چرا اینطور است؟
چه کسی خال المؤمنین است؟
وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از دنیا رفت غیر از حضرت خدیجه سلام الله علیها نُه همسر داشت، نام بعضی از آن‌ها بیشتر برای شما آشناست، چه خوب هستند و چه بد، مانند حضرت امّ سلمه سلام الله علیها، مانند عایشه و حفصه، چند نفر می‌دانند امّ حبیبه کیست؟ او خواهر معاویه است. ناگهان چه شد که در این میان برادر امّ حبیبه که معاویه است خال المؤمنین شد؟ همه‌ی این‌ها برادر داشتند. برادر عایشه محمد بن ابی‌بکر است که از ارکان است، چرا محمد بن ابی‌بکر خال المؤمنین نشد و معاویه یک خال المؤمنین را به بدترین شکل کشت؟ می‌گویند چون فتنه کرده است! یعنی چکار کرده است؟ می‌گویند این شخص در فتنه‌ی خون عثمان بوده است.
خُب در صفین هم عددهای بیست و پنج هزار و چهل و پنج هزار و شصت هزار نفر بیان شده است که توسط معاویه کشته شد، همه هم شک ندارند که حق با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود. پس چطور معاویه فتنه نکرده است؟ چون محمد بن ابی‌بکر در خانه‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود به او تهمتِ فتنه می‌زنید؟ هنوز هم هر جایی که بتوانند به او جسارتی می‌کنند.
چطور شد که در بین این همه آدم معاویه را انتخاب کردند؟
ابن العربی مالکی که امشب یک هنر او را می‌گویم که ببینید چقدر بدبخت است می‌گوید: بالای درِ مساجد بغداد اسامی خلفا را بدون لقب نوشته بود، برای معاویه «خال المؤمنین» نوشته بود!
چرا اینطور شده است؟
نمادِ فتنه
در بین همسران هم همینطور، مثلاً حضرت امّ سلمه سلام الله علیها در چه کاری دخالت کرده است؟ همسرِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم هست، چرا برجسته نشده است؟ کسی برجسته شد…
من فقط یک جمله از آیت الله جوادی می‌خوانم، ایشان می‌فرمایند گفتید اهل بیت به آیه‌ی تطهیر افتخار می‌کردند، و اگر قرار بود که اقوام پیغمبر مخاطب آیه تطهیر باشند، دیگر معنا نداشت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به این موضوع تفاخر کنند. ایشان می‌فرمایند: همسنگ و همردیف کردنِ اصحاب کساء با دست‌بریده‌ای همچون ابولهب و شترسواری همچون عایشه و جسوری همچون منصور چه امتیاز و افتخاری دارد؟
چرا اینجا از «شترسوار» استفاده کرده‌اند؟ چون در جنگی که رسماً دو گروه مسلمان مقابل یکدیگر قرار گرفتند هزاران هزار آدم کشته شد.
اگر زمانی بخواهیم «فتنه» را توضیح دهیم، گل سرسبد همه‌ی فتنه‌ها جمل است.
پس چطور شد که ایشان اینطور اینقدر مورد توجّه قرار گرفت؟
برای چه این مقدّمه را عرض می‌کنم؟ بحث‌ها خیلی روشن بوده است، چون اگر جریانی بخواهد باتعصّب نفهمد، بحث را هم می‌زند.
امروزه که مد شده است می‌گویند از کجا مافیا را تشخیص می‌دهند؟ مافیا بازی را هم می‌زند!
من به آن بازی کار ندارم، ولی اینجا همینطور است، اگر آن جریان نفاق را مافیا درنظر بگیرید، به دنبال هم زدن است، برای اینکه اگر حق روشن شود این‌ها تابلو می‌شوند.
این کتاب «بَلاغاتُ النّساء» برای «ابن طِیفور» است، او سال ۲۸۰ مُرده است، می‌گوید: از دختر خلیفه اول نقل شده است که گفت: «أنَّ یَومَ الجَمَل مُعتَرِضُ فِی حَلقِی»[۴] جمل مانند یک استخوان شکسته در حلق من است، «لَیتَنِی مِتُّ قَبلَهُ» ای کاش من قبل از جمل مرده بودم و چنین فاجعه‌ای به بار نمی‌آمد، «أو کُنتُ نَسِیاً مَنسِیاً» اصلاً ای کاش من فراموش می‌شدم و کسی نام مرا نمی‌دانست که یادِ این فاجعه‌ی رسوا نیفتند.
این چیزی نیست که کسی بخواهد انکارش کند، اگر بگویند «فتنه»، این فتنه است! امروز بین مسلمین هم هیچ اختلافی در روشن بودنِ حق و باطلِ این فتنه نیست.
هیچ کسی نمی‌تواند مجوز دهد که یک نفر برود و لشکری درست کند و مقابل لشکر حاکم مشروع قرار بگیرد، اگر بخواهی چنین مجوزی دهی دیگر سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.
نه سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نستجیربالله عایشه بود و نه یزید نستجیربالله امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود، آنجا می‌گویند نباید در برابر حاکم قیام کرد!
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در کتب قدیمی
الآن هر کتابی که در کشورهای مختلف چاپ می‌شود، وقتی اسم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بیاید، قدیمی‌های غیرشیعیان وقتی نام امیرالمؤمنین می‌آمد «علیه السلام» می‌گفتند، طبری در «صریح السنّه» اسامی خلفای پیغمبر را می‌آورد، همه را با نام ذکر می‌کند، وقتی به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌رسد می‌گوید «امیرالمؤمنین و امام المتقین علی بن ابیطالب».
نود درصدِ آن صفحه را در کتاب «صریح السنّه»، پاورقی زده‌اند که این کار بدعت است، چرا به بقیه امیرالمؤمنین نمی‌گوید؟ چرا به او علیه السلام می‌گویید؟
الآن می‌گویند این‌ها الفاظِ مَنهیّه است، نباید این حرف‌ها را بزنید!
نویسنده‌ای به نام «ابوبکر بخاری» وجود دارد که بخاطر تعصبی که به عایشه داشت به او «جمل عایشه» می‌گفتند. کتابی به نام «الروض الأنیق» است.
کسی که بخواهد با تعصّب وسط روز بگوید شب است، اصلاً نمی‌شود با او حرف زد.
نام این کتاب «سراج المریدین» است، کتابی در اسماء و صفات و ادب و قرآن است، این چاپ در مراکش امروز چاپ شده است، ما این کتاب را از یک نمایشگاه بین المللی تهیّه کردیم.
می‌گوید در سوره مبارکه واقعه دارد که «خافضَهٌ رافِعَهٌ»،[۵] روز قیامت انگار که انقلابی شود، پایین به بالا می‌رود و بالا به پایین می‌آید، انگار عالم را می‌چرخانند.
به عقل جن نمی‌رسد که کسی بخواهد اینجا از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها انتقام بگیرد!
می‌گوید: بحث شده است که چرا به اینجا «خافضَهٌ رافِعَهٌ» می‌گویند، گفته شده است که متّقین بالا می‌روند و گنهکاران پایین، گفته شده است است که پیامبر بالا می‌رود و منافقین پایین، ابرار بالا می‌روند و گنهکاران پایین، شفاعت پیامبر بالا می‌رود و بیچاره‌ها پایین می‌آیند، اهل عدل بالا می‌روند و ظالمین پایین می‌آیند، یک احتمال هم این است که عایشه بالا می‌رود و فاطمه پایین می‌آید![۶]
این موضوع به کجای آیه ربط دارد؟
من نمی‌خواهم به موارد قبلی تأکید کنم، کسانی که پایین می‌آیند چه کسانی بودند؟
دریغ از یک پاورقی!
من دو چاپ از این کتاب «سراج المنیرین» دارم، یک چاپ برای دارالحدیث است و یک چاپ هم برای دارالأمان. بگو آیا یک جمله اعتراضی…
در اهل سنّت «عبدالعزیز غُماری» رساله‌ای در ردّ این بی‌ادبی نوشته است.
نمی‌خواهم بگویم همه اینطور هستند ولی این کتاب چاپ شده است، بدونِ کوچکترین اعتراضی!
حال شما بگو «علی امیرالمؤمنین» یا «علی علیه السلام».
دو صفحه حرف می‌زند که چرا فقط به او «علیه السلام» گفته‌اید؟
یعنی اگر قرار باشد شما با این آدم طرف باشید، این آدم همان کسی است که می‌گوید حدیث غدیر ضعیف است. معلوم است که وقتی به اینجا برسد می‌گوید بحث‌ها مبهم است.
اگر بنا بر نفهمیدن باشد باید گفت که قرآن واضح حرف نزده است، ولی قرآن واضح حرف زده است.
مروری بر موضوع آیه‌ی تطهیر
جلسات قبل عرض کردیم «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ»[۷] نمی‌تواند این باشد که خدا خواسته است به شما بگوید کارهای خوب کنید و نماز بخوانید، شما هم نماز بخوانید و بالا بروید. چون این موضوع برای همه‌ی آدم‌هاست.
عرض کردیم که این اراده، اراده‌ی تکوینی است، یعنی خدا اراده کرده است که این اتفاق رخ دهد، و اراده‌ی خدا بلافاصله محقق می‌شود.
بعد عرض کردیم حضرت سجّاد سلام الله علیه در صحیفه سجّادیه همین فهم را دارد، چون به خدا عرض می‌کند «خدایا! به اهل بیت پیامبر صلوات بفرست که پاک هستند که «وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرَادَتِکَ»،[۸] درواقع امام سجّاد علیه السلام می‌فرماید که تو این کار را کردی.
آیه ۶ سوره مائده که خدا به همه‌ی ما می‌فرماید وضو بگیرید و غسل کنید و تیمم کنید و نماز بخوانید، نمی‌خواهم به شما سخت بگیرم، «وَلَکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ»،[۹] از آن جمله‌ی خدا که برنمی‌آید من پاک هستم، من آخر عمر خود که بمیرم معلوم می‌شود که در این بازه‌ی زندگی بالاخره پاک شدم یا نه. اما در موضوع اراده‌ی تکوینی می‌گوید پاک شدید، این‌ها را پاک کردی.
اصلاً وقتی شأن نزول آیه تطهیر را نگاه می‌کنید اینطور است که وقتی پیامبر این‌ها را زیر آن کساء برد، به خدا عرض کرد: «اَللّهُمَّ اِنَّ هؤُلاَّءِ اَهْلُ بَیْتى» خدایا! این‌ها اهل بیت من هستند، «اَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَطَهِّرْهُمْ تَطْهیراً» خدایا! رجس را از این‌ها ببر و این‌ها را تطهیر کن.
خدا هم فرمود این کار را کردم.
این موضوع خیلی روشن بود، برای همین هم به آیه تطهیر افتخار می‌کردند.
چرا نام اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در قرآن کریم نیست؟
باب ۶۴ «کتاب الحجّه» کتاب «کافی» شریف دارد که ابوبصیر می‌گوید به محضر امام صادق سلام الله علیه رفتم و عرض کردم که «أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»[۱۰]… حضرت فرمود: «نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ»[۱۱] وقتی آیه نازل شد این‌ها حاضر بودند.
ابوبصیر می‌گوید عرض کردم: مردم می‌گویند «فَمَا لَهُ لَمْ یُسَمِّ عَلِیّاً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» چرا خدا نام این‌ها را در کتاب خودش تصریح نکرده است؟
من الآن نمی‌خواهم این بحث را مطرح کنم، چون ربطی به بحث ما ندارد، آن کسی که می‌گوید چرا نام اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در قرآن کریم تصریح نشده است، آیا این منظور را دارد که من مطمئن شوم که خدا فرموده است، یا می‌گوید من دوست دارم در قرآن اسم صریح بیاید. اگر منظور این است که من مطمئن شوم که خدا گفته است، پیغمبر به ما فرموده است که این‌ها آیه است، به همین اطمینان (اگر پُررنگ‌تر نباشد) یقین داریم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در مورد امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرموده است «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ».
یعنی اگر «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» آیه‌ی قرآن بود که مثلاً «یَا أیُّهَا الرَّسُول قُل لِلمُؤمِنِین مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ»، آیا مسئله حل می‌شد؟
امروز اصلاً در این موضوع شک نیست که این جمله کلامِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است، و ده‌ها مورد دیگر.
حضرت هارون که از آن ابتدا با حضرت موسی علیه السلام با هم مبعوث شدند، افعال قرآن کریم هم دو نفری است، وقتی ساحران هم ایمان آوردند گفتند: «قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِینَ * رَبِّ مُوسَى وَهَارُونَ»،[۱۲] همه فهمیدند. وقتی حضرت موسی علیه السلام رفت که الواح را بیاورد و چهل روز غیبت کرد، او عرض کرد: «ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُوا یَقْتُلُونَنِی».[۱۳]
اگر نام اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در قرآن بود چه اتفاقی رخ می‌داد؟
اگر کسی گوید اسنادِ «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» از اسنادِ آیاتِ قرآن کریم بیشتر است، حرفِ بی‌راهی نزده است. یعنی یقین داریم که این کلامِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است. پس در این موضوع شکّی نیست.
حال اگر نام اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین در قرآن کریم بود چه اتفاقی رخ می‌داد؟
آیه داریم که دو همسرِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خیانت کردند، چه شد؟ باز هم در تفسیر آیه «خافضَهٌ رافِعَهٌ» خواسته‌اید از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها انتقام بگیرید، باز هم هیچ اعتراضی نشد و او را از دایره‌ی اسلام خارج نکردند، اهانتِ صریح به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را هم توبیخ نکردند. هیچکدام از این دو کتاب هم چیزی در پاورقی نگفته‌اند و کتاب را هم چاپ کرده‌اند!
خودِ عایشه می‌گوید ای کاش اصلاً من به دنیا نیامده بودم و جمل استخوانی در گلوی من است، «لَیتَنِی مِتُّ قَبلَهُ أو کُنتُ نَسِیاً مَنسِیاً» اصلاً ای کاش من فراموش می‌شدم و کسی نام مرا نمی‌دانست که یادِ این فاجعه‌ی رسوا نیفتند. خودش می‌گوید مرا کنار پیامبر دفن نکنید، من بدعت کرده‌ام، مرا در بقیع دفن کنید.
چه اتفاقی افتاد؟
شک نیست که سوره تحریم سوره‌ی قرآن است، شک نیست که آیات این سوره هم در مورد چه کسانی است، چه اتفاقی رخ داده است؟ یک مرتبه خداوند تندترین تعابیر را درمورد فتنه‌گر جمل گفته است، به او وعده‌ی عذاب داده است و فرموده است در جامعه از شما مؤمن‌تر هست، خدا برای شما مثال می‌زند که به سمتِ دو زنِ خوب یعنی آسیه و مریم بروید، نبینید کسانی همسر پیامبر هستند، مانند همسر نوح و همسر لوط که در نبوّت خیانت کردند. این از شدیدترین آیات و سوره‌های قرآن کریم است. چه اتفاقی رخ داد؟ باز هم با پول دزدی سی هزار نفر را به بصره بردند و فتنه شد و جنگ درست شد، خود عایشه هم می‌گوید این فتنه مانند استخوان شکسته در حلق من گیر کرده است. باز هم آن شخص می‌گوید «خافضَهٌ رافِعَهٌ» یعنی عایشه رفت بالا و فاطمه پایین آمد!
لذا همه چیز روشن بود.
عایشه به پیغمبر می‌گفت که من می‌دانم وقتی بمیرم، حتّی یک روز هم نگذشته است تو همسر اختیار می‌کنی! این حرف را به پیغمبرِ «وَإِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ»[۱۴] می‌گوید!
سعد بن ابی وقاص از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می‌گوید
اگر شما تفاسیر را نگاه کنید، آنجایی که در فهم آیه‌ی تطهیر گیر کرده‌اند می‌گویند چون شیعه از این موضوع برای امامت استدلال می‌کند!
ابوبصیر می‌گوید مردم می‌گویند اسم علی در قرآن نیست، حضرت صادق سلام الله علیه می‌فرمایند که این همه کلّیات هست که تفاصیل و جزئیات آن نیست…
اصلاً بنای قرآن زیاد بر اسم بردن نیست، همانطور که دیده‌اید مدام از «الذین» و «الذی» استفاده کرده است. همانطور که شما چهار رکعت بودنِ نماز ظهر را ضروریِ دین می‌دانید و در مورد منکرِ چهار رکعت بودنِ نماز ظهر می‌گویید که پیغمبر را تکذیب کرده است، اینجا هم باید همان کار را کرد.
اما می‌فرماید پیامبر در مورد اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین کاری کرد که دیگر جایی برای توجیه نباشد، آنقدر اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را معرّفی کرد…
روایتی در صحیح مسلم هست، همه‌ی شارحین صحیح مسلم از روی این روایت رد شده‌اند و هیچ چیزی نگفته‌اند، یعنی نخواسته‌اند وارد بحث شوند، چون همه چیز روشن است.
اول روایت را بخوانم، روایت صحیح مسلم در باب فضائلِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه این است که «عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: أَمَرَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا»[۱۵] معاویه به سعد بن ابی وقاص دستور داد «مَا مَنَعَکَ أَنْ تَسُبَّ أَبَا التُّرَابِ؟» چرا به علی فحش نمی‌دهی؟ «قَالَ: أَمَّا مَا ذَکَرْتُ ثَلَاثًا قَالَهُنَّ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَنْ أَسُبَّهُ» گفت: من خودم بوده‌ام که پیامبر سه چیز را به علی گفته است و نمی‌توانم به علی فحش بدهم، من فحش به علی را فحش به پیغمبر می‌دانم، «لَأَنْ تَکُونَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ» اگر دنیا را به من می‌دادند اینقدر برای من نمی‌ارزید که پیامبر یکی از این سه مورد را به من می‌گفت. پیامبر علی را در بعضی از جنگ‌ها خلیفه‌ی خودش قرار داد و فرمود که «أَمَا تَرْضَى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى؟ إِلَّا أَنَّهُ لَا نُبُوَّهَ بَعْدِی»، یعنی حدیث منزلت؛ مورد دوم این است که خودم در خیبر بودم که همه فرار کرده بودند، پیامبر آنجا فرمود: «لَأُعْطِیَنَّ الرَّایَهَ رَجُلًا یُحِبُّ اللهَ وَرَسُولَهُ، وَیُحِبُّهُ اللهُ وَرَسُولُهُ» فردا پرچم را به آن مردی می‌دهم که خدا و رسول او را دوست دارند و او هم خدا و رسول را دوست دارد… (قبل و بعد روایت را هم حذف کرده است که پیامبر فرمودند این‌ها فرّار بودند و او کرّار است)… فردای آن روز «ادْعُوا لِی عَلِیًّا» علی را صدا کرد، چشم او مریض بود، پیامبر به برکت دعا و آب دهان مبارک خود باذن الهی علی را شفاء داد و رفت و «دَفَعَ الرَّایَهَ إِلَیْهِ» پرچم را بدست علی داد و «فَتَحَ اللهُ عَلَیْهِ» خیبر بدستِ علی شکسته شد.
سومین مورد این است که «لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ: {فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ}» آن روزی که قرار شد فرزندان پیامبر و نَفسِ پیامبر، به آن دعا بروند و شرکت کنند، «دَعَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَلِیًّا وَفَاطِمَهَ وَحَسَنًا وَحُسَیْنًا» پیامبر این‌ها را صدا زد و «فَقَالَ: اللهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِی» فرمود این‌ها اهلِ من هستند.
حال من چطور به علی فحش بدهم؟
این روایت بود و این کتاب‌ها هم شرح صحیح مسلم هستند.
شروح «قُرطُبی»، «فتح المُلهِم»، «نَوَوی» و… وقتی به اینجا رسیده‌اند، هیچ توضیحی در این قسمت نداده‌اند.
این امر یا یعنی مانند روز روشن است، یا به تأسی از ائمه‌ی مکرّمه‌ی فراری، این‌ها هم فرار کردند. تقریباً هر شرح صحیح مسلم را که نگاه می‌کنید، وقتی به اینجا می‌رسد سکوت می‌کند.
ولی «ابن هَبیره» حرف زده است، حال شما ببینید که آیا حرف زدن بهتر است یا حرف نزدن؟
می‌گوید «فَإنَّ هَذَا یَدُلُّ عَلَی أنَّ المُبَاهَلَه أنَّمَا استُعمِلَت فِی الأَعَزّ»[۱۶] وقتی در مباهله می‌خواهند دو نفر نفرین کنند، عزیزترین عزیزانشان را می‌آورند!
دیگر ما به این موضوع کاری نداریم که چرا حضرت زینب کبری سلام الله علیها را نبرد…
فاطمه که دختر اوست، علی هم داماد اوست…
طرف می‌پرسد: پس در این میان همسران را چکار کنیم؟
می‌گوید: آن روزی که می‌خواستند «فَلَم یَکُن هُنَاکَ أهلَ بَیتٍ لِرَسُولِ اللهِ إذَا بُوهِلَ فِیهِم» این نُه همسر پیامبر نبودند!
مشکل اینجاست که چرا شما نمی‌خواهید حق را بپذیرید؟ روشن است! پس چرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در حدیث کساء می‌فرماید: «اَللّهُمَّ اِنَّ هؤُلاَّءِ اَهْلُ بَیْتى» خدایا! این‌ها اهل بیت من هستند. طرف می‌خواهد متوجّه نشود، مسئله مانند روز روشن است.
همین امروز در کتابخانه می‌دیدیم شیخ طوسی، سیّد مرتضی و… هزار سال قبل حرف زده‌اند، شما با مفسّرین دیگر مقایسه کنید.
البته بگویم اینکه شما بخواهید در برابرِ بعضی‌ها از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دفاع کنید، هنر نیست. دفاع از آن‌هاست که خیلی سخت است.
برای چه امشب این مقدّمه را گفتم؟ برای اینکه فکر نکنید باید مسیر خیلی طولانی طی کنید تا مسیر حقیقت برسید، نه! وقتی طرف نمی‌خواهد متوجّه شود… وقتی قرار باشد نپذیرد، مسلّماً نمی‌پذیرد، این بدین معنا نیست که بگویید چرا خدا مبهم حرف زده است.
اگر می‌بینید که مجبوریم بعضی مسیرها را برویم، به این دلیل است که طرف خواسته است که نپذیرد، ما هم مدام مجبور می‌شویم که اشتباه‌های واضح و دروغ‌های آشکار را بیان کنیم. چون می‌داند اگر بخواهد این مسیر را بپذیرد باید بطلان حرف‌های قبلی را امضاء کند.
لحظاتِ خصوصیِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم
در کتاب کافی شریف نقل شده است که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرموده‌اند که قبل از نبوّتِ پیامبر، نورِ نبوّت را در چهره‌ی رسول خدا می‌دیدم، من عطر رسالت را از او استشمام می‌کردم، وقتی وحی شد من نعره‌ی شیطان را شنیدم.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نمی‌توانست کلاس عمومی برگزار کند، اصلاً کسی تحمّل این حرف‌ها را نداشت.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هر روز صبح و شام دو مرتبه خصوصی با امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بصورت مفصل صحبت می‌کرد، اتفاقاً عایشه هم خیلی اعتراض می‌کرد. وقتی هم به این جمع نزدیک می‌شد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمایش خود را قطع می‌کردند. سوره مبارکه تحریم هم می‌فرماید که او فالگوش می‌ایستاد و خبرها را می‌برد.
حال عبارت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را ببینید، «کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَهً وَ کُلَّ لَیْلَهٍ دَخْلَهً»[۱۷] ما یک مرتبه روز و یک مرتبه شب با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دیدار خصوصی داشتیم، «فَیُخْلِینِی فِیهَا» پیامبر با من تنهایی خلوت می‌کرد، «أَدُورُ مَعَهُ حَیْثُ دَارَ» هرجا که بود من بودم، «وَ قَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ بِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ غَیْرِی» پیامبر با هیچ کسی هم غیر از من اینطور نبود، «فَرُبَّمَا کَانَ فِی بَیْتِی یَأْتِینِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَکْثَرُ ذَلِکَ فِی بَیْتِی وَ کُنْتُ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْضَ مَنَازِلِهِ» گاهی پیامبر به منزل ما می‌رفت و گاهی من به منزل پیامبر می‌رفتم، «أَخْلاَنِی» با من خلوت می‌کرد، «وَ أَقَامَ عَنِّی نِسَاءَهُ» همسران خود را به کار خودشان می‌سپرد، «فَلاَ یَبْقَى عِنْدَهُ غَیْرِی» اجازه نمی‌داد هیچ کسی جز من بماند، «وَ إِذَا أَتَانِی لِلْخَلْوَهِ مَعِی فِی مَنْزِلِی» وقتی به منزل ما می‌آمد، «لَمْ تَقُمْ عَنِّی فَاطِمَهُ وَ لاَ أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ» می‌فرمود فاطمه و حسنین [علیهم السلام] هم باشند.
اینجا دو موضوع است، یکی اینکه این‌ها را محرم می‌دانست، یکی اینکه این سطح معارف را برای حسنینِ چهار ساله، بزرگ نمی‌دانست!
«لَمْ تَقُمْ عَنِّی فَاطِمَهُ وَ لاَ أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ» نمی‌فرمود فاطمه و دو پسر من بلند شود، بلکه می‌فرمود بنشینید، «وَ کُنْتُ إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ عَنْهُ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی اِبْتَدَأَنِی» تا من می‌پرسیدم جواب می‌داد، من سکوت می‌کردم پیامبر اکرم می‌فرمود. «فَمَا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آیَهٌ مِنَ اَلْقُرْآنِ» آیه‌ای نازل نشد «إِلاَّ أَقْرَأَنِیهَا» الا اینکه خودش کلمه به کلمه ظاهر و باطنِ آیه را توضیح داد، «وَ أَمْلاَهَا عَلَیَّ» و خودش شخصی… «فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی» من یک مرتبه قرآن را با کلمه به کلمه گفتنِ پیامبر نوشته‌ام، «وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا» راجع به کلمه به کلمه‌ی این‌ها باهم مفصل صحبت می‌کردیم، «وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا»…
درواقع حضرت می‌خواهند بفرمایند آن کسی که حقیقتِ کلامِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را متوجّه می‌شود فقط من هستم، «أَنَا مَدِینَهُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌ بَابُهَا»! یا به قولِ آن شاعر «اسرارِ نبوّت از علی پرس *** این شهر درِ دگر ندارد»… و وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از دنیا رفت، این قرآن با توضیحاتِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را قبول نکردند. خودِ همین موضوع نشان می‌دهد که چرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اجازه نمی‌داد بعضی‌ها حضور داشته باشند.
اینجا مسئله‌ی «اهل بیت» که فقط صرفاً فامیلی نیست، وگرنه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم پسرعمو زیاد داشت، هم نوه‌های دیگر داشت، بزرگوار هم هستند، ولی موضوع چیز دیگری است.
روضه و توسّل به حضرت قاسم بن الحسن علیه السلام
بچه‌ی این خانواده مانندِ پیرِ آزموده است، امشب هم بر سرِ سفره‌ی پسرِ امام حسن مجتبی صلوات الله علیه هستیم، وقتی علی اکبر به میدان رفت، از شدّت حزن انگار آسمان روی سر سیّدالشّهداء صلوات الله علیه خراب شد، این عبارت خیلی سنگین است، دو مرتبه با دو تعبیر فرموده است، یک مرتبه بالای سر علی اکبر فرمود «عَلَی الدُّنیَا بَعدَکَ العَفَا» خاک بر سرِ دنیا، دیگر دنیا بعد از تو، زندگی‌کردنی نیست، یک مرتبه هم وقتی نصر نازل شد و ملک آمد، سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نپذیرفت و فرمود: ما عهدی با خدا بسته‌ایم. در نقلی فرمود: «بَعدَ فَقدِ الأحِبَّه»… دیگر کسانی که دوست داشتم از دنیا رفتند…
آقا بعد از اینکه آن اتفاقات افتاد و جوانان بنی هاشم به آن شکل بدن مطهّر حضرت علی اکبر علیه السلام را به خیمه‌ی دارالحرب آوردند، پشت به خیمه‌های خود و رو به دشمن ایستاد و شمشیر خود را در زمین فرو کرده بود و دست خود را به آن تکیه کرده بود و غم به همه‌ی وجود حضرت حمله کرده بود.
این‌ها می‌گفتند ما با یک تیر دو نشان زدیم و حسین را کنار بدنِ علی اکبر کشتیم… خبرنگار دشمن می‌گوید من نگاه می‌کردم که دیدم «قَدْ بَرَزَ إِلَیْهِمْ غُلَامٌ» نوجوانی به سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نزدیک شد، آقا غرقِ غمِ علی اکبر بود، وقتی برگشت و او را نگاه کرد، شروع کرد به گریه کردن… سیّدالشّهداء صلوات الله علیه امام حسن علیه السلام را سیزده ساله دید… حسن جان! چقدر جای تو اینجا خالیست…
راوی دشمن می‌گوید: «کَأَنَّ وَجْهَهُ شِقَّهُ قَمَرٍ»[۱۸] مانندِ تکّه‌ی ما می‌درخشید، سیّدالشّهداء صلوات الله علیه به او نگاه کرد و شروع کرد به گریه کردن. خودش را کنترل کرد…
بعضی چیزها عزم می‌خواهد…
همه‌ی وجود این آقازاده اولوالعزم شده است، وقتی دید سیّدالشّهداء صلوات الله علیه گریه کرد، دیگر عقب نرفت و جلو آمد، اجازه خواست که به میدان برود، حضرت قبول نکرد، خَم شد تا دستِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را ببوسد، حضرت مقاومت کرد.
او کار خود را بلد بود، می‌داند امام حسین علیه السلام خیلی قوی است ولی یک نقطه‌ی ضعف دارد…
در زیارت ناحیه می‌گوییم «کُنتَ رَبیعَ الاَیتامِ» تو بهارِ یتیمانی…
«جَعَلَ یُقَبِّلُ یَدَیهِ وَ رِجلَیه» روی پای سیّدالشّهداء صلوات الله علیه افتاد، مقاومتِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه شکست، قاسم را از روی پاهای خودش بلند کرد، «إعتَنَقَهُ» او را در آغوش کشید، «جَعَلَا یَبکِیَان حَتَّی غُشِیَ عَلَیهِمَا» آنقدر گریه کردند که خبرنگار دشمن می‌گوید من فکر کردم غش کردند…
دیگر حضرت قاسم سلام الله علیه راهیِ میدان شد، دیدنِ آن تصویر عجیب بود، وقتی از آغوشِ سیّدالشّهداء صلوات الله علیه بیرون آمد روی صورت او از اشک خیس بود، «خَرَجَ وَ دُمُوعَهُ تَسِیلَ عَلَى خَدَّیه» اشک او از صورت او می‌چکید و به سمتِ میدان می‌دوید…
وقتی جایی به انسان خیلی فشار می‌آید و در تنگنا قرار می‌گیرد… حضرت قاسم صلوات الله علیه دید خیلی جای امام حسن علیه السلام خالی است…
آنچه در روایات هست این است که تا زمانی که امام حسن مجتبی صلوات الله علیه بود نمی‌گذاشت امام حسین صلوات الله علیه کاری کند، همیشه خود را سپر می‌کرد…
«خَرَجَ وَ دُمُوعَهُ تَسِیلَ عَلَى خَدَّیه» اشک او از صورت او می‌چکید و به سمتِ میدان می‌رفت، صدای او بلند شد، گفت از صبح تا حالا کسی اسم پدر مرا نبرده است، «إِن تُنکِرُونِی فَأَنَا ابنُ الحَسَن *** سِبطُ النَّبِیِّ المُصطَفَى وَ المُؤتَمَن» پدرانتان از اسم پدر من خاطره دارند، جملی‌های شما از اسم پدر من خاطره دارند، «هَذَا حُسَینٌ کَالأسِیرِ المُرتَهَن» ای نامردها! این حسین است که اینطور او را دوره کردید…
به سمت میدان رفت و جنگید، آقا نگران منتظر ایستاده بود، تا اینکه صدای نحیفی از زیر دست و پا بلند شد «عَلَیکَ مِنِّی السَّلَام یَا عَمَّاه»… تا این صدا آمد، حضرت مانند باز شکاری خودش را رساند… همینکه آقا بالای سرِ حضرت قاسم صلوات الله علیه رسید، اینطور نوشته است: «فَرَأَیْتُ الْحُسَیْنَ قَائِماً عَلَى رَأْسِ الْغُلَامِ» همینکه آقا بالای سرِ حضرت قاسم سلام الله علیه رسید «وَهُوَ یَفْحَصُ بِرِجْلَیْهِ» لحظاتِ آخرِ او بود که پا روی زمین می‌کشید…
[۱]– سوره مبارکه غافر، آیه ۴۴٫
[۲]– سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫
[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫
[۴] بلاغات النساء، صفحه ۱۲ (رجلاً متماوتاً فقالت ما هذا فقالوا زاهد قالت قد کان عمر بن الخطاب زاهداً وکان إذا قال اسمع وإذا مشى أسرع وإذا ضرب فی ذات الله أوجع وقال الزبیر عن أبیه أن عائشه لما احتضرت جزعت فقیل لها أتجزعین یا أم المؤمنین وأنت زوجه رسول الله صلى الله علیه وسلم أم المؤمنین وابنه ویروى بنت أبی بکر الصدیق فقالت أن یوم الجمل معترض فی حلقی لیتنی مت قبله أو کنت نسیاً منسیاً.)
[۵] سوره مبارکه واقعه، آیه ۳
[۶] سراج المریدین، جلد ض، صفحه ۳۶۲ («تَرْفَعُ “عائِشَهَ” علی “فاطمه” وهی الرُتْبَهُ الثانِیهُ عَشَرَ؛ فَإنَّ عائِشَهَ مَعَ النَّبِیّ صَلّی اللهُ عَلَیْه {وَآلِه} وَ سَلَّمَ وَ فاطِمَهَ مَعَ عَلِیٍّ رِضْوانُ اللهِ عَلَیْه.)
[۷] سوره مبارکه احزاب، آیه ۳۳ (وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْأُولَىٰ ۖ وَأَقِمْنَ الصَّلَاهَ وَآتِینَ الزَّکَاهَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا)
[۸] صحیفه سجّادیه، دعای ۴۷
[۹] سوره مبارکه مائده، آیه ۶ (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ ۚ وَإِنْ کُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ کُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُمْ مِنْهُ ۚ مَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ)
[۱۰] سوره مبارکه نساء، آیه ۵۹ (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا)
[۱۱] الکافی، جلد ۱، صفحه ۲۸۶ (عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ » فَقَالَ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ فَمَا لَهُ لَمْ یُسَمِّ عَلِیّاً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقَالَ قُولُوا لَهُمْ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَزَلَتْ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ لَمْ یُسَمِّ اَللَّهُ لَهُمْ ثَلاَثاً وَ لاَ أَرْبَعاً حَتَّى کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ اَلَّذِی فَسَّرَ ذَلِکَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ عَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ وَ لَمْ یُسَمِّ لَهُمْ مِنْ کُلِّ أَرْبَعِینَ دِرْهَماً دِرْهَمٌ حَتَّى کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ اَلَّذِی فَسَّرَ ذَلِکَ لَهُمْ وَ نَزَلَ اَلْحَجُّ فَلَمْ یَقُلْ لَهُمْ طُوفُوا أُسْبُوعاً حَتَّى کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ اَلَّذِی فَسَّرَ ذَلِکَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ «أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ» وَ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَلِیٍّ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ وَ قَالَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُوصِیکُمْ بِکِتَابِ اَللَّهِ وَ أَهْلِ بَیْتِی فَإِنِّی سَأَلْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ لاَ یُفَرِّقَ بَیْنَهُمَا حَتَّى یُورِدَهُمَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ فَأَعْطَانِی ذَلِکَ وَ قَالَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ فَهُمْ أَعْلَمُ مِنْکُمْ وَ قَالَ إِنَّهُمْ لَنْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ بَابِ هُدًى وَ لَنْ یُدْخِلُوکُمْ فِی بَابِ ضَلاَلَهٍ فَلَوْ سَکَتَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یُبَیِّنْ مَنْ أَهْلُ بَیْتِهِ لاَدَّعَاهَا آلُ فُلاَنٍ وَ آلُ فُلاَنٍ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَهُ فِی کِتَابِهِ تَصْدِیقاً لِنَبِیِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً » فَکَانَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فَأَدْخَلَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَحْتَ اَلْکِسَاءِ فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَهَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ لِکُلِّ نَبِیٍّ أَهْلاً وَ ثَقَلاً وَ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ ثَقَلِی فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ أَ لَسْتُ مِنْ أَهْلِکَ فَقَالَ إِنَّکِ إِلَى خَیْرٍ وَ لَکِنَّ هَؤُلاَءِ أَهْلِی وَ ثِقْلِی فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ عَلِیٌّ أَوْلَى اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ لِکَثْرَهِ مَا بَلَّغَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِقَامَتِهِ لِلنَّاسِ وَ أَخْذِهِ بِیَدِهِ فَلَمَّا مَضَى عَلِیٌّ لَمْ یَکُنْ یَسْتَطِیعُ عَلِیٌّ وَ لَمْ یَکُنْ لِیَفْعَلَ أَنْ یُدْخِلَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَ لاَ اَلْعَبَّاسَ بْنَ عَلِیٍّ وَ لاَ وَاحِداً مِنْ وُلْدِهِ إِذاً لَقَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَنْزَلَ فِینَا کَمَا أَنْزَلَ فِیکَ فَأَمَرَ بِطَاعَتِنَا کَمَا أَمَرَ بِطَاعَتِکَ وَ بَلَّغَ فِینَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا بَلَّغَ فِیکَ وَ أَذْهَبَ عَنَّا اَلرِّجْسَ کَمَا أَذْهَبَهُ عَنْکَ فَلَمَّا مَضَى عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْلَى بِهَا لِکِبَرِهِ فَلَمَّا تُوُفِّیَ لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یُدْخِلَ وُلْدَهُ وَ لَمْ یَکُنْ لِیَفْعَلَ ذَلِکَ وَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ «وَ أُولُوا اَلْأَرْحٰامِ بَعْضُهُمْ أَوْلىٰ بِبَعْضٍ فِی کِتٰابِ اَللّٰهِ » فَیَجْعَلَهَا فِی وُلْدِهِ إِذاً لَقَالَ اَلْحُسَیْنُ أَمَرَ اَللَّهُ بِطَاعَتِی کَمَا أَمَرَ بِطَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ أَبِیکَ وَ بَلَّغَ فِیَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا بَلَّغَ فِیکَ وَ فِی أَبِیکَ وَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنِّی اَلرِّجْسَ کَمَا أَذْهَبَ عَنْکَ وَ عَنْ أَبِیکَ فَلَمَّا صَارَتْ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَدَّعِیَ عَلَیْهِ کَمَا کَانَ هُوَ یَدَّعِی عَلَى أَخِیهِ وَ عَلَى أَبِیهِ لَوْ أَرَادَا أَنْ یَصْرِفَا اَلْأَمْرَ عَنْهُ وَ لَمْ یَکُونَا لِیَفْعَلاَ ثُمَّ صَارَتْ حِینَ أَفْضَتْ إِلَى اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَجَرَى تَأْوِیلُ هَذِهِ اَلْآیَهِ: «وَ أُولُوا اَلْأَرْحٰامِ بَعْضُهُمْ أَوْلىٰ بِبَعْضٍ فِی کِتٰابِ اَللّٰهِ » ثُمَّ صَارَتْ مِنْ بَعْدِ اَلْحُسَیْنِ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ صَارَتْ مِنْ بَعْدِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ اَلرِّجْسُ هُوَ اَلشَّکُّ وَ اَللَّهِ لاَ نَشُکُّ فِی رَبِّنَا أَبَداً .)
[۱۲] سوره مبارکه اعراف، آیات ۱۲۱ و ۱۲۲
[۱۳] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۵۰ (وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَىٰ إِلَىٰ قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِی مِنْ بَعْدِی ۖ أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّکُمْ ۖ وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ ۚ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُوا یَقْتُلُونَنِی فَلَا تُشْمِتْ بِیَ الْأَعْدَاءَ وَلَا تَجْعَلْنِی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ)
[۱۴] سوره مبارکه قلم، آیه ۴
[۱۵] صحیح مسلم، جلد ۴، صفحه ۱۸۷۱ (حَدَّثَنَا قُتَیْبَهُ بْنُ سَعِیدٍ، وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبَّادٍ – وَتَقَارَبَا فِی اللَّفْظِ – قَالَا: حَدَّثَنَا حَاتِمٌ وَهُوَ ابْنُ إِسْمَاعِیلَ – عَنْ بُکَیْرِ بْنِ مِسْمَارٍ، عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: أَمَرَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا فَقَالَ: مَا مَنَعَکَ أَنْ تَسُبَّ أَبَا التُّرَابِ؟ فَقَالَ: أَمَّا مَا ذَکَرْتُ ثَلَاثًا قَالَهُنَّ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَنْ أَسُبَّهُ، لَأَنْ تَکُونَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ لَهُ، خَلَّفَهُ فِی بَعْضِ مَغَازِیهِ، فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ: یَا رَسُولَ اللهِ خَلَّفْتَنِی مَعَ النِّسَاءِ وَالصِّبْیَانِ؟ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «أَمَا تَرْضَى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى؟ إِلَّا أَنَّهُ لَا نُبُوَّهَ بَعْدِی» وَسَمِعْتُهُ یَقُولُ یَوْمَ خَیْبَرَ «لَأُعْطِیَنَّ الرَّایَهَ رَجُلًا یُحِبُّ اللهَ وَرَسُولَهُ، وَیُحِبُّهُ اللهُ وَرَسُولُهُ» قَالَ فَتَطَاوَلْنَا لَهَا فَقَالَ: «ادْعُوا لِی عَلِیًّا» فَأُتِیَ بِهِ أَرْمَدَ، فَبَصَقَ فِی عَیْنِهِ وَدَفَعَ الرَّایَهَ إِلَیْهِ، فَفَتَحَ اللهُ عَلَیْهِ، وَلَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ: {فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ} [آل عمران: ۶۱] دَعَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَلِیًّا وَفَاطِمَهَ وَحَسَنًا وَحُسَیْنًا فَقَالَ: «اللهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِی»)
[۱۶] الافصاح فی معانی الصحاح، جلد ۱، صفحه ۳۹۰
[۱۷] الکافی، جلد ۱، صفحه ۱۶۲ (عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی سَمِعْتُ مِنْ سَلْمَانَ وَ اَلْمِقْدَادِ وَ أَبِی ذَرٍّ شَیْئاً مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ وَ أَحَادِیثَ عَنْ نَبِیِّ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرَ مَا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ ثُمَّ سَمِعْتُ مِنْکَ تَصْدِیقَ مَا سَمِعْتُ مِنْهُمْ وَ رَأَیْتُ فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ أَشْیَاءَ کَثِیرَهً مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ وَ مِنَ اَلْأَحَادِیثِ عَنْ نَبِیِّ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتُمْ تُخَالِفُونَهُمْ فِیهَا وَ تَزْعُمُونَ أَنَّ ذَلِکَ کُلَّهُ بَاطِلٌ أَ فَتَرَى اَلنَّاسَ یَکْذِبُونَ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَعَمِّدِینَ وَ یُفَسِّرُونَ اَلْقُرْآنَ بِآرَائِهِمْ قَالَ فَأَقْبَلَ عَلَیَّ فَقَالَ قَدْ سَأَلْتَ فَافْهَمِ اَلْجَوَابَ إِنَّ فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ حَقّاً وَ بَاطِلاً وَ صِدْقاً وَ کَذِباً وَ نَاسِخاً وَ مَنْسُوخاً وَ عَامّاً وَ خَاصّاً وَ مُحْکَماً وَ مُتَشَابِهاً وَ حِفْظاً وَ وَهَماً وَ قَدْ کُذِبَ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَى عَهْدِهِ حَتَّى قَامَ خَطِیباً فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ قَدْ کَثُرَتْ عَلَیَّ اَلْکَذَّابَهُ فَمَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ ثُمَّ کُذِبَ عَلَیْهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ إِنَّمَا أَتَاکُمُ اَلْحَدِیثُ مِنْ أَرْبَعَهٍ لَیْسَ لَهُمْ خَامِسٌ رَجُلٍ مُنَافِقٍ یُظْهِرُ اَلْإِیمَانَ مُتَصَنِّعٍ بِالْإِسْلاَمِ لاَ یَتَأَثَّمُ وَ لاَ یَتَحَرَّجُ أَنْ یَکْذِبَ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَعَمِّداً فَلَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ أَنَّهُ مُنَافِقٌ کَذَّابٌ لَمْ یَقْبَلُوا مِنْهُ وَ لَمْ یُصَدِّقُوهُ وَ لَکِنَّهُمْ قَالُوا هَذَا قَدْ صَحِبَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَآهُ وَ سَمِعَ مِنْهُ وَ أَخَذُوا عَنْهُ وَ هُمْ لاَ یَعْرِفُونَ حَالَهُ وَ قَدْ أَخْبَرَهُ اَللَّهُ عَنِ اَلْمُنَافِقِینَ بِمَا أَخْبَرَهُ وَ وَصَفَهُمْ بِمَا وَصَفَهُمْ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ إِذٰا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسٰامُهُمْ وَ إِنْ یَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ » ثُمَّ بَقُوا بَعْدَهُ فَتَقَرَّبُوا إِلَى أَئِمَّهِ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلدُّعَاهِ إِلَى اَلنَّارِ بِالزُّورِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ فَوَلَّوْهُمُ اَلْأَعْمَالَ وَ حَمَلُوهُمْ عَلَى رِقَابِ اَلنَّاسِ وَ أَکَلُوا بِهِمُ اَلدُّنْیَا وَ إِنَّمَا اَلنَّاسُ مَعَ اَلْمُلُوکِ وَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ مَنْ عَصَمَ اَللَّهُ فَهَذَا أَحَدُ اَلْأَرْبَعَهِ وَ رَجُلٍ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ شَیْئاً لَمْ یَحْمِلْهُ عَلَى وَجْهِهِ وَ وَهِمَ فِیهِ وَ لَمْ یَتَعَمَّدْ کَذِباً فَهُوَ فِی یَدِهِ یَقُولُ بِهِ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَرْوِیهِ فَیَقُولُ أَنَا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَوْ عَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ أَنَّهُ وَهَمٌ لَمْ یَقْبَلُوهُ وَ لَوْ عَلِمَ هُوَ أَنَّهُ وَهَمٌ لَرَفَضَهُ وَ رَجُلٍ ثَالِثٍ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَیْئاً أَمَرَ بِهِ ثُمَّ نَهَى عَنْهُ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ أَوْ سَمِعَهُ یَنْهَى عَنْ شَیْءٍ ثُمَّ أَمَرَ بِهِ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ فَحَفِظَ مَنْسُوخَهُ وَ لَمْ یَحْفَظِ اَلنَّاسِخَ وَ لَوْ عَلِمَ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضَهُ وَ لَوْ عَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ إِذْ سَمِعُوهُ مِنْهُ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضُوهُ وَ آخَرَ رَابِعٍ لَمْ یَکْذِبْ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُبْغِضٍ لِلْکَذِبِ خَوْفاً مِنَ اَللَّهِ وَ تَعْظِیماً لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَنْسَهُ بَلْ حَفِظَ مَا سَمِعَ عَلَى وَجْهِهِ فَجَاءَ بِهِ کَمَا سَمِعَ لَمْ یَزِدْ فِیهِ وَ لَمْ یَنْقُصْ مِنْهُ وَ عَلِمَ اَلنَّاسِخَ مِنَ اَلْمَنْسُوخِ فَعَمِلَ بِالنَّاسِخِ وَ رَفَضَ اَلْمَنْسُوخَ فَإِنَّ أَمْرَ اَلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلُ اَلْقُرْآنِ نَاسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ وَ خَاصُّ وَ عَامٌّ وَ مُحْکَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ قَدْ کَانَ یَکُونُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکَلاَمُ لَهُ وَجْهَانِ کَلاَمٌ عَامٌّ وَ کَلاَمٌ خَاصُّ مِثْلُ اَلْقُرْآنِ وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ: «مٰا آتٰاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مٰا نَهٰاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا » فَیَشْتَبِهُ عَلَى مَنْ لَمْ یَعْرِفْ وَ لَمْ یَدْرِ مَا عَنَى اَللَّهُ بِهِ وَ رَسُولُهُ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَیْسَ کُلُّ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَسْأَلُهُ عَنِ اَلشَّیْءِ فَیَفْهَمُ وَ کَانَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْأَلُهُ وَ لاَ یَسْتَفْهِمُهُ حَتَّى إِنْ کَانُوا لَیُحِبُّونَ أَنْ یَجِیءَ اَلْأَعْرَابِیُّ وَ اَلطَّارِئُ فَیَسْأَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّى یَسْمَعُوا وَ قَدْ کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَهً وَ کُلَّ لَیْلَهٍ دَخْلَهً فَیُخْلِینِی فِیهَا أَدُورُ مَعَهُ حَیْثُ دَارَ وَ قَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ بِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ غَیْرِی فَرُبَّمَا کَانَ فِی بَیْتِی یَأْتِینِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَکْثَرُ ذَلِکَ فِی بَیْتِی وَ کُنْتُ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْضَ مَنَازِلِهِ أَخْلاَنِی وَ أَقَامَ عَنِّی نِسَاءَهُ فَلاَ یَبْقَى عِنْدَهُ غَیْرِی وَ إِذَا أَتَانِی لِلْخَلْوَهِ مَعِی فِی مَنْزِلِی لَمْ تَقُمْ عَنِّی فَاطِمَهُ وَ لاَ أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ وَ کُنْتُ إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ عَنْهُ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی اِبْتَدَأَنِی فَمَا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آیَهٌ مِنَ اَلْقُرْآنِ إِلاَّ أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلاَهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا وَ دَعَا اَللَّهَ أَنْ یُعْطِیَنِی فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِیتُ آیَهً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ لاَ عِلْماً أَمْلاَهُ عَلَیَّ وَ کَتَبْتُهُ مُنْذُ دَعَا اَللَّهَ لِی بِمَا دَعَا وَ مَا تَرَکَ شَیْئاً عَلَّمَهُ اَللَّهُ مِنْ حَلاَلٍ وَ لاَ حَرَامٍ وَ لاَ أَمْرٍ وَ لاَ نَهْیٍ کَانَ أَوْ یَکُونُ وَ لاَ کِتَابٍ مُنْزَلٍ عَلَى أَحَدٍ قَبْلَهُ مِنْ طَاعَهٍ أَوْ مَعْصِیَهٍ إِلاَّ عَلَّمَنِیهِ وَ حَفِظْتُهُ فَلَمْ أَنْسَ حَرْفاً وَاحِداً ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى صَدْرِی وَ دَعَا اَللَّهَ لِی أَنْ یَمْلَأَ قَلْبِی عِلْماً وَ فَهْماً وَ حُکْماً وَ نُوراً فَقُلْتُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مُنْذُ دَعَوْتَ اَللَّهَ لِی بِمَا دَعَوْتَ لَمْ أَنْسَ شَیْئاً وَ لَمْ یَفُتْنِی شَیْءٌ لَمْ أَکْتُبْهُ أَ فَتَتَخَوَّفُ عَلَیَّ اَلنِّسْیَانَ فِیمَا بَعْدُ فَقَالَ لاَ لَسْتُ أَتَخَوَّفُ عَلَیْکَ اَلنِّسْیَانَ وَ اَلْجَهْلَ .)
[۱۸] لهوف، صفحه ۱۱۵
پاسخ دهید