حجت الاسلام کاشانی روز شنبه مورخ ۱۱ فروردین ۱۴۰۳ در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی به ادامه ی سخنرانی با موضوع «سیر تکوّن عقاید شیعه» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
- مقدّمه
- مرور جلسات گذشته
- یکی از تفاوت‌های امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با سایر اصحاب
- یکی از مناشدات امیرالمؤمنین صلوات الله علیه
- وقتی نگاه به پیامبر درست نباشد
- شعر در ادبیات عرب
- فضیلت «سدّ ابواب» در آثار شعرا
- مقابله با حدیث «سدّ ابواب»
- آیه‌ی نور و خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
- روضه و توسّل به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْری * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی».[۲]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت مکرّم ایشان، علی الخصوص امیرالمؤمنین علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
عرض ادب و ارادت و خاکساری و التجاء و استغاثه به محضر پُرخیر و برکتِ حضرت بقیه الله الأعظم روحی و ارواحُ مَن سِواهُ فِداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
مرور جلسات گذشته
موضوع بحث ما «سیر تکوّن عقاید امامیّه» است، البته بحث ما هنوز به عقاید امامیّه نرسیده است، برای همین بایستی فعلاً «سیر تکوّن عقاید شیعه» بگوییم، چون تشیّع امامی و غیرامامی، در این دوره‌ای که ما هستیم، هنوز از هم جدا نشده است و عنوان عامّ تشیّع است، اواخر عمر شریف رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستیم.
به جهت اینکه راجع به این مباحث گفتگو می‌شود، البته گاهی مطالب را قدری جلوتر هم می‌بریم که به بهانه‌ی آن کلمات دیگران را توضیح دهیم یا نقد و رد کنیم، اما اصل بحث در اواخر دوره‌ی عمر مبارک رسول خداست.
در بین موضوعاتی که شیعیان بصورت خاص به آن معتقد هستند، موضوع طهارت اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین است، و در نتیجه طهارت امامی که وصی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم است و بعد از پیامبر اکرم حاکم و امام و وصی است.
مباحث مختصری تقدیم شد، آیه‌ی تطهیر و مباهله را اندکی گفتگو کردیم، به این بحث رسیدیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم مردم را از خوابیدن در مسجد، زندگی در مسجد، بصورت شبانه‌روزی، منع فرمودند.
بعنوان مثال از بین مباحثی که هست، روایاتی را می‌خوانم که دیگر موارد قبلی را تکرار نکنم و بگویم این نوع روایات خیلی متنوع است. بعنوان مثال «بِیْهَقی» غیرشیعه در «سنن کبری» آورده است، هم از شیعه نقل می‌کنم و هم از غیرشیعه که بگویم این اتفاقات اینطور رخ داده است، «بِیْهَقی» روایت می‌کند که حضرت امّ سلمه سلام الله علیها از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نقل می‌کند که پیامبر فرمود «إِنَّ مَسْجِدِی حَرَامٌ عَلَى کُلِّ حَائِضٍ مِنَ النِّسَاءِ وَکُلِّ جنب من الرِّجَال»[۴] کسی که طهارت ندارد حرام است در مسجد من باشد، «إِلَّا عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ عَلِیٍّ، وَفَاطِمَهَ، وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ».
اگر در یاد داشته باشید عرض می‌کردیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این اهل بیت را در مناسبت‌های مختلف و موضوعات مختلف با فضای طهارت، بصورت مفصل بحث کرده است.
یا اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در جای دیگری فرمود: «لاَ یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یَنْکِحَ فِیهِ اَلنِّسَاءَ إِلاَّ عَلِیٍّ»[۵] مرد و زن نمی‌توانند در مسجد زندگی کنند، جز علی بن ابیطالب.
در جای دیگری می‌فرماید: ای علی! آنچه برای من و تو حلال است، برای دیگران حلال نیست.
می‌خواهم روشن شود که موضوع بحث «سدّ ابواب» چیست، که بعد که خواستیم خطاهای دیگران را ببینیم، متوجّه شویم این‌ها چقدر بی‌ربط سخن گفته‌اند.
در روایاتی داریم که وقتی سدّ ابواب صورت گرفت، ابوبکر و عمر گفتند: اجازه بدهید که ما در دیوار رو به مسجد یک سوراخ داشته باشیم. پیامبر فرمودند به اندازه‌ی یک سر سوزن هم اجازه نمی‌دهم.
اینجا با اینکه بحث طهارت نبود، پیامبر اجازه نمی‌داد.
به این موضوعات اعتراض شد…
دو سال قبل بصورت مفصل عرض کردیم که بعضی از اصحاب چه نگاهی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم داشتند…
یکی از تفاوت‌های امیرالمؤمنین صلوات الله علیه با سایر اصحاب
تاریخ گزارش‌های زیادی درباره‌ی درگیری سعد بن ابی‌وقاص و معاویه بر سر موضوع سبّ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دارد، اگر در خاطرتان باشد در یکی از جلسات اخیر در مورد آیه مباهله گفتیم که در صحیح مسلم نقل است که معاویه به سعد بن ابی وقاص گفت: «أَمَرَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا مَا مَنَعَکَ أَنْ تَسُبَّ أَبَا التُّرَابِ؟»[۶] چرا تو به ابوتراب فحش نمی‌دهی؟ سعد هم سه دلیل آورد، یکی از دلایل او آیه‌ی مباهله بود که پیامبر فرمود این‌ها اهل من هستند.
این ماجرای درگیری سعد بن ابی وقاص با فحاشی معاویه به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در منابع زیادی نقل شده است.
عزیزانی که مباحث ما را دنبال کرده‌اند این موضوع را در بحث امام حسن مجتبی صلوات الله علیه دیده‌اند که آنجا عرض کرده‌ایم سعد به معاویه پیغام داد که اگر بخواهی به مدینه بیایی و در مسجد پیامبر بصورت عمومی به علی فحش بدهی، من از مدینه می‌روم و دیگر برنمی‌گردم، یعنی در بیرون از مدینه تحصن می‌کنم.
شیعه و سنّی این روایت را فراوان نقل کرده‌اند، من این روایت را از «أمالی» شیخ طوسی رضوان الله تعالی علیه می‌خوانم. می‌خواهم بگویم در مقدّمات فضای شیعی و غیرشیعی مانند هم هست و همه‌ی نقل‌ها هست.
کتاب «أمالی» شیخ طوسی عمدتاً از منابع عامّه اخذ کرده است، شیخ طوسی شیخ الطائفه الإمامیّه است اما کتاب «أمالی» را به جهاتی عمدتاً از مصادر اهل سنّت اخذ کرده است، می‌خواست بگوید این مطالبی که ما داریم، شما هم دارید.
روزی معاویه، سعد بن ابی‌وقاص را در یک جلسه‌ی سبّ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه صدا زد، اینجا معاویه هنوز جلسات خود را عمومی نکرده بود، سعد بن ابی‌وقاص گریه کرد!
معاویه به او گفت: «مَا یُبْکِیکَ یَا سَعْدُ»[۷] چرا گریه می‌کنی؟ «أَ تَبْکِی أَنْ یُشْتَمَ قَاتِلُ أَخِیکَ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ» اگر ما به قاتل عثمان فحش بدهیم تو ناراحت می‌شوی؟
اینجا معاویه می‌خواهد بگوید که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه قاتل عثمان است.
سعد بن ابی‌وقاص گفت: «وَ اَللَّهِ مَا أَمْلِکُ اَلْبُکَاءَ» دست خودم نیست که گریه می‌کنم.
معاویه علّت را پرسید و او گفت: «خَرَجْنَا مِنْ مَکَّهَ مُهَاجِرِینَ» آن زمانی که شما رئیس کفّار بودید ما از مکّه هجرت کردیم و به مدینه آمدیم، «حَتَّى نزل [نَزَلْنَا] هَذَا اَلْمَسْجِدَ» به مسجد پیامبر آمدیم. «وَ کَانَ فِیهِ مَبِیتُنَا وَ مَقِیلُنَا» اینجا محل استراحت و خواب ما بود (چون خانه و زندگی ما در مدینه مانده بود)، «إِذْ أُخْرِجْنَا مِنْهُ وَ تُرِکَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فِیهِ» پیامبر به ما فرمود از اینجا بیرون روید، علی را نگه داشت، «فَاشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَیْنَا» خیلی به ما فشار آمد، «وَ هِبْنَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَنْ نَذْکُرَ ذَلِکَ لَهُ» گفتیم برویم و از پیغمبر بپرسیم آیا ما غلطی کرده‌ایم یا اتفاقی رخ داده است؟ «فَأَتَیْنَا عَائِشَهَ فَقُلْنَا: یَا أُمَّ اَلْمُؤْمِنِینَ» به سراغ عایشه رفتیم…
توجّه کنید که ماجرای سدّ ابواب برای سال‌های ابتدایی هجرت است، یا برای زمان احد است، یا برای بعد از احد است، بعداً به این موضوع نیاز داریم، اینجا هم سعد بن ابی‌وقاص می‌گوید ما هنوز خانه و زندگی نداشتیم و در مسجد بودیم.
… رفتیم و به عایشه گفتیم که «إِنَّ لَنَا صُحْبَهً مِثْلَ صُحْبَهِ عَلِیٍّ» ما هم صحابی هستیم و علی هم صحابی است، «وَ هِجْرَهً مِثْلَ هِجْرَتِهِ» علی هجرت کرده است و ما هم هجرت کرده‌ایم، «وَ إِنَّا قَدْ أُخْرِجْنَا مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ تُرِکَ فِیهِ» پیامبر ما را بیرون کرد و به او کاری نداشت.
در نقل دیگری داریم که پیامبر فرمود: بیرون بروید. امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هم بلند شد تا برود، پیامبر فرمود: تو نرو، تو با این‌ها فرق داری.
«فَلاَ نَدْرِی مِنْ سَخَطٍ مِنَ اَللَّهِ» نمی‌دانیم آیا خدا از دست ما ناراحت شده است، دچار خشم الهی شده‌ایم، «أَوْ مِنْ غَضَبٍ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ» یا خشمی از پیامبر گریبان ما را گرفته است، «فَاذْکُرِی لَهُ ذَلِکَ فَإِنَّا نَهَابُهُ» ما خجالت می‌کشیم یا از هیبت پیامبر نمی‌توانیم خودمان به او بگوییم، تو از پیامبر بپرس که ما چکار کرده‌ایم؟
«فَذَکَرَتْ ذَلِکَ لِرَسُولِ اَللَّهِ» به پیامبر گفت و «فَقَالَ لَهَا: یَا عَائِشَهُ» پیامبر فرمود: عایشه به آن‌ها پیغام بده «لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَنَا أَخْرَجْتُهُمْ، وَ لاَ أَنَا أَسْکَنْتُهُ» نه من این‌ها را بیرون کرده‌ام و نه من گفته‌ام علی بماند، «بَلِ اَللَّهُ أَخْرَجَهُمْ وَ أَسْکَنَهُ» خدا دستور داد این‌ها بروند و علی بماند.
چرا؟
اگر چیزی حرام است، یعنی قبح دارد، آیا می‌شود کسی را استثناء کرد؟ یا نه حکم ثابت است و موضوع تغییر می‌کند؟ حکم برای انسانی است که بعضی اوقات طاهر و پاک است، بعضی اوقات هم طاهر و پاک نیست، عیبی هم ندارد، آدم است، غسل می‌کند. ولی این شخص نباید در مسجد بماند. و با یک نفر طرف هستیم که او همواره طاهر است و هرگز از طهارت خارج نمی‌شود.
موضوع او این نیست که آیا می‌شود ناپاک در مسجد بماند یا نه، او همیشه طاهر است، اگر بقیه هم همیشه طاهر بودند که مشکلی نبود.
درست است که جبرئیل ملک الهی است و احکام بر او بار نیست، ولی ماندن در مسجد که برای جبرئیل ایرادی ندارد، جبرئیل طاهر است.
موضوع عوض شد، حکم عوض نشد.
این‌ها فهمیدند که خبری هست. برای اینکه بگویم حکم شرعی است و حرام است کسی در مسجد بماند، وقتی حرام است یعنی عذاب در پی دارد، حال یا عذاب اخروی، یا عذاب دنیوی.
یکی از مناشدات امیرالمؤمنین صلوات الله علیه
ابن عباس اینطور نقل کرده است که وقتی پیامبر فرمود همه‌ی درها را بجز در خانه‌ی علی را ببندید، فرمود: «قَبلَ أن یَنزِلَ العَذَاب»، نمی‌توانید گناه دسته‌جمعی کنید، آن‌ها نمی‌دانستند، احکام قدم قدم صادر شده است، این‌ها فهمیدند که این حکم شرعی است.
روی این حساب هم اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین وقتی می‌خواستند خودشان را معرّفی کنند به این ماجرا افتخار کرده‌اند، هم دیگران وقتی خواسته‌اند اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را معرّفی کنند به این ماجرا افتخار کرده‌اند.
مثلاً به «عبدالله بن عمر» گفته‌اند که چرا تو علی را لعن نمی‌کنی؟ گفت: او فضائلی دارد که اگر یکی از آن فضائل را به همه‌ی عالم می‌دادند، همه‌ی عالم از آن به خود افتخار می‌کردند. یکی از آن‌ها این است که آنچه فقط بر پیغمبر حلال است برای علی حلال است، یا پیغمبر درِ ورودی خانه‌ی علی را که رو به مسجد بود استثناء کرد.
در مناشدات امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هست که همان اوایل به ابوبکر فرموده‌اند: «أنشُدُکَ الله أنتَ الَّذِی أمَرَکَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ بِفَتحِ بَابِهِ فِی مَسجِدِهِ عِندَمَا أمَرَ بِسَدِّ أبوَابِ جَمِیعِ أهِلِ بَیتِهِ وَأصحَابِهِ»،[۸] آیا تو آن کسی هستی که پیامبر دستور داد درِ خانه‌ی همه را ببندند، حتّی درِ خانه‌ی خانواده‌های خودش و اصحابش را، «وَأحَلَّ لَکَ فِیهِ مَا أحَلَّ اللهُ لَه» آیا تو آن کسی بودی که آنچه برای پیامبر حلال بود، برای تو هم حلال بود؟ «أم أنَا» یا من؟
ابوبکر گفت: تو!
اگر آن زمان در مسجد این حرف را می‌زدند، حافظه‌ی سال ده و یازده هجری خیلی روشن بود.
با این حال این‌ها اعتراض می‌کردند، گزارش‌های فراوان نشان می‌دهد که اعتراض کلّی و عمومی کرده‌اند، کم کم می‌خواستند در باز کنند یا راه باز کنند.
هم در منابع شیعه، هم در منابع اهل سنّت، مسند احمد، علل الشرایع، گفته‌اند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به مردم فرمود: برای موسی و هارون ویژگی‌هایی بود، خدا طهارت آن‌ها را برای مسجد حفظ کرده بود، «وَ أنَّ مِنّی بِمَنزلهِ هارونَ مِنْ مُوسی»، یعنی این مسئله‌ی سدّ ابواب از یک جهت ذیل ماجرای منزلت است، و برای احدی نیست.
وقتی نگاه به پیامبر درست نباشد
در «مسند أحمد» هم هست که به مردم فرمود… یعنی به مردم فرمود، نه به یک نفر، یعنی آنقدر اعتراض کردند… در حالی که شما با چه کسی طرف هستید؟ با یک پیغمبر!
این پیغمبری که این میزان مهربان و اهل بخشش و کرامت و سخاوت بوده، چرا اجازه نداده است خانه‌ی شما به طرف مسجد در داشته باشد؟
این‌ها در ذهنشان اینطور می‌گذشت که می‌گفتند او می‌خواهد اقوام خود را بنحوی ویژه کند.
آیاتی مانند این آیه قرآن که «فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ»[۹] این‌ها ایمان ندارند، تا زمانی که یک اختلاف و تفاوت فکر و اختلاف نظر و درگیری بین آن‌ها رخ می‌دهد، حاکمیت تو را بپذیرند که حکم کنی، «ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ» وقتی حکم و قضاوت کردی دیگر خلجان نباشد.
نگاه این‌ها به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از آن روز اول گیر داشت، که قبلاً بصورت مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم.
شعر در ادبیات عرب
شعرای شیعه هم مفصل به این بحث پرداخته‌اند، و حتّی شعرای غیرشیعه.
شعر چه ویژگی‌ای دارد؟ ویژگی شعر نسبت به یک جمله و نثر این است که احتمال تحریف شعر کمتر است. نمی‌گویم اصلاً احتمال تحریف شعر وجود ندارد. اما شعر وزن و قافیه دارد و در اذهان حفظ می‌شود.
شما چند جمله‌ی قرن هشتم و هفتم را حفظ هستید؟ اما «ما بدین در نه پی حشمت و جاه آمده‌ایم»… این تفاوت شعر است، شعر اثر ماندگار دارد.
لذا همانطور که قبلاً مفصل عرض کرده‌ایم، اصلاً بعضی از مذاهب گفته‌اند که شعر وسیله‌ی جهاد تبیین و جنگ روایت شیعیان است، واقعاً هم هیچ قومی مانند ما به شعر نپرداخته است، لذا الآن یکی از اصلی‌ترین تحقیقات ما برای خرید آثار قدیمی، اشعار عرب است، اشعار قرن ۲ و ۳ مهمترین مصادر تاریخی قرن ۲ و ۳ هستند.
بعنوان نمونه الآن در بحث اینکه به خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حمله شده است، «ابن قتیبه» که شیعه هم نیست و متّهم به بغض امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است و سال ۲۷۶ مُرده است، یعنی تقریباً پنجاه سال قبل از شیخ کلینی از دنیا رفته است، در کتاب «الشعر والشعراء» از یک شاعر عصر هارون، یعنی قرن دوم، نقل کرده است که او راجع به هجوم به خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها این شعر را گفته است. اگر این متن بود، دهان او را می‌شکستند که این حرف را زده است، ولی بین گزیده‌های شعر عربی، یک بیت بین مابقی بیت‌ها مانده است، که می‌گوید شما دختر پیغمبر را مظلوم گیر آوردید، چرا درِ خانه‌ی او شمشیر کشیدید؟ یعنی مطلبی هم به هجوم اضافه کرده است، چون حرف از شمشیرهای آخته می‌زند.
درست است شعر است، کتاب «الشعر والشعراء» هم گزیده‌ی ادب عرب است، نویسنده هم قرن سه مُرده است، از یک شاعر قرن دو گزارش نقل کرده است، این از جهت تاریخی مهم است.
حال عزیزی دیشب پرسید که اگر شعر مهم است، چرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم شعر نگفته است؟
پیامبر نباید بعضی از کارها را می‌کرد، قرآن کریم می‌فرماید «وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنْبَغِی لَهُ»،[۱۰] ما نمی‌دانیم که آیا اصلاً پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم توان خواندن و نوشتن داشت یا نداشت، بلکه ظنّ ما بیشتر به این است که پیغمبر نمی‌نوشت. پیغمبر نمی‌خواست به این موضوع متّهم شود که مدرسه رفته و معلّم دارد. «أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدَى»،[۱۱] کسی که اهلیت این را دارد که از او تبعیّت کنی، اگر شاگرد کسی نباشد بهتر است، یا کسی که خودش به استاد نیاز دارد؟ معلوم است «نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت».
ظنّ این است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خط نمی‌نوشت، حال اینکه آیا می‌دانست یا نمی‌دانست، یک بحث فرعی است.
چون به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اتهام شعر می‌زدند، چون گاهی خاتمه‌ی آیات موزون است و نوعی از وزن در آیات قرآن کریم هست، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم از اینکه شعر بخواند حذر می‌کرد، و مخصوصاً شعر بگوید. که نگویند در حال حراء نشسته است و حال خوشی دست داده است و این‌ها را گفته است.
لذا بنای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بر شعر گفتن نبود، این‌ها تصوّرات و صور خیال یک انسان نیست، این‌ها وحی است، «بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ»،[۱۲] «نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِکَ»،[۱۳] لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم شعر نمی‌فرمود.
اما شعرای شیعه از همان قرن یک، وسط جنگ‌ها، آن مضامین را در شعر می‌گفتند.
فضیلت «سدّ ابواب» در آثار شعرا
وقتی می‌خواهند بگویند چرا به علی فحش نمی‌دهی، کنار «مَن کُنتُ مَولاه» و حدیث منزلت و حدیث پرچم خیبر و آیه مباهله، سدّ ابواب هم مطرح شده است. سدّ ابواب فضیلت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه تلقّی شده است. از خود شعرها معلوم است که چرا فضیلت است، شعرها را ذیل فضیلت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گفته‌اند.
سیّد حمیری مفصل دارد، یک بیت از عبدی کوفی می‌خوانم که امام صادق علیه السلام فرمودند «عَلِّمُوا أَوْلاَدَکُمْ شِعْرَ اَلْعَبْدِیِّ»،[۱۴] شعر مانند مختصر عقاید است، در یک بیت موزون که می‌توان آن را براحتی حفظ کرد، انسان یک جمله‌ی اعتقادی را یاد می‌گیرد. یک بیت عبدی کوفی این است که می‌گوید پیغمبر «سَدَّد أبوابَهُم سِواهُ»[۱۵] جز خانه‌ی او درِ همه‌ی خانه‌ها را بست، «فأکثَرَت مِنهُمُ الشُّرورُ» این‌ها شروع کردند به شرّ و شور و فتنه.
یعنی به هر دو طرف اشاره می‌کند.
خطیب خوارزم، فقیه حنفی، از بزرگان حنفیّه می‌گوید: «إذَا مَا مُقلَتِی رَمَدَت فَکُحلِی»[۱۶] اگر چشمم درد بگیرد داروی چشم من، سرمه‌ی چشم من «تُرَابٌ مَسَّ نَعلَ أبِی تُرَابِ» خاکی است که کف کفش علی است.
برای اینکه بگویم او شیعه نیست، این دو بیت او را هم می‌خواهنم، مثلاً می‌گوید «إذَا عُمَرُ تَخَبَّطَ فِی جَوَابٍ» وقتی از عمر سؤال می‌کردند و بلد نبود جواب بدهد «وَنَبَّهَهُ عَلِیٌ بِالصَّوابِ» علی می‌آمد و می‌گفت درست این است، «یَقُولُ بِعَدلِهِ: لَولا عَلِىٌ» او با عدلش (چون خوارزمی سنّی است حرف از عدل عمر می‌زند) می‌گفت «هَلَکتُ هَلَکتُ فِی ذَاکَ الجَوَابِ» اگر علی نبود ما هلاک می‌شدیم.
می‌خواهم بگویم که فقط شعرای شیعه این فضیلت را نقل نکرده‌اند.
می‌گوید: «بَنَی فِی المَسجِدِ المَخصُوصِ بَاباً» یک در برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بنا کرد و بقیه‌ی درها را بستند، «لَهُ إذ سَدَّ أبوَابَ الصَّحَابِ» وقتی درهای خانه‌ی همه‌ی اصحاب را بست.
«کَأنَّ النَّاس کُلُّهُم قُشُورٌ» همه‌ی مردم پوست هستند، «وَمَولانَا عَلِیٌ کَاللُّبَابِ» مولای ما مغز عالم وجود است.
«نظیری نیشابوری» می‌گوید: «گشایش از درِ دیگر مجو بغیرِ علی *** که بابِ غیر علی را به گِل درآوردند».
«ابن علویه کاتب» حوالی سال ۲۲۰ به دنیا است و صد سال هم عمر کرده است، یعی چهار امام پایانی را دیده است. هزار بیت در مدح امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گفته است که متأسفانه حدود دویست بیت او باقی مانده است، ان شاء الله خدای متعال روزی کند که هشتصد بیت دیگر او هم پیدا شود، چون آدمی که قرن ۳ زندگی می‌کرده است و فضائل امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را در هزار بیت گفته است. او می‌گوید: «هَل أرضُ مَسجِدِهِ تَوَطَّأَ مِنهُمُ» آیا به کسی اجازه داد از در دیگری با این حال وارد شود؟ «مِن بَعدِ ذَاکَ سِوَاهُمَا جُنُبَانِ»، آیا مردم غیرطاهر حق دارند وارد مسجد شوند؟ «إذ ذَاکَ أذهَبَ کُلَّ رِجسٍ عَنهُم» چون این‌ها تطهیر کرده بود، «رَبِّی وَطَهَّرَهُم مِن الأدرَانِ» اینجا او طاهر بود و بقیه طاهر نبودند.
یک مصرع هم دارد که در بین این دویست بیت، انسان می‌تواند با این یک مصرع به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه توسّل کند، که اتفاقاً برای همین ایام هم هست.
می‌گوید: «وَتَفَرَّجَت کُرَبُ النُّفُوسِ بِذِکرِهِ» هر کسی هر غمی دارد، غم او با «یا علی» برطرف می‌شود…
مقابله با حدیث «سدّ ابواب»
حال آقایان چطور با این موضوع برخورد کرده‌اند؟
دیدند نمی‌توانند کسی را در آیه‌ی مباهله کم و زیاد کنند، اینجا یک ماجرا ساختند، ماجرای سدّ ابواب برای اوایل هجرت است، برای حوالی بدر است.
این‌ها گفتند پیغمبر روزهای آخر عمر شریف خود فرمود که تمام خوخه‌ها… خوخه یعنی دریچه، پنجره‌ی کوچک، سوراخ، منفذ… همه‌ی خوخه‌ها را ببندید، مگر خوخه‌ی ابی‌بکر.
گفته‌اند این موضوع برای روزهای پایانی عمر شریف رسول خدا صلی الله علیه و آله است.
این داستان که دروغ است، ولی این داستان چه نتیجه‌ای دارد؟ تا من بعداً از هنرنمایی این‌ها بگویم که از یک سوراخ چه چیزهایی می‌شود استخراج کرد.
وقتی می‌فرماید درها را ببندید، اگر ورود و خروج کسی به مسجد بهم بخورد، برای موضوع طهارت است. سوراخ چکار می‌کنند؟
هم ابوبکر و هم عمر زمان سدّ ابواب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عرض کردند که اجازه بدهید که دیوار خانه‌ی ما به سمت مسجد یک سوراخ داشته باشد.
مورد سدّ ابواب برای موضوع طهارت بود، اما کاراییِ این سوراخ چیست؟
طبعاً این سوراخ را نقل کردند، در این داستان گفتند همه‌ی خوخه‌ها را بجز خوخه‌ی ابوبکر را ببندید. اصلاً اگر «خوخه ابی‌بکر» را در کتب روایی جستجو کنید، این داستان را پیدا می‌کنید.
آنقدر این سوراخ را جدّی گرفتند که «ابن جوزی» روایت سدّ ابواب جعلی است! چرا؟ چون با خوخه‌ی ابوبکر تعارض دارد.
توجّه کنید که اصل موضوع محل بحث است، منتها تلاش گسترده کرده‌اند، واقعاً مصداق بارز «الغرِیقُ یتشبَّثُ بکُلّ حَشیش» است.
اولین قدم این است که گفتند بهتر است حالا که حافظه‌ی مسلمین چند قرن فاصله گرفته است…
«ابن جوزی» در «الموضوعات» خودش که به معنای روایات جعلی است، می‌گوید: «هَذِهِ الأَحَادِیثُ کُلُّهَا مِنْ وضع الرافضه»[۱۷] تمام روایات سدّ ابواب را شیعیان جعل کرده‌اند، «قابلوا بِهَا الْحَدِیثُ الْمُتَّفَقُ عَلَى صِحَّتِهِ فِی سُدُّوا الأَبْوَابَ إِلا بَابَ أَبِی بَکْرٍ» خواسته‌اند با آن در یا خوخه یا سوراخ مقابله به مثل کنند!
بعداً به این موضوع خواهم پرداخت.
بعضی دیگر که منصف‌تر بودند و خواسته‌اند یک راه میانه‌ای پیدا کنند، مثلاً «ابن کثیر» گفته است: نباید حدیث سدّ ابواب را نفی کرد، آن هم بوده است، این هم بوده است. بقیه‌ی خانه‌ها از بیرون در داشت و خانه‌ی علی فقط همین یک در را داشته است، «لِاحْتِیَاجِ فَاطِمَهَ إِلَى الْمُرُورِ مِنْ بَیْتِهَا إِلَى بَیْتِ أَبِیهَا»،[۱۸] این استثناء برای این بوده است که فاطمه می‌خواست برود و پدر خود را ببیند!
به این موضوع توجّه نکرده است که اگر این در بسته می‌شد هم حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بیست متر بیشتر راه می‌رفت، آیا یعنی خدای متعال حکم شرعی را برای بیست متر پیاده‌رویِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بهم می‌زند؟ ولی در موضوع فدک شما قبول نکردید و گفتید هیچ فرقی نمی‌کند؟
یعنی برای اینکه اگر موضوع به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه برگردد، مسئله‌ی طهارت است، ابن کثیر می‌گوید فاطمه می‌خواست پدرش را ببیند. حال مگر بقیه نمی‌خواستند پیغمبر را ببینند؟ از در دیگر هم می‌توانستند بیایند.
چرا اینطور حرف می‌زند؟
سعد بن ابی‌وقاص می‌گوید من به علی فحش نمی‌دهم، چون سدّ ابواب برای علی است، یعنی همه این موضوع را فضیلت فهمیده‌اند، شعرا این موضوع را فضیلت فهمیده‌اند، اما اینجا ابن کثیر می‌گوید موضوع فاطمه است، برای اینکه زیر بارِ طهارتِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نرود!
جلوتر عرض خواهم که این مطلب اصلاً جواب نمی‌خواهد.
این رساله‌ای است که جناب سیوطی نوشته است، سیوطی از آن کسانی است که من روز قیامت می‌ترسم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به من بفرمایند که این شخص برای عدّه‌ای اینقدر زحمت کشیده است و تو برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هیچ کاری نکردی. صدها کتاب و چندصد رساله نوشته است، هر سال به هر نمایشگاهی می‌روی می‌بینی چند کتاب زخیم از رسائل او چاپ شده است. مجموعه‌ی پنجم از رسائل او را اخیراً پنج جلد و هفت جلد و سیزده جلد و… چاپ کرده‌اند، او در موضوعات مختلف نظریه دارد.
سیوطی رساله‌ای به نام «شَدُّ الأثوَاب فِی سَدّ الأبواب» دارد، مسئله چیست؟ می‌گوید آیا ما حق داریم اگر مسجدی ساختیم، همسایگان مسجد، در یا پنجره به مسجد باز کنند؟ یعنی مسئله فقهی است.
این رساله در جواب به این مسئله است، می‌گوید چون بعد از پیامبر اکرم هر کسی حاکم می‌شد دریچه‌ای به مسجد باز می‌کرد، آیا ما حق داریم این کار را کنیم یا نه؟ اینکه پیغمبر فرموده همه‌ی درها را ببندید جز درِ خانه‌ی علی یا خوخه‌ی ابوبکر، آیا این موضوع به مسجد پیغمبر اختصاص دارد یا برای هر مسجدی است؟ مسئله‌ی او فقهی است.
روایات خوخه را مطرح می‌کند، بعد می‌گوید: این‌ها روایاتی هم برای علی دارد. سیوطی از کتاب «طبقات کبیر» ابن سعد نقل می‌کند، می‌گوید ابن سعد نقل کرده است که «لَمَّا أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ بِالأَبْوَابِ لِتُسَدَّ إِلا بَابَ أَبِی بَکْرٍ»،[۱۹] یا قبل از آن برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، عمر گفت: «یَا رَسُولَ اللَّهِ دَعْنِی أَفْتَحُ کَوَّهً أَنْظُرْ إِلَیْکَ» یا رسول الله! اجازه بدهید ما هم حیات مسجد را از سوراخی نگاه کنیم، «حِینَ تَخْرُجُ إِلَى الصَّلاهِ» ببینیم هر وقت شما برای نماز آمدیم، ما هم بیاییم. «فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ: لا!» پیامبر فرمود: نه.
می‌گوید برای ابوبکر روایت داریم، برای علی هم روایت داریم.
به عبدالله بن عمر گفتند که علی… گفت: «أُنظُر إلَی مَنزِلِهِ مِن رَسُولِ الله» به جایگاه او نسبت به پیامبر نگاه کنید، «فَإنَّهُ سَدَّ أبوَابَنَا فِی المَسجِد» در خانه‌ی همه‌ی ما را بستند و به درِ خانه‌ی علی دست نزد.
می‌گوید این روایات هست.
ابن جوزی و ابن تیمیه و… که می‌گویند این‌ها جعلی است…
می‌گوید: «فَهَذِهِ أَکْثَرُ مِنْ عِشْرِینَ حَدِیثًا فِی الْأَمْرِ بِسَدِّ الْأَبْوَابِ»[۲۰] بیش از بیست روایت از آدم‌های مختلف داریم که پیغمبر درِ خانه‌ی علی را نبست و درِ خانه‌ی بقیه را بست، «وَبَقِیَتْ أَحَادِیثُ أُخَرُ» احادیث دیگری هم هست، رساله مختصر است، «تَرَکْتُهَا کَرَاهَهَ الْإِطَالَهِ» دیگر نخواستند روایات زیادی در اینجا نقل کنم. «قَالَ الْعُلَمَاءُ» علما می‌گویند «لا مُعَارَضَهَ بَیْنَ الْأَحَادِیثِ الْمَذْکُورَهِ» معارضه نیست، بین حدیث سدّ ابواب و اینکه در یا خوخه یا… از خانه‌ی ابوبکر باز بگذارید معارضه نیست، چرا؟ «إِنَّهُمَا قِصَّتَانِ» چون این دو قصه است.
البته واضح است که ما بالکل قصه‌ی دوم را قبول نداریم.
«فَقِصَّهُ علی کَانَتْ مُتَقَدِّمَهً» ماجرای علی برای اوایل هجرت بود، «وَهِیَ فِی سَدِّ الْأَبْوَابِ الشَّارِعَهِ» در مورد درهایی بود که مردم از آنجا تردد داشتند، که ناپاک نباید به مسجد وارد شود، «وَقَدْ کَانَ أَذِنَ لعلی أَنْ یَمُرَّ فِی الْمَسْجِدِ وَهُوَ جُنُبٌ» یعنی طهارت علی هرگز آسیب نمی‌خورد، پس علی همیشه اذن داشت که وارد مسجد شود، «وَقِصَّهُ أبی بکر مُتَأَخِّرَهٌ» قصه‌ی ابوبکر برای اواخر عمر شریف پیامبر است [البته ما اصل قصه را قبول نداریم]، «فِی مَرَضِ الْوَفَاهِ» بیماری‌ای که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در آن به شهادت رسید، «فِی سَدِّ طَاقَاهٍ کَانُوا یَسْتَقْرِبُونَ الدُّخُولَ مِنْهَا وَهِیَ الْخَوْخُ» این قصه راجع به سوراخ بود نه در!
حال نظر سیوطی در مورد حدیث سدّ ابواب چیست؟
می‌گوید: «قَدْ ثَبَتَ بِهَذِهِ الْأَحَادِیثِ الصَّحِیحَهِ بَلِ الْمُتَوَاتِرَهِ» قطع در این است که این ماجرای سدّ ابواب صحیح است.
این از عجایب است که این حدیث مانده است!
«مَنَعَ مِنْ فَتْحِ بَابٍ شَارِعٍ إِلَى مَسْجِدٍ» پیغمبر اکرم تمام درهای ورودی از منازل به مسجد را بست، «وَلَمْ یَأْذَنْ فِی ذَلِکَ لِأَحَدٍ» به احدی اجازه نداد، «لَا لِعَمِّهِ العباس وَلَا لأبی بکر» نه برای عباس و نه برای ابوبکر، یعنی نه برای کسی که مدّعی خلافت است و نه برای مابقی اقوام خود، «إِلَّا لِعَلِی».
اما اینجا را نگاه کنید، «لِمَکَانِ ابْنَهِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِنْهُ» بخاطر جایگاه دخترش!
اگر آدم نخواهد حق را بپذیرد، نمی‌پذیرد.
ابن جوزی و ابن تیمیه و… که اصلاً می‌گویند جعل است، دیگران به ابن جوزی و ابن تیمیه و… گفته‌اند که شما دیوانه‌اید، این حدیث متواتر است، یعنی یک خبرِ عام البلوی است که همه می‌دانند، یعنی موضوع محل اختلاف نیست و قطعی است.
این موضوع را از کجا آورده‌اند که این موضوع خاصّ حضرت زهرا سلام الله علیها است؟ بعد دیگر این را نفهمیده است که اگر خاصّ حضرت زهرا سلام الله علیها است، در آن حکم، این دو زن و شوهر هستند و مشترک هستند.
ما که نمی‌گوییم خاصّ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است، ما می‌گوییم خاصّ اهل بیت پیغمبر است، نمی‌شود برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه باشد و برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نباشد.
حال شما چطور می‌گویید که مختص حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است؟ بعد آیا طهارت صدیقه طاهره سلام الله علیها را به این معنا قبول دارید؟ اگر قبول دارید چرا در ماجرای فدک…
می‌گوید: این ماجرا برای این است که حضرت فاطمه سلام الله علیها بیاید و پدر خود را ببیند!
شما را به خدا آدمی که صدها هزار روایت دیده است، اینطور حرف می‌زند؟ مگر بقیه نمی‌توانند از در اصلی مسجد بیایند؟ آیا حکم شرعی را برای این بهم می‌زنند که یک نفر ده متر کمتر حرکت کند؟ این دلیل برای کسی است که نمی‌خواهد زیر بار معنا برود.
معنای سدّ ابواب طهارت است که برای این‌ها سخت است به این موضوع اعتراف کنند؟
سوراخ چه ویژگی‌ای دارد؟ جلسات بعد عرض می‌کنم تا ببینید.
شاید در ذهن شما این موضوع بیاید که شیعیان دلایلی می‌آورند که معلوم نیست ضعیف است یا قوی است، ما با حدیث منزلت و حدیث غدیر از امامت بحث می‌کنیم و این‌ها نمی‌پذیرند، جلسات بعد خواهید دید که از این سوراخ «خلافت» برداشت کرده‌اند!
مرحوم میرحامد حسین از تعبیر «سوراخ خلافت» استفاده می‌کند.
خود این موضوع نشان می‌دهد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم چه کرده است، می‌داند بعد از خودش روایات را جعل می‌کنند و بهم می‌زنند و پس و پیش می‌کنند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کاری کرده است که این‌ها هر تلاشی که کردند فقط خودشان را رسوا کرده‌اند، یعنی نخواسته‌اند بپذیرند.
نکته‌ی رساله‌ی سیوطی اینجاست که می‌گوید یک مرتبه پیامبر فرمود درها را ببندید بجز درِ خانه‌ی علی را، بعد ادّعا می‌کند و می‌گوید پیامبر گفته است که سوراخ‌ها را ببندید بجز سوراخ ابوبکر را! بعد می‌گوید بعد از ابوبکر هم هر کسی خلیفه شد سوراخی درست کرد!
پس چرا به حرف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم گوش نمی‌دهید؟
اصلاً برای همین رساله‌ی فقهی نوشته است و می‌گوید پیامبر از این عمل نهی کرده است.
خود این موضوع نشان می‌دهد که چقدر هیچ چیزی برای گفتن ندارید، و اگر می‌شود برای خلافت به سوراخ استناد کرد، آیا نمی‌شود به حدیث منزلت و آیه تطهیر و «عَلِیٌّ مَعَ القُرآنِ وَ القُرآنُ مَعَ عَلِیٍّ، لَن یَفتَرِقا حَتّى یَرِدا عَلَیَّ الحَوضَ»[۲۱] و حدیث ثقلین و حدیث سفینه‌ی نوح و آیه‌ی «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»[۲۲] استناد کرد؟
بخشی از تلاش ما که می‌خواهیم بحث را از جنبه‌ی تاریخیِ شروع بگوییم، این است که شما ببینید بحث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خیلی روشن بوده است، منتها کسی که نخواهد بپذیرد، نمی‌پذیرد. اول نمی‌پذیرد و بعد سعی می‌کنند برای آن دلیلی بتراشند.
در کافی شریف است که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود اگر من فرصت پیدا کنم و حکومت من دوام پیدا کند، بعضی از بدعت‌ها را اصلاح می‌کنم، از جمله اینکه درهایی که باید می‌بستند و باز کردند، دوباره می‌بندم (یعنی گوش نکرده‌اند) و دری را که به امر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم باز بود و این‌ها بستند را باز می‌کردم.
درِ خانه‌ی صدیقه طاهره سلام الله علیها و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را بستند، و درِ خانه‌هایشان را باز کردند! علی رغم نهی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم!
برای همین هم سیوطی مسئله‌ی فقهی پیدا کرده است و می‌گوید بعد از پیامبر دوباره این کار تکرار شد، هم در مسجد پیغمبر و هم در باقی مساجد، در حالی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم امر کرده است.
مسجد پیامبر که از نظر طهارت با مابقی مساجد تفاوتی ندارد، حکم شرعی که برای کسانی داریم که نیاز به غسل دارند، برای هر مسجدی است.
آیه‌ی نور و خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم کاری کرده بود که این در، تیری در چشم منافقین بود. شب‌ها عبادت، روزها آیه‌ی تطهیر، وقتی کسی می‌آمد به در اشاره می‌کرد و می‌فرمود «أنَا حَربٌ لِمَن حَارَبتُم»…
آیه نازل شد «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ * فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّـحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ»،[۲۳] خانه‌هایی که اسم خدا در آنجا بالا می‌رود.
چرا ما اینقدر اسم اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین را می‌بریم؟ در زیارت جامعه کبیره چه می‌گوییم؟ «جَعَلَ صَلاتَنَا عَلَیْکُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وِلایَتِکُمْ طِیبا لِخَلْقِنَا»، الحمدلله معلوم است که حلالزاده هستیم، «طَهَارَهً لِأَنْفُسِنَا»، نه اینکه شما تطهیر شدید، بلکه شما مطهِّرِ ما هم هستید، «طَهَارَهً لِأَنْفُسِنَا»، «تَزْکِیَهً لَنَا» ما رشد معنوی پیدا می‌کنیم، «وَ کَفَّارَهً لِذُنُوبِنَا» گناهانمان بخشیده می‌شود. برای همین هم فرمود این‌ها «باب حِطّه» هستند، جلوی درِ خانه‌ی این‌ها خدا را سجده کنید و «وَقُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ»،[۲۴] وقتی گنهکارها می‌خواستند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این‌ها را نگاه کند، به حسنین علیهما السلام و درِ خانه‌ی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه متمسّک می‌شدند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم از این‌ها می‌گذشت.
وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم آیه‌ی «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ * فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّـحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ» را خواند، خانه‌هایی که آنجا ذکر بالا می‌رود، می‌توانی با خدا ارتباط بگیری، حجاب بین بنده و خالق از بین می‌رود، خدا جواب تو را می‌دهد، خدا به تو توجّه می‌کند…
ابوبکر بلند شد و گفت: یا رسول الله! این کدام خانه‌ها هستند؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: بعنوان مثال بیوتِ انبیاء اینطور هستند، بیت الشّرف هستند، بیت النّور هستند، به این‌ها پناه می‌برند.
بلافاصله ابوبکر پرسید: خانه‌ی علی و فاطمه چطور؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «نَعَمْ، مِنْ أَفَاضِلِهَا».[۲۵]
«کُلُ قُومٍ تَوسَلَت بِنَبیٍ» هر قومی گدای پیغمبر خود است، «وَ بِهِ قَد تَوَسَّلت انبِیَاء» انبیاء گدای این خانه هستند، «وَ بِهِ الرُسلُ کُلَّ مَاشتَدَّ أمرٌ» وقتی کار به انبیاء سخت می‌شود «دَعَهُ الله وَاستَجَابَ دُعَاها» به درِ این خانه می‌آیند و دعا می‌کنند.
خودِ اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین وقتی در مدینه گرفتار می‌شدند به خانه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌آمدند، یا فرمودند وقتی ما گرفتار شویم مادرمان را صدا می‌زنیم.
دیدند حضرت باقر علیه السلام یا حضرت صادق علیه السلام جایی گرفتار و بیمار شدند، رو به قبله نشسته بودند و می‌گفتند «فَاطِمَهُ بِنتَ مُحَمَّد»، این یعنی «یَا فَاطِمَهُ بِنتَ مُحَمَّد». می‌فرمودند وقتی ما گرفتار شویم مادرمان را صدا می‌زنیم.
آن در بابِ نجات است، بیت الشّرفِ عالم وجود است، بیت النّور است، بیت الوحی است، خانه‌ای که «بَابَ عَلِیٍّ علیه السلام وَ مَسْکَنَ فَاطِمَهَ علیها السلام»[۲۶] است، خانه‌ای که در آن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آرامش پیدا کرده، محل سکونت و تسکین و آرامش و سکینه‌ی عالم وجود است. هر کسی که گرفتار است و هَمّ و غَمّ دارد به این خانه پناه ببرد.
وقتی کافری که دست بسته بود و هنوز هیچ جایی را نمی‌شناخت به مسجد می‌آوردند، به پشت درِ این خانه پناه می‌برد، ملتجای عالم بود، پناهگاه عالم بود.
منافقین فهمیده بودند و برای همین هم کینه داشتند.
مرحوم آیت الله غروی اصفهانی می‌گویند: «أَیُضرمُ النّارُ بِبَابِ دَارِهَا» آیا واقعاً در مدینه عدّه‌ای به نام مسلمان آتش بر درِ آن خانه بردند؟ «وَآیهٌ النُّورُ عَلَی مَنَارِهَا» ندیده بودند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم آیه‌ی نور را به این خانه تطبیق کرد؟ «وَ بَابُهَا بَابُ نَبیِّ الرَّحمَه * بَل بَابُ أبوَابَ نَجَاهِ الاُمَّه» باب نجات امّت بود…
روضه و توسّل به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه
علی که با شمشیر ابن ملجم زمینگیر نشد، علی را بین در و دیوار کشتند…
این شب‌ها امیرالمؤمنین صلوات الله علیه توان اینکه بلند شود و نماز بخواند نداشت، دائم در بستر افتاده بود، گاهی چشمان مبارک خود را باز می‌کرد و دوباره می‌بست. وقتی می‌خواست پاهای مبارک خود را تکان دهد نمی‌توانست.
اگر به من بگویند جوانمردانه‌ترین جمله‌ی تاریخ چیست، به نظر من این جمله است، چقدر دلِ این بابای عالم وجود می‌سوخت…
اصلاً کسی باور نمی‌کرد که علی زمینگیر شود، دخترِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که اختلاف است حضرت زینب کبری سلام الله علیها است یا حضرت امّ کلثوم سلام الله علیها، باید برای ابن ملجم ملعون غذا می‌بردند، وقتی غذا را برد دید که آن ملعون لبخند می‌زند… اذیت شد…
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نمی‌توانست پاهای مبارک خود را تکان دهد، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که درِ قلعه‌ی خیبر را کَند، در زانوان حضرت لرزه ندیدند، یک تنه با هر چند تن که جنگید، در او ضعف ندیدند، اما حال وقتی می‌خواست پاهای مبارک خود را تکان دهد نمی‌توانست…
این جمله خیلی جوانمردانه است، آن لحظه فرمود: «کَفَى بِالْمَوْتِ وَاعِظاً» مرگ برای شما موعظه است، این علیِ خیبرشکن الآن نمی‌تواند دست خود را بالا بیاورد، یعنی من را ببینید و درس بگیرید، از من عبرت بگیرید… دیگر احدی گمان نمی‌کند که زور بازوی علی را داشته باشد، وقتی مرگ نزدیک شود اگر علی هم باشد دیگر نمی‌تواند دست و پای خود را تکان دهد…
همین موضوع کافی است که معلوم شود این آقای دو عالم اینقدر مهربان است…
روزی با درِ قلعه‌ی خیبر شما را هدایت کردم، حال می‌خواهم با ناتوانی خود هم شما را هدایت کنم… فرمود: «کَفَى بِالْمَوْتِ وَاعِظاً»…
وقتی دختران حضرت این حال را می‌دیدند اذیت می‌شدند…
برای قاتلِ حضرت غذا می‌بردند…
آیا می‌شود امیرالمؤمنین صلوات الله علیه این شب‌ها ما را نبیند؟ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که نمی‌توانست دست و پای خود را تکان دهد، نمی‌توانست عبادات خود را انجام دهد، با آن چند جمله‌ی محدود خود به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه فرمود: برای ابن ملجم جای نرم درنظر بگیرید، به او غذای خوب بدهید، نگویید خودمان زاهد هستیم و غذای ما ساده است، به او غذای خوب بدهید، او در دست شما اسیر است و غذای او با شماست…
«کُنْتَ لِلْمُؤْمِنِینَ أَباً رَحِیماً»…
خودِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هیچ شبی بستر نرم نداشت، ولی برای قاتل خود فرمود جای نرم درنظر بگیرید، به او غذای خوب بدهید.
بردند تا به او غذایی دهند، آن ملعون ازل و ابد، آن ناپاکزاده‌ی رجس پلید، وقتی دخترِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را دید پوزخند زد…
دختر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: چرا پوزخند می‌زنی؟ گفت: طوری به آن شمشیر سَم زده‌ام که پدر شما دیگر برنمی‌گردد…
اینجا دختر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نمی‌خواست باور کند، گفت: نه! اینطور نیست، خدا پدر ما را شفاء می‌دهد، شروع کرد به گریه کرد و ضجّه زدن، نتوانست تحمّل کند…
من می‌گویم بی‌بی جان! اینجا نتوانستید یک خبر شهادت را تحمّل کنید، لا یَوم کَیَومکَ یَا أباعَبدالله… آن لحظه‌ای که روی بلندی آمد، دست روی سر خود گذاشت، یا رسول الله! «صَلّی عَلَیکَ مَلیکُ السَّماءِ»… دید دیگر آنجا یک ضربه نیست، هرچه شمشیر هست بالا می‌رود…
[۱]– سوره مبارکه غافر، آیه ۴۴٫
[۲]– سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫
[۳]– الصّحیفه السّجّادیّه، ص ۹۸٫
[۴] السنن الکبرى، جلد ۷ ، صفحه ۱۰۴ (أَخْبَرَنَاهُ أَبُو نَصْرٍ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ عُمَرَ بْنِ قَتَادَهَ، أنبأ أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ السَّرَّاجُ، ثنا مُطَیَّنٌ، ثنا یَحْیَى بْنُ حَمْزَهَ التَّمَّارُ قَالَ: سَمِعْتُ عَطَاءَ بْنَ مُسْلِمٍ، یَذْکُرُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أُمَیَّهَ، عَنْ جَسْرَهَ، عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ رَضِیَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: ” أَلَا إِنَّ مَسْجِدِی حَرَامٌ عَلَى کُلِّ حَائِضٍ مِنَ النِّسَاءِ، وَکُلِّ جُنُبٍ مِنَ الرِّجَالِ، إِلَّا عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ عَلِیٍّ، وَفَاطِمَهَ، وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ ” رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ “)
[۵] علل الشرایع، جلد ۱، صفحه ۲۰۲ (حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْعَلَوِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْبَغْدَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَیْدِ بْنِ عُتْبَهَ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبَانٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی عَمْرَهَ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ أَسِیدٍ اَلْغِفَارِیِّ قَالَ: إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَامَ خَطِیباً فَقَالَ إِنَّ رِجَالاً لاَ یَجِدُونَ فِی أَنْفُسِهِمْ أَنْ أُسْکِنَ عَلِیّاً فِی اَلْمَسْجِدِ وَ أُخْرِجَهُمْ وَ اَللَّهِ مَا أَخْرَجْتُهُمْ وَ أَسْکَنْتُهُ بَلِ اَللَّهُ أَخْرَجَهُمْ وَ أَسْکَنَهُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلىٰ مُوسىٰ وَ أَخِیهِ أَنْ تَبَوَّءٰا لِقَوْمِکُمٰا بِمِصْرَ بُیُوتاً وَ اِجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَهً وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاٰهَ ثُمَّ أَمَرَ مُوسَى أَنْ لاَ یُسْکِنَ مَسْجِدَهُ وَ لاَ یَنْکِحَ فِیهِ وَ لاَ یَدْخُلَهُ جُنُبٌ إِلاَّ هَارُونُ وَ ذُرِّیَّتُهُ وَ أَنَّ عَلِیّاً مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَ هُوَ أَخِی دُونَ أَهْلِی وَ لاَ یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یَنْکِحَ فِیهِ اَلنِّسَاءَ إِلاَّ عَلِیٌّ وَ ذُرِّیَّتُهُ فَمَنْ سَاءَهُ فَهَاهُنَا وَ أَشَارَ بِیَدِهِ نَحْوَ اَلشَّامِ .)
[۶] صحیح مسلم، جلد ۴، صفحه ۱۸۷۱ (حَدَّثَنَا قُتَیْبَهُ بْنُ سَعِیدٍ، وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبَّادٍ – وَتَقَارَبَا فِی اللَّفْظِ – قَالَا: حَدَّثَنَا حَاتِمٌ وَهُوَ ابْنُ إِسْمَاعِیلَ – عَنْ بُکَیْرِ بْنِ مِسْمَارٍ، عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: أَمَرَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ سَعْدًا فَقَالَ: مَا مَنَعَکَ أَنْ تَسُبَّ أَبَا التُّرَابِ؟ فَقَالَ: أَمَّا مَا ذَکَرْتُ ثَلَاثًا قَالَهُنَّ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَنْ أَسُبَّهُ، لَأَنْ تَکُونَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ لَهُ، خَلَّفَهُ فِی بَعْضِ مَغَازِیهِ، فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ: یَا رَسُولَ اللهِ خَلَّفْتَنِی مَعَ النِّسَاءِ وَالصِّبْیَانِ؟ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «أَمَا تَرْضَى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى؟ إِلَّا أَنَّهُ لَا نُبُوَّهَ بَعْدِی» وَسَمِعْتُهُ یَقُولُ یَوْمَ خَیْبَرَ «لَأُعْطِیَنَّ الرَّایَهَ رَجُلًا یُحِبُّ اللهَ وَرَسُولَهُ، وَیُحِبُّهُ اللهُ وَرَسُولُهُ» قَالَ فَتَطَاوَلْنَا لَهَا فَقَالَ: «ادْعُوا لِی عَلِیًّا» فَأُتِیَ بِهِ أَرْمَدَ، فَبَصَقَ فِی عَیْنِهِ وَدَفَعَ الرَّایَهَ إِلَیْهِ، فَفَتَحَ اللهُ عَلَیْهِ، وَلَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ: {فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ} [آل عمران: ۶۱] دَعَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَلِیًّا وَفَاطِمَهَ وَحَسَنًا وَحُسَیْنًا فَقَالَ: «اللهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِی»)
[۷] الأمالی (للطوسی)، جلد ۱، صفحه ۱۷۰ (أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مَالِکٍ اَلنَّحْوِیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْمُعَدِّلُ بِحَلَبَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ سَعِیدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلْأَصْفَهَانِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ قَیْسٍ اَلْمَکِّیُّ ، عَنْ عِکْرِمَهَ صَاحِبِ اِبْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ: لَمَّا حَجَّ مُعَاوِیَهُ نَزَلَ اَلْمَدِینَهَ فَاسْتُؤْذِنَ لِسَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ عَلَیْهِ، فَقَالَ لِجُلَسَائِهِ: إِذَا أَذِنْتُ لِسَعْدٍ وَ جَلَسَ فَخُذُوا مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ، فَأَذِنَ لَهُ، وَ جَلَسَ مَعَهُ عَلَى اَلسَّرِیرِ. قَالَ: وَ شَتَمَ اَلْقَوْمُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ) ، فَانْسَکَبَتْ عَیْنَا سَعْدٍ بِالْبُکَاءِ، فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَهُ : مَا یُبْکِیکَ یَا سَعْدُ أَ تَبْکِی أَنْ یُشْتَمَ قَاتِلُ أَخِیکَ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ: وَ اَللَّهِ مَا أَمْلِکُ اَلْبُکَاءَ، خَرَجْنَا مِنْ مَکَّهَ مُهَاجِرِینَ حَتَّى نزل [نَزَلْنَا] هَذَا اَلْمَسْجِدَ – یَعْنِی مَسْجِدَ اَلرَّسُولِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) – وَ کَانَ فِیهِ مَبِیتُنَا وَ مَقِیلُنَا، إِذْ أُخْرِجْنَا مِنْهُ وَ تُرِکَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فِیهِ، فَاشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَیْنَا وَ هِبْنَا نَبِیَّ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنْ نَذْکُرَ ذَلِکَ لَهُ، فَأَتَیْنَا عَائِشَهَ فَقُلْنَا: یَا أُمَّ اَلْمُؤْمِنِینَ، إِنَّ لَنَا صُحْبَهً مِثْلَ صُحْبَهِ عَلِیٍّ ، وَ هِجْرَهً مِثْلَ هِجْرَتِهِ، وَ إِنَّا قَدْ أُخْرِجْنَا مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ تُرِکَ فِیهِ، فَلاَ نَدْرِی مِنْ سَخَطٍ مِنَ اَللَّهِ، أَوْ مِنْ غَضَبٍ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَاذْکُرِی لَهُ ذَلِکَ فَإِنَّا نَهَابُهُ، فَذَکَرَتْ ذَلِکَ لِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالَ لَهَا: یَا عَائِشَهُ ، لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَنَا أَخْرَجْتُهُمْ، وَ لاَ أَنَا أَسْکَنْتُهُ، بَلِ اَللَّهُ أَخْرَجَهُمْ وَ أَسْکَنَهُ. وَ غَزَوْنَا خَیْبَرَ فَانْهَزَمَ عَنْهَا مَنِ اِنْهَزَمَ فَقَالَ نَبِیُّ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَأُعْطِیَنَّ اَلرَّایَهَ اَلْیَوْمَ رَجُلاً یُحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ ، وَ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ ، فَدَعَاهُ وَ هُوَ أَرْمَدُ فَتَفَلَ فِی عَیْنِهِ وَ أَعْطَاهُ اَلرَّایَهَ فَفَتَحَ اَللَّهُ لَهُ. وَ غَزَوْنَا تَبُوکَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَوَدَّعَ عَلِیُّ اَلنَّبِیَّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَى ثَنِیَّهِ اَلْوَدَاعِ وَ بَکَى، فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : مَا یُبْکِیکَ فَقَالَ: کَیْفَ لاَ أَبْکِی وَ لَمْ أَتَخَلَّفْ عَنْکَ فِی غَزَاهٍ مُنْذُ بَعَثَکَ اَللَّهُ (تَعَالَى)، فَمَا بَالُکَ تُخَلِّفُنِی فِی هَذِهِ اَلْغَزَاهِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : أَ مَا تَرْضَى یَا عَلِیُّ أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی فَقَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : بَلْ رَضِیتُ .)
[۸] الاحتجاج، جلد ١ ، صفحه ١٨٠
[۹] سوره مبارکه نساء، آیه ۶۵ (فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا)
[۱۰] سوره مبارکه یس، آیه ۶۹ (وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنْبَغِی لَهُ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِینٌ)
[۱۱] سوره مبارکه یونس، آیه ۳۵ (قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکَائِکُمْ مَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ ۚ قُلِ اللَّهُ یَهْدِی لِلْحَقِّ ۗ أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدَىٰ ۖ فَمَا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ)
[۱۲] سوره مبارکه شعراء، آیه ۱۹۵
[۱۳] سوره مبارکه بقره، آیه ۱۹۷ (قُلْ مَنْ کَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَهُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِینَ)
[۱۴] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، جلد ۷۶، صفحه ۲۹۳ (عَنْ نَصْرِ بْنِ صَبَّاحٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا مَعْشَرَ اَلشِّیعَهِ عَلِّمُوا أَوْلاَدَکُمْ شِعْرَ اَلْعَبْدِیِّ فَإِنَّهُ عَلَى دِینِ اَللَّهِ .)
[۱۵] المناقب لابن شهرآشوب (ابن شهرآشوب)، جلد ۲ ، صفحه ۱۹۳
[۱۶] مناقب خوارزمی، صفحات ۴۰۰ و ۴۰۱
[۱۷] الموضوعات، جلد ۱، صفحه ۳۶۶
[۱۸] البدایه والنهایه، جلد ۷ ، صفحه ۳۴۲ (وَقَدْ رَوَاهُ أَبُو الْأَشْهَبِ عَنْ عَوْفٍ عَنْ مَیْمُونٍ عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ فَذَکَرَهُ. وَقَدْ تَقَدَّمَ مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالنَّسَائِیُّ مِنْ حَدِیثِ أَبِی عَوَانَهَ عَنْ أَبِی بَلْجٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ الْحَدِیثُ الطَّوِیلُ وَفِیهِ سَدُّ الْأَبْوَابِ غَیْرَ بَابِ عَلِیٍّ. وَکَذَا رَوَاهُ شُعْبَهُ عَنْ أَبِی بَلْجٍ. ورواه سعد بن أبى وقاص قَالَ أَبُو یَعْلَى ثَنَا مُوسَى بْنُ مُحَمَّدِ بن حسان ثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرٍ الطَّحَّانُ ثنا غسان بن بسر الْکَاهِلِیُّ عَنْ مُسْلِمٍ عَنْ خَیْثَمَهَ عَنْ سَعْدٍ «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ سد أبواب الْمَسْجِدِ وَفَتَحَ بَابَ عَلِیٍّ فَقَالَ النَّاسُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ: مَا أَنَا فَتَحْتُهُ وَلَکِنَّ اللَّهَ فَتَحَهُ» وَهَذَا لَا یُنَافِی مَا ثَبَتَ فِی صحیح البخاری من أمره علیه السلام فی مرض الموت بِسَدِّ الْأَبْوَابِ الشَّارِعَهِ إِلَى الْمَسْجِدِ إِلَّا بَابَ أَبِی بَکْرٍ الصِّدِّیقِ لِأَنَّ نَفْیَ هَذَا فِی حَقِّ عَلِیٍّ کَانَ فِی حَالِ حَیَاتِهِ لِاحْتِیَاجِ فَاطِمَهَ إِلَى الْمُرُورِ مِنْ بَیْتِهَا إِلَى بَیْتِ أَبِیهَا، فَجَعَلَ هَذَا رِفْقًا بِهَا، وَأَمَّا بَعْدَ وَفَاتِهِ فَزَالَتْ هَذِهِ الْعِلَّهُ فَاحْتِیجَ إِلَى فَتْحِ بَابِ الصِّدِّیقِ لِأَجْلِ خُرُوجِهِ إِلَى الْمَسْجِدِ لِیُصَلِّیَ بالناس إذا کان الخلیفه علیهم بعد موته علیه السلام وَفِیهِ إِشَارَهٌ إِلَى خِلَافَتِهِ. وَقَالَ التِّرْمِذِیُّ: ثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْمُنْذِرِ ثَنَا ابْنُ فُضَیْلٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی حَفْصَهَ عَنْ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ. قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لِعَلِیٍّ: «یَا عَلِیُّ لَا یَحِلُّ لِأَحَدٍ یُجْنِبُ فِی الْمَسْجِدِ غَیْرِی وَغَیْرُکَ»)
[۱۹] طبقات کبری، جلد ۲، صفحه ۱۷۶ (أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ. حَدَّثَنِی الزُّبَیْرُ بْنُ مُوسَى عَنْ أَبِی الْحُوَیْرِثِ قَالَ: لَمَّا أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ – صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ – بِالأَبْوَابِ لِتُسَدَّ إِلا بَابَ أَبِی بَکْرٍ قَالَ عُمَرُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ دَعْنِی أَفْتَحُ کَوَّهً أَنْظُرْ إِلَیْکَ حِینَ تَخْرُجُ إِلَى الصَّلاهِ! فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ. ص: لا!)
[۲۰] الحاوی للفتاوی، جلد ۲ ، صفحه ۱۹ (وَأَخْرَجَ أحمد مِنْ وَجْهٍ آخَرَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: «أُعْطِیَ علی ثَلَاثَ خِصَالٍ: زَوَّجَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِابْنَتِهِ وَوَلَدَتْ لَهُ، وَسَدَّ الْأَبْوَابَ إِلَّا بَابَهُ فِی الْمَسْجِدِ، وَأَعْطَاهُ الرَّایَهَ یَوْمَ خَیْبَرَ» ، فَهَذِهِ أَکْثَرُ مِنْ عِشْرِینَ حَدِیثًا فِی الْأَمْرِ بِسَدِّ الْأَبْوَابِ وَبَقِیَتْ أَحَادِیثُ أُخَرُ تَرَکْتُهَا کَرَاهَهَ الْإِطَالَهِ. فَصْلٌ: قَالَ الْعُلَمَاءُ: لَا مُعَارَضَهَ بَیْنَ الْأَحَادِیثِ الْمَذْکُورَهِ فِی الْفَصْلِ الْأَوَّلِ مِنْ أَنَّهُ سَدَّ الْأَبْوَابَ إِلَّا بَابَ أبی بکر، وَبَیْنَ الْمَذْکُورَهِ فِی الْفَصْلِ الثَّانِی مِنْ أَنَّهُ سَدَّ الْأَبْوَابَ إِلَّا بَابَ علی، فَإِنَّهُمَا قِصَّتَانِ إِحْدَاهُمَا غَیْرُ الْأُخْرَى، فَقِصَّهُ علی کَانَتْ مُتَقَدِّمَهً وَهِیَ فِی سَدِّ الْأَبْوَابِ الشَّارِعَهِ، وَقَدْ کَانَ أَذِنَ لعلی أَنْ یَمُرَّ فِی الْمَسْجِدِ وَهُوَ جُنُبٌ، وَقِصَّهُ أبی بکر مُتَأَخِّرَهٌ فِی مَرَضِ الْوَفَاهِ فِی سَدِّ طَاقَاهٍ کَانُوا یَسْتَقْرِبُونَ الدُّخُولَ مِنْهَا وَهِیَ الْخَوْخُ، کَذَا جَمَعَ القاضی إسماعیل المالکی فِی أَحْکَامِهِ، وَالْکَلَابَاذِیُّ فِی مَعَانِیهِ، وَالطَّحَاوِیُّ فِی مُشْکِلِهِ، وَعِبَارَهُ الْکَلَابَاذِیِّ لَا تُعَارِضُ بَیْنَ قِصَّهِ علی وَقِصَّهِ أبی بکر ; لِأَنَّ بَابَ أبی بکر کَانَ مِنْ جُمْلَهِ خَوْخَاتٍ یَطَّلِعُ مِنْهَا إِلَى الْمَسْجِدِ وَأَبْوَابُ الْبُیُوتِ خَارِجَهٌ مِنَ الْمَسْجِدِ، فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِسَدِّ تِلْکَ الْخَوْخِ فَلَمْ تَبْقَ تُطَّلَعُ مِنْهَا إِلَى الْمَسْجِدِ وَتُرِکَتْ خَوْخَهُ أبی بکر فَقَطْ. وَأَمَّا بَابُ علی فَکَانَ دَاخِلَ الْمَسْجِدِ یَخْرُجُ مِنْهُ وَیَدْخُلُ مِنْهُ. وَقَالَ الحافظ ابن حجر: قِصَّهُ علی فِی سَدِّ الْأَبْوَابِ، وَأَمَّا سَدُّ الْخَوْخِ فَالْمُرَادُ بِهِ طَاقَاهٌ کَانَتْ فِی الْمَسْجِدِ یَسْتَقْرِبُونَ الدُّخُولَ مِنْهَا، فَأَمَرَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی مَرَضِ مَوْتِهِ بِسَدِّهَا إِلَّا خَوْخَهَ أبی بکر، وَفِی ذَلِکَ إِشَارَهٌ إِلَى اسْتِخْلَافِ أبی بکر لِأَنَّهُ یَحْتَاجُ إِلَى الْمَسْجِدِ کَثِیرًا دُونَ غَیْرِهِ. انْتَهَى. قُلْتُ: وَیَدُلُّ عَلَى تَقَدُّمِ قِصَّهِ علی ذِکْرُ حمزه قِصَّتَهُ فَإِنَّ حمزه قُتِلَ یَوْمَ أُحُدٍ.)
[۲۱] المعجم الأوسط، جلد ۵ ، صفحه ۱۳۵
[۲۲] سوره مبارکه رعد، آیه ۴۳ (وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا ۚ قُلْ کَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَبَیْنَکُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ)
[۲۳] سوره مبارکه نور، آیات ۳۵ و ۳۶
[۲۴] سوره مبارکه بقره، آیه ۵۸ (وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْیَهَ فَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ ۚ وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ)
[۲۵] البرهان فی تفسیر القرآن، جلد ۴، صفحه ۷۷ (وَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: قَالَ اَلثَّعْلَبِیُّ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى: فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اَللّٰهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اِسْمُهُ اَلْآیَهَ، یَرْفَعُ اَلْإِسْنَادَ إِلَى أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ ، قَالَ: قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) هَذِهِ اَلْآیَهَ، فَقَامَ رَجُلٌ إِلَیْهِ، فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، أَیُّ بُیُوتٍ هَذِهِ؟ قَالَ: «بُیُوتُ اَلْأَنْبِیَاءِ، فَقَامَ إِلَیْهِ أَبُو بَکْرٍ ، فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، هَذَا اَلْبَیْتُ مِنْهَا؟ یَعْنِی بَیْتَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ ، قَالَ: «نَعَمْ، مِنْ أَفَاضِلِهَا».)
[۲۶] الکافی، جلد ۵ ، صفحه ۳۴۰ (فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى نَبِیِّهِ ص أَنْ طَهِّرْ مَسْجِدَکَ وَ أَخْرِجْ مِنَ الْمَسْجِدِ مَنْ یَرْقُدُ فِیهِ بِاللَّیْلِ وَ مُرْ بِسَدِّ أَبْوَابِ مَنْ کَانَ لَهُ فِی مَسْجِدِکَ بَابٌ إِلَّا بَابَ عَلِیٍّ ع وَ مَسْکَنَ فَاطِمَهَ ع وَ لَا یَمُرَّنَّ فِیهِ جُنُبٌ وَ لَا یَرْقُدْ فِیهِ غَرِیبٌ قَالَ فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِسَدِّ أَبْوَابِهِمْ إِلَّا بَابَ عَلِیٍّ ع وَ أَقَرَّ مَسْکَنَ فَاطِمَهَ ع عَلَى حَالِهِ قَالَ ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَمَرَ أَنْ یُتَّخَذَ لِلْمُسْلِمِینَ سَقِیفَهٌ فَعُمِلَتْ لَهُمْ وَ هِیَ الصُّفَّهُ ثُمَّ أَمَرَ الْغُرَبَاءَ وَ الْمَسَاکِینَ أَنْ یَظَلُّوا فِیهَا نَهَارَهُمْ وَ لَیْلَهُمْ فَنَزَلُوهَا)
پاسخ دهید